GEOLOGIA: Petrologia i petrografia Mineralogia i geochemia Geologia dynamiczna Gleboznawstwo Tektonika Stratygrafia Paleontologia Kartowanie geologiczne Geologia inżynierska, geofizyka, hydrogeologia, geologia złożowa
MINERAŁY I SKAŁY
MINERAŁ - kryształ - stały skład chemiczny - stałe własności fizyczne - naturalne pochodzenie - zatwierdzony przez IMA
PROSTE CECHY ROZPOZNAWCZE MINERAŁÓW: - barwa (zewnętrzna barwa kryształu) - rysa (barwa po sproszkowaniu) - twardość (wg skali Mohsa) - własności chemiczne (np. reakcje z kwasami) - pokrój (kształt kryształów) - łupliwość (skłonność do pękania) Skala twardości Mohsa: 10. diament 9. korund 8. topaz 7. kwarc 6. ortoklaz 5. apatyt 4. fluoryt 3. kalcyt 2. gips 1. talk
Najczęstsze pokroje: - izometryczny - słupkowy - tabliczkowy - igiełkowy (w tym skupienia nerkowate) Łupliwość
MINERAŁY SKAŁOTWÓRCZE - najbardziej pospolite, występujące w największej ilości, stanowiące główną część danej skały - najczęściej spotykane: kwarc kalcyt skalenie (grupa kilku podobnych minerałów) gips granaty (grupa kilku podobnych minerałów) minerały ciemne (grupa kilku podobnych minerałów) minerały ilaste (grupa kilku podobnych minerałów)
KWARC - pokrój słupkowy - barwa biała, szara, rzadziej inne lub bezbarwny - rysa biała - nie reaguje z kwasami - twardość 7 (zarysowuje szkło i stal) - brak łupliwości - skałotwórczy dla skał: granitoidy, gnejsy, granulity, piaskowce, mułowce, żwiry, piaski, lessy, gliny
SKAŁA - naturalne nagromadzenie minerałów (lub mineraloidów) skały monomineralne skały polimineralne skalenie kwarc
GEOLOGIA REGIONALNA POLSKI skały magmowe, metamorficzne i osadowe
SKAŁY MAGMOWE Skały wulkaniczne (wylewne): - bazalty - ryolity - dacyty - trachity Skały plutoniczne (głębinowe): - granitoidy (np. granit, granodioryt) - gabroidy (np. gabro, dioryt, anortozyt) - sjenitoidy (np. sjenit, monzonit) - ultramafity (np. oliwinit, piroksenit
SKAŁY METAMORFICZNE Skały pierwotne: Skały metamorficzne: - granitoidy, piaskowce, zlepieńce -> gnejsy, granulity - sjenitoidy, gabroidy, ultramafity -> serpentynity - wylewne -> amfibolity - iły, mułki, gliny, iłowce, mułowce -> łupki metamorficzne - wapienie -> marmury
SKAŁY OSADOWE Diageneza procesy zachodzące w skale po jej osadzeniu - lityfikacja - kompakcja - rekrystalizacja Skały przed lityfikacją: skały niezlityfikowane, osady Skały po lityfikacji: skały zlityfikowane, skały lite
SKAŁY OSADOWE Osady: - muły węglanowe - żwiry - piaski - mułki, pyły - iły - gliny - torfy - gytie, kredy jeziorne - osady próchniczne Skały lite: - wapienie, margle - zlepieńce - piaskowce - mułowce - iłowce, łupki ilaste - tyllity - węgle - łupki bitumiczne - bitumiczne: zlepieńce, piaskowce, mułowce, iłowce, tyllity
METODY BADAŃ LABORATORYJNYCH MINERAŁÓW I SKAŁ - metody mineralogiczne (skład mineralny): - XRD - mikroskopia polaryzacyjna - metody chemiczne (skład pierwiastkowy): - SEM / EDS
Metoda mineralogiczna XRD X-Ray Diffraction = dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego sprzęt: dyfraktometr - metoda niszcząca - próbka proszkowa, poniżej 1g - efekt: rozpoznanie minerałów - koszt: ok. 20-40 zł za próbkę
skała
6000 Q 5000 4000 Lin (Counts) 3000 2000 Q 1000 M M Q Q M 0 20 10 5 4 3 d - Scale Bisnik_Sonda 3_p.3_07,08m / 1s i=0.02 - File: B_S3_p3_0708m.RAW - Type: 2Th/Th locked - Start: 3.000 - End: 70.000 - Step: 0.020 - Step time: 1. s - Temp.: 25 C (Room) - Time Started: 3 s - 2-Theta: 3.000 - Theta: 1 Operations: Background 0.014,1.000 Import 2 Q kwarc M - mullit
Metoda mineralogiczna mikroskopia polaryzacyjna obserwacja szlifów w świetle spolaryzowanym sprzęt: mikroskop optyczny polaryzacyjny - metoda niszcząca - szlif (tzw. płytka cienka) - efekt: rozpoznanie minerałów - koszt: indywidualne umowy
Metoda chemiczna SEM / EDS Scanning Electron Microscope / Energy Dispersive X-ray Spectroscopy = skaningowa mikroskopia elektronowa ze spektroskopią energii rozproszonego promieniowania rentgenowskiego sprzęt: mikroskop elektronowy z przystawką EDS - metoda nieniszcząca - próbka o wielkości nie większej niż 2 x 3 cm - efekt: zdjęcia mikroskopowe, przybliżony skład pierwiastkowy (z wyjątkiem wodoru) - koszt: ok. 30-60 zł za godzinę
counts kev