Prawo prywatne międzynarodowe Rok akademicki 2018/2019 Prawo właściwe dla zobowiązań pozaumownych mgr Maria Dymitruk maria.dymitruk@uwr.edu.pl Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej
Zobowiązania pozaumowne Art. 33 ustawy PPM Prawo właściwe dla zobowiązania ze zdarzenia niebędącego czynnością prawną określa rozporządzenie (WE) nr 864/2007/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych ("Rzym II") (Dz. Urz. UE L 199 z 31.07.2007, str. 40). Zobowiązania pozaumowne Czyn niedozwolony Bezpodstawne wzbogacenie Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia Culpa in contrahendo
Czyny niedozwolone Wielomiejscowość Prosta Po stronie czynu Złożona Po stronie szkody Łączniki możliwe do wykorzystania przy czynach niedozwolonych Lex delicti commissi Lex loci damni Art. 4 rozporządzenia Rzym II Ustęp 1 pierwszeństwo lex loci damni nad lex delicti commissi Ustęp 2 odstępstwo na rzecz łącznika personalnego Ustęp 3 klauzula korekcyjna
Zobowiązania pozaumowne Bezpodstawne wzbogacenie Art. 10 rozporządzenia Rzym II Pozadeliktowe zobowiązania pozaumowne Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia Art. 11 rozporządzenia Rzym II Culpa in contrahendo Art. 12 rozporządzenia Rzym II
Kazus 12 Tygodnik XYZ (wydawany w Niemczech) w wydaniu z dnia 7 lipca 2018 r. opublikował na swoich łamach zdjęcie Krystiana K. (zamieszkałego w Krakowie, posiadającego podwójne obywatelstwo polsko-niemieckie). Krystian K. uważa, że w ten sposób zostało naruszone jego prawo do prywatności i w dniu 14 października 2018 r. wniósł przed Sąd Okręgowy w Krakowie pozew przeciwko wydawcy tygodnika, w którym domaga się przeprosin i zapłaty 50 tys. zł. Zakładając jurysdykcję sądów polskich, odpowiedz, jakie prawo jest właściwe dla oceny zasadności roszczeń Krystiana K?
Kazus 12 - jurysdykcja Artykuł 7 pkt 2 rozporządzenia Bruksela I bis Osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego może być pozwana w innym państwie członkowskim: 2) w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego - przed sądy miejsca, w którym nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę
Kazus 13 Polka, Anna B. w roku akademickim 2011/2012 podjęła naukę na Université de Paris w ramach programu wymiany studenckiej Erasmus. Anna B. wraz z nowo poznanymi znajomymi również studentami Université de Paris (Filipem C. obywatelem Francji oraz Emmą W. obywatelką Belgii) zorganizowała wspólną weekendową wycieczkę do uzdrowiska Karlove Vary. Podczas pobytu w uzdrowisku w trakcie zwiedzania zabytkowej części miasta doszło do nieszczęśliwego wypadku Emma W. wylała na Annę B. gorącą kawę. W wyniku tego zdarzenia zniszczeniu uległ płaszcz Anny B. Znajomi wspólnie stwierdzili, że płaszcz wypiorą w domu Filipa C. po powrocie z wycieczki. Po przyjeździe do Paryża okazało się jednak, że pralka Filipa C. nie doprała plamy po kawie, w związku z czym Anna B. była zmuszona oddać płaszcz do pralni chemicznej. Koszt prania wyniósł 50 euro. Jakie prawo jest właściwe dla zobowiązania wynikającego z przedstawionego zdarzenia?
Kazus 14 Roberto E. (obywatel włoski) i Włodzimierz Z. (obywatel polski) dotkliwie pobili się w miejscowości Eger na Węgrzech w dniu 4 października 2007 r. podczas uroczystości zaślubin córki Roberto i syna Włodzimierza. Włodzimierz Z. w wyniku sprzeczki stracił widzenie w prawym oku. Nieprzyjemny incydent spowodował wieloletnie spory w rodzinach nowożeńców. Z okazji 10-rocznicy ślubu swoich dzieci Roberto E. oraz Włodzimierz Z. postanowili pogodzić się. W dniu 4 października 2017 r. ustalili, że Roberto E. wynagrodzi pieniężnie krzywdę Włodzimierza, a prawem właściwym dla całej sprawy będzie prawo polskie. 1. Czy Roberto i Włodzimierz mogli poddać swój spór prawu polskiemu? 2. Jakie prawo jest właściwe dla przedawnienia roszczenia przysługującego Włodzimierzowi? 3. Jakie prawo jest właściwe dla oceny, czy w przypadku śmierci Włodzimierza jego roszczenie względem Roberto może być dziedziczone?
Kazus 14 stosowanie w czasie rozporządzenia Rzym II Artykuł 31 Rzymu II (Stosowanie w czasie) Niniejsze rozporządzenie stosuje się do zdarzeń powodujących szkodę, które wydarzyły się po jego wejściu w życie. Artykuł 32 Rzymu II (Data rozpoczęcia stosowania) Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 11 stycznia 2009 r., z wyjątkiem art. 29, który stosuje się od dnia 11 lipca 2008 r. Artykuł 297 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny artykuł 254 TWE) 2. ( ) Rozporządzenia, dyrektywy, które są skierowane do wszystkich Państw Członkowskich, jak również decyzje, które nie wskazują adresata, są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji.
Kazus 15 Zoran M. (Chorwat) pracuje jako kierowca dla dużej spółki spedycyjnej z siedzibą w Niemczech. Obecnie kieruje samochodem ciężarowym marki Volvo zarejestrowanym w Holandii. Ligia W. (Litwinka) użycza zaś na potrzeby prywatne samochód osobowy marki Opel od swojej teściowej obywatelki polskiej Katarzyny W. (samochód zarejestrowany jest w Polsce). W dniu 13 kwietnia 2013 r. Zoran M. i Ligia W., prowadząc swoje samochody po autostradzie A4, na wysokości zjazdu Legnickie Pole zderzyli się. W wyniku zderzenia samochód Ligii W. uległ całkowitemu zniszczeniu, a auto ciężarowe, którym kierował Zoran M. ucierpiało w niewielkim stopniu. Po przyjeździe Policji okazało się, że samochód kierowany przez Zorana M. nie był w pełni sprawy, a dodatkowo Zoran tuż przed wypadkiem wykonywał manewr bez użycia kierunkowskazu. Po wypadku Ligia W. ma problemy z kręgosłupem i planuje wystąpić do sądu polskiego o naprawienie szkody. 1. Jakie prawo jest właściwe dla określenia zakresu odpowiedzialności Zorana M.? 2. Jakie prawo będzie właściwe dla oceny ewentualnej odpowiedzialności pracodawcy Zorana M.?
Odpowiedzialność z tytułu wypadków drogowych Art. 34 ustawy PPM Prawo właściwe dla pozaumownej odpowiedzialności cywilnej wynikającej z wypadków drogowych określa Konwencja o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 63, poz. 585). Art. 1 konwencji haskiej Niniejsza konwencja określa prawo właściwe dla pozaumownej odpowiedzialności cywilnej wynikającej z wypadków drogowych, niezależnie od rodzaju postępowania, w którym dochodzi się tej odpowiedzialności. W rozumieniu niniejszej konwencji za wypadek drogowy uważa się wypadek, w którym uczestniczy jeden lub kilka pojazdów z napędem silnikowym lub bez napędu, wiążący się z ruchem na drodze publicznej, na terenie ogólnodostępnym lub na terenie prywatnym dostępnym dla niektórych osób. Art. 2 konwencji haskiej Niniejszej konwencji nie stosuje się do: 1) odpowiedzialności producentów, sprzedawców i naprawiających pojazdy; 2) odpowiedzialności właściciela lub innej osoby odpowiedzialnej za utrzymanie drogi otwartej dla ruchu lub za bezpieczeństwo jej użytkowników; 3) odpowiedzialności za cudze czyny, z wyjątkiem odpowiedzialności właściciela lub posiadacza pojazdu; 4) roszczeń regresowych pomiędzy osobami ponoszącymi odpowiedzialność; 5) roszczeń regresowych i subrogacji towarzystw ubezpieczeniowych; 6) roszczeń oraz roszczeń regresowych instytucji ubezpieczeń społecznych lub roszczeń przeciwko takim instytucjom; takich roszczeń innych podobnych instytucji i publicznych samochodowych funduszy gwarancyjnych oraz zwolnienia od odpowiedzialności przewidzianego przez prawo, któremu podlegają te instytucje. Art. 3 konwencji haskiej Prawem właściwym jest prawo wewnętrzne państwa, w którym nastąpił wypadek. Art. 7 konwencji haskiej Niezależnie od prawa właściwego przy określaniu odpowiedzialności bierze się pod uwagę przepisy o bezpieczeństwie ruchu na drogach obowiązujące w miejscu i czasie wypadku.
Odpowiedzialność z tytułu wypadków drogowych Artykuł 4 konwencji haskiej [Wyjątki od postanowień artykułu 3] Z zastrzeżeniem artykułu 5 przyjmuje się następujące wyjątki od postanowień artykułu 3: a) jeżeli w wypadku uczestniczy tylko jeden pojazd, który jest zarejestrowany w państwie innym niż to, w którym nastąpił wypadek, do odpowiedzialności stosuje się prawo wewnętrzne państwa rejestracji: - wobec kierowcy, posiadacza, właściciela i innej osoby mającej prawo do pojazdu, niezależnie od jej miejsca stałego pobytu, - wobec ofiary będącej pasażerem, jeżeli jej miejscem stałego pobytu jest państwo inne niż to, w którym nastąpił wypadek, - wobec ofiary znajdującej się poza pojazdem na miejscu wypadku, jeżeli miała miejsce stałego pobytu w państwie rejestracji. Jeżeli jest wiele ofiar, określa się prawo właściwe oddzielnie dla każdej z nich, b) jeżeli w wypadku uczestniczy wiele pojazdów, postanowienia litery a) stosuje się tylko wówczas, gdy wszystkie pojazdy są zarejestrowane w tym samym państwie, c) jeżeli w wypadku uczestniczy wiele osób znajdujących się poza pojazdem lub pojazdami na miejscu wypadku i mogą być one odpowiedzialne, postanowienia liter a) oraz b) stosuje się tylko wówczas, gdy wszystkie te osoby mają miejsca stałego pobytu w państwie rejestracji; to samo stosuje się, jeżeli osoby te są również ofiarami wypadku.
Kazus 16 MNE GmBH z siedzibą w Monachium zleciła wybudowanie w Kaliszu hali produkcyjnej spółce OPB sp. z o.o. Z uwagi na natłok zleceń spółka OPB zleciła to zadanie podwykonawcy Andrzejowi Nowakowi, prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą BUDIMEX Andrzej Nowak i synowie. Z uwagi na prawidłowe wykonanie umowy o podwykonawstwo spółka OPB w dniu 1 listopada 2018 r. zapłaciła Andrzejowi Nowakowi kwotę 50 tys. zł tytułem wynagrodzenia. W dniu 7 listopada 2018 r. spółka MNE (zamiast zapłacić wynagrodzenie spółce OPB) omyłkowo przelała wynagrodzenie za wybudowanie hali produkcyjnej w wysokości 17 tys. EUR bezpośrednio na konto podwykonawcy. W efekcie Andrzej Nowak otrzymał ponad dwukrotność swojego wynagrodzenia, a spółka OPB nie otrzymała nic. 1. Z jakiego typu zobowiązaniem mamy do czynienia w kazusie? 2. Jakie prawo jest właściwe dla oceny tego zobowiązania?
Kazus 16 Artykuł 10 rozporządzenia Rzym II (Bezpodstawne wzbogacenie) 1. Jeżeli zobowiązanie pozaumowne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym także z nienależnego świadczenia, dotyczy istniejącego pomiędzy stronami stosunku, takiego jak stosunek wynikający z umowy lub z czynu niedozwolonego, który jest ściśle związany z tym bezpodstawnym wzbogaceniem, podlega ono prawu właściwemu dla tego stosunku. 2. W przypadku gdy prawa właściwego nie można ustalić na podstawie ust. 1, a strony mają, w chwili wystąpienia zdarzenia będącego źródłem bezpodstawnego wzbogacenia, miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie, stosuje się prawo tego państwa. 3. W przypadku gdy prawa właściwego nie można ustalić na podstawie ust. 1 lub 2, prawem właściwym jest prawo państwa, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie. 4. W przypadku gdy ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że zobowiązanie pozaumowne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w ust. 1-3, stosuje się prawo tego innego państwa.
Dziękuję za uwagę! maria.dymitruk@uwr.edu.pl