Prawo prywatne międzynarodowe

Transkrypt

1 Prawo prywatne międzynarodowe Rok akademicki 2018/2019 Zajęcia nr 6 Prawo właściwe dla praw rzeczowych mgr Maria Dymitruk maria.dymitruk@uwr.edu.pl Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej

2 Pytania wstępne 1. Jakie prawo jest właściwe dla określenia własności rzeczy?

3 Pytania wstępne 2. Czy przy określaniu miejsca położenia rzeczy decydujące znaczenie ma miejsce fizycznego położenia rzeczy czy normatywne przypisanie rzeczy do terytorium konkretnego państwa (np. poprzez wpisanie danej rzeczy lub prawa do niej do określonego rejestru państwowego)?

4 Pytania wstępne 3. Czy dla określenia prawa właściwego dla prawa rzeczowego na konkretnej rzeczy znaczenie ma, czy znalazła się ona na terytorium danego państwa celowo czy przypadkowo?

5 Pytania wstępne 4. Czy dla określenia prawa właściwego dla prawa rzeczowego na konkretnej rzeczy znaczenie ma, czy znalazła się ona na terytorium danego państwa zgodnie z wolą osoby uprawnionej do rozporządzania nią czy wbrew tej woli?

6 Pytania wstępne 5. Jakie prawo jest właściwe dla subintabulatu?

7 Pytania wstępne 5. Jakie prawo jest właściwe dla subintabulatu? Subintabulat zabezpieczenie wierzytelności poprzez obciążenie hipoteką innej wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie. Wierzyciel uprawniony z tytułu subintabulatu może dochodzić zapłaty własnej wierzytelności bezpośrednio od właściciela nieruchomości (zazwyczaj dłużnika wierzytelności obciążonej) z pominięciem wierzyciela wierzytelności hipotekowanej (wierzyciela hipotecznego, intabulowanego)

8 Kowalski ma nieruchomość Kowalski wziął pożyczkę u Nowaka i zabezpieczył jej spłatę hipoteką. Nowak może egzekwować swoją wierzytelność z nieruchomości Kowalskiego Nowak też chciał wziąć pożyczkę, ale nie jest właścicielem żadnej nieruchomości. Zabezpieczył więc pożyczkę na wierzytelności hipotecznej przysługującej mu względem Kowalskiego

9 Statut rzeczowy Art Własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, w którym znajduje się ich przedmiot (lex rei sitae). 2. Nabycie i utrata własności, jak również nabycie i utrata oraz zmiana treści lub pierwszeństwa innych praw rzeczowych, podlegają prawu państwa, w którym przedmiot tych praw znajdował się w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne. Miejsce położenia rzeczy Łącznik situs rei Również miejsce przypadkowe Również miejsce tymczasowe

10 Kazus 17 Obywatel Jan Kowalski wybrał się w podróż do Czech. Jako środek lokomocji wybrał pociąg relacji Warszawa Centralna Praha Hlavní Nádraží (Dworzec Praga Główna). W trakcie podróży w pociągu spotkał on obywatelkę Austrii Marię Hofer, która pilnie potrzebowała skorzystać z ładowarki do telefonu komórkowego. Wobec powyższego Jan Kowalski, który taką ładowarkę posiadał, zaoferował jej sprzedaż, na co Maria Hofer się zgodziła (transakcja odbyła się, gdy pociąg był jeszcze w Polsce). W trakcie pobytu w Pradze Jan Kowalski zatrzymał się w hostelu niedaleko Starego Miasta. W ostatni dzień pobytu spotkał obywateli Argentyny Juana Guevara i Isabel Saviola, którzy zwrócili się do niego z pytaniem, co przede wszystkim należy zobaczyć w Pradze, ponieważ będą przebywać w tym mieście tylko dwa dni. Jan Kowalski wskazał im miejsca, które warto odwiedzić, a ponadto zaproponował sprzedaż przewodnika i planu miasta w języku angielskim, którymi dysponował, a jak stwierdził nie będą już mu potrzebne. Obywatele Argentyny zgodzili się na to i zakupili powyższe przedmioty od Jana Kowalskiego. W oparciu o powyższy stan faktyczny wskaż: 1. Prawo właściwe dla oceny skuteczności nabycia ładowarki przez Marię Hofer. 2. Prawo właściwe dla oceny nabycia własności przewodnika i planu miasta przez obywateli Argentyny.

11 Kazus 18 Pedro C. (Portugalczyk) i Zenon J. (Polak) są polarnikami. Od dwóch miesięcy wspólnie uczestniczą w polskiej wyprawie na Antarktydę. W dniu 14 listopada 2018 r. w trakcie prac w okolicach Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego wybuchła pomiędzy nimi sprzeczka co do własności bezprzewodowego radioodbiornika. Pedro twierdzi, że przywiózł go ze sobą z Portugalii, a Zenon upiera się, że odbiornik jest prezentem na wyprawę od jego córki Agaty. Zakładając jurysdykcję sądów polskich, jakie prawo jest właściwe dla ustalenia własności radioodbiornika?

12 Kazus 19 Katarzyna Osowska (Polka) cztery ostatnie lata pracowała w Niemczech. Tuż przed powrotem na stałe do Polski zakupiła od Helgi Berm (Niemki) samochód osobowy marki Renault Megane, rocznik Umowa sprzedaży została podpisana w miejscowości Luckau w Niemczech w dniu r. Strony ustaliły, że Helga wyśle auto lawetą do Polski w dniu r., a Katarzyna zapłaci Heldze cenę zakupu przelewem w dniu r. Katarzyna tuż przed Świętami Bożego Narodzenia wyjechała do Polski. Zgodnie z umową Helga w dniu r. przekazała samochód Hansowi przedsiębiorcy zajmującemu się holowaniem aut, tak aby ten przeholował go do Polski. Następnego dnia Helga nie otrzymała jednak od Katarzyny zapłaty. Zadzwoniła do Hansa z prośbą o wstrzymanie się z dostarczeniem auta Katarzynie. W tym momencie Hans (wraz z holowanym Renault Megane) znajdował się już w Polsce, niedaleko Świebodzina. Hans po rozmowie z Helgą skontaktował się z Katarzyną, która oświadczyła, że ma on jak najszybciej dostarczyć jej auto. Katarzyna twierdzi bowiem, że jest właścicielką auta i Helga nie ma prawa decydować o jego własności, wydając polecenia Hansowi. Po rozmowie z Katarzyną Hans oddzwonił do Helgi, która jednoznacznie stwierdziła, że to ona nadal pozostaje właścicielką auta, a Hans jeszcze dzisiaj ma wrócić z autem do Luckau.

13 Kazus 19 - pytanie Zakładając jurysdykcję sądów polskich, odpowiedz, jakie prawo jest właściwe dla określenia, kto jest właścicielem spornego samochodu? Zgodnie z art polskiego Kodeksu cywilnego samo podpisanie umowy sprzedaży samochodu automatycznie przenosi własność auta na nabywcę (w polskim porządku prawnym przyjęto koncepcję umów o podwójnym skutku: zarówno obligacyjnym, jak i rozporządzającym, zwanym też rzeczowym). Art Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Załóżmy, że prawo niemieckie inaczej nie prawo polskie do przeniesienia własności samochodu wymaga nie tylko umowy sprzedaży, ale również wydania nabywcy przedmiotu sprzedaży.

14 Kazus 20 TOR S.A. zajmuje się organizacją transportu odzieży. W dniu r. wysłała 6 transportów: 1 transport 2 transport 3 transport 4 transport 5 transport 6 transport Transport wysłano: z Polski na Litwę transportem drogowym (trzema samochodami ciężarowymi zarejestrowanymi na Ukrainie) statkiem Uranus (wpisanym do niemieckiego rejestru statków) z portu w Gdyni do chińskiego portu w Shenzhen lotem z Warszawy do Chicago samolotem linii JetBlue wpisanym do rejestru NAA (amerykańskiego urzędu lotnictwa cywilnego) z Krakowa do Lwowa (pociągiem Batory zarejestrowanym w rejestrze prowadzonym przez polskiego Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego) koleją z Wrocławia do Lizbony (pociągiem Amadora zarejestrowanym w portugalskim rejestrze pojazdów kolejowych) ze Szczecina na Węgry dwoma samochodami ciężarowymi zarejestrowanymi w Polsce Określ prawo właściwe dla praw rzeczowych na transportowanej odzieży oraz: samochodach ciężarowych statku Uranus - samolocie linii JetBlue - wyposażeniu samolotu (np. fotele, wyposażenie kabiny pilotów) pociągu Batory pociągu Amadora samochodach ciężarowych

15 Res in transitu Państwo 1 Państwo 2 Państwo 3 Państwo 1 Pełne morze Państwo 2 Państwo 1 Państwo 2

16 Prawa rzeczowe na statku powietrznym i wodnym oraz na pojeździe szynowym Art. 42 Prawa rzeczowe na statku powietrznym i wodnym oraz na pojeździe szynowym podlegają prawu państwa, w którym statek lub pojazd jest wpisany do rejestru, a w razie braku rejestru lub wpisu do rejestru - prawu państwa macierzystego portu, stacji lub innego podobnego miejsca. art. 42 art. 43 lub art. 41

17 Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców USTAWA z dnia 24 marca 1920 r. O NABYWANIU NIERUCHOMOŚCI PRZEZ CUDZOZIEMCÓW (Dz.U. z 2017 r. poz. 2278) Art. 1 ust. 1. Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest wydawane, w drodze decyzji administracyjnej, przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu również nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Art. 3d [Promesa] 1. Cudzoziemiec zamierzający nabyć nieruchomość może ubiegać się o przyrzeczenie wydania zezwolenia, zwane dalej promesą. ( ) 2. Promesa jest ważna rok od dnia wydania. ( ) 4. W okresie ważności promesy nie można odmówić wydania zezwolenia, chyba że uległ zmianie stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia sprawy.

18 Nabywanie udziałów i akcji przez cudzoziemców Art. 3e. 1. Nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także każda inna czynność prawna dotycząca udziałów lub akcji wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli w ich wyniku spółka będąca właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanie się spółką kontrolowaną. 2. Nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli spółka ta jest spółką kontrolowaną, a udziały lub akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec niebędący udziałowcem lub akcjonariuszem spółki. 3. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą przypadków, gdy akcje spółki są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym albo spółka jest właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości określonej w art. 8 ust. 1 pkt 1, 1a i 5, z zastrzeżeniem art. 8 ust. 3.

19 Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców - wyjątki Art Nie wymaga uzyskania zezwolenia, z zastrzeżeniem ust. 3: 1) nabycie samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali; 1a) nabycie samodzielnego lokalu użytkowego o przeznaczeniu garażowym lub udziału w takim lokalu, jeżeli jest to związane z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych nabywcy lub właściciela nieruchomości lub samodzielnego lokalu mieszkalnego; 2) nabycie nieruchomości przez cudzoziemca zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 5 lat od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej; 3) nabycie przez cudzoziemca będącego małżonkiem obywatela polskiego i zamieszkującego w Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej 2 lata od udzielenia mu zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej nieruchomości, które w wyniku nabycia stanowić będą wspólność ustawową małżonków ( )

20 Prawa własności intelektualnej Powstanie, treść, ustanie, rozporządzanie oraz ustalanie pierwszeństwa praw własności intelektualnej Art. 46 ust. 1 i ust. 2 PPM Prawo miejsca korzystania z prawa Ochrona praw własności intelektualnej Art. 46 ust. 3 PPM Prawo państwa, na podstawie którego dochodzi się ochrony Zobowiązania wynikające z naruszenia praw własności intelektualnej Art. 8 Rzymu II Prawo państwa, na podstawie którego dochodzi się ochrony Umowy dotyczące praw własności intelektualnej Art. 3 lub art. 4 Rzymu I Pierwszeństwo wyboru prawa

21 Prawa własności intelektualnej zasada terytorializmu Powstanie, treść, ustanie, rozporządzanie oraz ustalanie pierwszeństwa praw własności intelektualnej Art. 46 ust. 1 i ust. 2 PPM Prawo miejsca korzystania z prawa W art. 46 ust. 1 PPM "korzystanie" jest pojęciem autonomicznym i obejmuje wszelkie czynności faktyczne związane z wykonywaniem praw własności intelektualnej, takie m.in. jak zapoznawanie się z przedmiotem prawa, emitowanie, wprowadzanie do obrotu, używanie, nadawanie, odtwarzanie, ale także opublikowanie, zwielokrotnienie, rozpowszechnianie, w tym także publiczne udostępnienie dobra. Można zatem uznać, że korzystaniem w rozumieniu PPMu są czynności faktyczne, których przedmiotem są dobra objęte prawami wyłącznymi. Zgodnie z zasadą terytorializmu prawo państwa, na terytorium którego miało miejsce owo korzystanie, jest właściwe dla statutu tak autorskiego, jak i własności przemysłowej (Art. 46 PrPrywM red. Pazdan 2018, wyd. 1/Grzybczyk).

22 Dziękuję za uwagę!