Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Czernichów. Czernichów, 2017 r.

Załącznik do Uchwały Nr XXXV.294.2017 Rady Gminy Czernichów z dnia 24 kwietnia 2017 r. zmienionej uchwalą nr XXXVIII.330.2017 z dnia 27 lipca 2017 r. Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Czernichów Czernichów, 2017 r.

2 Spis treści WPROWADZENIE... 3 WSTĘP... 4 OBSZAR ZDEGRADOWANY I OBSZAR REWITALIZACJI W GMINIE CZERNICHÓW METODOLOGIA DELIMITACJI... 5 ANALIZA DANYCH ZASTANYCH... 6 DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO... 7 DELIMITACJA OBSZARU REWITALIZACJI... 10 WIZJA LOKALNA SOŁECTW ZDEGRADOWANYCH... 10 WYWIADY EKSPERCKIE... 14 BADANIA ANKIETOWE (PAPI oraz CAWI)... 14 WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI... 15 PODSUMOWANIE UZASADNIENIE DELIMITACJI OBSZARU REWITALIZACJI... 17 POGŁĘBIONA DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI... 23 OPIS POWIĄZAŃ GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI GMINY CZERNICHÓW... 27 STRATEGIA ROZWOJU GMINY CZERNICHÓW NA LATA 2015-2020+... 27 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY CZERNICHÓW... 29 STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH... 32 WIZJA STANU OBSZARU PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI... 33 CELE REWITALIZACJI I KIERUNKI DZIAŁAŃ... 35 OPIS PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH... 37 LISTA PRZEDSIĘWZIĘĆ PODSTAWOWYCH W PODZIALE NA PODOBSZARY REWITALIZACJI... 38 PRZEDSIĘWZIĘCIA UZUPEŁNIAJĄCE... 59 INDYKATYWNE RAMY FINANSOWE Z INDYKATYWNYMI WIELKOŚCIAMI ŚRODKÓW FINANSOWYCH Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ... 65 MECHANIZMY INTEGROWANIA DZIAŁAŃ I PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH... 67 STRUKTURA ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI... 70 SYSTEM MONITOROWANIA I OCENY GPR... 74 WSKAŹNIKI MONITOROWANIA... 74 EWALUACJA... 77 SPIS TABEL, RYSUNKÓW, WYKRESÓW i ZAŁĄCZNIKÓW... 79

3 WPROWADZENIE 1. Opracowanie niniejsze zawiera Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Czernichów na lata 2016-2022 (dalej także GPR oraz Program ). 2. Podstawę prawną opracowania GPR stanowi Uchwała nr XXX.255.2016 Rady Gminy Czernichów z dnia 29 grudnia 2016 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji, podjęta na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446 z późn. zm.) oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 r., poz. 1777 z późn. zm.), na wniosek Wójta Gminy Czernichów. 3. Program sporządzony został dla obszaru rewitalizacji określonego Uchwałą nr XXVIII.238.2016 Rady Gminy Czernichów z dnia 28 listopada 2016 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Gminy Czernichów. 4. Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego Gminy Czernichów wraz z uzasadnieniem i rekomendacją terenów do objęcia Gminnym Programem Rewitalizacji (dalej zwany także Diagnozą) stanowi załącznik nr 1 do niniejszego Programu. 5. Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Czernichów to: Gminny Program Rewitalizacji w rozumieniu ustawy o rewitalizacji; Program rewitalizacji w rozumieniu wytycznych Ministra Rozwoju Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dnia 2 sierpnia 2016 r.; Program Rewitalizacji w rozumieniu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego 2014-2020 (RPO WM) i Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 (SzOOP RPO WM; tekst jednolity Uchwały Nr 757/15 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 18 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020, zmienionej Uchwałami Zarządu Województwa Małopolskiego Nr: 1067/15 z dnia 11 sierpnia 2015 r., 1423/15 z dnia 22 października 2015 r., 62/16 z dnia 14 stycznia 2016 r., 476/16 z dnia 31 marca 2016 r., 879/16 z dnia 16 czerwca 2016 r., 1228/16 z dnia 9 sierpnia 2016 r. oraz 1514/16 z dnia 13 października 2016 r.), który stanowić będzie podstawę ustaleń samorządu Gminy Czernichów z władzami Województwa Małopolskiego w zakresie wsparcia procesu rewitalizacji ze środków RPO WM.

4 WSTĘP Opracowanie Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Czernichów zostało poprzedzone wykonaniem diagnozy społeczno-gospodarczo-przestrzennej, która pozwoliła na wskazanie obszarów gminy wymagających podjęcia szczególnych działań. Diagnoza ta prowadzona była w oparciu o Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 opracowane przez Ministra Rozwoju. Tak przeprowadzona analiza pozwoliła na wykonanie pełnej diagnozy problemów i zagrożeń, wskazanie obszarów o największej koncentracji zjawisk kryzysowych, a w konsekwencji wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. To na nich ostatecznie zdefiniowano katalog działań, które konsekwentnie wdrażane i realizowane będą prowadziły do sukcesywnego wydźwignięcia się z sytuacji kryzysowej lub przynajmniej minimalizowania jej skutków. W programie ujęto działania, które w najbliższych latach winny być realizowane z wykorzystaniem środków unijnych (EFRR, EFS, EFRROW), ale, co równie ważne, także działania, które finansowane będą z innych środków publicznych oraz prywatnych. Połączenie aktywności wielu osób i instytucji, także różnych środków, zarówno publicznych, jak i prywatnych, pozwoli w sposób kompleksowy rozwiązać wszystkie zdiagnozowane w dokumencie problemy. Szeroka partycypacja społeczna i współdecydowanie mieszkańców o kształcie Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Czernichów były nadrzędnymi zasadami dla koordynatorów procesu. To właśnie mieszkańcy mają największą wiedzę na temat potrzeb i problemów swojego otoczenia, a zatem to oni są najlepszym źródłem informacji dla lokalnych władz o tym, co trzeba zrobić, aby stworzyć lepsze warunki życia w gminie. Do udziału w opracowywaniu Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Czernichów zaproszono osoby i instytucje, które są odpowiedzialne za rozwiązywanie problemów na obszarze gminy Czernichów, a także osoby i instytucje, które chcą w tym procesie uczestniczyć i czują się za niego odpowiedzialne. Uczestnictwo w procesie wypracowywania programu było otwarte i dostępne dla wszystkich, m.in. poprzez zaproszenie publikowane na stronie internetowej gminy, ale też zaproszenia docierające za pośrednictwem przedstawicieli urzędu gminy, radnych i sołtysów. Bezpośrednie włączenie społeczności lokalnej w proces rewitalizacji stwarzało możliwość dyskusji na otwartym forum, wymianę poglądów, czy zaproponowanie innowacyjnych i nieszablonowych rozwiązań dla obszarów kryzysowych. Warunkiem dobrej dyskusji jest jednak świadomość społeczeństwa o procesie rewitalizacji, o jego znaczeniu i skutkach, jakie ze sobą niesie. Z tego względu dużą wagę przykładano do przekazania jak największej liczbie mieszkańców informacji o rewitalizacji w sposób zrozumiały i wyczerpujący. Publikowano na bieżąco informacje dotyczące rewitalizacji na stronie internetowej gminy, wyznaczono osobę odpowiedzialną za informowanie mieszkańców o zachodzących procesach i ich konsekwencjach, informacje o prowadzonych pracach pojawiały się w lokalnej gazecie, a także na spotkaniach organizowanych przez urząd. Istotnym elementem partycypacyjnego tworzenia Programu był cykl spotkań i warsztatów prowadzonych dla społeczności całej gminy, aż po kolejne przybliżenia czyli warsztaty poświęcone obszarowi zdegradowanemu i obszarowi rewitalizacji, których zwieńczeniem była praca nad konkretnymi przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi. Mieszkańcy także szeroko wypowiadali swoje opinie za pośrednictwem ankiet, które dotyczyły jakości życia i problemów na terenie jednostek urbanistycznych, konkretnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych i ich hierarchizacji. Mieszkańcom

5 i zainteresowanym podmiotom umożliwiono włączenie się w proces formułowania GPR na każdym etapie i w wielu różnych formach, a całość działań, które doprowadziły do opracowania dokumentu, miała głęboko partycypacyjny charakter. Analizując cały proces należy podkreślić, iż w sposób kompleksowy dotykał on w równej mierze zagadnień społecznych, jak ekonomicznych, przestrzennych, technicznych, środowiskowych i kulturowych. Tak prowadzony proces tworzenia Programu pozwolił wybrać te obszary i działania rewitalizacyjne, które koncentrują się na najbardziej zdegradowanych obszarach w gminie, tj. tych, w których skala problemów i zjawisk kryzysowych jest największa. Co więcej, takie podejście do całości problemów zagwarantowało pełną komplementarność w stosunku do postawionych na początku kwestii i to zarówno w wymiarze przestrzennym, jak i problemowym, proceduralno-instytucjonalnym, a także w zakresie różnych źródeł finansowania.

6 OBSZAR ZDEGRADOWANY I OBSZAR REWITALIZACJI W GMINIE CZERNICHÓW METODOLOGIA DELIMITACJI Gmina Czernichów to gmina wiejska położona w zachodniej części województwa małopolskiego w powiecie krakowskim. Gmina zajmuje powierzchnię 8,3 km 2 i według danych Urzędu Gminy w 2014 roku zamieszkiwana była przez 13 845 osób. Gminę tworzy 12 miejscowości, z których każda stanowi odrębne sołectwo: Czernichów, Czułówek, Dąbrowa Szlachecka, Kamień, Kłokoczyn, Nowa Wieś Szlachecka, Przeginia Duchowna, Przeginia Narodowa, Rusocice, Rybna, Wołowice, Zagacie. W celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie gminy Czernichów wykorzystane zostały zróżnicowane metody i techniki badawcze i analityczne, które zostały opisane poniżej. ANALIZA DANYCH ZASTANYCH Według ustawy z dnia 9 października o rewitalizacji wyznaczenie obszaru zdegradowanego powinno być prowadzone w oparciu o analizę, z wykorzystaniem obiektywnych i weryfikowalnych mierników i metod badawczych dostosowanych do lokalnych uwarunkowań. W związku z powyższym w celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego i rewitalizacji w gminie Czernichów w pierwszej kolejności przeprowadzono analizę danych statystycznych, dla wybranych jednostek referencyjnych sołectw. Do wyznaczenie podobszarów zdegradowanych przyjęto następujące wskaźniki: Wskaźniki społeczne: 1. Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym. 2. Odsetek osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu ubóstwa. 3. Odsetek osób korzystających ze wsparcia finansowego z pomocy społecznej z powodu bezrobocia. 4. Liczba przestępstw i wykroczeń, zdarzeń drogowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 5. Liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 6. Sumaryczny wskaźnik uczestnictwa w wyborach. Wskaźniki gospodarcze: 7. Liczba nowych zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 8. Liczba wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. Wskaźniki przestrzenno-funkcjonalne: 9. Liczba osób mających dostęp do placów zabaw/miejsc rekreacji w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 10. Liczba dzieci w wieku (3-6 lat) przypadających na miejsca w przedszkolach w gminie. Wskaźniki techniczne: 11. Liczba mieszkańców korzystających z sieci wodociągowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców. 12. Liczba mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej w przeliczeniu na 100 mieszkańców.

7 Wskaźnik środowiskowe: 13. Stan jakości powietrza 14. Poziom zagrożenia hałasem Szczegółowe informacje dotyczące metodyki opracowania danych statystycznych zawiera Raport z diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego Gminy Czernichów wraz z uzasadnieniem i rekomendacją terenów do objęcia Gminnym Programem Rewitalizacji stanowiący załącznik nr 1 do niniejszego Programu. DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO Na podstawie przeprowadzonej analizy statystycznej dla sfery społecznej, wykazano degradację społeczną w sześciu sołectwach, zgodnie z tabelą przedstawioną poniżej. Tabela 1. Lista miejscowości, w których występują negatywne zjawiska w sferze społecznej w kolejności stopnia natężenia. L.p. Nazwa jednostki Syntetyczny wskaźnik degradacji w sferze społecznej 1. Czernichów 1 2. Przeginia Narodowa 1 3. Dąbrowa Szlachecka 0,83 4. Kamień 0,83 5. Kłokoczyn 0,83 6. Rybna 0,83 X Średnia 0,68 7. Czułówek 0,67 8. Nowa Wieś Szlachecka 0,67 9. Przeginia Duchowna 0,67 10. Rusocice 0,33 11. Zagacie 0,33 12. Wołowice 0,17 Źródło: opracowanie własne Za zdegradowane społecznie uznano te sołectwa, dla których wskaźnik syntetyczny dla sfery społecznej uzyskał wartość wyższą niż średnia dla gminy, a zatem sołectwa: Czernichów, Przeginia Narodowa, Dąbrowa Szlachecka, Kamień, Kłokoczyn oraz Rybna. Następnie przeprowadzono analizy w sferach gospodarczej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz środowiskowej, na podstawie których powstał syntetyczny wskaźnik degradacji w pozostałych sferach. Analizę przedstawia tabela poniżej:

8 Tabela 2. Lista miejscowości, w których występują negatywne zjawiska w sferze pozaspołecznej (gospodarczej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej, środowiskowej) w kolejności stopnia natężenia. L.p. Nazwa jednostki Syntetyczny wskaźnik degradacji w sferze pozaspołecznej 1. Rybna 4,0 2. Zagacie 3,5 3. Czułówek 3,3 4. Kamień 3,0 5. Nowa Wieś Szlachecka 3,0 6. Czernichów 2,8 7. Rusocice 2,8 X Średnia 2,6 8. Dąbrowa Szlachecka 2,3 9. Przeginia Duchowna 2,0 10. Wołowice 2,0 11. Kłokoczyn 1,8 12. Przeginia Narodowa 1,3 Źródło: opracowanie własne Za jednostki zdegradowane w pozostałych sferach uznano te sołectwa, dla których wskaźnik syntetyczny dla sfery pozaspołecznej uzyskał wartość wyższą niż średnia dla gminy, a zatem sołectwa Rybna, Zagacie, Czułówek, Kamień, Nowa Wieś Szlachecka, Czernichów oraz Rusocice. Warunkiem uznania terenu za obszar zdegradowany jest uzyskanie koncentracji problemów w sferze społecznej oraz w sferze pozaspołecznej. Zestawienie występowania tych problemów ukazuje tabela poniżej. Tabela 3. Występowanie problemów w poszczególnych sferach Lp. Jednostki administracyjne Sfera Sfera Jednostka (miejscowość) społeczna pozaspołeczna kryzysowa 1. Czernichów + + + 2. Czułówek - + - 3. Dąbrowa Szlachecka + - - 4. Kamień + + + 5. Kłokoczyn + - - 6. Nowa Wieś Szlachecka - + - 7. Przeginia Duchowna - - - 8. Przeginia Narodowa + - -

9 9. Rusocice - + - 10. Rybna + + + 11. Wołowice - - - 12. Zagacie - + - Źródło: opracowanie własne Koncentracja problemów w sferze społecznej oraz pozaspołecznej według analizy statystycznej zachodzi jedynie w trzech sołectwach: Czernichów, Kamień oraz Rybna. Sołectwa te wytypowano jako obszar zdegradowany, co przedstawia mapa poniżej: Rysunek 1. Mapa obszaru zdegradowanego w gminie Czernichów Źródło: opracowanie własne W tabeli poniżej zestawiono powierzchnię oraz ludność obszaru zdegradowanego, w podziale na trzy podobszary: Czernichów, Kamień oraz Rybna. Obszar zdegradowany zajmuje powierzchnię równą 2 840 ha, co stanowi 33,9% powierzchni gminy, i jest zamieszkiwany przez 4 959 mieszkańców, co stanowi 45,3% ogółu mieszkańców gminy Czernichów. Zgodnie z ustawą o rewitalizacji Obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic. W przypadku wyznaczonego obszaru zdegradowanego w gminie Czernichów, wymogi te nie zostały spełnione, stąd konieczne było zawężenie granic obszaru do tych terenów, gdzie z uwagi na szczególną koncentrację negatywnych zjawisk powinna być prowadzona rewitalizacja.

10 Tabela 4. Obszar zdegradowany Gminy Czernichów Nazwa podobszaru zdegradowanego Pow. podobszaru (ha) % powierzchni gminy Liczba mieszkańców podobszaru % liczby mieszkańców gminy Czernichów 1060 12,63 2021 14,6 Kamień 941 11,22 1553 11,1 Rybna 839 10,00 1385 19,6 RAZEM 2840 33,85 4959 45,3 Źródło: opracowanie własne DELIMITACJA OBSZARU REWITALIZACJI Z uwagi na przekroczenie kryteriów związanych z powierzchnią i liczbą mieszkańców, które powinien spełniać obszar rewitalizacji, konieczne było zawężenie granic poszczególnych podobszarów. Warto zwrócić uwagę, iż tereny wiejskie posiadają pewną specyfikę zabudowy i zagospodarowania przestrzennego, w tym charakteryzują się dekoncentracją zabudowy mieszkaniowej, występowaniem terenów rolniczych, lasów itp. W związku z powyższym trudno mówić o jednostajnym rozmieszczeniu problemów, nawet w obrębie jednej miejscowości. Dlatego też wytypowane w drodze analizy statystycznej jednostki stanowiące podobszary zdegradowane zawężono, stosując przy tym badania terenowe, w tym badania społeczne z mieszkańcami i konsultacje ekspertami. Pozwoliły one wytypować na obszarze sołectw wyznaczonych jako zdegradowane teren, który powinien być objęty rewitalizacją. WIZJA LOKALNA SOŁECTW ZDEGRADOWANYCH W pierwszej kolejności zaplanowano realizację techniki badawczej wizji lokalnej. Odbyła się ona z udziałem przedstawicieli Urzędu Gminy oraz zespołu ekspertów opracowujących Gminny Program Rewitalizacji. Wizja lokalna miała na celu doprecyzowanie terenów koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, a także gospodarczych i środowiskowych oraz uchwycenie problemów technicznych i przestrzenno-funkcjonalnych, które często są trudne do określenia jedynie za pomocą wskaźników statystycznych. Dodatkowo w trakcie wizji lokalnej można zaobserwować występowanie lokalnych potencjałów, do wykorzystania w rozwoju badanych przestrzeni. Wizja lokalna wykorzystując wiedzę ekspercką (zarówno ekspertów zewnętrznych, jak i lokalnych) pozwoliła na wytypowanie przestrzeni, które w całym sołectwie stanowiącym obszar zdegradowany wyróżniają się pod względem występujących nań problemów, ale także posiadają kluczowe znaczenie dla rozwoju. Zdecydowano się na wskazanie obszarów zamieszkałych i zabudowanych, a w wybranych przypadkach poszerzonych o niezabudowane przestrzenie i instytucje publiczne kluczowe dla lokalnej społeczności, o potencjale dla realizacji działań ukierunkowanych na walkę ze zidentyfikowanymi problemami społecznymi. Poniżej zaprezentowano wyniki wizji lokalnej:

11 Zdjęcie 1. Budynek starej mleczarni w Rybnej. Pustostan znajdujący się w złym stanie technicznym, zagrażający zdrowiu i bezpieczeństwu mieszkańców. Zdjęcie 2. Przestrzeń centralna w Rybnej. Niska jakość przestrzeni publicznych brak zagospodarowanego centrum miejscowości, nieuporządkowana zieleń, brak elementów małej architektury, sprzyjający integracji mieszkańców. Brak oferty rekreacyjnej i kulturalnej dla mieszkańców. Obiekty budowalne zagrażające życiu i zdrowiu mieszkańców. Zdjęcie 3. Obiekt byłego domu parafialnego w Rybnej. Obiekt budowalny znajdujący się w bardzo złym stanie technicznym, porośnięty roślinnością, zmniejsza poczucie bezpieczeństwa mieszkańców, sprzyja zachowaniom patologicznym, w tym spożywaniu alkoholu. Niewykorzystany potencjał centralnej przestrzeni miejscowości.

12 Zdjęcie 4. Tereny przy boisku sportowym w Kamieniu. Niedostosowanie wyposażenia terenów rekreacyjno-sportowych do potrzeb społeczności lokalnej utrudniające integrację społeczną. Niskiej jakości otoczenie brak parkingu, w tym rowerowego, w sąsiedztwie boiska. Zdjęcie 5. Boisko sportowe w Kamieniu. Zaniedbany teren boiska sportowego brak oferty aktywnego spędzania wolnego czasu dla młodzieży. Brak miejsc do siedzenia. Brak oświetlenia utrudnienie w korzystaniu z boiska w godzinach wieczornych. Zaniedbany teren otoczenia boiska. Zdjęcie 6. Budynek tzw. domu nauczyciela w Kamieniu. Zły stan techniczny budynku. Niewykorzystany potencjał obiektu budowalnego znajdującego się w centrum miejscowości.

13 Zdjęcie 7. Plac zabaw dla dzieci w Kamieniu. Niedostateczna jakość terenów rekreacji przeznaczonych dla dzieci; Skromna oferta funkcjonalna spędzania wolnego czasu dla dzieci w wieku przedszkolnym; Rozwiązania przestrzenne zagrażające bezpieczeństwu i zdrowiu najmłodszych stare urządzenia na placu zabaw; Skromna oferta funkcjonalna spędzania wolnego czasu dla dzieci w wieku szkolnym. Zdjęcie 8. Kamienica w centrum Czernichowa. Zły stan techniczny budynku, zagrażający zdrowiu i bezpieczeństwu mieszkańców (odpadające elementy elewacji) Zniszczona elewacja, nieestetyczny wygląd budynku przy Rynku. Zdjęcie 9. Kaplica Różańcowa w Czernichowie. Zabytkowa Kaplica Różańcowa, pozbawiona funkcji sakralnej. Obiekt obecnie zamknięty ze względu na zły stan techniczny, popada w ruinę. Jeden z nielicznych przykładów barokowych kaplic w Polsce może stanowić potencjał rozwoju turystyki i kultury dla Czernichowa.

14 WYWIADY EKSPERCKIE W ramach delimitacji obszaru rewitalizacji przeprowadzono również 4 indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z przedstawicielami lokalnych instytucji, tj. Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Urzędu Gminy, Komisariatu Policji oraz przedstawicielem lokalnej organizacji pozarządowej. W trakcie wywiadów dyskutowano na temat terenów, które ze względu na nagromadzenie negatywnych zjawisk społecznych, ale i w pozostałych sferach a także ze względu występowanie lokalnych potencjałów, powinny zostać objęte procesem rewitalizacji. Rozmówcy potwierdzili zasadność włączenia do obszaru rewitalizacji 3 miejscowości, tj. Czernichowa, Kamienia i Rybnej, jednocześnie dookreślając tereny w obrębie tych miejscowości, które z uwagi na występowanie różnych sytuacji kryzysowych powinny zostać objęte interwencją, wskazując przede wszystkim na centra tych miejscowości. BADANIA ANKIETOWE (PAPI oraz CAWI) Po wstępnym wytypowaniu podobszarów rewitalizacji, w celu poznania opinii lokalnej społeczności na temat wyznaczonych podobszarów, przeprowadzono ankietę wykorzystując dwie metody: ankietę papierową PAPI (z ang. Paper And Pencil Interview) oraz ankietę internetową CAWI (z ang. Computer Asisted Web Interview). Ankieta została udostępniona na stronie internetowej Urzędu Gminy Czernichów, a także była realizowana w formie papierowej dostępnej w siedzibie Urzędu Gminy. W badaniach uczestniczyło 129. badanych, w tym ankietę on-line wypełniło 111 osób, a ankietę w formie papierowej 18 osób. Wykres 1. Konieczność podjęcia rewitalizacji na terenie poszczególnych podobszarów odsetek pozytywnych odpowiedzi. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 89% 44% podobszar Czernichów podobszar Kamień podobszar Rybna 38% Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych W ankiecie pytano badanych o to, który z podobszarów powinien zostać objęty rewitalizacją. Prawie 9. na 10. badanych (89%) wskazało, iż podobszar rewitalizacji Czernichów wymaga podjęcia działań. Z kolei 44% osób oceniło, iż wskazany podobszar Kamień potrzebuje rewitalizacji. W przypadku podobszaru Rybna o konieczności podjęcia działań rewitalizacyjnych myślało 38% badanych.

15 WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI Na podstawie przeprowadzonych badań i analiz wyznaczono granice obszaru rewitalizacji. Przesłanki, na podstawie których dokonano zawężenia obszaru zdegradowanego, wynikają z przeprowadzonych badań społecznych (wywiady, wizja lokalna), a także z przeprowadzonej dodatkowej analizy danych statystycznych. Tabela 5. Analiza dostępnych danych statystycznych dla podobszarów rewitalizacji Odsetek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym Odsetek mieszkańców korzystających z pomocy społecznej Liczba popełnionych przestępstw i wykroczeń w przeliczeniu na 100 mieszkańców Gmina Czernichów 13,00% 1,62% 1,6 Czernichów 12,59% 1,73% 3 Podobszar rewitalizacji Czernichów 19,10% 2,50% 11,49 Kamień 13,78% 1,37% 1,24 Podobszar rewitalizacji Kamień 11,50% 0,80% 9,2 Rybna 13,29% 1,75% 1,29 Podobszar rewitalizacji Rybna 0% 9% 63,6 Źródło: opracowanie własne W ten sposób wyznaczony obszar rewitalizacji ma powierzchnię niespełna 38 ha i zamieszkany jest przez 567 osób, tj. nie przekracza 20% powierzchni gminy i 30% liczby mieszkańców, a zatem spełnia ustawowe kryteria. Granice obszaru rewitalizacji, w podziale na poszczególne podobszary, przedstawiono w kolejnym rozdziale. Tabela 6. Obszar rewitalizacji Gminy Czernichów Nazwa podobszaru rewitalizacji Pow. podobszaru % powierzchni gminy Liczba mieszkańców podobszaru % liczby mieszkańców gminy (ha) Czernichów 27,11 0,32 425 3,07% Kamień 10,34 0,12 131 0,95% Rybna 1,24 0,01 11 0,08% RAZEM 38,69 0,45% 567 4,09% Źródło: opracowanie własne

16 Rysunek 2. Mapa gminy Czernichów z lokalizacją obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji

17 PODSUMOWANIE UZASADNIENIE DELIMITACJI OBSZARU REWITALIZACJI Na podstawie przeprowadzonej Diagnozy wyznaczony został obszar rewitalizacji mieszczący się w granicach trzech najbardziej zdegradowanych społecznie, ale i w pozostałych sferach, sołectw tj.: Czernichów, Kamień, Rybna. Wybór ten wynikał z przeprowadzonej analizy statystycznej gminy w podziale na jednostki referencyjne oraz w oparciu o wizję lokalną, przeprowadzone badania (ankietę PAPI i CAWI, wywiady IDI), zorganizowane spotkania konsultacyjne z mieszkańcami. Dodatkowo wyznaczenie granic podobszarów rewitalizacji w ramach poszczególnych sołectw zostało przeprowadzone w oparciu o wiedzę ekspercką przedstawicieli lokalnych instytucji: GOPS, komisariatu Policji, przedstawicielu Urzędu Gminy i lokalnej organizacji pozarządowej, najlepiej znających problemy reprezentowanych miejscowości. Zdecydowano się na objęcie obszarem rewitalizacji centralnych, kluczowych dla rozwoju lokalnego przestrzeni trzech sołectw wyznaczonych jako zdegradowane. Uwzględniono obszary zamieszkane i zabudowane, w wybranych przypadkach poszerzone o niezabudowane przestrzenie publiczne kluczowe dla lokalnej społeczności, posiadające jednocześnie potencjał dla realizacji działań ukierunkowanych na walkę ze zdiagnozowanymi problemami. Do wyznaczenia terenów objętych rewitalizacją wykorzystano również metodę jaką jest wizja lokalna, którą przeprowadzono na terenie każdej z 3 miejscowości. W wizji wzięli udział przedstawiciele Urzędu Gminy oraz zewnętrznych wykonawców, mających duże doświadczenie w prowadzeniu badań społecznych i procesów rewitalizacji. Kwestią jednak priorytetową, mającą wpływ na delimitację obszaru, była obecność negatywnych, nawarstwiających się problemów społecznych, takich jak bezrobocie, zjawisko przemocy w rodzinie, ubóstwo czy problem alkoholizmu. Ostatecznie zdecydowano, iż obszar rewitalizacji będzie dzielił się na następujące podobszary: 1) Podobszar Czernichów, 2) Podobszar Kamień, 3) Podobszar Rybna 1. Podobszar Czernichów obejmuje obszar, na którym znajduje się Rynek, stanowiący centrum wsi, w okolicy którego mieszczą się obiekty instytucji publicznych z wydzieloną częścią usługową w tym szkoły, sklepy, punkty gastronomiczne, a także zabudowa mieszkaniowa i kościół. Obecnie na terenie centrum miejscowości dokonuje się powolna degradacja przestrzeni poprzez wzmożony ruch samochodowy i autobusowy, co powoduje obniżenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców i innych użytkowników tego terenu. Z drugiej strony ma to wpływ na pogorszenie jakości powietrza. Rynek poprzez niedostosowanie do funkcji rekreacyjnej, pełni rolę przesiadkową wykorzystywaną przez osoby korzystające z przystanku autobusowego lub z usług instytucji publicznych czy usługowych z tego względu nie pełni on funkcji centrotwórczej, wzmacniającej lokalne więzi, przypisywanej zazwyczaj tego typu przestrzeniom. Na omawianym podobszarze zlokalizowany jest także Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego im. dr Franciszka Stefczyka w Czernichowie oraz ulice Dworska i Franciszka Stefczyka, 1 Mapy przedstawiające granice każdego z podobszarów stanowią załącznik nr 2, 4 i 6 do niniejszego Programu.

18 prowadząca przez centrum wsi do przysiółka Czernichówek najstarszej części miejscowości, w której znajduje się zabytkowa Kaplica Różańcowa z XVII w. Na terenie wspomnianego Zespołu Szkół mieszczą się niewykorzystane, obecnie niszczejące budynki, które zdaniem mieszkańców podobszaru można zaadaptować pod nowe funkcje. Wśród zidentyfikowanych problemów społecznych podobszaru Czernichów wymienić należy bezrobocie (wszyscy zidentyfikowani mieszkańcy korzystający z pomocy społecznej z tytułu bezrobocia w tej miejscowości mieszkają we wskazanym podobszarze, co stanowi 1,4% w stosunku do ogółu mieszkańców podobszaru). Podobszar ten charakteryzuje się też ponadprzeciętnym odsetkiem osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej (2,5% w stosunku do liczby osób zamieszkujących ten teren, dla porównania w gminie odsetek ten wynosi 1,6%, a w całym Czernichowie 1,7%). Z uwagi na pełnienie licznych funkcji publicznych i usługowych, jest to teren użytkowany przez dużą liczbę osób. Jak wynika z danych zawartych w Krajowej Mapie Zagrożeń Bezpieczeństwa, wskaźnik liczby przestępstw na 10 tys. mieszkańców w Czernichowie ogółem wyniósł 4 (obejmując tylko okres od stycznia do marca 2017). Na przestrzeni ostatnich lat to właśnie w tej miejscowości odnotowywano największą liczbę przestępstw i wykroczeń (wartość wskaźnika przestępczości na 100 mieszkańców wyniosła 11,5, przy średniej dla gminy 1,6 oraz średniej dla miejscowości 3,0). Dodatkowo, jak wskazuje przedstawiciel GOPS, na terenie tego podobszaru zauważalne są zmiany związane z problemem starzejącego się społeczeństwa (19,1% mieszkańców w wieku poprodukcyjnym, dla porównania w gminie, jak i w miejscowości Czernichów jest to 13,0%), które bezpośrednio przekładają się na skalę problemów zdrowotnych. Problem starzejącego się społeczeństwa wiąże się również z kwestią opieki nad osobami zależnymi, jak również kwestią aktywizacji społecznej mieszkańców znajdujących się w wieku poprodukcyjnym (zapewnieniem oferty spędzania czasu wolnego dla seniorów, która obecnie w gminie jest bardzo ograniczona). Jak wskazuje przedstawiciel GOPS, część mieszkańców podobszaru korzysta również z pomocy rzeczowej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa. Pomoc w ramach PO PŻ kierowana jest do tych osób i rodzin, które z powodu niskich dochodów nie mogą zapewnić sobie/rodzinie odpowiednich produktów żywnościowych (posiłków).

19 Rysunek 3. Mapa poglądowa podobszaru rewitalizacji Czernichów Źródło: opracowanie własne Podobszar Kamień obejmuje swoim zasięgiem obszar centrum wsi. Na obszarze zlokalizowane są budynki placówek oświatowych, w tym budynek starej szkoły w bardzo złym stanie technicznym, a także tzw. Plac Wolnica teren dostępny dla wszystkich mieszkańców, przeznaczony na miejsce wspólnych spotkań i działań. Na terenie podobszaru mieści się także kościół parafialny z historycznym założeniem plebanijno-folwarcznym. Obecnie na części Placu Wolnica znajduje się pętla komunikacji publicznej łączącej wieś z centrum gminy i z Krakowem, z którą sąsiaduje niewielki, stary plac zabaw dla dzieci, wymagający prac remontowych. W sferze społecznej zdiagnozowanym problemem jest występowanie zjawiska bezrobocia. Jak wskazuje ekspert w wywiadzie, bezrobocie dotyka coraz częściej osób młodych, ale i tych po 40 roku życia. Mimo bliskości Krakowa, to wśród osób młodych, kończących edukację pojawia się często problem niedopasowania wykształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy. Istotnym problemem, odczuwanym przez mieszkańców podobszaru jest też zjawisko alkoholizmu. Dotyczy to nie tylko osób bezrobotnych, które nie umieją sobie poradzić ze swoją obecną sytuacją życiową, ale jak wskazuje przedstawiciel lokalnej społeczności w wywiadzie, często problem ten dotyka wydawać by się mogło na pozór normalnych rodzin, które ukrywają ten problem.

20 Podobnie jak w przypadku podobszaru Czernichów, część mieszkańców tego podobszaru korzysta z pomocy rzeczowej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa, która przyznawana jest rodzinom, które z powodu niskich dochodów nie są w stanie zapewnić odpowiednich produktów żywnościowych. Dodatkowo, jak wskazuje przedstawiciel GOPS, na terenie podobszaru zauważalne są zmiany związane z problemem starzejącego się społeczeństwa oraz problem dysfunkcji rodzin w sprawowaniu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. W kontekście tego pierwszego problemu osoby starsze, mimo faktycznego posiadania rodziny, często czują się osamotnione oraz wycofują się z życia społeczności lokalnej. Problem w sprawowaniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych dotyczy rodzin z dziećmi, w których rodzice ze względu na swój młody wiek, brak doświadczenia życiowego bądź ze względu na powielanie wyuczonych, ale nie właściwych wzorców, nie potrafią w sposób właściwy sprawować szeroko rozumianej opieki nad własnymi dziećmi. W odniesieniu do Kamienia warto również zwrócić uwagę na odczuwany przez mieszkańców podobszaru problem niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę społeczną. Jak wskazuje przedstawiciel lokalnej społeczności, generalnie jest to miejscowość bardzo atrakcyjna osiedleńczo w ostatnich latach obserwujemy znaczący napływ nowych mieszkańców. Z tego względu mieszkańcy sygnalizują braki związane np. z dostępem do przedszkoli, co w konsekwencji utrudnia młodym matkom powrót do pracy, ponieważ nie mają zapewnionej opieki nad dzieckiem. Rysunek 4. Mapa poglądowa podobszaru rewitalizacji Kamień Źródło: opracowanie własne Podobszar Rybna obejmuje obszar starej części wsi obok zespołu plebańsko-kościelnego. Na terenie tym znajduje się plac, który pełni funkcję przesiadkową wykorzystywaną przez osoby korzystające

21 z przystanku autobusowego lub z punktów usługowych, a także zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Rybna jest największą pod względem liczby mieszkańców miejscowością w gminie i podlega silnym procesom suburbanizacji. Z jednej strony.peryferia miejscowości są zabudowane przez nowe osiedla mieszkaniowe jednorodzinne domki szeregowe, z drugiej strony w Rybnej istnieje stare centrum miejscowości (wyznaczony podobszar rewitalizacji), które podlega procesom wyludniania, m.in. ze względu na zły stan techniczny obiektów zabudowy mieszkaniowej, a także niską atrakcyjność miejsca. Dodatkowo przestrzeń centralna jest mocno zaniedbana istnieją pustostany w bardzo złym stanie technicznym, zagrażające zdrowiu i życiu mieszkańców (tzw. Stara Mleczarnia, stare zabudowania kościelne). Poważnym problemem centralnej części miejscowości jest także brak oferty rekreacyjnej czy przyjaznych przestrzeni publicznych, które mogłyby służyć mieszkańcom do integracji społecznej, która jest konieczna ze względu na silne procesy depopulacji centrum i suburbanizacji terenów peryferyjnych. Wśród najważniejszych problemów społecznych dotykających społeczność wyznaczonego podobszaru rewitalizacji w Rybnej wskazać należy bezrobocie często połączone z nadużywaniem alkoholu, a także obniżone bezpieczeństwo mieszkańców. Jak wskazuje przedstawiciel GOPS w wywiadzie, obecnie na tym terenie dostrzegane są także zmiany związane z nasilającym się problemem przemocy w rodzinie. Niestety wciąż jest to problem ukryty i wiele rodzin nie szuka pomocy u odpowiednich organów, stąd nie wszystkie przypadki są rejestrowane. W miejscowości Rybna, w ramach której zakreślono podobszar rewitalizacji, widoczny jest również problem starzejącego się społeczeństwa, który jak podkreśla ekspert w wywiadzie ze względu na stosunkowo dużą na tle gminy liczbę mieszkańców jest proporcjonalnie większy w porównaniu z innymi miejscowościami. W sferze bezpieczeństwa należy podkreślić, iż główny problem zgłaszany przez mieszkańców Rybnej dotyczy przekraczania prędkości, szczególnie przez samochody ciężarowe, i inne uciążliwości spowodowane poruszaniem się przez centrum tego typu pojazdów. Dodatkowo, jak podkreśla przedstawiciel Posterunku Policji w Czernichowie, istotnym problemem jest wandalizm i chuligaństwo. Są to problemy, z którymi policja boryka się w całej gminie, ale w Rybnej ze szczególnym nasileniem. Zdaniem lokalnego eksperta miejscowość ta i podobszar rewitalizacji wypadają stosunkowo najsłabiej, jeśli chodzi o kwestię bezpieczeństwa, natomiast koncentracja różnego rodzaju wykroczeń i przestępstw nasila się właśnie w rejonie centrum, gdzie wyznaczono podobszar do rewitalizacji (wskaźnik przestępczości wyniósł tutaj 63,6 wykroczeń i przestępstw na 100 mieszkańców, przy średniej dla gminy 1,61 oraz średniej dla całej miejscowości 1,29). Dodatkowo, na tym terenie odnotowywane są przypadki interwencji Policji w związku z przemocą w rodzinie lub spożywaniem alkoholu w miejscu publicznym.

22 Rysunek 5. Mapa poglądowa podobszaru rewitalizacji Rybna Źródło: opracowanie własne

23 POGŁĘBIONA DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI Główne problemy obszaru rewitalizacji zidentyfikowane zostały w drodze analizy przeprowadzonej w celu wyznaczenia granic obszaru zdegradowanego. Poniżej w formie tabelarycznej zestawiono problemy, potrzeby i oczekiwania dla każdego z podobszarów rewitalizacji Gminy Czernichów. W tabeli tej znajduje się również opis lokalnych potencjałów, których obecność może wzmocnić planowany proces rewitalizacji. Źródłem danych i informacji przekazanych w procesie opracowywania GPR były: jednostki organizacyjne gminy, radni i sołtysi sołectw, w których wyznaczono podobszary rewitalizacji, wyniki spaceru badawczego z udziałem mieszkańców, wyniki spotkania warsztatowego z udziałem mieszkańców, wnioski z badania ankietowego przeprowadzonego na etapie diagnozy Gminy w celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, wnioski z przeprowadzonych wywiadów eksperckich. Tabela 7. Problemy i oczekiwania Podobszar Czernichów Sfera Problemy Oczekiwania i potrzeby ubóstwo socjalne (korzystanie ze wsparcie osób pozostających w wsparcia w ramach Programu trudnej sytuacji życiowej ze Operacyjnego Pomoc Żywnościowa) względu na problem ubóstwa i SPOŁECZNA ponadprzeciętny odsetek osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej występowanie zjawiska bezrobocia problem starzejącego się społeczeństwa wysoki odsetek osób w wieku poprodukcyjnym niedostateczna oferta czasu wolnego dla mieszkańców, w tym dla osób starszych obniżone poczucie bezpieczeństwa mieszkańców bezrobocia podjęcie działań na rzecz aktywizacji społecznej mieszkańców, w tym osób starszych rozwój oferty spędzania czasu dopasowanej do różnych grup wiekowych realizacja działań ukierunkowanych na wzrost poczucia bezpieczeństwa indywidualnego mieszkańców GOSPODARCZA - - zanieczyszczenie powietrza uciążliwości związane z ruchem ŚRODOWISKOWA samochodowym hałas samochodowego PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNA niewykorzystane potencjału centrum obszaru sołectwa zanik funkcji centrotwórczej Rynku zły stan chodników i dróg, słabe oświetlenie, niska jakość dróg zbyt mała ilość miejsc parkingowych w stosunku do zapotrzebowania zmiana funkcji obszaru poprzez zmniejszenie ruchu rozwój postaw proekologicznych wśród mieszkańców utworzenie ogólnodostępnej przestrzeni publicznej dla mieszkańców, w tym parkingu, ławek, oświetlenia, chodników, infrastruktury ułatwiającej poruszanie się osobom niepełnosprawnym

24 Sfera Problemy Oczekiwania i potrzeby niewykorzystanie budynków należących do gminy, niszczejące budynki na terenie szkoły rolniczej modernizacja i adaptacja budynków na cele społeczne, edukacyjne, integracji mieszkańców TECHNICZNA Lokalne potencjały obecność obiektów zabytkowych wymagających prac remontowych i rewaloryzacyjnych. degradacja stanu technicznego budynków mieszczących się na terenie szkoły rolniczej remont i adaptacja obiektów zabytkowych z przeznaczeniem na rzecz mieszkańców na cele kulturalne. potencjał gospodarczy największa liczba podmiotów gospodarczych obecność ważnych instytucji publicznych (urząd gminy, szkoły itp.) centrum administracyjno-usługowe gminy atrakcyjna lokalizacja bliskość Krakowa obecność budynków możliwych do zaadaptowania na cele społeczne Tabela 8. Problemy i oczekiwania Podobszar Kamień Sfera Problemy Oczekiwania i potrzeby starzejące się społeczeństwo, samotność wsparcie osób osób starszych pozostających w trudnej ubóstwo socjalne (korzystanie ze sytuacji życiowej ze wsparcia w ramach Programu względu na problem Operacyjnego Pomoc Żywnościowa) ubóstwa i bezrobocia SPOŁECZNA GOSPODARCZA występowanie zjawiska alkoholizmu (często jest to problem ukryty) problemy w rodzinach trudności w sprawowaniu funkcji opiekuńczowychowawczej występowanie problemu bezrobocia, w szczególności wśród osób młodych brak miejsca spotkań dla mieszkańców do podejmowania wspólnych aktywności brak oferty spędzania wolnego czasu dla młodzieży i innych grup niewystarczająca liczba miejsc w placówkach dla dzieci w wieku przedszkolnym utrudniony powrót matek na rynek pracy niski poziom aktywności obywatelskiej mieszkańców mierzony uczestnictwem w wyborach niski stopień przedsiębiorczości niska liczba noworejestrowanych podmiotów gospodarczych w ostatnich latach ŚRODOWISKOWA - - realizacja działań związanych z walką z problemem alkoholizmu w rodzinach stworzenie warunków do organizowania i animowania uczestnictwa mieszkańców w działalności kulturalnej i społecznej rozwój oferty skierowanej do seniorów pomoc rodzinom borykającym się z różnymi problemami, w tym w sprawowaniu funkcji opiekuńczowychowawczej zachęcenie lokalnych przedsiębiorców do działalności w zakresie małej gastronomii, turystyki weekendowej

25 Sfera Problemy Oczekiwania i potrzeby budynek starej szkoły w bardzo złym stanie technicznym zły stan infrastruktury społecznorekreacyjnej (m.in. plac zabaw wymagający remontu) PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNA TECHNICZNA Lokalne potencjały brak przestrzeni publicznej, która swoim szerokim charakterem skierowana byłaby zarówno do dzieci, młodzieży jak również osób starszych niska dostępność o infrastruktury społecznej w stosunku do zapotrzebowania (np. dostęp do przedszkoli) zły stan techniczny obiektów budowalnych (budynek starej szkoły) w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym przebudowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów z przeznaczeniem na cele społeczne, edukacyjne. Dostosowanie placu zabaw do bezpiecznego użytkowania przez dzieci utworzenie ogólnodostępnej przestrzeni rekreacyjnej (siłownia na świeżym powietrzu, skwer wypoczynkowy z elementami małej architektury) wykonanie prac remontowych i dostosowanie do pełnienia funkcji społecznej budynku starej szkoły miejscowość atrakcyjna osiedleńczo duży napływ nowych mieszkańców walory krajobrazowe atrakcyjna lokalizacja przy drodze wojewódzkiej stosunkowo spokojny teren mała ilość odnotowywanych wykroczeń i przestępstw obecność lokalnych organizacji pozarządowych (Towarzystwo Przyjaciół Kamienia) Tabela 9. Problemy i oczekiwania Podobszar Rybna Sfera Problemy Oczekiwania i potrzeby starzejące się społeczeństwo, wsparcie osób niski kapitał społeczny, słaba integracja borykających się z mieszkańców problemem alkoholizmu niski poziom poczucia bezpieczeństwa pomoc rodzinom mieszkańców (wypadki drogowe, doświadczającym przekroczenia prędkości) przemocy SPOŁECZNA GOSPODARCZA wandalizm, chuligaństwo niski poziom aktywności społecznej mieszkańców brak lokalnych organizacji pozarządowych występowanie zjawiska alkoholizmu i przemocy w rodzinie stworzenie oferty integracyjnej, kulturalnej i rekreacyjnej skierowanej do mieszkańców działania ukierunkowane na poprawę bezpieczeństwa (np. zamontowanie monitoringu) niski stopień przedsiębiorczości zachęcenie lokalnych przedsiębiorców do

26 Sfera Problemy Oczekiwania i potrzeby działalności w zakresie małej gastronomii, turystyki weekendowej. ŚRODOWISKOWA PRZESTRZENNO- FUNKCJONALNA pogorszona jakość powietrza zagrożenie hałasem uciążliwość dla mieszkańców spowodowana dużym ruchem samochodów ciężarowych brak ogólnodostępnej przestrzeni publicznej, miejsc spotkań niewystarczająca liczba placów zabaw TECHNICZNA - - Lokalne miejscowość atrakcyjna osiedleńczo potencjały walory krajobrazowe rozwój postaw proekologicznych wśród mieszkańców utworzenie skweru, miejsca, które będzie pozwalało na integrację różnych grup społecznych i osób w różnym wieku z możliwością aktywnego spędzania czasu

27 OPIS POWIĄZAŃ GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI GMINY CZERNICHÓW STRATEGIA ROZWOJU GMINY CZERNICHÓW NA LATA 2015-2020+ Strategia jest dokumentem o charakterze planistycznym, istotnym elementem w realizacji polityki rozwoju, określa w swoich zapisach obszary, cele, kierunki rozwoju oraz zadania, które są przeznaczone do wykonania w perspektywie długofalowej. Strategia stanowi swoisty instrument mający na celu wspieranie pozytywnych przemian w przestrzeni społeczno-gospodarczej, ale także dążenie do ograniczania zidentyfikowanych barier w rozwoju gminy. Dokument określa wizję gminy: Dzięki wspólnemu zaangażowaniu władz samorządowych gminy, jak również partnerów społecznych i gospodarczych oraz mieszkańców, gmina Czernichów jest miejscem, które wyróżnia atrakcyjny standard życia i dostęp do usług publicznych wysokiej jakości. Gmina Czernichów w pełni korzysta ze swojego położenia, wysokiej dostępności komunikacyjnej oraz walorów środowiskowych i kulturowych, rozwijając konkurencyjne sektory gospodarki i przedsiębiorczość oraz ofertę czasu wolnego. Realizacja tej wizji ma zostać osiągnięta poprzez realizację czterech głównych działań: PRIORYTETY ROZWOJOWE (STRATEGICZNE): Gospodarka, edukacja i rynek pracy Przyjazne środowisko naturalne Komfort i jakość życia mieszkańców Zarządzanie i kapitał społeczny Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Czernichów wpisuje się w następujące pola strategiczne i operacyjne: Cel strategiczny: Silna pozycja gospodarcza gminy, bazująca na wiedzy i przedsiębiorczości mieszkańców, wysokiej atrakcyjność inwestycyjnej oraz rozwiniętej ofercie czasu wolnego. Cel operacyjny I.1 Wysoki potencjał intelektualny dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Działanie: I.1.2 Poprawa jakości i dostępności usług w zakresie oferty opieki żłobkowej i edukacji przedszkolnej. Działanie: I.1.3 Rozwijanie oferty zajęć pozalekcyjnych, przy szczególnym uwzględnieniu kształcenia kompetencji kluczowych (językowych, matematycznych, informatycznych, kreatywnych, itd.). I.1.6 Współpraca z powiatem krakowskim w zakresie rozwoju kształcenia zawodowego, w szczególności rozwój oferty edukacyjnej i jakości kształcenia zawodowego z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy. Działanie I.1.7 Kształtowanie postaw uczenia się przez całe życie oraz zdobywania nowych kompetencji.

28 Cel operacyjny I.2 Rozwój przedsiębiorczości oraz wspieranie zatrudnienia. Działanie: I.2.1 Kształcenie cech przedsiębiorczych wśród młodzieży. Działanie: I.2.6 Współpraca z Urzędem Pracy Powiatu Krakowskiego i innymi podmiotami na rzecz zwiększenia zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu. Cel Operacyjny I.3 Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej gminy. Działanie: I.3.1 Rozwój stref aktywności gospodarczej i turystycznej na terenie gminy. Działanie: I.3.4 Promocja potencjału gospodarczego gminy. Cel Operacyjny I.4 Rozwój oferty czasu wolnego. Działanie: I.4.1 Tworzenie warunków dla rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej na terenie gminy. Działanie: I.4.2 Wspieranie rozwoju branży usługowej, działającej na rzecz odwiedzających i mieszkańców gminy. Działanie: I.4.5 Rozwój i integracja wielosezonowych tras rekreacyjnych wewnątrz gminy, a także z terenami sąsiednimi. Działanie: I.4.7 Zachowanie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego gminy i włączanie go w ofertę czasu wolnego. Działanie: I.4.8 Oznakowanie szlaków i obiektów wizualizacja turystyczna. Działanie: I.4.9 Porządkowanie i zagospodarowywanie terenów zielonych. Działanie: I.4.10 Zagospodarowanie rekreacyjne i turystyczne obszarów na terenie gminy, np. rzek i terenów poeksploatacyjnych. Działanie: I.4.11 Promocja turystyczna w oparciu o walory przyrodniczo-kulturowe gminy. Cel strategiczny: Wysokiej jakości system usług publicznych, dostosowanych do potrzeb społecznych. Cel Operacyjny III.1 Wysoka dostępność komunikacyjna gminy. Działanie: III.1.2 Budowa, modernizacja i przebudowa dróg gminnych do parametrów normatywnych. Działanie: III.1.4 Budowa ciągów pieszych przy drogach. Działanie: III.1.5 Przebudowa i rozwój systemu oświetlenia ulicznego. Działanie: III.1.6 Tworzenie miejsc parkingowych, szczególnie przy obiektach użyteczności publicznej oraz atrakcyjnych rekreacyjno-turystycznie. Działanie: III.1.9 Poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Cel Operacyjny III.2 Rozwój oferty rekreacyjno-sportowej i kulturalnej. Działanie: III.2.1 Zrównoważony rozwój infrastruktury kulturalnej i rekreacyjno-sportowej. Działanie: III.2.2 Lepsze wykorzystanie obiektów służących spędzaniu czasu wolnego. Działanie: III.2.3 Zwiększanie poziomu społecznego uczestnictwa w kulturze oraz aktywnych formach spędzania czasu wolnego. Działanie: III.2.4 Tworzenie warunków rozwoju dla organizacji, podmiotów i osób prowadzących działalność w zakresie kultury i sportu w wymiarze amatorskim i profesjonalnym. Działanie: III.2.5 Utrzymanie wielokulturowego bogactwa oraz tożsamości lokalnej i regionalnej, w szczególności poprzez wspieranie folkloru, tradycji i sztuki ludowej.

29 Działanie: III.2.6 Działania w zakresie opieki nad lokalnym i regionalnym dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym. Działanie: III.2.7 Inicjowanie i wspieranie działań mających na celu podnoszenie społecznej świadomości i wrażliwości w zakresie dziedzictwa przyrodniczego-kulturowego, a także podejmowanie działań na rzecz poprawy poziomu estetycznego otoczenia i ładu przestrzennego. Cel Operacyjny III.3 Poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego i społecznego. Działanie: III.3.4 Promocja zdrowego, aktywnego stylu życia. Działanie: III.3.5 Wspieranie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym wykorzystanie mechanizmu ekonomii społecznej. Działanie: III.3.6 Działania na rzecz wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, w tym m.in. likwidacja barier architektonicznych. Cel strategiczny: Partnerskie zarządzanie sprawami publicznymi. Cel Operacyjny IV.1 Sprawne i efektywne zarządzanie publiczne. Działanie: IV.1.12 Funkcjonalne zarządzanie przestrzenią, w tym m.in. rewitalizacja rynku w Czernichowie. Cel Operacyjny IV.2 Wzmacnianie aktywności obywatelskiej oraz partycypacji społecznej mieszkańców. Działanie: IV.2.1 Promocja aktywności obywatelskiej oraz partycypacji społecznej mieszkańców. Działanie: IV.2.2 Edukacja obywatelska mieszkańców, w szczególności dzieci i młodzieży. Działanie: IV.2.6 Integracja sektorowa organizacji pozarządowych, rozwój współpracy wewnątrzsektorowej. Cel Operacyjny IV.3 Wzmacnianie tożsamości lokalnej i spójności społecznej. Działanie: IV.3.3 Działania z zakresu integracji międzypokoleniowej. Działanie: IV.3.4 Działania ukierunkowane na integrację starych i nowych mieszkańców, w tym również inwestycje tworzenie miejsc integracji społecznej. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY CZERNICHÓW Nowelizacja Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czernichów (SUiKZP) została przyjęta uchwałą Nr XLV.326.2013 Rady Gminy Czernichów z dnia 26 listopada 2013 r. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym celem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest określenie polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, po uprzednim rozpoznaniu uwarunkowań rozwoju gminy. Uwarunkowania przestrzenne Gminy Czernichów w kontekście Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Czernichów. Wśród obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (MPZP) znajduje się Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego obszaru w miejscowości Rybna o pow.2,3 ha