Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby



Podobne dokumenty
Rozpoznawanie wybranych gatunków

Phylum Arthropoda stawonogi Nadgromada Myriapoda wije

Twórcza szkoła dla twórczego ucznia Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Badanie struktury gatunkowej i wiekowej drzewostanu o cechach antropogenicznych

2 MAŁY ŚWIAT POD NASZYMI STOPAMI POCHYLAMY SIĘ BY GO POZNAĆ CELE OGÓLNE: CELE OPERACYJNE: ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

Projekt Ekosystem lasu

Sieć pokarmowa (troficzna)w stawach rybackich.

BIOLOGIA MATERIA I ENERGIA W EKOSYSTEMIE

Scenariusz nr 3. Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka. Blok tematyczny: Jesień dary niesie

Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.

PLAN METODYCZNY LEKCJI

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów

Konspekt lekcji biologii (kl. IIc)

KLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Poziom wymagań

Żywność w łańcuchu troficznym człowieka

Wigierski Park Narodowy

Chrońmy owady!

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI

Dział I Powitanie biologii

Co kto je? Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP:

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

Kto kogo je? Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP: przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące między organizmami

Scenariusz zajęć terenowych

ocena celująca I. Świat zwierząt

Plan metodyczny lekcji

CZY W PRZYRODZIE JEST MIEJSCE DLA KOMARÓW I MYSZY?

Poznajemy zwierzęta domowe i leśne

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z BIOLOGII DLA KLASY 6

Biologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Rośliny iglaste na przykładzie sosny zwyczajnej

Łańcuchy i sieci pokarmowe na polu zajęcia z biologii

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6

Przepraszam, czy mogę tutaj zamieszkać?

Scenariusz zajęć nr 8

POZNAJEMY LAS I JEGO MIESZKAŃCÓW.

Różnorodność gatunkowa i ponadgatunkowa

Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem

46 Olimpiada Biologiczna

Przedmiotowe zasady oceniania biologia, klasa 6

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I

Ekologia (struktura ekosystemu, przepływ energii i krążenie materii, różnorodność biologiczna i elementy ochrony środowiska)

Przedmiotowy System Oceniania

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 oparte na Programie Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Słowne: pogadanka, analiza wykresów, praca z tekstem, indywidualna, grupowa.

Funkcja stawów karpiowych w środowisku.

,,Musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi tylko o to, czy nauczymy się tego na czas

Podchody o bioróżnorodności

PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC

Zagrajmy w ekologię gra dydaktyczna.

Zjawisko synantropizacji na przykładzie ślimaków lądowych

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 1E

I I

Oznaczanie pospolitych gatunków roślin nagonasiennych

Temat: Różnorodność gatunkowa w ekosystemie lasu i czynniki ją kształtjące

WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA klasa 6

Poziom kształcenia i odbiorca: wszystkie poziomy kształcenia, uczniowie.

Uczeń: wiedzy biologicznej nauki wymienia cechy organizmów żywych. podaje funkcje poszczególnych organelli. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA Z BIOLOGII

EKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884

Scenariusz 15. Gimnazjum. temat: Bobry i piramida troficzna. autor: Krzysztof Kus. Cele ogólne: Cele operacyjne: Miejsce: sala.

Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym

Mutacje jako źródło różnorodności wewnątrzgatunkowej

Przedmiotowy system oceniania z biologii dla kl. 1 b, 1c, 1e

WYPOSAŻENIE TERENOWE ODKRYWCY PRZYRODY

ZAKRES TREŚCI: 1. budowa chemiczna organizmów 3. lokalizacja DNA w komórce 2. budowa i funkcjonowanie komórki 4. budowa i właściwości DNA.

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Spis treści. ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU cz. 4 ROŚLINY OZDOBNE

Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU. Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW

PLAN WYNIKOWY klasa pierwsza

I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia

JAK ZWIERZĘTA DRAPIEŻNE ZDOBYWAJĄ POKARM?

Dział programu : Poznajemy nasze otoczenie

JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH

Konspekt lekcji z przyrody klasa IV Bogactwa przyrodnicze lasu autor: Jarosław Garbowski 1

WYMAGANIA EDUKACYJNE klasa pierwsza

Temat lekcji Poznajmy mrówki (etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej) Cele:

3 3.Tkanki roślinne-twórcze klasyfikacja tkanek na twórcze i stałe charakterystyka tkanek twórczych

Scenariusz zajęć z edukacji przyrodniczej dla uczniów klas II III szkoły podstawowej

Tablica informacyjna w Rezerwacie,,Chmielinne.

Phylum Arthropoda stawonogi

II. Lekcja odnosi do programu Wydawnictwa Nowa Era Nr. DKW / 99. Mieści się w dziale programu: "Poznajemy nasze otoczenie".

ODKRYWCY PRZYRODY Bezkręgowce

Gimnazjum w Jordanowie

AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA BIOLOGII W ZAKRESIE ROZSZERZONYM W GIMNAZJUM CZĘŚĆ DRUGA AUTOR: MGR BARBARA MYCEK

Dział programu I. Biologia nauka o życiu

PRZYCZYNY ZMNIEJSZENIA BIORÓŻNORODNOŚCI EKOSYSTEMÓW autor: Magdalena Szewczyk

CZĘŚĆ KOŃCOWA: 8. Na zakończenie lekcji uczniowie otrzymują krzyżówkę do rozwiązania. 9. Podsumowanie zajęć. Podziękowanie.

Transkrypt:

Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. kształcenie umiejętności prowadzenia i dokumentowania badań biologicznych, 2. kształcenie umiejętności prowadzenia obserwacji, 3. pogłębienie wiedzy o bioróżnorodności organizmów bezkręgowych, 4. rozpoznawanie gatunków bytujących w ściółce leśnej, 5. wprowadzenie pojęcia edafon, 6. pogłębienie wiedzy na temat obiegu materii w ekosystemach leśnych. Metody i formy pracy: obserwacja, metoda problemowa, praca w grupach. Materiał badawczy, sprzęt: lupa, karty pracy, przewodniki do rozpoznawania wybranych organizmów bezkręgowych, ssawa (ekshaustor) lub pęseta, ołówki, pisaki, łopatki, biała folia lub chusta płócienna o rozmiarach 1m 1m, kuwety lub tacki styropianowe, rękawice ochronne, ph-metry do gleby. 1

5. scenariusze Przebieg zajęć: Faza wprowadzająca: Nauczyciel: 1. Przeprowadza czynności organizacyjno-porządkowe. 2. Przypomina o zasadach bezpieczeństwa, zasadach humanitarnego traktowania zwierząt oraz zasadach wynikających z przepisów prawnych o ochronie przyrody. 3. Przedstawia temat zajęć. 4. Odwołuje się do wiedzy posiadanej przez uczniów, dotyczącej zwierząt bezkręgowych. Kieruje pytania: Jakie zwierzęta określamy mianem bezkręgowców? Gdzie można je spotkać w lesie? Jak powstaje w lesie ściółka i jaką pełni rolę? 5. Omawia przebieg zajęć i określa czas trwania. Faza realizacyjna: Nauczyciel: 1. Wprowadza pojęcie edafonu. 2. Omawia pojęcia detrytus i saprobiont. 3. Omawia krążenie materii i poziomy troficzne: producent, konsument, reducent. 4. Przedstawia rolę edafonu w rozkładzie materii organicznej i obiegu materii. 5. Omawia warunki sprzyjające temu procesowi. 6. Przedstawia uczniom zadanie do wykonania. 7. Demonstruje sposób użycia ekshaustora. 8. Dzieli uczniów na czteroosobowe grupy. 9. Rozdaje kary pracy, załączniki 2 i 3, przewodniki do rozpoznawania zwierząt bezkręgowych występujących w ściółce oraz sprzęt i materiały do badań. 10. Prosi każdą grupę o wybranie lidera, który zaprezentuje wyniki pracy własnego zespołu. 11. Nadzoruje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek. 12. Po upływie wyznaczonego czasu sprawdza poprawność i rzetelność wykonania pracy. 13. Prosi liderów o prezentację swoich badań. 14. Koryguje błędy. 2

Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby Przebieg zajęć: Faza podsumowująca: Nauczyciel: 1. Poleca uczniom uporządkowanie i zwrócenie otrzymanych materiałów. 2. Ocenia najbardziej aktywnych uczestników zajęć. 3. Podsumowuje lekcję. 4. Podaje zadanie domowe: Opisz rolę edafonu w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych. 3

5. scenariusze Załącznik 1. karta pracy ucznia I. Badanie edafonu 1. Wyznaczcie powierzchnię do badań w kształcie kwadratu o bokach ok. 100 cm. 2. Rozłóżcie na podłożu, w pobliżu waszego pola badań folię. 3. Przy pomocy łopatki zdejmijcie warstwę ściółki i rozłóżcie na folii. 4. Wybierzcie delikatnie pęsetą lub ekshaustorem zwierzęta bezkręgowe do kuwety. 5. Dokładnie przyjrzyjcie się im i wspomagając się załącznikiem nr 2 i 3 oraz przewodnikiem do oznaczania bezkręgowców glebowych postarajcie się rozpoznać gatunek. 6. Policzcie osobniki tego samego gatunku. 7. Przy pomocy łopatki przejrzyjcie powierzchniową warstwę gleby i wybierzcie z niej zwierzęta. 8. Po badaniach odłóżcie na miejsce ściółkę wraz ze złapanymi przez was okazami. 9. Wybierzcie jeszcze dwie inne powierzchnie do badań, różniące się warunkami ekologicznymi od siebie i powtórzcie czynności (pkt. 2 7). 10. Zanotujcie wyniki obserwacji w tabeli: 4

Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby Tabela 1. Makrofauna i mezofauna badanej powierzchni L.p. Nr powierzchni badawczej Gatunek Jednostka taksonomiczna Liczba osobników 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 5

5. scenariusze II. Badanie ściółki leśnej, jako środowiska życia edafonu Zwróćcie uwagę na ilość próchnicy (od której zależy żyzność gleby), oraz skład ściółki. Wyniki obserwacji zapiszcie poniżej. Powierzchnia nr 1 Powierzchnia nr 2 Powierzchnia nr 3 III. Badanie ph gleby Odczyn gleby ma duże znaczenie dla wzrostu roślin i aktywności mikroorganizmów. Od niego zależy rozpuszczalność związków mineralnych. Najkorzystniejsze jest ph w granicach 6,5 7,5. Przy takim ph większość soli mineralnych jest dobrze rozpuszczalna i przyswajalna dla organizmów. Zbadajcie ph gleby za pomocą ph-metru (zgodnie z instrukcją dołączoną na jego ulotce) na wszystkich powierzchniach badawczych i oceńcie, czy warunki te są korzystne dla roślin i mikroorganizmów glebowych. Numer powierzchni badawczej 1. 2. 3. Wartość ph Warunki glebowe (korzystne / niekorzystne) 6

Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby IV. zadania do wykonania Zadanie 1. Odszukajcie w przewodnikach informacje o biologii zebranych gatunków oraz ustalcie, jak odżywiają się złapane przez was organizmy oraz do jakiego poziomu troficznego należą. Zadanie 2. Ułóżcie z powyższych organizmów prosty (3 4 ogniwowy) łańcuch pokarmowy. Zadanie 3. W przyrodzie istnieją dwa podstawowe typy łańcuchów pokarmowych: łańcuch spasania (biofagów) i łańcuch detrytusowy (saprofagów). Pierwszy z nich rozpoczyna się od roślin, drugi od martwej materii organicznej zwanej detrytusem. Napiszcie, do którego z nich należy zaproponowany przez was łańcuch? Odpowiedź uzasadnijcie. Zadanie 4. Opiszcie jaką rolę odgrywają w ekosystemie łańcuchy detrytusowe? 7

5. scenariusze Zadanie 5. Bezkręgowce bytujące w ściółce określa się często mianem sanitariuszy lasu. Uzasadnijcie, że jest to słuszne porównanie? Zadanie 6. W ściółce leśnej oprócz bezkręgowców występują również saprofityczne mikroorganizmy bakterie i grzyby będące reducentami. Określcie rolę reducentów w obiegu materii w ekosystemie leśnym. Zadanie 7. Dżdżownice odżywiają się szczątkami organicznymi, które połykają wraz z cząsteczkami gleby. Niestrawione resztki wydalają w postaci żyznych grudek tzw. koprolitów. Drążą korytarze w glebie, mieszają składniki gleby i przyczyniają się do ich równomiernego rozmieszczenia. Napiszcie, jaki wpływ mają dżdżownice na strukturę gleby, jej warunki tlenowe i wilgotność. Zadanie 8. Podkreślcie korzystne dla lasu zbiegi pielęgnacyjne ściółki, stosowane przez leśników: Pozostawianie kory w lesie, nawożenie gleby, zbieranie kory i ściółki, zbieranie opadłych liści, rozsypywanie rozdrobnionych odpadów po zrębie lasu, grabienie ściółki, uprawa monokultur leśnych, orka i spulchnianie gleby, uprawa lasów o różnym składzie gatunkowym, regulowanie dostępu światła do niższych pięter lasu, wycinka podszytu. 8

Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby Załącznik 2. Systematyka organizmów bezkręgowych bytujących w ściółce leśnej 1. Typ: Płazińce (Platyhelminthes) 2.1.1. Gromada: Wirki (Tubellaria) 2. Typ: Nicienie (Nematoda) 3. Typ: Pierścienice (Annelida) 4. Typ: Stawonogi (Arthropoda) 4.1. Podtyp: Skorupiaki (Crustacea) 4.2. Podtyp: Szczękoczułkowce (Chelicerata) 4.2.1. Gromada: Pajęczaki (Arachnida) 4.3. Podtyp: Tchawkowce (Tracheata) 4.3.1 Gromada Wije (Myriapoda) 4.3.2. Gromada Owady (Insecta) 5. Typ: Mięczaki (Mollusca) 5.1.1. Gromada: Ślimaki (Gastropoda) 9

5. scenariusze Załącznik 3. Przegląd wybranych bezkręgowców zamieszkujących ściółkę leśną Jednostka systematyczna Przykładowy przedstawiciel Opis Nicienie Nicień białawy Ciało wydłużone, obłe, na końcach ostro zakończone. Porusza się w charakterystyczny, wijący sposób. Żywi się martwą materią. Rozdrabnia ją przyspieszając jej rozkład. Na 1 m 2 gleby leśnej do głębokości 10 cm może żyć nawet 5 milionów osobników. Skąposzczety Skorupiaki Dżdżownica ziemna (Rosówka) Wazonkowce Stonoga murowa Nie ma wyodrębnionej głowy, ciało podzielone na wyraźne segmenty. Żywi się rozkładającymi się w glebie szczątkami. Jest szara, grzbietobrzusznie spłaszczona. Długość ciała stonogi dochodzi do 10 mm. Ma 7 par odnóży krocznych. Odżywia się butwiejącymi szczątkami. Wije Skulice np. Skulica pospolita Skulica jest połyskująco czarna. Ma małą głowę i krótkie czułki. Niepokojona zwija się w kulkę. Żywi się martwą materią. 10

Zwierzęta bytujące w ściółce leśnej i w powierzchniowych warstwach gleby Jednostka systematyczna Wije Przykładowy przedstawiciel Pareczniki np. Wij drewniak Opis Na każdym segmencie ciała znajduje się jedna para odnóży krocznych. Są drapieżnikami. Polują na drobne owady. Wij drewniak nie lubi światła słonecznego. Prowadzi nocny tryb życia. Wije Dwuparce Nazwa ich pochodzi stąd, że na poszczególnych segmentach ciała znajdują się dwie pary odnóży. Konsumują rośliny i ich obumarłe resztki. Owady Skoczogonki Są to drobne, bezskrzydłe owady (od 0,2 do 10 mm). Żywią się resztkami organicznymi. Owady Skorki Mają wydłużone, brunatne ciało a na końcu odwłoka charakterystyczne wyrostki rylcowe w postaci mocnych obronnych cęg. Są wszystkożerne. Najczęściej zjadają mszyce, pająki, gąsiennice żywe lub martwe. Nie gardzą tkankami roślinnymi. Owady Owady Mrówki np. Mrówka rudnica Chrząszcze np. Żuk leśny, Żuk gnojwy Tworzą społeczności zróżnicowane na kasty (samice, samce i robotnice). Budują gniazda w postaci kopców. Są wszystkożerne, polują na owady i ich larwy. Zjadają larwy owadów będących szkodnikami lasu, przez co są bardzo pożyteczne. Są to owady o dużych rozmiarach z krótkimi czułkami zakończonymi wachlarzykowato. Dorosłe żuki żywią się odchodami zwierząt, opadłymi liśćmi, grzybami. Larwy jedzą rozkładającą się ściółkę, którą dorosłe osobniki zakopują w postaci zlepków lęgowych. 11

5. scenariusze Jednostka systematyczna Owady Przykładowy przedstawiciel Pluskwiaki różnoskrzydłe np. Kowal bezskrzydły Opis Pospolity pluskwiak o wielkości ok. 10 mm. Wygrzewa się często w słońcu u podstawy pni. Jego podstawowym pokarmem są martwe owady oraz butwiejące rośliny i ich owoce. Larwy owadów Czerwie, drutowce Czerwie to larwy muchówek i błonkówek, a drutowce to larwy sprężyków. Żyją w glebie, odżywiają się tkankami roślinnymi. Pajęczaki Zaleszczotek Są to zwierzęta bardzo małe (od 1 do 8 mm długości), wyglądem przypominają skorpiony. Są drapieżnikami, żywią się roztoczami lub skoczogonkami, które obezwładniają jadem. Pajęczaki Pająki np. Pająk krzyżak Ciało podzielone mają na głowotułów i odwłok. Posiadają gruczoły jadowe oraz przędne. Budują misterne sieci łowne. Prowadzą drapieżny tryb życia, polują głównie na owady. 12