Energetyczni kreatorzy zmian

Energetyczni kreatorzy zmian Raport końcowy z badań TNS OBOP dla Fundacji Rozwoju Lubelszczyzny

Indeks 1. Metodologia badań 2. Streszczenie najważniejszych ustaleń z badań 3. Najważniejsze wnioski z badania jakościowego 4. Wyniki badania ilościowego Energetyczni kreatorzy zmian Raport końcowy z badań TNS OBOP dla Fundacji Rozwoju Lubelszczyzny TNS OBOP Autor Agata Zadrożna Projekt Energetyczni kreatorzy zmian współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. TNS

Metodologia badań Energetyczni kreatorzy zmian

Cele badań Zbadanie poziomu aktywności mieszkańców województwa lubelskiego i ich gotowości do zaangażowania się w działania oparte na odnawialnych źródłach energii. Zbadanie wiedzy mieszkańców Lubleszczyzny i stosunku do odnawialnych źródeł energii. Określenie perspektyw dla tworzenia w gmianach/powiatach partnerstw mających na celu wykorzystanie potencjału odnawialnych źródeł energii do zmiany gospodarczej. 4

Etapy badań 1 2 3 Badanie jakościowe 10 pogłębionych wywiadów indywidualnych. Badanie pilotażowe 50 wywiadów. Badanie ilościowe 1000 wywiadów 5

Badanie jakościowe Badanie zrealizowane zostało metodą indywidualnych wywiadów pogłębionych, jako pilotaż do badania ilościowego na potrzeby projektu Energetyczni kreatorzy zmian. Wywiady zrealizowane zostały w dniach 24-27 marca 2011 roku. Zrealizowano 10 wywiadów: 5 z kobietami i 5 z mężczyznami; 5 z mieszkańcami wsi i 5 z mieszkańcami małych miast; 2 z osobami w wieku 18-29 lat, 2 z osobami w wieku 30-39 lat, 2 z osobami w wieku 40-49 lat oraz 2 z osobami w wieku 50-59 lat; respondentami były osoby z wykształceniem średnim i wyższym, pracujące w różnych zawodach. Średni czas trwania wywiadu wyniósł ok. 1 godziny. 6

Badanie pilotażowe Pilotaż badania ilościowego na potrzeby projektu Energetyczni kreatorzy zmian zrealizowany został techniką wywiadów telefonicznych (CATI). Badanie pilotażowe przeprowadzone zostało na losowej, reprezentatywnej próbie 50 mieszkańców województwa lubelskiego (tylko powiaty ziemskie), w wieku 18 i więcej lat. Wywiady zrealizowane zostały 7 kwietnia 2011 roku. Średni czas trwania wywiadu wyniósł 10 minut. W badaniu wykorzystano standaryzowany kwestionariusz wywiadu składający się z 11 pytań. Na podstawie wyników i przebiegu wywiadów pilotażowych dokonane zostały zmiany w kwestionariuszu wywiadu. 7

Badanie ilościowe Badanie ilościowe na potrzeby projektu Energetyczni kreatorzy zmian zrealizowane zostało techniką wywiadów telefonicznych (CATI). Badanie przeprowadzone zostało na losowej, reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców województwa lubelskiego (tylko powiaty ziemskie), w wieku 18 i więcej lat. Wywiady zrealizowane zostały 13-16 kwietnia 2011 roku w studiu CATI TNS OBOP w Warszawie. Badanie realizowało 61 ankieterów. Średni czas trwania wywiadu wyniósł 9 minut (minimalnie 5 minut, maksymalnie 25 minut). W badaniu wykorzystano standaryzowany kwestionariusz wywiadu składający się z 11 pytań, uwzględniający zmiany po badaniu pilotażowym. 8

Streszczenie najważniejszych ustaleń z badań Energetyczni kreatorzy zmian

Podsumowanie wyników (1) Znaczący odsetek mieszkańców Lubelszczyzny deklaruje aktywność społeczną. Prawie połowa z nich (49%) bierze udział w lokalnych inicjatywach np. w szkole, w kościele i na osiedlu. 19% badanych angażuje się w pracę społeczną, wolontariat, 14% angażuje się w działalność lokalnych władz i tyle samo należy do jakiejś organizacji, stowarzyszenia. Niemal wszyscy respondenci podejmują jakieś działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Najczęściej są to: oszczędzanie prądu (92%), segregowanie śmieci (85%), oszczędzanie wody (84%) oraz stosowanie wielorazowych toreb na zakupy (80%). Więcej niż połowa (57%) badanych potrafi wymienić jakieś odnawialne źródła energii. Skojarzenia z odnawialnymi źródłami energii są pozytywne w przypadku więcej niż dziewięciu na dziesięciu (93%) mieszkańców województwa lubelskiego. Niemal trzy czwarte (73%) badanych wyraża zainteresowanie instalacją w swoim domu urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych np. kolektorów słonecznych, pieców na biomasę czy pomp ciepła. 10

Podsumowanie wyników (2) Zdaniem respondentów największą korzyścią wynikającą z realizacji inwestycji w oparciu o odnawialne źródła energii jest czystsze środowisko naturalne (83%). Jedynie co setny (1%) respondent nie dostrzega żadnych korzyści z inwestycji realizowanych w oparciu o odnawialne źródła energii. Respondenci dostrzegają zagrożenia związane z energią odnawialną znacznie rzadziej niż korzyści co trzeci (31%) uważa, że nie ma ich wcale. Najczęściej wskazywanym zagrożeniem związanym z energią odnawialną są uciążliwości takie jak hałas czy nieprzyjemny zapach (36%). Respondenci najchętniej zgodziliby się, żeby w ich okolicy powstała elektrownia wodna (77%). Nieco mniej, bo 72%, mieszkańców Lubelszczyzny nie sprzeciwiłoby się powstaniu w ich sąsiedztwie farmy wiatrowej. Znacznie mniej 54% respondentów zgodziłoby się na budowę w swojej okolicy biogazownię. Większość badanych (66%) uważa, że prawdopodobieństwo podjęcia wspólnych działań przez władze gminy, mieszkańców, organizacje pozarządowe i inne podmioty w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest małe. 11

Podsumowanie wyników (3) Zdaniem mieszkańców Lubelszczyzny największą przeszkodą w podjęciu współpracy w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest brak środków finansowych (72%). Ponad dwie trzecie (68%) respondentów deklaruje, że osobiście chcieliby się włączyć w działania podejmowane w ich gminie, gdyby utworzono partnerstwo wykorzystujące odnawialne źródła energii do zmiany gospodarczej. 12

Wnioski z badania 1 2 Duża grupa badanych mieszkańców Lubelszczyzny deklaruje zaangażowanie w aktywność społeczną, w szczególności dotyczy to lokalnych inicjatyw, w których najczęściej udział biorą mieszkańcy wsi. Co piąty respondent deklaruje ponadto zdecydowane zainteresowanie udziałem w partnerstwie związanym z wykorzystaniem potencjału odnawialnych źródeł energii w swojej gminie lub powiecie. Wszystko to pozwala przypuszczać, że w województwie lubelskim jest znaczna grupa osób, które mogłyby uczestniczyć w inicjatywach społecznych związanych z produkcją energii ze źródeł odnawialnych. Świadomość ekologiczna lokalnej społeczności jest duża. Prawie wszyscy badani podejmują działania na rzecz ochrony środowiska np. oszczędzają energię elektryczną, a większość chciałaby korzystać z energii ze źródeł odnawialnych. Może to wskazywać, że inwestycje w odnawialne źródła energii nie powinny spotkać się z protestami mieszkańców, choć z drugiej strony w konkretnych przypadkach, inwestycji w swoim sąsiedztwie, są już oni nieco mniej przychylni najlepiej przyjęliby budowę elektrowni wodnej czy farmy wiatrowej, ale już biogazownia mogłaby mieć wielu przeciwników. 13

Wnioski z badania (2) 3 4 Wizerunek odnawialnych źródeł energii w społeczeństwie jest pozytywny, prawie nie ma osób, które miałyby z nimi złe skojarzenia. Badani dostrzegają znacznie więcej korzyści z ich wykorzystania niż zagrożeń z nimi związanych. Największe lęki, które trzeba przełamywać w związku z inwestycjami w odnawialne źródła energii, budzą ewentualne uciążliwości, takie jak hałas i nieprzyjemny zapach. Często mieszkańcy mogą także uważać, że są w gminie inne, pilniejsze potrzeby. Z drugiej strony wrażliwi są na argumenty o zapewnieniu czystego środowiska, a także na aspekt ekonomiczny niższe ceny energii. Choć wielu badanych byłoby skłonnych zaangażować się w partnerstwa wykorzystujące odnawialne źródła energii do zmiany gospodarczej, to są bardzo sceptyczni, jeśli chodzi o ocenę możliwości współpracy pomiędzy samorządem, a mieszkańcami, organizacjami pozarządowymi i przedsiębiorcami. Główną przeszkodą jest ich zdaniem brak środków finansowych, ale także mentalność zarówno władz, jak i mieszkańców. Wydaje się, że partnerstwa takie będą mogły działać właśnie pod warunkiem zapewnienia im wsparcia finansowego, a także pozyskania przychylności władz samorządowych. 14

Wyniki badania jakościowego Energetyczni kreatorzy zmian

Wyniki badania jakościowego (1) 1 2 Badani mieszkańcy Lubelszczyzny (osoby z co najmniej średnim wykształceniem) dysponują pewną wiedzą na temat odnawialnych źródeł energii i mają o nich pozytywną opinię. Na ogół potrafią wymienić odnawialne źródła energii najczęściej energię słońca, wiatru i biomasy. Duża część z nich ma osobiste doświadczenia z wykorzystywaniem odnawialnych źródeł energii, w szczególności chodzi tu o instalację kolektorów do ogrzewania wody oraz ogrzewanie domu biomasą. Respondenci wiedzieli także czym jest biomasa, jak powstaje i jak można ją wykorzystać. Do rzadkości nie należały osobiste doświadczenia z pozyskiwaniem energii z biomasy, w szczególności wykorzystywanie jej do ogrzewania domu. Biomasa jest postrzegana jako obiecujące źródło energii możliwe do wykorzystania na lubelskiej wsi. 16

Wyniki badania jakościowego (2) 3 4 5 Wiedza i doświadczenia badanych oraz ich stopień zainteresowania odnawialnymi źródłami energii są w dużej mierze uzależnione od ich miejsca zamieszkania. Mieszkańcy domów jednorodzinnych bardzo interesują się alternatywnymi źródłami energii i dużo o niech wiedzą, gdyż poszukują tańszych możliwość np. ogrzewania domu. Ponadto indywidualnie podejmują decyzje co do rodzaju ogrzewania domu czy podgrzewania wody. Mieszkańcy bloków chcieliby, żeby energia ze źródeł odnawialnych była wykorzystywana, ale dotychczas mniej się tym interesowali, bo nie widzą możliwości, żeby samodzielnie mogli podjąć decyzję o zainstalowaniu np. kolektorów słonecznych. Wydaje się, że mimo wszystko konieczne jest szersze informowanie społeczności lokalnych o możliwościach i korzyściach związanych z realizacją inwestycji opartych na potencjale odnawialnych źródeł energii. 17

Wyniki badania jakościowego (3) 6 7 Energia z odnawialnych źródeł rozważana jest przez badanych w pierwszej kolejności w kategoriach kosztów. Niższe koszty takiej energii w porównaniu ze źródłami tradycyjnymi są jej największą zaletą i najważniejszym kryterium przy podejmowaniu decyzji o jej wykorzystaniu. Dopiero w dalszej kolejności pojawiają się korzyści związane z ochroną środowiska czy zabezpieczeniem się przed wyczerpywaniem się innych źródeł energii. Częściej przytaczane są one przez osoby, które mieszkają w blokach i nie rozważają wykorzystania odnawialnych źródeł energii we własnym gospodarstwie domowym. 18

Wyniki badania jakościowego (4) 8 W oczach respondentów zalety energii ze źródeł odnawialnych zdecydowanie przeważają nad jej wadami. Energia taka jest tańsza od tradycyjnej, jej produkcja nie powoduje zanieczyszczenia środowiska, a źródła odnawialne nie wyczerpią się w przyszłości. Wadą mogą być wysokie koszty inwestycji w instalację do produkcji energii ze źródeł odnawialnych czy niska kaloryczność biomasy używanej do palenia w piecu. 9 W opinii respondentów energia ze źródeł odnawialnych (przede wszystkim słoneczna i biomasa) jest coraz częściej wykorzystywana już nie tylko na Świecie, ale także w Polsce i na Lubelszczyźnie. W przyszłości jej znaczenie będzie rosło ze względu na wysokie koszty i wyczerpywanie się tradycyjnych źródeł energii, a także z uwagi na zwiększanie się znaczenia ochrony środowiska. 10 Badani są przekonani, że można w ich gminach produkować energię ze źródeł odnawialnych, w szczególności uważają tak mieszkańcy wsi. Najbardziej obiecujące są biomasa oraz kolektory słoneczne, które już teraz są wykorzystywane. Badani mają także bardzo pozytywną opinię o farmach wiatrowych, choć mówią o trudnościach biurokratycznych w ich budowie. 19

Wyniki badania jakościowego (5) 11 Barierą dla wykorzystania odnawialnych źródeł energii mogą być wysokie koszty takich inwestycji brak na nie środków w budżetach gmin i w portfelach osób prywatnych (choć badani wspominają o możliwości otrzymania dofinansowania). Inny problem to niechętna lub mało aktywna postawa władz oraz mentalność ludzi, nieprzyzwyczajonych do nowości. W związku z tym respondenci zwracali uwagę na potrzebę informowania społeczeństwa o zaletach odnawialnych źródeł energii oraz warunkach ich wykorzystania. 12 Poziom aktywności społecznej respondentów jest zróżnicowany. Część należy do różnego rodzaju organizacji i angażuje się w działalność społeczną, inni nie. Wiedza o inicjatywach podejmowanych przez władze lokalne, w tym związanych z odnawialnymi źródłami energii i współpracą z partnerami społecznymi, jest niewielka, choć może to mieć też związek z rzeczywiście niewielką liczbą podejmowanych inicjatyw. 13 Duża grupa badanych gotowa była zaangażować się w promowanie odnawialnych źródeł energii w swoim środowisku lokalnym. 20

Wyniki badania ilościowego Energetyczni kreatorzy zmian

Aktywność społeczna respondentów (1) 93% respondentów deklaruje, że zazwyczaj głosują w wyborach. Prawie połowa mieszkańców Lubelszczyzny (49%) bierze udział w lokalnych inicjatywach np. w szkole, w kościele i na osiedlu. Mniejszy odsetek badanych angażuje się w: pracę społeczną i wolontariat (19%), działalność lokalnych władz (14%) oraz należy do jakiejś organizacji lub stowarzyszenia (14%). Głosowanie w wyborach nieco rzadziej od pozostałych deklarują respondenci w wieku 18-29 lat (85%) i osoby z wykształceniem podstawowym (84%). Mieszkańcy wsi (52%) uczestniczą w lokalnych inicjatywach częściej od mieszkańców miast do 20 tys. (37%) i od 20 do 100 tys. (47%). Nieco częściej od średniej w inicjatywach lokalnych biorą udział 40-49-latki (57%) i badani z wyższym wykształceniem (54%). Nieco rzadziej osoby w wieku 60 i więcej lat (38%) i z wykształceniem podstawowym (43%). W pracę społeczną, wolontariat najczęściej angażują się 50-59-latki (25%), osoby z wykształceniem wyższym (30%) oraz mieszkańcy miast od 20 do 100 tys. (24%). Najrzadziej pracę taką podejmują badani z wykształceniem podstawowym (10%) i mieszkańcy miast do 20 tys. (11%). mężczyźni (18%) należą dwukrotnie częściej niż kobiety (9%) do jakiejś organizacji. Im respondenci starsi, tym częściej są członkami jakiejś organizacji od 7% 18-29-latków do 19% osób w wieku 60 i więcej lat. W działania lokalnych władz najchętniej angażują się 50-59-latkowie (23%), a mężczyźni (17%), chętniej niż kobiety (11%). Wśród mieszkańców wsi w działania lokalnych władz zaangażowane jest 16%, zaś wśród mieszkańców miast do 20 tys. 10%, a miast od 20 do 100 tys. 9%. 22

Aktywność społeczna respondentów (2) 1. Czy Pan(i)? zazwyczaj głosuje w wyborach 93% uczestniczy w lokalnych inicjatywach np. w szkole, w kościele, na osiedlu 49% angaŝuje się w pracę społeczną, wolontariat 19% angaŝuje się w działalność lokalnych władz 14% naleŝy do jakiejś organizacji, stowarzyszenia itp. 14% * Odsetki nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 23

Zachowania ekologiczne (1) Niemal wszyscy respondenci podejmują jakieś działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Najczęściej są to: oszczędzanie prądu (92%), segregowanie śmieci (85%), oszczędzanie wody (84%) oraz stosowanie wielorazowych toreb na zakupy (80%). Zdecydowanie rzadziej podejmowane są przez mieszkańców Lubelszczyzny takie działania, jak ograniczenie korzystania z samochodu na rzecz transportu publicznego (36%), ekologiczne ogrzewanie (30%), a także ekologiczne podgrzewanie wody (8%). Wymienione działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego podejmowane są przez zdecydowaną większość respondentów niezależnie od ich wieku, płci, wykształcenia i miejsca zamieszkania. 24

Zachowania ekologiczne (2) 2. Czy podejmuje Pan(i) któreś z następujących działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego? oszczędzanie prądu 92% segregowanie śmieci 85% oszczędzanie wody 84% stosowanie wielorazowych toreb na zakupy 80% ograniczanie korzystania z samochodu na rzecz transportu publicznego ekologiczne ogrzewanie 30% 36% ekologiczne podgrzewanie wody 8% inne 4% Ŝadne z powyŝszych 1% * Odsetki nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 25

Znajomość odnawialnych źródeł energii (1) Więcej niż połowa (57%) badanych potrafi wymienić jakieś odnawialne źródła energii, zaś 43% nie zna żadnych takich źródeł. Najczęściej wymieniana jest energia słoneczna (37%) oraz energia wody (34%). Rzadziej respondenci mówią o energii wody (22%), energii biomasy (16%), energii geotermalnej (10%), a najrzadziej słyszeli o biogazie (5%). Mężczyźni częściej od kobiet potrafią wymienić odnawialne źródła energii (28% w porównaniu do 57% odpowiedzi nie znam żadnych ). Osoby z wykształceniem wyższym (30% nie zna) i średnim (37%) znają je częściej od osób z wykształceniem podstawowym (51%) i zasadniczym zawodowym (50%). Mieszkańcy wsi słyszeli o jakiś odnawialnych źródłach energii nieznacznie rzadziej od mieszkańców miast o żadnych nie słyszało 44% mieszkańców wsi, 41% miast do 20 tys. i 40% miast od 20 do 100 tys. Odnawialne źródła energii najczęściej potrafią wymienić 50-59-latki (63%) oraz 18-29-latki (61%). 26

Znajomość odnawialnych źródeł energii (2) 4. Jakie odnawialne źródła energii Pan(i) zna? Energia słoneczna 37% Energia wiatru 34% Energia wody 22% Energia z biomasy 16% Energia geotermalna 10% Biogaz 5% Nie znam Ŝadnych 43% * Odsetki nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 27

Skojarzenia z odnawialnymi źródłami energii (1) 1 Skojarzenia z odnawialnymi źródłami energii są pozytywne w przypadku więcej niż dziewięciu na dziesięciu (93%) mieszkańców województwa lubelskiego. 2 Tylko jeden na stu (1%) badanych ma negatywne skojarzenia z odnawialnymi źródłami energii. 3 Niezależnie od płci, wieku, wykształcenia oraz miejsca zamieszkania respondenci mają w zdecydowanej większości pozytywne skojarzenia z odnawialnymi źródłami energii. 28

Skojarzenia z odnawialnymi źródłami energii (2) 5. Czy energia z odnawialnych źródeł kojarzy się Panu(i) pozytywnie czy negatywnie? 1% 6% pozytywnie negatywnie trudno powiedzieć 93% 29

Zainteresowanie instalacją urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych (1) Niemal trzy czwarte (73%) badanych wyraża zainteresowanie instalacją w swoim domu urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych np. kolektorów słonecznych, pieców na biomasę czy pomp ciepła. Mniej niż co czwarty (23%) badany nie chciałby instalować takich urządzeń w swoim domu. Zainteresowanie instalacją urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych jest większe wśród mężczyzn (79%) niż wśród kobiet (60%). Odsetek osób, które chciałby zainstalować takie urządzenia, zmniejsza się z wiekiem od 80% wśród 18-29-latków do 60% wśród badanych w wieku 60 i więcej lat. Zainteresowanie instalacją urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych zainteresowanie wyraża 60% osób z wykształceniem podstawowym, w porównaniu do 80% ze średnim i wyższym. Poziom zainteresowania takimi rozwiązaniami jest ponadto wyższy wśród mieszkańców domów jednorodzinnych (75%) niż mieszkań (63%), nie jest natomiast uzależniony od miejsca zamieszkania respondentów. 30

Zainteresowanie instalacją urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych (2) 3. Czy był(a)by Pan(i) zainteresowany(a) instalowaniem w swoim domu urządzeń do produkcji energii z odnawialnych źródeł (kolektory solarne, pompy ciepła, piece na biomasę)? 10% 4% 13% 34% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć 39% 31

Korzyści z odnawialnych źródeł energii (1) Zdaniem respondentów największą korzyścią wynikającą z realizacji inwestycji w oparciu o odnawialne źródła energii jest czystsze środowisko naturalne (83%). W dalszej kolejności wskazywane są: obniżenie kosztów opłaty za energię (78%), promocja gminy (69%), nowe miejsca pracy (66%), przyciągnięcie inwestorów (60%) oraz aktywizacja społeczności lokalnej (52%). Jedynie co setny (1%) respondent nie dostrzega żadnych korzyści z inwestycji realizowanych w oparciu o odnawialne źródła energii. Korzyści związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii dostrzegają niemal wszyscy respondenci, niezależnie do płci, wieku, wykształcenia czy miejsca zamieszkania. 32

Korzyści z odnawialnych źródeł energii (2) 6. Jakie widzi Pan(i) korzyści wynikające z realizacji inwestycji w Pana(i) gminie w oparciu o odnawialne źródła energii? czystsze środowisko naturalne 83% obniŝenie kosztów opłaty za energię 78% promocja gminy 69% nowe miejsca pracy 66% przyciągnięcie inwestorów 60% aktywizacja społeczności lokalnej 52% inne 2% Ŝadne 1% trudno powiedzieć 3% * Odsetki nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 33

Zagrożenia związane z energią odnawialną (1) Respondenci znacznie rzadziej niż korzyści dostrzegają zagrożenia związane z energią odnawialną co trzeci (31%) uważa, że nie ma ich wcale. Najczęściej wskazywanym zagrożeniem związanym z energią odnawialną uważane są uciążliwości takie jak hałas czy nieprzyjemny zapach (36%). 28% badanych obawia się, że środki finansowe z budżetu gminy/ powiatu będą przeznaczane na inwestycje w odnawialne źródła energii zamiast na inne cele. Rzadziej wymieniane są zagrożenia takie jak: zniszczenie krajobrazu (16%), spadek wartości ziemi w okolicy inwestycji (15%), negatywny wpływ takich inwestycji na zdrowie (15%) oraz zniechęcenie turystów do odwiedzania okolicy (15%). Kobiety częściej dostrzegają zagrożenia związane z odnawialnymi źródłami energii niż mężczyźni (64% wobec 59%). Osoby w wieku 18-29 lat (73%) wskazują je wyraźnie częściej od przedstawicieli pozostałych grup wiekowych, a osoby z wykształceniem wyższym (52%) rzadziej od badanych z niższym poziomem wykształcenia. 34

Zagrożenia związane z energią odnawialną (2) 7. A jakie zagrożenia dostrzega Pan(i) w związku z realizacją w Pana(i) gminie inwestycji w oparciu o odnawialne źródła energii? inne uciąŝliwości np. hałas, nieprzyjemny zapach przeznaczenie środków finansowych z budŝetu gminy/powiatu na inwestycje w odnawialne źródła energii zamiast na inne 28% 36% zniszczenie krajobrazu 16% spadek wartości ziemi w okolicy inwestycji 15% negatywny wpływ takich inwestycji na zdrowie 15% zniechęcenie turystów do odwiedzania okolicy 13% inne 1% Ŝadne 31% trudno powiedzieć 8% * Odsetki nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 35

Stosunek do inwestycji (1) Respondenci najchętniej zgodziliby się, żeby w ich okolicy powstała elektrownia wodna (77%). Takiej inwestycji przeciwstawiłoby się zaledwie 13% badanych. Nieco mniej, bo 72%, mieszkańców Lubelszczyzny nie sprzeciwiłoby się powstaniu w ich sąsiedztwie farmy wiatrowej. Jednocześnie niemal co czwarty (23%) badany nie zgodziłby się na taką inwestycję. Znacznie mniej 54% - respondentów zgodziłoby się na budowę w swojej okolicy biogazowni. W tym przypadku aż 39% badanych byłoby przeciw. Poziom akceptacji dla powyższych inwestycji jest wysoki we wszystkich grupach badanych, przy czym stosunkowo najniższy wśród badanych w wieku 60 i więcej lat oraz osób z wykształceniem podstawowym. 36

Stosunek do inwestycji (2) 8. Czy zgodziłby(aby) się Pan(i) aby na terenie Pana(i) gminy w bliskim sąsiedztwie Pana(i) miejsca zamieszkania powstała? Elektrownia wodna 33% 44% 9% 4% 10% Farma wiatrowa 27% 45% 16% 7% 5% Biogazownia 14% 40% 27% 12% 7% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć 37

Ocena prawdopodobieństwa podjęcia działań w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii (1) Większość badanych (66%) uważa, że prawdopodobieństwo podjęcia wspólnych działań przez władze gminy, mieszkańców, organizacje pozarządowe i inne podmioty w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest małe. Jest to raczej prawdopodobne w opinii co czwartego (25%) mieszkańca Lubelszczyzny, a bardzo prawdopodobne zdaniem zaledwie 6%. Kobiety są w tej kwestii bardziej sceptyczne od mężczyzn odpowiednio 27% i 36% odpowiedzi prawdopodobne. Najczęściej wierzą, że podjęcie wspólnych działań jest możliwe, badani z wykształceniem wyższym (37%), mieszkańcy wsi (33%) oraz osoby w wieku 30-39 lat (33%) i 40-49 lat (34%). Najrzadziej podzielają tę opinię respondenci w wieku 50-59 lat (29%), 60 i więcej lat (29%), z wykształceniem średnim (27%), mieszkający w miastach od 20 do 100 tys. (27%). 38

Ocena prawdopodobieństwa podjęcia działań w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii (2) 9. Na ile prawdopodobne jest, Pana(i) zdaniem, podjęcie wspólnych działań przez władzę Pana(i) gminy, mieszkańców, organizacje pozarządowe i inne podmioty w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii? 3% 6% 17% 25% bardzo prawdopodobne raczej prawdopodobne raczej mało prawdopodobne bardzo mało prawdopodobne trudno powiedzieć 49% 39

Przeszkody w wykorzystaniu odnawialnej energii (1) Zdaniem mieszkańców Lubelszczyzny największą przeszkodą w podjęciu współpracy w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest brak środków finansowych (72%). W dalszej kolejności wymieniane są: mentalność mieszkańców, niechęć i brak zaufania do nowości (49%), postawa władz lokalnych, brak zainteresowania i wsparcia z ich strony (45%), brak wsparcia ze strony władz wyższego szczebla (38%), a także warunki przyrodnicze np. położenie, ukształtowanie terenu w regionie, klimat (28%). Tylko jeden na stu (1%) badanych uważa, że nie będzie żadnych przeszkód w wykorzystaniu energii ze źródeł odnawialnych. Brak środków finansowych jest najczęściej wskazywaną przeszkodą niezależnie od wieku, płci, wykształcenia i miejsca zamieszkania respondentów. 40

Przeszkody w wykorzystaniu odnawialnej energii (2) 10. Jakie przeszkody mogą, Pana(i) zdaniem, utrudnić podjęcie współpracy w celu wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Pana(i) gminie? Brak środków finansowych 72% Mentalność mieszkańców, niechęć i brak zaufania do nowości Postawa władz lokalnych, brak zainteresowania i wsparcia z ich strony Brak wsparcia ze strony władz wyŝszego szczebla Warunki przyrodnicze np. połoŝenie, ukształtowanie terenu w regionie, klimat 28% 38% 45% 49% inne 1% nie będzie Ŝadnych przeszkód 1% trudno powiedzieć 3% * Odsetki nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. 41

Deklaracje zainteresowania udziałem w partnerstwie (1) Ponad dwie trzecie (68%) respondentów deklaruje, że osobiście chcieliby się włączyć w działania podejmowane w ich gminie, gdyby utworzono partnerstwo wykorzystujące odnawialne źródła energii do zmiany gospodarczej. Zdecydowane zainteresowanie, które należy traktować jako najlepsze przybliżenie rzeczywistego zainteresowania udziałem w partnerstwie, wyraża co piąty (19%) mieszkaniec Lubelszczyzny. 22% badanych raczej, a dalsze 8% wcale nie jest zainteresowane udziałem w takich działaniach. Osób zdecydowanie zainteresowanych udziałem w partnerstwie jest wyraźnie więcej wśród mężczyzn (26%) niż wśród kobiet (14%). Udziałem takim zainteresowane jest 21% mieszkańców domów jednorodzinnych i 16% mieszkańców mieszkań. Poziom zainteresowania najwyższy jest wśród osób w wieku 50-59 lat (26%) oraz 60 i więcej lat (24%), najniższy wśród 40-49-latków (13%) i 30-39-latków (14%). Osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (22%) i średnim (20%) są chętne do udziału w partnerstwie nieco częściej od osób z wykształceniem podstawowym (14%) lub wyższym (18%). 42

Deklaracje zainteresowania udziałem w partnerstwie (2) 11. Czy osobiście chciał(a)by Pan(i) włączyć się w działania podejmowane w Pana(i) gminie, gdyby utworzono partnerstwo wykorzystujące odnawialne źródła energii do zmiany gospodarczej? 8% 2% 19% 22% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć 49% 43