U N I W E R S Y T E T W Y D Z I A Ł J A G I E L L O Ń S K I C H E M I I KRAKÓW, UL. INGARDENA 3 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Opracował: Józef Rachtan Kraków, wrzesień 2010r. (aktualizacja) Przedstawiono do wglądu: Wprowadzono do realizacji
1 Spis treści: strona: 1. Zasady ogólne...2 2. Charakterystyka obiektu Wydziału Chemii oraz warunków ochrony przeciwpożarowej...4 3. Zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru...7 4. Zasady zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym...12 5. Rozmieszczenie podręcznego sprzętu gaśniczego...14 6. Wyposażenie obiektu w urządzenia przeciwpożarowe...16 7. Organizacja i warunki ewakuacji...17 8. Zasady postępowania na wypadek pożaru...20 9. Zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej...22 10. Organizacja i zasady szkolenia pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej...24 11. Wykaz telefonów alarmowych...25
2 I. ZASADY OGÓLNE. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów / Dz. U. Nr 109, poz. 719 /, nakłada na właścicieli, zarządców lub użytkowników obiektów użyteczności publicznej obowiązek opracowania i wdrożenia instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, która powinna zawierać: 1) warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem; 2) wyposażenie w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic; 3) sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia; 4) sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane; 5) warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania; 6) sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji; 7) zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami; 8) plany obiektów obejmujące także ich usytuowanie oraz terenów przyległych, z uwzględnieniem graficznych danych, dotyczących w szczególności: a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku; b) odległości od obiektów sąsiadujących c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych; d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej (lub w strefach pożarowych); e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach; f) lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem; g) podziału obiektu na strefy pożarowe; h) warunków ewakuacji ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych; i) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic; j) usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo; k) wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych; l) hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych; ł) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony.
3 9) wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję. Plany, o których mowa w pkt 8, powinny być przedstawione w sposób czytelny na rzutach poszczególnych kondygnacji budynku lub na planie zagospodarowania terenu. Warunki ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w pkt 1 oraz plany, o których mowa w pkt 8, w stosunku do obiektów gdzie wymagany jest system sygnalizacji pożaru, powinny być przekazane do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w celu ich wykorzystania na potrzeby planowania, organizacji i prowadzenia działań ratowniczych. Sposób przechowywania tych dokumentów powinien zapewnić możliwość ich natychmiastowego wykorzystania na potrzeby prowadzenia działań ratowniczych. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna się znajdować w miejscach dostępnych dla ekip ratowniczych. Do zapoznania się z instrukcją i przestrzegania jej ustaleń zobowiązani są wszyscy pracownicy, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy, zajmowane stanowisko oraz formę zatrudnienia. Postanowienia instrukcji obowiązują również pracowników firm i przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą lub wykonujących jakiekolwiek prace na terenie obiektu. Umowa o powierzenie prac lub najem obiektu /jego części/ musi zobowiązywać wykonawców / najemców / do przestrzegania ustaleń wynikających z treści instrukcji. Wykonawcy /najemcy/ są zobowiązani zapoznać z treścią instrukcji swoich pracowników, którzy potwierdzają przyjęcie do wiadomości jej postanowień własnoręcznym podpisem. Dyrektor obiektu lub osoba przez niego upoważniona ma prawo kontrolować wykonawców /najemców/ w zakresie realizacji w/w ustaleń i przestrzegania przez ich pracowników postanowień instrukcji. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na dwa lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.
4 II. CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU WYDZIAŁU CHEMII ORAZ WARUNKÓW OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ 1. L o k a l i z a c j a o b i e k t u i c h a r a k t e r y s t y k a p o ż a r o w o - t e c h n i c z n a. Obiekt Wydziału Chemii zlokalizowany jest przy ul. Ingardena 3 w Krakowie. Jest to budynek wolnostojący, składający się z 2 skrzydeł: 1. południowe, 5 kondygnacyjne, 2. zachodnie, 6 kondygnacyjne. Na zewnątrz prowadzi 6 wyjść ewakuacyjnych Powierzchnia całkowita obiektu - 21160 m 2. Kubatura - 70.000 m 3. Przeznaczenie pomieszczeń w obiekcie Wydziału Chemii jest następujące: a. piwnica - magazyny szkła, pracownie naukowo -badawcze, bar, pomieszczenia techniczne ( wymiennikownia, warsztaty itp.) b. parter - pomieszczenia dydaktyczne, pracownie naukowo badawcze, pomieszczenia administracyjne, centrala telefoniczna, portiernia, 2 sale wykładowe (po 80 miejsc) c. I piętro - pomieszczenia administracyjne, pracownie naukowo badawcze, sale dydaktyczne d. II piętro - pomieszczenia administracyjne, pracownie naukowo - badawcze, sale dydaktyczne e. III piętro - biblioteka, pomieszczenia administracyjne, pracownie naukowo badawcze, sale dydaktyczne f. IV piętro - pomieszczenia administracyjne, pracownie naukowo badawcze, sale dydaktyczne g. strych - wentylatory, urządzenia techniczne do obsługi dźwigów W sąsiedztwie budynku zlokalizowany jest magazyn odczynników chemicznych i odpadów. Jest to parterowy budynek wolnostojący w którym są zmagazynowane materiały chemiczne (odczynniki) oraz odpady po procesach badawczych dla potrzeb Wydziału Chemii. Budynek ten jest wyposażony w instalację sygnalizacji pożaru oraz sieć hydrantów wewnętrznych.
5 Maksymalna ilość osób mogąca przebywać na terenie obiektu ok. 1000. W obiekcie znajdują się 3 pomieszczenia zaliczone do kategorii zagrożenia ludzi ZL I. Dwie sale wykładowe na parterze przeznaczone dla 80 osób oraz sala amfiteatralna pomiędzy I i II piętrem mogąca pomieścić 300 osób. Ze względu na charakter użytkowania obiekt został zakwalifikowany do kategorii zagrożenia ludzi ZL III. Wysokość budynku 18 m. Biorąc pod uwagę wysokość budynków mierzoną od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części do górnej płaszczyzny stropu nad najwyższą kondygnacją użytkową w świetle 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690) analizowany budynek należy zakwalifikować do budynków średniowysokich SW Z uwagi na zakwalifikowanie budynku jako średniowysoki wymagana jest klasa odporności pożarowej B. Elementy budynku powinny odpowiadać następującym warunkom : Główna konstrukcja nośna ( ściany, słupy, podciągi, ramy) o minimalnej odporności ogniowej R 120 z materiałów nie rozprzestrzeniających ognia. Stopy pomiędzy poszczególnymi kondygnacjami o minimalnej odporności ogniowej REI 60 z materiałów nie rozprzestrzeniających ognia. Ściany działowe, osłonowe EI 30 wykonane z materiałów nie rozprzestrzeniających ogień. Wymagana minimalna odporność ogniowa oddzielenia przeciwpożarowego REI 120. Pokrycia dachowego E 30. Sześć klatek schodowych w budynku zostały wyposażone w urządzenia zabezpieczające drogi ewakuacyjne przed zadymieniem (wentylatory nadciśnieniowe). Dwie klatki schodowe zostały wydzielone i zamykane drzwiami. Dojazd pożarowy do budynku jest zapewniony od strony ul. Ingardena. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne do zewnętrznego gaszenia pożaru zapewniają hydranty zewnętrzne zlokalizowane wokół budynku (przy ul. Ingardena obok Akademii Rolniczej oraz od strony Parku Jordana, przy skrzyżowaniu ul. Ingardena z ulicą Oleandry, w oraz dwa hydranty na zieleńcu obok budynku). 2. W y p o s a ż e n i e o b i e k t u w i n s t a l a c j e. Obiekt Wydziału Chemii wyposażony jest w następujące instalacje: - instalacja elektryczna ( główny wyłącznik prądu znajduje się w stacji trafo obok budynku głównego ) - instalacja gazowa ( główny zawór gazu znajduje się w studzience przed budynkiem )
6 - instalacja odgromowa - instalacja centralnego ogrzewania ( ogrzewanie z zewnętrznej sieci MPEC ) - instalacja wentylacyjno-spalinowa - instalacja wodno-kanalizacyjna - instalacja telefoniczna - instalacja sygnalizacji pożaru - system oddymiania klatek schodowych 3. Z a g r o ż e n i e p o ż a r o w e. Większość pożarów powstaje najczęściej tam, gdzie ochrona przeciwpożarowa jest niewłaściwie zorganizowana, a znajomość przepisów przeciwpożarowych i zagrożeń profilaktycznych jest obca ogółowi pracowników, bądź też przepisy z tej dziedziny są niewłaściwie przestrzegane, a nieraz wręcz lekceważone. Zagrożenie pożarowe na terenie Wydziału Chemii wynika przede wszystkim z faktu przechowywania i stosowania w obiekcie substancji niebezpiecznych pod względem pożarowym ( materiały łatwopalne, wybuchowe, utleniające ). Pomieszczenia o szczególnym zagrożeniu pożarowym to : 1. magazyn odczynników chemicznych i odpadów 2. studenckie pracownie benzenowe ( Zakład Chemii Organicznej znajdujący się na III piętrze w skrzydle zachodnim ). Możliwości powstania pożaru mogą najczęściej wynikać z: a) wad oraz awaryjnego stanu pracy instalacji i urządzeń elektrycznych (przeciążenia, brak okresowej konserwacji, stosowanie prowizorycznych instalacji i urządzeń) b) zaprószenia ognia spowodowanego pozostawieniem niedopał papierosów w sąsiedztwie materiałów palnych c) prowadzenia prac remontowo-budowlanych polegających na spawaniu, cięciu, rozgrzewaniu substancji, malowaniu i klejeniu z użyciem materiałów niebezpiecznych pod względem pożarowym d) niewłaściwego magazynowania i stosowania substancji pożarowo niebezpiecznych (niewłaściwie zlokalizowane, pozbawione odpowiedniej wentylacji)
7 e) rozszczelnienia instalacji gazowej f) celowego podpalenia. Bardzo istotne jest również przestrzeganie obowiązujących przepisów przeciwpożarowych nie tylko przez pracowników zatrudnionych w obiekcie ale również przez studentów. III. ZASADY ZAPOBIEGANIA MOŻLIWOŚCI POWSTANIA POŻARU. W celu niedopuszczenia do powstania i rozprzestrzenienia się pożaru w każdym obiekcie powinny być przestrzegane określone zasady i przepisy w zakresie bezpieczeństwa pożarowego. Dotyczy to również działań ratowniczych i ewakuacyjnych. W związku z powyższym na terenie obiektu Wydziału Chemii zabronione jest wykonywanie czynności, które mogłyby spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się lub utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji. W szczególności zabronione jest: 1) używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować zapłon występujących materiałów: a) w strefie zagrożenia wybuchem, z wyjątkiem urządzeń przeznaczonych do tego celu, spełniających wymagania rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz. U. Nr 263, poz. 2203), b) w miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo; Na terenie całego obiektu obowiązuje zakaz palenia tytoniu. 2) użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z przeznaczeniem albo warunkami określonymi przez producenta bądź nie poddawanych okresowym kontrolom, o zakresie i częstotliwości wynikającej z przepisów prawa budowlanego, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia; 3) garażowanie pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nie przeznaczonych do tego celu, jeżeli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono na stałe zasilania akumulatorowego pojazdu; 4) rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5 m od obiektu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi, przy czym jest dopuszczalne wykonywanie tych czynności na dachach o konstrukcji i pokryciu niepalnym w budowanych obiektach, a w pozostałych, jeżeli zostaną zastosowane odpowiednie, przeznaczone do tego celu podgrzewacze; 5) rozpalanie ognia, wysypywanie gorącego popiołu i żużla lub wypalanie wierzchniej warstwy gleby i traw, w miejscu umożliwiającym zapalenie się materiałów palnych albo sąsiednich obiektów;
8 6) składowanie poza budynkami, w odległości mniejszej niż 4 m od granicy działki sąsiedniej, materiałów palnych, w tym pozostałości roślinnych, gałęzi i chrustu; 7) użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta; 8) przechowywanie materiałów palnych oraz stosowanie elementów wystroju i wyposażenia wnętrz z materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od: a) urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 373,15 K (100 C), b) linii kablowych o napięciu powyżej 1 kv, przewodów uziemiających oraz przewodów odprowadzających instalacji piorunochronnej oraz czynnych rozdzielnic prądu elektrycznego, przewodów elektrycznych siłowych i gniazd wtykowych siłowych o napięciu powyżej 400 V; 9) stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, z wyjątkiem materiałów trudno zapalnych i niezapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki; 10) instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych, jak wyłączniki, przełączniki, gniazda wtyczkowe, bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem; 11) składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji lub umieszczanie przedmiotów na tych drogach w sposób zmniejszający ich szerokość albo wysokość poniżej wymaganych wartości określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zwanych dalej przepisami techniczno-budowlanymi ; ( szerokość 140 cm. minimalna przeznaczona do ewakuacji maksymalnie 20 osób 120 cm. - wysokość 2,2 m). 12) składowanie materiałów palnych w pomieszczeniach technicznych, na nieużytkowych poddaszach i strychach, oraz na drogach komunikacji ogólnej w piwnicach; 13) przechowywanie pełnych, niepełnych i opróżnionych butli z gazami palnymi na nieużytkowych poddaszach, strychach oraz w piwnicach; 14) zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie w przypadku pożaru lub innego zagrożenia powodującego konieczność ewakuacji; 15) blokowanie drzwi i bram przeciwpożarowych w sposób uniemożliwiający ich samoczynne zamknięcie w przypadku powstania pożaru; 16. lokalizowanie elementów wystroju wnętrz, instalacji i urządzeń w sposób zmniejszający wymiary drogi ewakuacyjnej poniżej wartości wymaganych w przepisach techniczno-budowlanych; ( 140 cm. lub 120 cm. przy ewakuacji do 20 osób zgodnie z pkt 11) 17) wykorzystywanie drogi ewakuacyjnej z sali widowiskowej lub innej o podobnym przeznaczeniu, w której następuje jednoczesna wymiana publiczności (użytkowników), jako miejsca oczekiwania na wejście do tej sali; 18) uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do: a) gaśnic i urządzeń przeciwpożarowych, b) przeciwwybuchowych urządzeń odciążających,
9 c) źródeł wody do celów przeciwpożarowych, d) urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu, e) wyjść ewakuacyjnych albo okien dla ekip ratowniczych, f) wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz kurków głównych instalacji gazowej, g) krat zewnętrznych i okiennic, które zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi, powinny otwierać się od wewnątrz mieszkania lub pomieszczenia; 19) napełnianie gazem płynnym butli na stacjach paliw, stacjach gazu płynnego i w innych obiektach nieprzeznaczonych do tego celu. Właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat, z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych: 1) utrzymują urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej; 2) wyposażają obiekty, zgodnie z wymaganiami przepisów technicznobudowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu; 3) umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych; 4) oznakowują, znakami zgodnymi z Polskimi Normami: a) drogi i wyjścia ewakuacyjne (z wyłączeniem budynków mieszkalnych) oraz pomieszczenia, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji, b) miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, c) miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, d) miejsca usytuowania nasady umożliwiającej zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo, e) pomieszczenia i tereny z materiałami niebezpiecznymi pożarowo, f) miejsca zbiórki do ewakuacji, miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych, g) punkty poboru wody, stanowiska czerpania wody, h) drzwi przeciwpożarowe, i) drogi pożarowe, j) miejsca zaklasyfikowane jako strefy zagrożenia wybuchem; Wokół placów składowych i składowisk przy obiektach oraz przy obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej powinien być zachowany pas ochronny o szerokości minimum 2 m i nawierzchni z materiałów niepalnych lub gruntowej oczyszczonej. Składowanie materiałów palnych pod ścianami obiektu związanych z jego funkcją, z wyjątkiem materiałów niebezpiecznych pożarowo, jest dopuszczalne pod warunkiem: 1) nieprzekroczenia maksymalnej powierzchni strefy pożarowej, określonej dla tego obiektu; 2) zachowania dostępu do obiektu na wypadek działań ratowniczych; 3) nienaruszenia minimalnej odległości od obiektów sąsiednich, wymaganej z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe,
1 0 4) zachowania minimalnej odległości 5 m od drogi pożarowej. Właściciele lub zarządcy terenów utrzymują znajdujące się na nich drogi pożarowe w stanie umożliwiającym wykorzystanie tych dróg przez pojazdy jednostek ochrony przeciwpożarowej, zgodnie z warunkami określonymi w przepisach dotyczących przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych należy: - wszystkie czynności związane z wytwarzaniem, przetwarzaniem, obróbką, transportem lub składowanie materiałów niebezpiecznych wykonywać zgodnie z warunkami ochrony przeciwpożarowej określonymi w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego lub według wskazań ich producenta - utrzymywać ilość materiałów niebezpiecznych znajdujących się na stanowisku pracy w niewielkich ilościach (nie większą niż dobowe zapotrzebowanie lub dobowa produkcja) jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej - przechowywać zapas materiałów niebezpiecznych w oddzielnym magazynie przystosowanym do tego celu - przechowywać materiały niebezpieczne w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania - przechowywać ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 55 0 C wyłącznie w pojemnikach, urządzeniach i instalacjach przystosowanych do tego celu, wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odpro wadzjących ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczonych prze stłuczeniem. W jednej strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi jest dopuszczalne przechowywanie do 10 dm 3 cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21 0 C oraz 50 dm 3 cieczy o temperaturze zapłonu 21 55 0 C. Materiały niebezpieczne pożarowo nie powinny być przechowywane w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych ( jak również na tarasach, loggiach, balkonach). Przy stosowaniu w pomieszczeniach cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21 0 C należy zapewnić skuteczną wentylację. Prace związane z użyciem substancji łatwopalnych mogą być wyko nywane wyłącznie przez uprawnionych pracowników laboratoryjnych. Czynności te mogą być wykonywane wyłącznie w miejscach do tego celu przeznaczonych ( np. digestoria, wanny ) oraz przy pomocy odpowiedniego sprzętu i naczyń. Butle przeznaczone do przechowywania i transportu gazów palnych powinny być oznakowane zgodnie z Polskimi Normami. Dopuszcza się magazynowanie w jednym pomieszczeniu: 1) butli z gazami palnymi oraz z gazami niepalnymi, nietrującymi, z wyjątkiem gazów utleniających; 2) butli opróżnionych z butlami napełnionymi gazem palnym, pod warunkiem ich oddzielnego ustawienia.
1 1 Butle z gazami palnymi - pełne lub opróżnione, posiadające stopy należy ustawiać jednowarstwowo w pozycji pionowej, segregując je według zawartości. Butle z gazami palnymi nieposiadające stóp należy magazynować w drewnianych ramach w pozycji poziomej; dopuszcza się układanie butli w stosy o wysokości do 1,5 m. Butle należy zabezpieczyć przed upadkiem, stosując bariery, przegrody lub inne środki ochronne, a zawory butli zabezpieczyć kołpakami. Szczegółowe wymagania dotyczące składowania i magazynowania butli z gazem płynnym określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych (Dz.U. Nr 75, poz. 846, z późn. zm.). Butle z gazem płynnym o nominalnej zawartości gazu do 11 kg mogą być stosowane pod warunkiem: 1/ w jednym pomieszczeniu nie wolno instalować więcej niż 2 butli 2/ w pomieszczeniu, w którym instaluje się butlę należy zachować temperaturę niższą niż 35 0 C 3/ butlę należy instalować wyłącznie w pozycji pionowej 4/ butlę należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi 5/ między butlą a urządzeniem promieniującym ciepło należy zachować odległość co najmniej 1,5 m 6/ urządzenie gazowe należy łączyć z reduktorem ciśnienia gazu na butli za pomocą elastycznego przewodu o długości nieprzekraczającej 3 m i wytrzymałości na ciśnienie co najmniej 300 kpa, odpornego na składniki gazu płynnego, uszkodzenia mechaniczne oraz temperaturę do 60 0 C. Instalacje i urządzenia techniczne będące wyposażeniem obiektów powinny pod względem bezpieczeństwa pożarowego odpowiadać warunkom technicznym określonym w Polskich Normach oraz przepisach szczegółowych. Eksploatacja instalacji i urządzeń, których stan techniczny może przyczynić się do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia pożaru - jest zabroniona. Instalacje i urządzenia techniczne należy użytkować i utrzymywać w stanie zgodnym z warunkami technicznymi i wymogami ustalonymi przez producenta, a w szczególności należy je poddawać okresowym przeglądom i konserwacji: a. instalacja elektryczna: pomiar napięć i obciążeń, sprawdzenie skuteczności działania środków ochrony przeciwporażeniowej, pomiar rezystancji izolacji przewodów roboczych - nie rzadziej niż co 5 lat. b. instalacja gazowa - badanie szczelności instalacji i odbiorników gazu - co najmniej 1 raz do roku c. instalacja wentylacyjna: usuwanie zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spalinowych od palenisk opalanych paliwem gazowym - co najmniej 2 razy w roku; od palenisk zakładów zbiorowego żywienia
1 2 i usług gastronomicznych co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej; usuwanie zanieczyszczeń z przewodów wentylacyjnych - co najmniej 1 raz w roku, przegląd techniczny przewodów wentylacyjnych i kominowych 1 raz w roku d. instalacja odgromowa: - badania stanu technicznego nie rzadziej niż co 5 lat Instalacje elektryczne w magazynach odczynników chemicznych oraz laboratoriach powinny być w wykonaniu przeciwwybuchowym, szczelnym, kwasoodpornym. Wszelkie naprawy instalacji mogą być wykonywane tylko przez uprawnionych pracowników. Na drogach komunikacji ogólnej służących celom ewakuacji materiałów łatwozapalnych jest zabronione. stosowanie W pomieszczeniach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL I (pomieszczenia w których mogą przebywać ludzie w grupach ponad 50 osób ) powinny być przestrzegane następujące wymagania: - kotary, zasłony i inne stałe elementy wyposażenia oraz wystroju wnętrz wykonane z materiałów co najmniej trudno zapalnych - sufity podwieszane wykonane z materiałów niepalnych lub niezapalnych nie kapiących i nie odpadających pod wpływem ognia (wymagania do tyczą wszystkich części obiektu, w których występują sufity podwieszone) - pomieszczenie powinno posiadać co najmniej dwa czynne wyjścia oddalone od siebie co najmniej 5 m przeznaczone do celów ewakuacji, przy czym drzwi muszą otwierać się na zewnątrz. IV. ZASADY ZABEZPIECZENIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POD WZGLĘDEM POŻAROWYM. Prace niebezpieczne pod względem pożarowym jak np. prace remontowo-budowlane związane z użyciem ognia otwartego prowadzone wewnątrz obiektu oraz na terenie przyległym do niego mogą stwarzać duże zagrożenie pożarowe. Dlatego też należy je prowadzić w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu. Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, mogących powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany:
1 3 - ocenić zagrożenie pożarowe w miejscu, w którym wykonywane będą prace - ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzenienia się pożaru lub wybuchu - wskazać osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy - zapewnić wykonywanie prac przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje - zaznajomić osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu. Przy wykonywaniu wyżej wymienionych prac należy: - zabezpieczyć przed zapaleniem wszelkie materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujących się w nich instalacjach technicznych - prowadzić prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem lub w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwopalnych cieczy lub palnych gazów, wyłącznie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10 % ich dolnej granicy wybuchowości - posiadać w miejscu wykonywania prac sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru - po zakończeniu prac poddać kontroli miejsce, w którym prace były wykonywane oraz rejony przyległe - używać do wykonywania prac pożarowo niebezpiecznych sprzęt sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożar W obiektach i na terenach przyległych, gdzie prowadzone są procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny wybuchowe lub w których materiały takie są magazynowane, powinna być dokonana ocena zagrożenia wybuchem. Ocena obejmuje wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia
1 4 wybuchem wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon Graficzna dokumentacja klasyfikacyjna powinna zawierać plany sytuacyjne obrazujące rodzaj i zasięg stref zagrożenia wybuchem oraz lokalizację i identyfikację źródeł emisji, zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach. Oceny, o której mowa powyżej dokonują: inwestor, projektant lub użytkownik decydujący o procesie technologicznym. Ocena może stanowić część oceny ryzyka wybuchu, o której mowa w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz.U. Nr 107, poz. 1004, z późn. zm.). Klasyfikację stref zagrożenia wybuchem określa Polska Norma dotycząca zapobiegania wybuchowi i ochronie przed wybuchem. Pomieszczenie, w którym może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się takiej ilości palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu przekraczający 5 kpa, określa się jako pomieszczenie zagrożone wybuchem. Wytyczne w zakresie określania przyrostu ciśnienia w pomieszczeniu, jaki mógłby zostać spowodowany przez wybuch, zawiera załącznik do rozporządzenia. W pomieszczeniu należy wyznaczyć strefę zagrożenia wybuchem, jeżeli może w nim występować mieszanina wybuchowa o objętości co najmniej 0,01 m 3 w zwartej przestrzeni. Szczegółowe zasady zabezpieczenia przeciwpożarowego wyżej wymienionych prac, jak również warunki uzyskania zezwolenia na ich przeprowadzenie określa właściciel - użytkownik obiektu. Wzór protokołu zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo stanowi załącznik nr 1 do niniejszej instrukcji. V. ROZMIESZCZENIE PODRĘCZNEGO SPRZĘTU GAŚNICZEGO. Obiekty powinny być wyposażone w gaśnice, spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN) dotyczących gaśnic. Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie: 1) A - materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli; 2) B - cieczy i materiałów stałych topiących się; 3) C - gazów; 4) D - metali; 5) F - tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych. Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm 3 ) zawartego w gaśnicach powinna przypadać, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach
1 5 szczególnych: 1) na każde 100 m 2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym: a) zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V, b) produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m 2, c) zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem; 2) na każde 300 m 2 powierzchni strefy pożarowej nie wymienionej w pkt 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV. Ponieważ obiekt Wydziału Chemii zaliczony jest do kategorii zagrożenia ludzi Z L III to zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7.06.2010r. na każde 100 m 2 powierzchni budynku powinna przypadać co najmniej 1 gaśnica o masie środka gaśniczego 2 kg. Do zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektu najbardziej wskazane są gaśnice proszkowe i śniegowe, które służą do gaszenia pożarów grupy A, B i C a także urządzeń elektrycznych pod napięciem. W pomieszczeniach usług gastronomicznych, gdzie w urządzeniach kuchennych stosuje się oleje i tłuszcze jadalne należy zastosować gaśnice pianowe GWG-2x AF przeznaczone do gaszenia pożarów grupy F. Można nimi gasić również urządzenia elektryczne pod napięciem. Przy rozmieszczaniu podręcznego sprzętu gaśniczego należy stosować następujące zasady: - sprzęt powinien być rozmieszczony w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy przejściach i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń - w obiektach o kilku kondygnacjach sprzęt gaśniczy należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli warunki techniczne pozwalają na to - miejsca umieszczenia sprzętu gaśniczego powinny być oznakowane zgodnie z Polską Normą - do sprzętu gaśniczego powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m - sprzęt gaśniczy należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki) - odległość dojścia do sprzętu gaśniczego nie powinna być większa niż 30 m Na terenie obiektu Wydziału Chemii istnieje wewnętrzna sieć hydrantowa (szafki hydrantowe wyposażone w węże gaśnicze i prądownice wodne ), które można wykorzystać do gaszenia pożarów grupy A (tj.
1 6 pożarów ciał stałych, w których występuje zjawisko spalania żarowego np. drewna, papieru, tkanin itp. ). Wodą stanowiącą środek gaśniczy w hydrantach nie wolno gasić urządzeń elektrycznych będących pod napięciem. Gaśnice śniegowe służą do gaszenia pożarów grupy A, B i C ( grupa B pożary cieczy palnych lub ciał stałych topiących się pod wpływem temperatury, grupa C - pożary gazów palnych ), a także urządzeń elektrycznych pod napięciem. Nie wolno ich stosować do gaszenia odzieży palącej się na człowieku, ze względu na bardzo niską temperaturę rozprężającego się gazu ( - 73 0 C ). Gaśnice proszkowe służą do gaszenia pożarów grupy A, B i C. Można nimi gasić również urządzenia elektryczne pod napięciem, gdyż proszek gaśniczy podobnie jak i dwutlenek węgla ( w gaśnicach śniegowych ) nie przewodzi prądu elektrycznego. Podręczny sprzęt gaśniczy (gaśnice, hydranty wewnętrzne) powinien być poddawany okresowym przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta (co najmniej 1 raz w roku). Czynności te może wykonywać tylko specjalistyczna firma posiadająca odpowiednie uprawnienia. Węże stanowiące wyposażenie hydrantów wewnętrznych powinny być raz na 5 lat poddawane próbie ciśnieniowej na maksymalne ciśnienie robocze, zgodnie z Polską Normą dotyczącą konserwacji hydrantów wewnętrznych. VI. WYPOSAŻENIE OBIEKTU W URZADZENIA PRZECIWPOŻAROWE Budynek Wydziału Chemii wyposażony jest w następujące urządzenia przeciwpożarowe: 1. Instalacja sygnalizacji pożaru. Jest to system czujek i przycisków pożarowych rozmieszczonych na terenie całego budynku oraz w magazynie odczynników chemicznych połączonych z centralką sygnalizacji pożaru zlokalizowaną na portierni. W przypadku włączenia się alarmu pracownik służby dozoru obowiązany jest sprawdzić jego przyczynę. W razie stwierdzenia pożaru lub innego zagrożenia portier powinien podjąć działania zgodnie z instrukcją alarmową. Częstotliwość kontroli i konserwacji instalacji sygnalizacji pożaru zależy od rodzaju zastosowanych w instalacji elementów i zaleceń producenta jednak w praktyce kontrole te przeprowadzane są raz na kwartał. Generalnie obejmują one sprawdzenie linii dozorowych, czujek pożarowych, ręcznych ostrzegaczy pożaru (przyciski pożarowe) oraz centralki sygnalizacji pożaru. Przynajmniej raz w roku należy sprawdzić stan naładowania baterii akumulatorów.
1 7 2. Oddymianie dróg ewakuacyjnych (klatek schodowych) Częstotliwość kontroli i konserwacji zależy od rodzaju zastosowanych w instalacji elementów i zaleceń producenta jednak w praktyce kontrole te przeprowadzane są raz na pół roku. 3. Oświetlenie awaryjne - oświetlenie ewakuacyjne działa automatycznie w przypadku zaniku napięcia podstawowego, niezależnie od innych systemów przeciwpożarowych. Niezależnie od rodzaju systemu oświetlenia awaryjnego kontrola powinna być przeprowadzona raz w roku obejmując przede wszystkim test zadziałania oświetlenia i całokształt stanu technicznego linii zasilania, stanu opraw. Pozostałe urządzenia przeciwpożarowe na terenie obiektu to: 1. Hydranty wewnętrzne zlokalizowane na w obrębie klatki schodowej ( szafki hydrantowe wyposażone w węże gaśnicze i prądownice wodne) oraz hydranty zewnętrzne (nadziemne) na zieleńcu. Hydranty powinny być poddawany okresowym przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta (co najmniej 1 raz w roku). Kontrole powinny obejmować między innymi badanie ciśnienia i wydajności hydrantu. 2. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu - wyłącznik umożliwiający w razie pożaru wyłączenie napięcia na terenie całego obiektu z wyjątkiem obwodów zasilających urządzenia przeciwpożarowe ( główny wyłącznik prądu znajduje się w stacji trafo obok budynku głównego ). Przeciwpożarowy wyłącznik prądu powinien być poddawany okresowym przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta (co najmniej 1 raz w roku). VII. ORGANIZACJA I WARUNKI EWAKUACJI. Z każdego miejsca w obiekcie przeznaczonego do przebywania ludzi powinny być zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, zapewniające możliwość szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem polegające na: - zapewnieniu dostatecznej ilości, wysokości i szerokości wyjść ewakuacyjnych, Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zwanych dalej przepisami techniczno-budowlanymi ; tj: Łączna szerokość drzwi w świetle, stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnic powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób - 0,8 m.
1 8 Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku a także szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku lub innej strefy pożarowej, powinna być nie mniejsza niż szerokość biegu klatki schodowej, określona zgodnie z 68 ust. 1 i 2 cyt. rozporządzenia. Szerokość drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji są one przeznaczone, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi powinna wynosić 0,9 m w świetle ościeżnicy. Drzwi wieloskrzydłowe, stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m. Wysokość drogi ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,2 m, natomiast wysokość lokalnego obniżenia 2 m, przy czym długość obniżonego odcinka drogi nie może być większa niż 1,5 m. Skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną, nie mogą, po ich całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi. - zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych - zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń, - zabezpieczeniu przed zadymieniem wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych dróg ewakuacyjnych, w tym na zastosowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu - zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (ewakuacyjnego i zapasowego) w pomieszczeniach i na drogach ewakuacyjnych wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych, - zapewnieniu możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany. Ponadto należy również przestrzegać drożności wszystkich wewnętrznych dróg ewakuacyjnych (nie wolno ustawiać żadnych przedmiotów, mebli, urządzeń itp., które w najmniejszym stopniu utrudniałyby ewakuację lub zawężały przejście). Należy również przestrzegać zasady, aby wszystkie drzwi ewakuacyjne mogły być w każdej chwili otwarte. Część korytarzy o długości przekraczającej 50 m zostały podzielone drzwiami dymoszczelnymi
1 9 1. Ś r o d k i i s p o s o b y o g ł a s z a n i a a l a r m u. o n i e b e z p i e c z e ń s t w i e. W przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia na terenie obiektu Wydziału Chemii bardzo istotne są zasady ogłoszenia alarmu, poinformowania studentów i pracowników obiektu o występującym niebezpieczeństwie. Informacja ta powinna być przekazana w sposób rozważny, spokojny i opanowany, tak, aby uniknąć zbędnych emocji i niekontrolowanych działań ze strony studentów. Dlatego też na pracownikach Instytutu spoczywa odpowiedzialność za sprawne i bezpieczne przeprowadzenie ewakuacji studentów, tak aby nie dopuścić do powstania bardzo niebezpiecznego zjawiska jakim jest panika. Ogłoszenie alarmu o niebezpieczeństwie na terenie obiektu może być dokonywane ustnie. Osoba, która pierwsza pożar lub inne zagrożenie dla ludzi lub mienia powinna niezwłocznie zaalarmować o tym fakcie osoby znajdujące się w zagrożonym rejonie Alarmowanie zewnętrznych służb ratowniczych umożliwia sieć telefoniczna. 2. E w a k u a c ja. silnym W przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi oraz mienia, jeżeli nie jest możliwe opanowanie go w zarodku - należy przeprowadzić ewakuację ludzi oraz mienia z zagrożonego rejonu. Decyzję o rozpoczęciu ewakuacji podejmuje Dziekan Wydziału lub jego Zastępca, ewentualnie osoba kierująca działaniami ratowniczo-gaśniczymi. Po podjęciu decyzji o ewakuacji osób i mienia należy niezwłocznie powiadomić wszystkie osoby przebywające w zagrożonym rejonie. Kierujący akcją ewakuacyjną wyznacza osoby odpowiedzialne za przebieg ewakuacji, ponadto ustala ewentualną potrzebę ewakuacji cennych przedmiotów, urządzeń itp., określając w tym celu sposoby, kolejność i rodzaje ewakuowanego mienia. W pierwszej kolejności należy ewakuować osoby z tych pomieszczeń, w których powstał pożar, lub które znajdują się na drodze rozprzestrzeniania się ognia oraz pomieszczeń, z których wyjście lub dotarcie do bezpiecznych dróg ewakuacji może zostać odcięte przez pożar lub zadymienie. W przypadku blokady dróg ewakuacyjnych, należy niezwłocznie przy pomocy dostępnych środków informacyjnych ( telefon, głos itp. ) Powiadomić kierownika akcji ewakuacyjnej. Osoby odcięte od wyjścia a znajdujące się w strefie zagrożenia, należy zebrać w pomieszczeniach jak najbardziej oddalonych od pożaru i w miarę posiadanych środków oraz istniejących warunków (okna, balkon ) ewakuować na zewnątrz przy pomocy sprzętu ratowniczego przybyłych jednostek ratowniczych Państwowej Straży Pożarnej i innych. Przy zadymieniu dróg ewakuacyjnych należy poruszać się w pozycji pochylonej, starając się trzymać głowę jak najniżej ze względu na mniejszą temperaturę i zadymienie panujące w dolnych partiach pomieszczeń i korytarzy. Usta i drogi oddechowe należy w miarę możliwości zasłonić chustką zamoczoną w wodzie, co ułatwia oddychanie.