INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TŁUMACZ - KOD 264304 Tłumacz (264304) to jeden z zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2014r. poz. 1145). Tłumacz to osoba zajmująca się przekładem tekstów pisanych czy wypowiedzi z języka rodzimego na obcy lub odwrotnie. Tłumaczy najogólniej można podzielić na ustnych i pisemnych. Tłumacz ustny dokonuje przekładu słowa mówionego. Wyróżniamy dwa rodzaje tłumaczeń ustnych: konsekutywne i symultaniczne. Tłumaczenie konsekutywne to tłumaczenie w blokach jedno lub kilkuzdaniowych, w przerwach wypowiedzi mówcy. Tłumaczenie symultaniczne to tłumaczenie na bieżąco, bez wcześniej przygotowanego tekstu (nazywane często równoległym, jednoczesnym lub kabinowym). Tłumacz obserwuje przebieg spotkania przez szybę lub na monitorze. Przez słuchawki dostaje informacje, które natychmiast przez mikrofon przekazuje odbiorcom. Przekazanie tłumaczonego tekstu występuje za pomocą słuchawek jakie mają odbiorcy. Tłumacz pisemny dokonuje tłumaczenia tekstu. Tekst, jaki jest do przetłumaczenia może być z różnych dziedzin. W przypadku tłumaczy pisemnych jest w tym zawodzie tyle specjalizacji, ile dziedzin ludzkiej działalności. W pewnym uproszczeniu można ich podzielić na tłumaczy literatury fachowej i pięknej. Po zdaniu egzaminu państwowego można wykonywać zawód tłumacza przysięgłego. Jest to zawód zaufania publicznego. Polega on na przekładzie m.in. dokumentów procesowych, urzędowych i uwierzytelnianiu obcojęzycznych odpisów takich dokumentów oraz na poświadczaniu tłumaczeń i odpisów wykonanych przez inne osoby. Zasady wykonywania zawodu reguluje ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. Tłumaczami mogą zostać absolwenci filologii w specjalności jakiegoś języka nowożytnego. Do zawodu tłumacza przygotowują studia podyplomowe. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU TŁUMACZ 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód tłumacza, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa, 2014 1
Sumienność w dążeniu do rezultatów: Wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Otwartość na innych : Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. Zdolności analityczne i podejmowanie decyzji : Rozumienie złożonych sytuacji i relacji zachodzących pomiędzy różnymi elementami. Analizowanie informacji i danych, dostrzeganie zależności, wyciąganie na ich podstawie wniosków i podejmowanie trafnych decyzji. Komunikacja interpersonalna: Przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE TŁUMACZ (264304) W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011 I półrocze 2015 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem I półrocze 12 16 4 1 7 0 2015 2014 48 21 4 2 6 0 Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2013 82 50 27 4 20 0 2012 65 41 25 13 5 0 2011 36 18 21 9 4 0 *Opracowane dane za okres 2011-2014 dotyczą całej grupy tłumaczy Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w okresie 2011r. I półrocze 2015r. zawód tłumacz został sklasyfikowany jako nadwyżkowy. 2
WYNIKI BADANIA PRACODAWCÓW 2 ORAZ ABSOLWENTÓW Z badań ankietowych pracodawców przeprowadzonych w 2014r., 2013r., 2012r. i w 2011r. wynika, że pracodawcy naszego województwa nie planowali zatrudniania, ani zwalniania tłumaczy. Zawód tłumacz pojawił się w pięcioletniej perspektywie zapotrzebowania na zawody, tj. do 2018r., dotyczy to konkretnie tłumacza tekstów, tłumacza języka angielskiego i niemieckiego. Tłumacz może być zatrudniony jako: - tłumacz przysięgły po zdaniu egzaminu państwowego, - tłumacz konferencyjny języka żywego, - tłumacz dokumentów, literatury naukowej i pięknej, - tłumacz podczas wizyt delegacji na szczeblu politycznym i gospodarczym, - asystent delegacji zagranicznych, - specjalista w placówkach dyplomatycznych, instytucjach międzynarodowych, kulturalnych i mediach, - pilot wycieczek, przewodnik przejazdowych grup zagranicznych w wybranym miejscu-(po uzyskaniu dodatkowych uprawnień) ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE Przyszły tłumacz zaczyna swoją edukację od studiów filologicznych. Pozwalają one na dokładne poznanie konkretnego języka i kultury danego kraju. Następnie po perfekcyjnym opanowaniu przynajmniej jednego języka obcego, powinien podjąć studia podyplomowe dla tłumaczy, gdyż samo ukończenie filologii nie przygotowuje do tłumaczeń. Aby zostać tłumaczem przysięgłym, trzeba dodatkowo zdać specjalny egzamin i przedstawić zaświadczenie o niekaralności. W województwie kujawsko-pomorskim kształcenie na kierunku filologia prowadzi 7 uczelni: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Ul. Jagiellońska 11 pok.3a, 3B tel. 52 322 13 96 www.ukw.edu.pl - lingwistyka stosowana 2 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raporty z badań zrealizowanych w 2014r., 2013r., 2012r. i w 2011r. znajdują się na stronie internetowej WUP (www.wup.torun.pl) oraz Projektu (www.podlupa.wup.torun.pl). 3
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Filologiczny ul. Fosa Staromiejska 3 tel.: 56 611 35 10 fax: 56 611 35 07 dziekanat_wf@umk.pl www.fil.umk.pl - filologia romańska - filologia włoska - filologia bałkańska - japonistyka - studia śródziemnomorskie - hellenistyka -lingwistyka stosowana (j.francuski z j.hiszpańskim, j.francuski z j.arabski, j.włoski z j.hiszpańskim) Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Ul. Garbary 2 tel. 52 567 00 47/48 www.wsg.byd.pl - lingwistyka stosowana (j.niemiecki, j.hiszpański, j.rosyjski) Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku Ul. 3 Maja 17, tel. 54 231 60 80 e-mail: kancelaria@pwsz.wloclawek.pl https://nowa.psww.pl Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy Ul. Toruńska 55-57, budynek B, pok.7b tel.: 52 322 04 04 tel. kom.: 601 063 607 e-mail: rekrutacja@kpsw.edu.pl www.kpsw.edu.pl - filologia hiszpańska 4
Wyższa Szkoła Filologii Hebrajskiej w Toruniu Ul. Poznańska 49 tel. 56 662 62 17 e-mail: kancelaria@wsfh.edu.pl www.wsfh.edu.pl - filologia hebrajska Wyższa Szkoła Języków Obcych w Świeciu Ul. Chmielniki 2A tel. 52 333 02 70 e-mail: wsjo@wsjo.edu.pl www.wsjo.edu.pl W województwie kujawsko-pomorskim kształcenie podyplomowe tłumaczy umożliwiają 4 uczelnie: Studia Podyplomowe z zakresu Tłumaczenia Ekonomiczno-Prawne w biznesie Wyższa Szkoła Bankowa Ul. Młodzieżowa 31A 87-100 Toruń Tel. 56 660 92 00 www.wsb.pl Studia Podyplomowe dla tłumaczy języka angielskiego Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Ul. Garbary 2, tel. 52 567 00 63, 52 567 00 68 e-mail: podyplomowe@byd.pl www.podyplomowe.wsg.byd.pl Studia Podyplomowe dla tłumaczy języka angielskiego Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Filologiczny Ul. Fosa Staromiejska 3, tel. 56 611 35 65 e-mail: gkot@umk.pl, pskt@umk.pl www.umk.pl Podyplomowe Studium Kształcenia Tłumaczy Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Ul. Grabowa 2, tel. 52 340 16 87 Studia Podyplomowe dla tłumaczy języka angielskiego 5
POMOCNE ADRESY Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Organizacyjny Wydział Tłumaczy Przysięgłych Al. Ujazdowskie 11 00-950 Warszawa tel. 22 239 06 24/25/26 Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury ul. Staffa 12/14 m.42 01-891 Warszawa e-mail: zarzad.stl@gmail.com e-mail: sekretarz.stl@gmail.com www.stl.org.pl Bałtyckie Stowarzyszenie Tłumaczy http://www.bst.org.pl/ tel.602 249 830 e-mail: bst@bst.org.pl Polski PEN Club http://www.penclub.com.pl/ Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych (PT TEPiS) ul. Krasińskiego 16 lok. 134 01-581 Warszawa tel./fax: 22 839-49-52 http://www.tepis.org.pl/ Stowarzyszenie Tłumaczy Audiowizualnych ul. Jaworowa 49/2 02-798 Warszawa http://www.staw.org.pl/ e-mail:zarzad@staw.org.pl Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich ul. Jaworzyńska3/22 00-634 Warszawa tel./fax: 22 621 56 78 / 22 825 09 04 http://www.stp.org.pl/ Międzynarodowe organizacje tłumaczy: Europejska Rada Stowarzyszeń Tłumaczy Literatury http://www.ceatl.eu/ Réseau Européen des Centres Internationaux de Traducteurs littéraires http://www.re-cit.eu/ 6
LITERATURA Belczyk Arkadiusz : Poradnik tłumacza. Z angielskiego na nasze. wydanie II. Kraków 2009. Ganczar Maciej, Wilczek Piotr (red.): Tłumacz i przekład wyzwania współczesności. Katowice 2013. Lipiński Krzysztof: Vademecum tłumacza. Kraków 2000. Pieńkos Jerzy: Przekład i tłumacz we współczesnym świecie. Warszawa 1993. Tabakowska Elżbieta: O przekładzie na przykładzie. Kraków 2008. Rusinek Michał (red.): O sztuce tłumaczenia. Wrocław 1955. CZASOPISMA Literatura na Świecie http://www.literaturanaswiecie.art.pl/ Rocznik Przekładoznawczy http://www.rp.umk.pl/pl/index.html PRZYDATNE LINKI Literatura w przekładzie: http://www.goethe.de/ins/pl/lp/prj/uak/plindex.htm?wt_sc=przeklady Blog Elizy Pieciul-Karmińskiej poświęcony przekładowi baśni: http://pracowniawyrazu.amu.edu.pl/?p=116 Serwis Tłumacza: http://serwistlumacza.com/ Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych: http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu19940240083 Opracowała: Małgorzata Graczyk Doradca zawodowy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Data ostatniej aktualizacji: listopad 2015r. Zaakceptował: Janusz Bokser 7