INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KRAKOWIE DELEGATURA W TARNOWIE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA w POWIECIE DĄBROWSKIM w 2013 roku Zatwierdził Kierownik Delegatury w Tarnowie mgr Krystyna Gołębiowska TARNÓW, grudzień 2014 1

Opracowano w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie 2

SPIS TREŚCI: 1. Wprowadzenie... 4 2. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA... 4 2.1. Roczna ocena jakości powietrza w strefie małopolskiej... 6 2.2. Zanieczyszczenie opadów atmosferycznych i depozycja zanieczyszczeń z opadów do podłoża... 12 3. MONITORING HAŁASU... 15 4. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 16 5. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 18 5.1. Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych... 22 5.2. Ocena stanu wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitorowanych obszarów chronionych... 29 6. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH... 36 7. PODSUMOWANIE... 40 3

1. Wprowadzenie Celem opracowania jest przedstawienie stanu środowiska w powiecie dąbrowskim w 2013 roku. Wykorzystane w opracowaniu dane stanowią wyniki badań monitoringowych prowadzonych przez WIOŚ w Krakowie oraz inne informacje będące w posiadaniu WIOŚ. Bieżące informacje dotyczące stanu środowiska na terenie całego województwa małopolskiego znaleźć można na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl. 2. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 roku obowiązywały dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku. 1 Tab. Poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowanie ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom dopuszczalny substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 24 godziny 50 1 Pył zawieszony PM10 g) c) 35 razy rok kalendarzowy 40 c) - 2 Benzen (71-43-2) rok kalendarzowy 5 c) - 3 Ołów f) (7439-92-1) rok kalendarzowy 0,5 c) - 4 Dwutlenek azotu (10102-44-0) jedna godzina 200 c) 18 razy rok kalendarzowy 40 c) - jedna godzina 350 c) 24 razy 24 godziny 125 5 Dwutlenek siarki (7446-09-5) 3 razy rok kalendarzowy 20 i pora zimowa (okres 1 X-31 III) - 6 Pył zawieszony PM2,5 h) rok kalendarzowy 25 7 Tlenek węgla (630-08-0) osiem godzin 10 000 - Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number c) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi e) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin f) suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10 g) PM10 - stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10μm mierzone metodą wagową z separacją frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne h) PM2,5 stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 µm 1 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r., poz. 1031) 4

Tab. Poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom docelowy substancji w powietrzu Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu docelowego w roku kalendarzowym 1 Arsen b) (7440-38-2) rok kalendarzowy 6 c) ng/m 3-2 Benzo(a)piren b) (50-32-8) rok kalendarzowy 1 c) ng/m 3-3 Kadm b) (7440-43-9) rok kalendarzowy 5 c) ng/m 3-4 Nikiel b) (7440-02-0) rok kalendarzowy 20 c) ng/m 3-5 Ozon (10028-15-6) osiem godzin e) 120 c),e) µg/m 3 25 dni f) okres wegetacyjny (1 V-31 VII) 18 000 d),g),h) µg/m 3.h - 6 Pył zawieszony PM2,5 rok kalendarzowy 25 c) µg/m 3 - Objaśnienia: a) oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number, b) całkowita zawartość tego pierwiastka w pyle zawieszonym PM10, a dla benzo(a)/pirenu całkowita zawartość benzo/a/pirenu w pyle zawieszonym PM10, c) poziom docelowy ze względu na ochronę zdrowia ludzi, d) poziom docelowy ze względu na ochronę roślin, e) maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących, obliczanych ze średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy. Pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 17 00 dnia poprzedniego do godziny 01 00 danego dnia f) liczba dni z przekroczeniem poziomu docelowego w roku kalendarzowym uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat. W przypadku braku danych pomiarowych z trzech lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej jednego roku. g) wyrażony jako AOT 40, które oznacza sumę różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym wyrażonym w µg/m 3 a wartością 80 μg/m 3, dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8 00 a 20 00 czasu środkowoeuropejskiego CET, dla której stężenie jest większe niż 80 µg/m 3. h) wartość uśredniona dla kolejnych pięciu lat. W przypadku braku danych pomiarowych z pięciu lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomierzonych z co najmniej trzech lat Tab. Poziomy alarmowe dla niektórych substancji w powietrzu Lp. Nazwa substancji (numer CAS) a) Okres uśredniania wyników pomiarów 1 Dwutlenek azotu (10102-44-0) jedna godzina 400 b) 2 Dwutlenek siarki (7446-09-5) jedna godzina 500 b) 3 Ozon (10028-15-6) jedna godzina 240 b) 4 Pył zawieszony PM10 c) 24 godziny 300 Poziom alarmowy dla niektórych substancji w powietrzu [ µg/m 3 ] Objaśnienia: a)oznaczenie numeryczne substancji według Chemical Abstracts Service Registry Number, b)wartość występująca przez trzy kolejne godziny w punktach pomiarowych reprezentujących jakość powietrza na obszarze o powierzchni co najmniej 100 km 2 albo na obszarze strefy zależnie od tego, który z tych obszarów jest mniejszy, c) stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10µm (PM10) mierzone urządzeniami do pomiarów automatycznych z zastosowaniem metod równoważnych metodzie referencyjnej. 5

2.1. Roczna ocena jakości powietrza w strefie małopolskiej Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku została wykonana według zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska 2, z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE 3, dyrektywy 2004/107/WE 4 i decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej 2011/850/UE z dnia 12 grudnia 2011 r. Ocenę wykonano w układzie stref określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 5 sierpnia 2012 roku. Dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie tj.: SO 2, NO 2, CO, C 6 H 6, O 3, pył zawieszony PM10 i PM2,5 oraz zawartość ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys.( aglomeracja krakowska) - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.(miasto Tarnów) - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców (strefa małopolska) Powiat dąbrowski leży w obszarze strefy małopolskiej. Strefa małopolska zajmuje obszar 14 784 km 2, o liczbie mieszkańców 2 482 791, w tym powiat dąbrowski zajmuje obszar 530 km 2, przy liczbie mieszkańców wynoszącej 59 492 osoby 6. Mapa. Lokalizacja stanowisk pomiarowych sieci monitoringu powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku 2 Prawo ochrony środowiska (P.o.ś Dz. U. z 2008 r. nr 25 poz.150 z późn.zm.). 3 Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy(CAFE)(Dz.Urz.UE L.152 z 11.06.2008 r. str. 1). 4 Dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23 z 26.01.2005 r.). 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz.1031) 6 Wg danych GUS - stan na dzień 31.12.2012 r. 6

Ocena polegała na zaliczeniu strefy do określonej klasy (A, B, C a dla ozonu D1, D2), która zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami, co do działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefie. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Nazwa strefy Strefa małopolska Kod strefy PL1203 Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO O3 * O3** As Cd Ni B/a/P PM2,5 A A C A A A A A/ D2 A A A C C Tab. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla całej strefy Strefa małopolska PL1203 Objaśnienia: *- wg poziomu docelowego **- wg poziomu celu długoterminowego SO2 NOx O3* O3** A A A D2 Zgodnie z wykonaną klasyfikacją powiat dąbrowski za rok 2013 został zakwalifikowany do klasy C, ze względu na ponadnormatywne stężenia benzo(a)pirenu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Oznacza to, że poziomy stężeń 24-godzinnych pyłu zawieszonego PM10 przekraczają wartości dopuszczalne w ciągu roku częściej niż 35-razy, poziom stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 przekracza poziom dopuszczalny oraz poziom stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu przekracza poziom docelowy w roku kalendarzowym. Również w strefie małopolskiej wystąpiło przekroczenie dopuszczalnego poziomu celu długoterminowego ozonu (O 3 ). Zakwalifikowanie do klasy C wymaga podejmowania szczególnych działań (planów i programów naprawczych). Wiąże się to z określeniem obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych stężeń oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji i podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza opracowanie i skuteczne wdrożenie programu ochrony powietrza (POP). Nadal istotnym problemem dla strefy małopolskiej są wysokie stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, należącego do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Stężenia benzo(a)pirenu przekraczają poziom docelowy, który powinien być osiągnięty w 2013 roku. Ocena jakości powietrza w odniesieniu do ozonu, pod kątem ochrony zdrowia, opiera się na dwóch wartościach kryterialnych, którymi są: poziom docelowy i poziom celu długoterminowego. W rezultacie, dla ozonu dokonuje się podwójnej klasyfikacji stref, która ze względu na ochronę zdrowia dla strefy małopolskiej przyjmuje symbole A i D2. Klasa strefy D2 oznacza, że poziom stężeń ozonu jest powyżej poziomu celu długoterminowego i jest wymagane podejmowanie działań takich jak: dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do roku 2020. 7

Mapy. Klasyfikacja stref w województwie małopolskim w 2013 roku Cel ochrona zdrowia SO 2, O 3, benzen oraz Pb, Ni, As, Cd w pyle PM10 NO 2 Pył zawieszony PM10, PM2.5, benzo(a)piren Cel ochrona roślin SO 2, NO x, O 3 8

Informacja o stanie środowiska Mapy. Rozkład stężeń wybranych zanieczyszczeń powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku 7 Pył zawieszony PM10 (stężenia roczne) Pył zawieszony PM10 (percentyl 90,4 z serii stężeń 24 godzinnych) 7 Źródło danych: Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku WIOŚ Kraków 2014 opracowanie dostępne pod adresem www.krakow.pios.gov.pl 9

Informacja o stanie środowiska Pył zawieszony PM2,5 (stężenia roczne) Benzo(a)piren (stężenia roczne) 10

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Laboratorium WIOŚ w Krakowie prowadzi od lutego 2014 roku, okresowe pomiary stężeń zanieczyszczeń powietrza na terenie miasta Dąbrowa Tarnowska, na stacji pomiarowej zlokalizowanej przy ul. Zaręby. Pomiary obejmują te zanieczyszczenia, które są przekraczane w strefie małopolska tj. stężenia pyłu zawieszonego PM10 i stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10. Pomiary zanieczyszczeń powietrza na obszarze miasta Dąbrowa Tarnowska są: systematyczne, rozłożone równomiernie w ciągu roku oraz reprezentatywne dla różnych warunków meteorologicznych i komunikacyjnych. Prowadzone badania stężeń zanieczyszczeń wskazują, że w I kwartale 2014 r. przekraczane były stężenia pyłu zawieszonego PM10 wartość średnia wyniosła 51μg/m 3 oraz stężenia benzo(a)pirenu wartość średnia wyniosła 12,89 ng/m 3. W II kwartale tylko wartości stężeń pyłu zawieszonego PM10 nie przekraczały wartości dopuszczalnych średniorocznych. Roczna ocena mierzonych stężeń zanieczyszczeń powietrza przeprowadzona będzie po uzyskaniu całorocznej serii pomiarowej. 160 140 PM10 wartość średnia kwartalna D24 - poziom dopuszczalny przy okresie uśredniania wyników 24 godziny PM10[μg/m3] 120 100 80 60 40 20 0 16.01.2014 18.01.2014 20.01.2014 22.01.2014 24.01.2014 26.01.2014 28.01.2014 31.01.2014 02.02.2014 04.02.2014 06.02.2014 14.03.2014 16.03.2014 18.03.2014 20.03.2014 02.04.2014 04.04.2014 06.04.2014 25.04.2014 27.04.2014 07.05.2014 09.05.2014 11.05.2014 13.05.2014 15.05.2014 17.05.2014 19.05.2014 Wykres. Wyniki okresowych pomiarów stężeń pyłu zawieszonego PM10 na stanowisku w Dąbrowie Tarnowskiej w okresie I i II kwartału 2014 roku 11

Benzo(a)piren średnia kwartalna poziom docelowy 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 16-01-2014 18-01-2014 20-01-2014 22-01-2014 24-01-2014 26-01-2014 Benzo(a)piren [ng/m3] 28-01-2014 31-01-2014 02-02-2014 04-02-2014 06-02-2014 14-03-2014 16-03-2014 18-03-2014 20-03-2014 02-04-2014 04-04-2014 06-04-2014 25-04-2014 27-04-2014 07-05-2014 09-05-2014 11-05-2014 13-05-2014 15-05-2014 17-05-2014 19-05-2014 Wykres. Wyniki okresowych pomiarów stężeń benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 na stanowisku w Dąbrowie Tarnowskiej w okresie I i II kwartału 2014 roku Wyniki pomiarów manualnych jakości powietrza, aktualizowane co miesiąc, dostępne są na stronie internetowej WIOŚ w Krakowie (Monitoring jakości powietrza pomiary manualne). 2.2. Zanieczyszczenie opadów atmosferycznych i depozycja zanieczyszczeń z opadów do podłoża Badania składu fizyczno-chemicznego opadów oraz równoległe obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych prowadzi Wrocławski Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Celem monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych jest określenie rozkładu ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych z mokrym opadem do podłoża w ujęciu czasowym i przestrzennym. Na podstawie danych pomiarowych i analitycznych opadów ze stacji monitoringowych oraz danych pomiarowych z punktów pomiaru wysokości opadów, charakteryzujących pole średnich sum opadów dla obszaru Polski, opracowane zostały przez IMGW-PIB Oddział we Wrocławiu mapy rozkładu przestrzennego wielkości depozycji na obszar Polski. Przedstawione poniżej dane, obrazują stan jakości i ocenę stopnia zakwaszenia wód deszczowych w powiecie bocheńskim w 2013 roku oraz ilości deponowanych substancji wraz z opadami. Obciążenie powierzchniowe obszaru powiatu porównano z depozycją dla całego obszaru województwa oraz porównano wielkości deponowanych ładunków badanych substancji w latach 2012-2013. Na obszar powiatu dąbrowskiego w 2013 roku wody opadowe wniosły: 794 ton siarczanów, 541 ton azotu ogólnego, 361 ton wapnia, 346 ton chlorków, 206 ton azotu amonowego, 155 ton azotynów i azotanów, 133 ton sodu, 118 ton potasu, 55 ton magnezu, 17 ton cynku, 15,1 tony fosforu, 2,8 tony niklu i 2,06 tony wolnych jonów wodorowych. Wniesione wraz z opadami w 2013 roku ładunki, w porównaniu do wielkości z roku 2012, były większe dla 10 substancji tj.: dla siarczanów o 11,4%, chlorków o 19,2%, azotynów i azotanów o 12

4,6%, azotu ogólnego o 7,1%, fosforu ogólnego o 1,1%, sodu o 7,3%, wapnia o 20,3%, magnezu o 42,5%, cynku o 13,8% i kadmu o 21,0%. Spadły natomiast ładunki: azotu amonowego o 1,5%, potasu o 1,8%, miedzi o 5,6%, ołowiu o 14,0%, niklu o 22,0%, chromu o 54,2% i jonu wodorowego o 12,4%. Przeprowadzone badania stopnia zakwaszenia wód opadowych wskazują, że w przypadku 69% próbek dobowych opadów stwierdzono kwaśne deszcze tj. opady o wartości ph poniżej 5,6, oznaczającej naturalny stopień zakwaszenia wód opadowych. Dla województwa małopolskiego wartość średnia roczna ważona ph wyniosła 4,95. Badania monitoringowe pokazują, że zanieczyszczenia transportowane w atmosferze i wprowadzane wraz z mokrym opadem atmosferycznym na teren powiatu dąbrowskiego są źródłem zanieczyszczeń obszarowych oddziaływujących na środowisko naturalne tego obszaru. Azot ogólny 19,697% Fosfor ogólny 0,550% Sód 4,842% Potas 4,296% Wapń 13,144% Magnez 2,003% Cynk 0,619% Azot amonowy 7,500% Miedź 0,091% Ołów 0,019% Azotyny+azotany 5,643% Kadm 0,003% Chrom 0,002% Chlorki 12,598% Siarczany 28,909% Nikiel 0,009% Jon wodorowy 0,075% Wykres. Udział wielkości ładunków poszczególnych zanieczyszczeń wniesionych przez opady atmosferyczne na teren powiatu dąbrowskiego w 2013 roku 13

50 40 42,5 [%] 30 20 10 0-10 -20-30 -22,0-14,0-12,4-5,6-1,8-1,5 1,1 4,7 7,1 7,3 11,4 13,8 19,2 20,3 21,0-40 -50-60 -54,2 Chrom Nikiel Ołów Jon wodorowy Miedź Potas Azot amonowy Fosfor ogólny Azotyny+azotany Azot ogólny Sód Siarczany Cynk Chlorki Wapń Kadm Magnez Wykres. Zmiany wielkości ładunków całkowitych zanieczyszczeń wniesionych przez opady atmosferyczne na obszar powiatu dąbrowskiego w 2013 roku w odniesieniu do 2012 roku Tab. Obciążenie powierzchniowe powiatu dąbrowskiego i województwa małopolskiego substancjami wniesionymi przez opady atmosferyczne w 2013 r. [ładunki jednostkowe w kg/ha*rok i ładunki całkowite w ton/rok]. Lp Wskaźnik Województwo Powiat dąbrowski Udział ładunków całkowitych w porównaniu do obciążenia województwa Zmiany wielkości ładunków w porównaniu do roku 2012 kg/ha *rok ton/rok kg/ha *rok ton/rok % % 1 Siarczany [SO4-2 ] 16,25 24672 14,9 794 3,2 Wzrost o 11,4 2 Chlorki [Cl] 7,73 11736 6,52 346 2,9 Wzrost o 19,2 3 Azotyny+azotany [NNO2+NO3] 3,12 4737 2,92 155 3,3 Wzrost o 4,7 4 Azot amonowy[nnh4] 4,48 6802 3,88 206 3,0 Spadek o 1,5 5 Azot ogólny [Nog] 11,10 16853 10,21 541 3,2 Wzrost o 7,1 6 Fosfor ogólny [Pog.] 0,310 470,7 0,284 15,1 3,2 Wzrost o 1,1 7 Sód [Na] 2,76 4191 2,51 133 3,2 Wzrost o 7,3 8 Potas [K] 2,58 3917 2,22 118 3,0 Spadek o 1,8 9 Wapń [Ca] 7,61 11554 6,81 361 3,1 Wzrost o 20,3 10 Magnez [Mg] 1,08 1640 1,04 55 3,3 Wzrost o 42,5 11 Cynk [Zn] 0,314 476,7 0,321 17,0 3,6 Wzrost o 13,8 12 Miedź [Cu] 0,0443 67,3 0,0471 2,5 3,7 Spadek o 5,6 13 Ołów [Pb] 0,0144 21,86 0,0098 0,52 2,4 Spadek o 14,0 14 Kadm [Cd] 0,00221 3,355 0,0015 0,08 2,4 Wzrost o 21,0 15 Nikiel [Ni] 0,0056 8,50 0,0046 0,24 2,8 Spadek o 22,0 16 Chrom [Cr] 0,0014 2,126 0,0011 0,058 2,7 Spadek o 54,2 17 Jon wodorowy [H + ] 0,0589 89,43 0,0389 2,06 2,3 Spadek o 12,4 14

3. MONITORING HAŁASU Hałas w środowisku, na który narażeni są ludzie reguluje Dyrektywa 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 roku 8. Dyrektywa wprowadziła ujednolicone i stosowane w krajach UE wskaźniki oceny hałasu. Wskaźniki te są stosowane do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem (L N i L DWN ) 9 oraz do ustalenia i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby (L AeqD i L AeqN ) 10. Kryteria oceny hałasu zróżnicowane w zależności od rodzajów terenu, rodzaju obiektu lub działalności będącej źródłem hałasu oraz w zależności od pory dnia lub nocy są określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 11 oraz z dnia 1 października 2012 roku zmieniającym niniejsze rozporządzenie 12. Stan środowiska akustycznego oceniany jest w oparciu o prowadzone badania uciążliwości akustycznej źródeł hałasu. Głównymi źródłami zagrożenia hałasem na obszarze powiatu dąbrowskiego jest komunikacja (w szczególności hałas drogowy) oraz przemysł. Realizując zadania Programu Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2013-2015, w roku 2013 przeprowadzono pomiary hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu dąbrowskiego w Szczucinie i Smęgorzowie. W Smęgorzowie przeprowadzono dobowe pomiary hałasu komunikacyjnego, w których określono poziom krótkookresowy (dobowy) L AeqD i L AeqN. W mieście Szczucin prowadzono badania długookresowe L DWN i L N, mające zastosowanie do prowadzenia polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem (w szczególności do sporządzania map akustycznych i programów ochrony środowiska przed hałasem). Badania monitoringowe hałasu przeprowadzone w 2013 roku na terenie powiatu dąbrowskiego wykazały przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu w badanych punktach, zarówno w porze dnia jak i nocy. Tab. Wartości poziomów dobowych hałasu drogowego w powiecie dąbrowskim w 2013 roku Miejscowość Równoważny poziom dźwięku A Przekroczenie wartości Współrzędne punktu Leq [db] dopuszczalnych [db] długość szerokość Pora dzienna Pora nocna Pora dzienna Pora nocna Smęgorzów 21 o 00 06,7 50 o 13 35,1 68,2 65,1 3,2 9,1 8 Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku. 9 L N długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku; L DWN- długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku. 10 L AeqD dopuszczalny poziom hałasu w decybelach, wyznaczony dla przedziału czasu odniesienia równego 16 godzinom; LAeqN - dopuszczalny poziom hałasu w decybelach, wyznaczony dla przedziału czasu odniesienia równego 8 godzinom. 11 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 poz.826). 12 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109). 15

Tab. Wartości poziomów długookresowych hałasu drogowego w powiecie dąbrowskim Nazwa punktu pomiarowego Szczucin ul. Kościuszki Współrzędne punktu długość szerokość 21 o 04 30,5 50 o 18 48,4 Lokalizacja punktu pomiarowego Punkt zlokalizowany przy zabudowie mieszkalnej, w odległości około 10 m od krawędzi jezdni, na wysokości 4m nad powierzchnią terenu. Odległość pierwszej linii zabudowy od drogi 5m po stronie pomiarów- tam też zabudowa luźna, jednorodzinna z obiektami usługowymi Data pomiaru 27.06-01.07.2014 oraz 10-14.10.2014 Długookresowy średni poziom dźwięku [db] Pora dzienna LDWN Pora nocna L N Przekroczenia wartości dopuszczalnych [db] Pora dzienna Pora nocna 77 70 9 11 W 2013 roku, kontrole w zakresie hałasu przemysłowego prowadzono zgodnie z wytyczonym przez WIOŚ planem kontrolnym oraz jako interwencje, w odpowiedzi na skargi mieszkańców na działalność podmiotów gospodarczych. W 2013 roku w 1 przypadku stwierdzono podczas kontroli przekroczenie standardów emisyjnych hałasu. W związku z powyższym wydano zarządzenia pokontrolne oraz skierowano wystąpienie do Starosty Dąbrowskiego. Nadal negatywny wpływ na klimat akustyczny w powiecie mają niewielkie podmioty (np. dyskoteki, zakłady obróbki drewna, placówki handlowe, samoobsługowe myjnie samochodowe), zlokalizowane pośród zabudowy mieszkalnej, w obszarze chronionym klimatu akustycznego lub w bliskim sąsiedztwie terenów objętych ochroną akustyczną. W sporządzanych planach zagospodarowania przestrzennego gminy często nie kierują się rzeczywistym stanem zagospodarowania, tj. gęstą zabudową mieszkaniową. Pozwalają na lokalizację na tych obszarach lub w ich bliskim sąsiedztwie, podmiotów uciążliwych, wyposażonych w źródła hałasu akustycznego niezabezpieczone należycie przed emisją hałasu do środowiska. 4. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych (PEM) prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoringu pól elektromagnetycznych, w zakresie obserwacji stanu poziomów sztucznie wytworzonych pól elektromagnetycznych w środowisku z uwzględnieniem zmian zachodzących na przestrzeni lat objętych monitoringiem. Obejmują pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. W roku 2013 zakończył się drugi, trzyletni cykl pomiarowy PEM obejmujący lata 2011-2013. W okresie tym Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie wykonał pomiary w 135 punktach zlokalizowanych na terenie województwa małopolskiego. Badania prowadzono w trzech typach obszarów dostępnych dla ludności tj.: centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50tys. 16

pozostałe miasta tereny wiejskie Sondę pomiarową przyrządu ustawiano w miejscach, w których odległość od źródeł promieniowania (np. anten instalacji radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych, radionawigacyjnych) była nie mniejsza niż 100 m (przeważnie wynosiła ponad 300 m). Celem pomiarów było określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. W każdym punkcie pomiarowym wykonano dwugodzinną rejestrację wartości skutecznych z częstotliwością próbkowania 10 sekund. Z przeprowadzonych w latach 2011-2013 pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku wynika, iż w żadnym punkcie na terenie województwa małopolskiego nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 13. W powiecie dąbrowskim w latach 2011-2013 pomiary pól elektromagnetycznych przeprowadzono łącznie w 3 punktach, z czego 2 zlokalizowano na terenach wiejskich (Olesno i Bolesław) i 1 na obszarze miasta o liczbie mieszkańców nie przekraczającej 50 tys. ( Dąbrowa Tarnowska). W 2013 roku program badań obejmował pomiary w 2 punktach tj. w Dąbrowie Tarnowskiej i w Oleśnie. We wszystkich punktach średnie wartości natężenia promieniowania elektromagnetycznego były znacznie niższe od poziomu dopuszczalnego i zawierały się w przedziale od 0,13 V/m do 0,56 V/m. Średnia wartość natężenia PEM dla powiatu wyniosła 0,31 V/m. wartość dopuszczalna - 7[V/m] 0,6 Natężenie PEM [V/m] 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 0,24 Bolesław /13.09.2011 0,13 Olesno /04.12.2013 0,56 Dąbrowa Tarnowska /10.12.2013 Wykres. Poziomy pól elektromagnetycznych w punktach pomiarowych w powiecie dąbrowskim w latach 2011-2013 Tab. Wyniki pomiarów monitoringowych pól elektromagnetycznych w powiecie dąbrowskim w latach 2011-2013 Lp. Lokalizacja punktu pomiarowego Data pomiaru Wartość zmierzona średnia [V/m] Średnie natężenie PEM dla poszczególnych rodzajów terenu [V/m] Miasta o liczbie mieszkańców do 50 tys. 1 Dąbrowa Tarnowska 10.12.2013 0,56 0,56 Tereny wiejskie 2 Olesno 04.12.2013 0,13 3 Bolesław 13.09.2011 0,24 0,19 13 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1882,1883) 17

5. MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną (RDW) z dnia 23 października 2000 roku 14 podstawową jednostkę gospodarowania wodami stanowią tzw. jednolite części wód (jcw), które należy rozumieć jako oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych takie jak: rzeka, jezioro, zbiornik, strumień, część strumienia, rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. RDW zobowiązuje Polskę do osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu wód. Monitoring wód, którego głównym celem jest dostarczenie informacji o stanie wód, niezbędnych do gospodarowania wodami, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi, jest realizowany w jednolitych częściach wód powierzchniowych. Badania i ocena jakości wód prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoringu jakości wód. Badania wód powierzchniowych w województwie małopolskim realizowane są w oparciu o wieloletnie programy monitoringu środowiska dla województwa małopolskiego (programy te są dostępne na stronie internetowej WIOŚ w Krakowie). Podstawą do prowadzenia badań w 2013 roku był Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015 15. Zgodnie z Programem system oceny jakości jednolitych części wód rzecznych w powiecie dąbrowskim realizowano poprzez badania i pomiary wykonywane w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Jednolite części wód występujące na obszarach chronionych badano także według odrębnych przepisów, w celu ustalenia stopnia spełniania dodatkowych wymagań dla tych obszarów. Warunki hydrometeorologiczne obszaru badań w 2013 roku Rok 2013 był kolejnym rokiem sklasyfikowanym przez IMGW jako rok ciepły, a w obszarze badań jako bardzo ciepły. Średnioroczna suma opadów na terenie powiatu dąbrowskiego odpowiadała średniej z wielolecia 1971-2000, przy czym rozkład ilościowy opadów był w okresie całego roku bardzo zróżnicowany. Czynnikiem pogarszającym warunki hydrologiczne w rzekach regionu był notowany w roku 2012 spadek zwierciadła wód podziemnych, co przekładało się na ograniczenie możliwości zasilania wód powierzchniowych z wód podziemnych. Powolna odbudowa zasobów wód podziemnych rozpoczęła się w okresie zimy 2013 r., jednak po okresie wysokich temperatur i niskich opadów w miesiącach letnich proces ten został zahamowany. Zima roku 2013 była okresem lekko chłodnym, z opadami wynoszącymi 100-140% normy z wielolecia. Na terenie powiatu dąbrowskiego pokrywa śnieżna występowała średnio przez 59-76 dni, a okres zalegania śniegu wynosił 25-52 dni. Występowanie pokrywy śnieżniej przez 24 dni zaobserwowano również wiosną, która w regionie Górnej Wisły sklasyfikowana została jako okres chłodny, z opadami osiągającymi 100-130% normy z wielolecia. Lato i jesień uznane zostały odpowiednio za ekstremalnie ciepłe i anomalnie ciepłe. Ilość opadów w okresie lata wahała się od 70% do 90% średniej z wielolecia, natomiast jesienią 110-130%. Za wyjątkiem marca i września, sklasyfikowanych odpowiednio jako anomalnie i bardzo chłodne, większość miesięcy w roku była bardzo lub ekstremalnie ciepła. W okresie maj sierpień, na przeważającym obszarze kraju notowano temperatury wyższe niż w wieloleciu. 14 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej 15 Program Państwowego Monitoringu Środowiska województwa małopolskiego na lata 2013-2015, Kraków 2012 18

Rozkład opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach był zróżnicowany od opadów na poziomie 90 220% normy z wielolecia w okresie zimowym, do 20-40% w okresie letnim. Wyjątkowo wzmożone opady notowano w marcu (150-210% normy), maju (do 150% normy) i w czerwcu (150-210% normy), natomiast najmniej opadów wystąpiło w kwietniu (30-70%), lipcu (40-60%), sierpniu (20-40%), październiku (10-70%) i grudniu (30-70%). We wrześniu i listopadzie opady osiągały 100-190% normy z wielolecia. Powyższe warunki spowodowały zaburzenia naturalnego reżimu hydrologicznego regionu, szczególnie widoczne w okresie zimowym. Praktycznie od początku roku notowano duże wahania stanu wód - od niskich do średnich i wysokich spowodowane spływami wód roztopowych i wysokimi opadami atmosferycznymi. Pierwsze lokalne przekroczenia stanów ostrzegawczych i alarmowych zanotowano na Wiśle w lutym. W marcu na Wiśle przemieszczała się kolejna fala wezbraniowa. W maju i czerwcu, w związku z intensywnymi opadami deszczu, często o charakterze burzowym, w zlewni Dunajca i na innych mniejszych bezpośrednich dopływach Wisły na terenie województwa małopolskiego oraz w zlewniach zurbanizowanych, następował gwałtowny wzrost poziomu wód, lokalnie przekraczając stany ostrzegawcze i alarmowe. Krótkotrwałe wzrosty stanów wód, do przekroczenia stanów ostrzegawczych notowano także w lipcu, po gwałtownych, ulewnych opadach o charakterze burzowym, oraz we wrześniu po intensywnych opadach. Warunki hydrometeorologiczne takie jak: temperatury powietrza, wielkość opadów, zjawiska lodowe występujące na rzekach, stany wód i wielkość przepływu, mają bezpośredni wpływ na jakość wód. Ich wynikiem są m.in. szybko powstające zmętnienia w wodach rzek górskich i terenu pogórza oraz towarzyszące im wzrosty stężeń w wodach związków organicznych i azotu organicznego. Nie bez znaczenia dla końcowej oceny stanu jednolitych części wód są naturalne warunki geologiczne podłoża koryt rzecznych. Analiza danych z wielolecia wykazała, że dla jcw zlokalizowanych w obszarze Pogórza Karpackiego charakterystycznymi zjawiskami są: - szybko powstające zmętnienia, którym towarzyszą wysokie stężenia zawiesin, - podwyższona zasadowość związana w podłożem geologicznym. Wskaźniki te zostały wykluczone z ocen, ponieważ nie mogą one decydować o klasyfikacji końcowej w ppk i jcw ze względu na naturalny charakter tych zjawisk. Sieć monitoringu wód W roku 2013 klasyfikację stanu wód powierzchniowych dla powiatu dąbrowskiego przeprowadzono w oparciu o wyniki badań monitoringowych wód wykonane w 8 punktach pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych w 8 jednolitych częściach wód powierzchniowych, na 7 rzekach: Wisła, Dunajec, Kanał Zyblikiewicza, Breń, Żabnica, Nieczajka i Upust. Spośród ocenianych jednolitych części wód 4 są naturalne, 1 jednolita część wód jest sztuczna, pozostałe zaś mają status wód silnie zmienionych. Wykonawcą badań było Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie oraz Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach. 19

Tab. Charakterystyka sieci monitoringu wód powierzchniowych, w oparciu o którą prowadzono badania jakości wód dla powiatu dąbrowskiego w 2013 roku Nazwa jcw Kod jcw Nazwa rzeki Nazwa punktu pomiarow ego Kod punktu km biegu rzeki Typ abiotyczny wód 1) Silnie zmieniona lub sztuczna jcw (T/N) Rodzaj monitoringu 2) prowadzonego w latach 2011-2013 Czy jcw występuje na obszarze chronionym? Dorzecze: Górna Wisła kod: 2000 Zlewnia: Wisła od Przemszy do Dunajca; kod: 213 Wisła od Raby PLRW200021213999 Wisła Opatowiec PL01S1001_1492 160 21 T do Dunajca Zlewnia: Dunajca; kod: 214 Dunajec od Zb.Czchów do ujścia PLRW20001921499 Dunajec Zlewnia: Wisła od Nidy do Wisłoki; kod: 217 Kanał PLRW20002621729 Zyblikiewicza Breń Żabnica do Żabnicy Żabnica do Żymanki Kanał Zyblikiewicza Ujście Jezuickie Zagórskie Błonie PL01S1501_1828 0,1 20 T MORWS MOEURWS MORWS MOEURWS Tak Tak PL01S1501_1832 0,1 26 T MORWS Tak PLRW200017217419 Breń Łężce PL01S1501_1830 27,5 17 N PLRW200017217427 Żabnica Grądy PL01S1501_1829 4,9 17 N Nieczajka PLRW2000172174369 Nieczajka Sutków PL01S1501_2194 3,4 17 N Upust PLRW200017217449 Upust Breń Żabnica od Żymanki do ujścia Suchy Grunt PL01S1501_2193 6,1 17 T PLRW200019217499 Breń Słupiec PL01S1501_1831 2,4 19 N MORW MOEURW MORW MOEURW MORW MOEURW MORWS MOEURWS MORW MOEURW Objaśnienia: 1) Typ abiotyczny wód 17-potok nizinny piaszczysty, 19-rzeka nizinna piaszczysto- gliniasta, 20-rzeka nizinna żwirowa, 21-wielka rzeka nizinna, 26-ciek w dolinie wielkiej rzeki nizinnej 2) MO monitoring operacyjny, MOEU monitoring operacyjny jakości wód narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych. Kody programów monitoringu w odniesieniu do kategorii wód, w której są prowadzone: RW program monitoringu realizowany na JCW rzecznej naturalnej RWS program monitoringu realizowany na JCW rzecznej sztucznej bądź silnie zmienionej Tak Tak Tak Tak Tak 20

Mapa. Sieć monitoringu wód powierzchniowych dla powiatu dąbrowskiego w 2013 roku 21

5.1. Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych Ocenę jakości wód w 2013 roku przeprowadzono według: rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 258, poz. 1549) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji (Dz. U. Nr 257/2011 poz.1545) projektu rozporządzenia Ministra Środowiska zmieniający rozporządzenie w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (projekt 2014.04.01) zasad klasyfikacji stanu wód przyjętych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (pismo GIOŚ z dnia 29.04.2014 r.) Ocena została sporządzona na podstawie zweryfikowanego zbioru danych pochodzących z badań monitoringowych prowadzonych w latach 2011-2013. Z puli wyników przyjętych do oceny wykluczono wyniki badań, które wskazywały na wyraźny wpływ warunków odbiegających od normalnych na wysokość stężeń (m.in. zawiesiny ogólnej), których podwyższone stężenia notowano w okresach spływów roztopowych lub po gwałtownych, intensywnych opadach burzowych. Do wyników badań wskaźników, których podwyższone stężenia wynikają z rodzaju podłoża, po którym płyną wody (zasadowość ogólna, mangan) zastosowano podejście eksperckie i wykluczono ich wpływ na ocenę końcową ze względu na naturalna przyczynę podwyższonych stężeń. W obecnie obowiązujących procedurach oceny stanu jednolitych części wód na koniec danego roku badawczego uwzględnia się wyniki z lat wcześniejszych, przy czym wyniki uzyskane w danym roku badawczym obowiązują do czasu uzyskania wyników nowych, bardziej aktualnych. Zastosowana do oceny procedura dziedziczenia wyników oceny polega na przeniesieniu do aktualnej oceny wyników klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych, hydromorfologicznych i oceny stanu chemicznego z lat poprzednich w przypadku, gdy jcw nie została objęta monitoringiem w 2013 roku. Zgodnie z aktualnie przyjętą przez GIOŚ zasadą dotyczącą wykonania klasyfikacji wód, ocenę stanu jednolitych części wód powiatu dąbrowskiego w 2013 roku wykonano na podstawie badań prowadzonych w latach 2011-2013. Ocena jakości jcw w zakresie elementów biologicznych w tym okresie wykazała: II klasę jakości wód w jednej jcw tj.: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia IV klasę jakości wód w pięciu jcw tj.: Breń Żabnica do Żabnicy, Żabnica do Żymanki, Nieczajka, Upust, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia V klasę jakości wód w jednej jcw: Wisła od Raby do Dunajca Jednolita część wód-kanał Zyblikiewicza nie została sklasyfikowana, ze względu na brak wyników elementów biologicznych (brak wody w rzece w okresie poboru prób biologicznych). 22

W zakresie elementów biologicznych w jednolitych częściach wód w powiecie dąbrowskim badano i klasyfikowano: fitobentos, makrofity, makrobezkręgowce bentosowe oraz ichtiofaunę, natomiast w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu wód w powiecie badano i klasyfikowano: fitobentos, makrofity oraz makrobezkręgowce bentosowe. Fot. Kanał Zyblikiewicza - ciek okresowowodny. Punkt poboru prób biologicznych (Kanał Zyblikiewicza Zagórskie Błonie) W zakresie badanych elementów fizykochemicznych w jednej jcw tj.: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia spełnione były wymagania określone dla stanu bardzo dobrego (I klasa). Wody jcw: Kanał Zyblikiewicza, Breń-Żabnica do Żabnicy, Żabnica do Żymanki i Breń-Żabnica od Żymanki do ujścia spełniały wymagania określone dla stanu dobrego (II klasa). Wody dwóch jcw tj.: Wisła od Raby do Dunajca oraz Upust nie spełniały wymagań określonych dla poziomu dobrego elementów fizykochemicznych (PPD), a wody jcw Nieczajka nie spełniały wymagań określonych dla stanu dobrego elementów fizykochemicznych (PSD). Fot. Punkt poboru prób fizykochemicznych na rzece Żabnica (Żabnica-Grądy). 23

Interpretacja wyników badań wskaźników jakości wód wchodzących w skład elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych wykazała, że: potencjał ekologiczny dobry osiągnęły wody jcw Dunajec od Zb. Czchów do ujścia stan ekologiczny słaby występował w czterech jcw tj.: Breń Żabnica do Żabnicy, Żabnica do Żymanki, Nieczajka, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia w jednej jcw tj.: Upust potencjał ekologiczny wód był słaby potencjał ekologiczny zły osiągnęły wody jcw Wisła od Raby do Dunajca We wszystkich badanych jcw prowadzono badania substancji, będących podstawą do oceny stanu chemicznego wód, który oceniono jako dobry. W wyniku przeprowadzonej w okresie 2011-2013 klasyfikacji jednolitych części wód dla powiatu dąbrowskiego stwierdzono, że: - w jednej jednolitej częściach wód tj.: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia stan wód był dobry, - w sześciu jednolitych częściach wód tj.: Wisła od Raby do Dunajca, Breń Żabnica do Żabnicy, Żabnica do Żymanki, Nieczajka, Upust, Breń Żabnica od Żymanki do ujścia stan wód był zły. - w jednej jednolitej części wód tj.: Kanał Zyblikiewicza nie oceniono stanu wód ze względu na brak wyników elementów biologicznych w analizowanym okresie badawczym. 24

Tab. Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku Nazwa jcw klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod ppk Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Ppk zamyka jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Ocena substancji szczególnie szkodliwych STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Wisła od Raby do Dunajca PLRW200021213999 PL01S1001_1492 Wisła - Opatowiec T V* II* PPD* II* ZŁY DOBRY ZŁY Dunajec od Zb. Czchów do ujścia PLRW20001921499 PL01S1501_1828 Dunajec Ujście Jezuickie T II* II* I I DOBRY DOBRY DOBRY Kanał Zyblikiewicza PLRW20002621729 PL01S1501_1832 Kanał Zyblikiewicza Zagórskie Błonie T II* II* II* DOBRY* Breń Żabnica do Żabnicy PLRW200017217419 PL01S1501_1830 Breń - Łężce T IV* I* II I* SŁABY DOBRY ZŁY Żabnica do Żymanki PLRW200017217427 PL01S1501_1829 Żabnica - Grądy T IV* I* II I* SŁABY DOBRY ZŁY Nieczajka PLRW2000172174369 PL01S1501_2194 Nieczajka - Sutków T IV* I* PSD* II* SŁABY DOBRY* ZŁY Upust PLRW200017217449 PL01S1501_2193 Breń Żabnica od Żymanki do ujścia Upust Suchy Grunt T IV* II* PPD* II* SŁABY DOBRY* ZŁY PLRW200019217499 PL01S1501_1831 Breń - Słupiec T IV* I* II II SŁABY DOBRY ZŁY Objaśnienia: w tabelach cyfra rzymska oznacza klasę jakości wód, PSD poniżej stanu dobrego, PPD poniżej poziomu dobrego * dziedziczone wyniki oceny 25

14% 14% 72% Mapa. Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku 26

100% Mapa. Klasyfikacja stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku 27

14% 86% Mapa. Klasyfikacja stanu jednolitych części wód powierzchniowych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku 28

5.2. Ocena stanu wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitorowanych obszarów chronionych Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną celem środowiskowym dla obszarów chronionych jest osiągnięcie do roku 2015 dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód oraz zgodności ze wszystkimi normami dla tych obszarów. Ponieważ jest to warunek łączny, ocena stanu/potencjału ekologicznego wód w obszarach chronionych jest wynikową klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego i oceny spełniania wymagań dodatkowych. W ocenie stanu/potencjału ekologicznego wykorzystano wszystkie dostępne wyniki dla danej jednolitej części wód. Oznacza to, że jeśli w jednolitej części wód ustanowiono więcej niż 1 punkt pomiarowo-kontrolny, to do obliczenia wartości stężeń poszczególnych wskaźników przyjęto łącznie wyniki ze wszystkich punktów traktując je jak jeden zbiór danych Jednolita część wód osiąga dobry stan chemiczny, jeżeli stężenia średnioroczne i maksymalne nie są przekraczane w żadnym z punktów pomiarowych. Wymogi te dotyczą zarówno jednolitych części wód w obszarach chronionych jak i poza nimi. 29

Tab. Klasyfikacja elementów jakości wód powierzchniowych w punktach pomiarowo-kontrolnych w 2013 roku w powiecie dąbrowskim Nazwa jcw klasyfikowanej Kod jcw klasyfikowanej Kod ppk Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Ppk zamyka jcw (T/N) Klasa elementów biologicznych Klasa elementów hydromorfologicznych Klasa elementów fizykochemicznych Ocena substancji szczególnie szkodliwych STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN WÓD Wisła od Raby do Dunajca Dunajec od Zb. Czchów do ujścia Kanał Zyblikiewicza PLRW200021213999 PLRW20001921499 PLRW20002621729 PL01S1001_1492 PL01S1501_1828 PL01S1501_1832 Wisła - Opatowiec Dunajec Ujście Jezuickie Kanał Zyblikiewicza Zagórskie Błonie T V* II* PPD* II* ZŁY DOBRY ZŁY T II* II* I I DOBRY DOBRY DOBRY T II* II* II* DOBRY* Breń Żabnica do Żabnicy PLRW200017217419 PL01S1501_1830 Breń - Łężce T III* I* II I* UMIARKOWANY DOBRY ZŁY Żabnica do Żymanki PLRW200017217427 PL01S1501_1829 Żabnica - Grądy T IV* I* II I* SŁABY DOBRY ZŁY Nieczajka PLRW2000172174369 PL01S1501_2194 Nieczajka - Sutków T IV* I* PSD* II* SŁABY DOBRY* ZŁY Upust PLRW200017217449 PL01S1501_2193 Upust Suchy Grunt T IV* II* PPD* II* SŁABY DOBRY* ZŁY Breń Żabnica od Żymanki do ujścia PLRW200019217499 PL01S1501_1831 Breń - Słupiec T IV* I* II II SŁABY DOBRY ZŁY Objaśnienia: w tabelach cyfra rzymska oznacza klasę jakości wód, PSD poniżej stanu dobrego, PPD poniżej poziomu dobrego * dziedziczone wyniki oceny 30

Mapa. Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu obszarów chronionych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku Mapa. Klasyfikacja stanu chemicznego wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu obszarów chronionych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku 31

Mapa. Klasyfikacja stanu wód w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu obszarów chronionych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku Fot. Punkt pomiarowo-kontrolny monitoringu wód powierzchniowych na rzece Breń (Breń-Słupiec). 32

Ocena spełniania wymagań dodatkowych określonych dla wód w obszarach chronionych Ocenie spełniania wymagań dodatkowych dla obszarów chronionych w powiecie dąbrowskim podlegały: obszary chronione wrażliwe na eutrofizację ze źródeł komunalnych obszary chronione będące jednolitymi częściami wód przeznaczonymi do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych Ocenę stopnia zagrożenia eutrofizacją wód obszarów chronionych wykonano dla 7 jednolitych części wód występujących na obszarach chronionych. Eutrofizację stwierdzono w pięciu z nich: Breń Żabnica do Żabnicy w punkcie Breń Łężce, Żabnica do Żymanki w punkcie Żabnica Grądy, Nieczajka w punkcie Nieczajka Sutków, Upust w punkcie Upust Suchy Grunt oraz Breń Żabnica od Żymanki do ujścia w punkcie Breń Słupiec. W jcw: Wisła od Raby do Dunajca w punkcie Opatowiec oraz Dunajec do Zb. Czchów do ujścia w punkcie Ujście Jezuickie nie stwierdzono eutrofizacji. Ocena spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych obejmuje: - ocenę występowania przyśpieszonej eutrofizacji w wyniku presji antropogenicznej, wskazującej na możliwość zakwitu glonów, - ocenę stanu sanitarnego, tj. stopnia zanieczyszczenia bakteriologicznego wód. Jeśli nie przeprowadzono oceny stanu sanitarnego, jako warunek wystarczający dla oceny spełniania wymagań przyjmuje się brak zjawiska przyśpieszonej eutrofizacji wód. W roku 2013 oceny spełniania wymagań w obszarach chronionych przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych dokonano w 2 jednolitych częściach wód: Dunajec od Zb. Czchów do ujścia oraz Upust. Stwierdzono, że jednolita część wód Dunajec od Zb. Czchów do ujścia spełniała wymagania, natomiast w jednolitej części wód Upust nie były spełnione wymagania określone dla obszarów chronionych. 33

Mapa. Ocena spełniania wymagań określonych dla wód w obszarach chronionych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku 34

Tab. Ocena spełniania wymagań dodatkowych określonych dla wód w obszarach chronionych w powiecie dąbrowskim w 2013 roku Nazwa jcw klasyfikowanej Wisła od Raby do Dunajca Dunajec od Zb. Czchów do ujścia Breń Żabnica do Żabnicy Żabnica do Żymanki Kod jcw klasyfikowanej Kod ppk Nazwa punktu pomiarowokontrolnego Ocena spełnienia wymagań dla obszaru chronionego Obszary chronione będące jednolitymi częściami wód, przeznaczonym do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych Obszary chronione wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczenia mi pochodzącymi ze źródeł komunalnych STAN WÓD W PPK MONITORINGU OBSZARÓW CHRONIONYCH PLRW200021213999 PL01S1001_1492 Wisła - Opatowiec T ZŁY PLRW20001921499 PL01S1501_1828 Dunajec Ujście Jezuickie T T DOBRY PLRW200017217419 PL01S1501_1830 Breń - Łężce N ZŁY PLRW200017217427 PL01S1501_1829 Żabnica - Grądy N ZŁY Nieczajka PLRW2000172174369 PL01S1501_2194 Nieczajka - Sutków N ZŁY Upust PLRW200017217449 PL01S1501_2193 Breń Żabnica od Żymanki do ujścia Objaśnienia: Upust Suchy Grunt PLRW200019217499 PL01S1501_1831 Breń - Słupiec N N N ZŁY ZŁY T N - spełnione wymogi dla obszaru chronionego - niespełnione wymogi dla obszaru chronionego Informacje dotyczące klasyfikacji jednolitych części wód udostępnione są na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl. 35

6. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH Jednym z celów wyznaczonych przez Dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. jest osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych. Dobry stan wód podziemnych oznacza taki stan osiągnięty przez JCWPd, w którym zarówno stan ilościowy jak i jakościowy (chemiczny) jest określony jako co najmniej dobry, co oznacza, że zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju zostały osiągnięte możliwe do uzyskania cele środowiskowe ustalone dla ekosystemów zależnych od wód podziemnych i cele w zakresie zaspokajania racjonalnie uzasadnionych potrzeb wodnych ludności. Osiągnięcie celów środowiskowych powinny zapewnić działania w jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd). Stan wód podziemnych to ogólne określenie stanu jednolitych części wód podziemnych (JCWPd), wyznaczonego przez stan ilościowy i chemiczny wód podziemnych. Badania jakości wód podziemnych prowadzone są w ramach podsystemu Państwowego Monitoringu Środowiska monitoring jakości wód. Monitoring jakości wód podziemnych realizowany jest w sieci obserwacyjno-badawczej krajowej jako monitoring ilościowy i monitoring jakościowy (chemiczny). Badania w sieci krajowej wykonywane są przez Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy i w 2013 roku na terenie powiatu dąbrowskiego prowadzono badania w tej sieci w 2 punktach: Lubasz, Słupiec. Na podstawie badań przeprowadzonych w 2013 roku sporządzono ocenę stanu wód podziemnych, składającą się: - z oceny stanu ilościowego, - z oceny stanu chemicznego wód podziemnych ujmowanych do zaopatrzenia ludności w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. 16 - z oceny spełniania wymagań dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. 17 16 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143 z 2008r., poz.896) 17 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61 z 2007 r., poz. 417 z późn. zm.) 36