Kradzieże i dewastacje infrastruktury PRZECIWDZIAŁANIE KRADZIEŻOM METALI WARSZAWA 12 LISTOPADA 2012 1
Przedmioty kradzieży Urządzenia sterowania ruchem kolejowym: np. semafory, sygnalizatory na przejazdach, rdzenie urządzeń samoczynnego hamowania pociągów, napędy zwrotnic, napędy rogatek przejazdowych, linki połączeniowe, przewody zasilające urządzenia sterowania ruchem kolejowym, Urządzenia teleinformatyki kolejowej: napowietrzne linie telefoniczne, przewody teletechniczne zasilające systemy informatyczne, w tym zapewniające łączność pomiędzy posterunkami ruchu, Urządzenia energetyki kolejowej: sieć trakcyjna i jej podzespoły, łączniki szynowe, żeliwne ciężary naprężające sieć trakcyjną. Ogromna większość infrastruktury kolejowej zawiera w sobie wyroby z metali 2
Skala zjawiska rok Liczba kradzieży i aktów wandalizmu łącznie w poszczególnych latach kradzieże dewastacje 2009 1 629 1 233 2010 2 255 1 227 2011 3 223 1 398 3
Województwa o największej ilości przestępstw nazwa województwa rok liczba zarejestrowanych zdarzeń związanych z kradzieżami i dewastacjami urządzeń sterowania ruchem kolejowym liczba zarejestrowanych zdarzeń związanych z kradzieżami i dewastacjami urządzeń teleinformatyki kolejowej liczba zarejestrowanych zdarzeń związanych z kradzieżami i dewastacjami urządzeń elektroenergetyki kolejowej dolnośląskie małopolskie mazowieckie śląskie Zachodnio pomorskie Cała Polska kradzieże dewastacje kradzieże dewastacje kradzieże dewastacje Razem 2009 98 86 57 1 41 6 289 2010 188 117 124 11 61 10 511 2011 177 116 154 21 57 7 532 2009 24 59 6 1 34 4 128 2010 58 71 12 6 31 3 181 2011 126 71 18 4 59 8 286 2009 115 171 13 4 85 9 397 2010 105 122 19 7 59 27 339 2011 173 150 34 7 65 8 437 2009 226 256 70 18 171 31 772 2010 374 242 157 20 123 24 940 2011 564 322 164 19 228 33 1330 2009 46 62 64 17 42 4 235 2010 51 48 118 14 34 3 268 2011 164 95 127 16 67 5 474 2009 709 1 077 300 67 620 89 2 862 2010 1 217 1 042 566 85 472 100 3 482 2011 1 812 1 190 688 107 723 101 4 621 4
Wydarzenia na nieczynnych odcinkach linii kolejowych. Kradzieże metalowych części infrastruktury na nieczynnych odcinkach linii obserwujemy tylko w czterech województwach, w pozostałych zjawiska te są minimalne ( w skali 1-4 w ciągu roku). Dewastacje tej części linii kolejowej występują praktycznie tylko w województwie śląskim, w ostatnim roku. nazwa województwa rok liczba zarejestrowanych zdarzeń związanych z kradzieżami i dewastacjami urządzeń sterowania ruchem kolejowym, teleinformatyki i elektroenergetyki kolejowej liczba zarejestrowanych zdarzeń związanych z kradzieżami i dewastacjami elementów nawierzchni kolejowej liczba zarejestrowanych zdarzeń związanych z kradzieżami i dewastacjami innych urządzeń dolnośląskie lubuskie śląskie zachodniopomorskie Cała Polska kradzieże dewastacje kradzieże dewastacje kradzieże dewastacje razem 2009 2 0 14 0 0 0 16 2010 0 0 15 0 0 0 15 2011 4 0 35 1 1 0 41 2009 4 2 2 0 2 0 10 2010 9 1 4 0 2 0 16 2011 3 1 14 1 3 0 22 2009 10 2 42 0 2 0 56 2010 15 0 30 1 1 0 47 2011 153 26 57 0 3 3 242 2009 0 0 3 0 1 0 4 2010 3 0 11 0 2 1 17 2011 3 0 12 0 0 0 15 2009 30 8 81 0 12 0 131 2010 41 3 89 2 11 2 148 2011 222 30 158 3 11 3 427 5
Trudności w zwalczaniu kradzieży rozległość i dostępność obszarów kolejowych, zasięg oraz skala występowania, znajomość zasad działania urządzeń kolejowych przez złodziei (np. zdejmowanie sieci trakcyjnej pod napięciem 3000 V), fachowość przestępców - informacja o zaniku napięcia pojawia się często już po dokonaniu kradzieży, co minimalizuje szanse na zatrzymanie sprawców, duży potencjalny dochód ze sprzedaży kradzionych urządzeń, (ceny miedzi sięgają kwoty 20-25 zł. za kg.), niskie sankcje karne nakładane na sprawców kradzieży. 6
Skutki gospodarcze i społeczne znaczne straty materialne, wzrost kosztów utrzymania infrastruktury kolejowej i eksploatacji, destabilizacja organizacji ruchu w postaci opóźnień pociągów (w roku 2010 opóźnienia pociągów pasażerskich spowodowane kradzieżami i dewastacjami infrastruktury kolejowej wyniosły 107 729 minut, natomiast w 2011 roku 176 685 minut), przerwy w ruchu pociągów spowodowane: odbudową i usuwaniem skutków kradzieży sieci trakcyjnej, uruchomieniem komunikacji zastępczej, niezadowolenie podróżnych i negatywna ocena całej kolei, błędne koło znieczulicy społecznej ( im większa obojętność tym więcej przestępstw im więcej przestępstw tym większa obojętność). 7
Skutki dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego zagrożenie sprowadzenia katastrofy w ruchu kolejowym poprzez wyeliminowanie bądź uczynienie niesprawnym któregoś z elementów lub mechanizmów zabezpieczających, możliwe bezpośrednie lub pośrednie zdarzenia: zderzenia lub najechania pociągów, wykolejenia, zderzenia z pojazdem drogowym na przejazdach, potrącenia lub najechania na ludzi, porażenia prądem, pożary, itp.; ponadto dłuższy postój pociągu na szlaku wzbudza ciekawość podróżnych, którzy wychodząc z pociągu narażają się na potrącenie przez pociąg jadący po sąsiednim torze; 8
Działania zapobiegawcze Stały monitoring sytuacyjny miejsc, w których najczęściej dochodzi do kradzieży i dewastacji, prowadzony przez funkcjonariuszy SOK, Policji i pracowników PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. Stosowanie w urządzeniach tworzyw mało podatnych na kradzieże i dewastacje, Systematyczna rozbudowa monitoringu wizyjnego (zwiększanie liczby kamer monitorujących) w miejsca szczególnie zagrożonych kradzieżami lub dewastacjami, Częste kontrole punktów skupów złomu przeprowadzane przez funkcjonariuszy SOK we współpracy z Policją i pracownikami PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Częste patrole szlaków kolejowych prowadzone w godzinach nocnych, w dni wolne, niedziele i święta przez funkcjonariuszy SOK współpracując z Policją i pracownikami PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Prowadzenie prostych działań minimalizujących ryzyko powstania kradzieży urządzeń, np.: spawanie podzespołów, montowanie żeberek antykradzieżowych, stosowania pianki silikonowej, Przekazywanie albumu fotograficznego kradzionych i dewastowanych elementów infrastruktury kolejowej do punktów skupu złomu. 9
Ściganie sprawców Ustawą z dnia 31 sierpnia 2011 roku Kodeks Karny art. 254a, zabrania zabierania, niszczenia, uszkadzania lub czynienia niezdatnym do użytku element wchodzący w skład sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, ciepłowniczej, elektroenergetycznej, gazowej, telekomunikacyjnej albo linii kolejowej, tramwajowej, trolejbusowej lub linii metra, powodując przez to zakłócenie działania całości lub części sieci albo linii. Czyn ten w myśl nowego przepisu zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Z uwagi na to, iż zmiany weszły w życie stosunkowo niedawno, rzadko jeszcze wobec sprawców takich przestępstw organy ścigania korzystają ze wspomnianej nowelizacji. Liberalne podejście organów ścigania do kwalifikacji zdarzeń związanych z kradzieżami bądź dewastacjami infrastruktury kolejowej skutkuje oceną wartości skradzionego bądź zdewastowanego mienia, które nie przekraczając kwoty 250 zł, traktowane są jako wykroczenie przeciwko mieniu (artykuł 119 i 124 ustawy z dnia 1971 roku kodeks wykroczeń ), zaś przypadki, w których wartość skradzionego bądź zdewastowanego mienia przewyższa kwotę 250 zł traktowane są przez organy ścigania jako przestępstwo z art. 278 Kodeksu Karny z 1997r. Z powodu sankcji wynikających z powyższych aktów prawnych oraz odległych terminów przeprowadzania rozpraw sądowych, dochodzi do sytuacji, że sprawcy ujęci na kradzieży po krótkim okresie odbycia kary wychodzą na wolność, bądź oczekując na termin rozprawy dokonują kolejnych kradzieży. 10
Propozycje uczestników Memorandum Kilkumiesięczna praca Sygnatariuszy Memorandum od chwili jego podpisania przyniosła już szereg konkretnych propozycji służących podniesienia skuteczności zwalczania kradzieży i dewastacji. Urząd Transportu Kolejowego za najważniejsze z nich uważa: Propozycje zmian legislacyjnych przygotowane przez członków Komitetu Sterującego, dotyczące zarówno prawa karnego, jak i ochrony środowiska i obrotu odpadami, a w szczególności: zakazu skupu opalonej lub zmielonej miedzi od osób prywatnych, obowiązku rozliczeń bezgotówkowych przy skupie metali, zaostrzonej kwalifikacji prawnej czynu kradzieży infrastruktury, Rozwój i popularyzację zabezpieczeń technicznych (elektrotechnicznych, fizycznych, znakowania kabli, etc.), a w szczególności: próba wpłynięcia na producentów elementów infrastruktury mająca doprowadzić do znakowania ich na etapie produkcji dla ograniczenia nielegalnego obrotu kradzioną infrastrukturą, a po złapaniu sprawcy ułatwi odnalezienie jej właściciela oraz zidentyfikowanie miejsca, z którego została skradziona, Wspólny dla zainteresowanych branż, katalog elementów infrastruktury najczęściej padających łupem przestępców, jak również wytypowanie obszarów geograficznych miejsc najczęstszych kradzieży, Powołanie w Policji specjalnych grup do walki z kradzieżami infrastruktury, a także współpracę Policji ze środowiskiem branżowym oparty na doświadczeniach kampanii Nie reagujesz akceptujesz, Włączenie do projektu firm ubezpieczeniowych, jako podmiotów ponoszących koszty kradzieży w sposób pośredni. 11
Dziękuję za uwagę, Krzysztof Dyl Urząd Transportu Kolejowego 12