OPISY WARSZTATÓW: 1. Mangan i chrom, czyli barwne reakcje redoks

Podobne dokumenty
KLASA II Dział 6. WODOROTLENKI A ZASADY

Ćwiczenie 1. Ćwiczenie Temat: Podstawowe reakcje nieorganiczne. Obliczenia stechiometryczne.

PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne

Kryteria oceniania z chemii kl VII

ROLNICTWO. Ćwiczenie 1

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści

Wymagania edukacyjne z chemii Klasa II WODOROTLENKI A ZASADY

Program nauczania CHEMIA KLASA 8

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

PLAN WYNIKOWY. Dział 6: WODOROTLENKI A ZASADY. Wymagania: Przykłady metod i form pracy. W jaki sposób woda działa na tlenki metali?

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II

Wymagania programowe na poszczególne oceny. Chemia Kl.2. I. Kwasy

CHEMIA KLASA II I PÓŁROCZE

LABORATORIUM PRZYRODNICZE

Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020

WĘGLOWODORY. Uczeń: Przykłady wymagań nadobowiązkowych Uczeń:

Zadanie 2. (0 1) Uzupełnij schemat reakcji estryfikacji. Wybierz spośród podanych wzór kwasu karboksylowego A albo B oraz wzór alkoholu 1 albo 2.

I. Węgiel i jego związki z wodorem

Wymagania z chemii na poszczególne oceny Klasa 2 gimnazjum. Kwasy.

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń:

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE II gimnazjum

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy ósmej

Wymagania programowe na poszczególne oceny. IV. Kwasy. Ocena bardzo dobra. Ocena dostateczna. Ocena dopuszczająca. Ocena dobra [1] [ ]

Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1.

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]

CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii dla klasy II gimnazjum oparte na programie nauczania Chemia Nowa Era

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II.

Kwasy 1. Poznajemy elektrolity i nieelektrolity. Wymagania edukacyjne. Temat lekcji Treści nauczania. Tytuł rozdziału w podręczniku

Regulamin Przedmiotowy. XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego. dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego

Wymagania programowe na poszczególne oceny chemia kl. II Gimnazjum Rok szkolny 2015/2016 Wewnętrzna budowa materii

Zasady oceniania z chemii w klasie II w roku szkolnym 2015/2016. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra

Klasa II : Dział 1. WODA I ROZTWORY WODNE

Wymagania edukacyjne z chemii w klasie 2E

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)

Kuratorium Oświaty w Lublinie

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2.

Rozkład materiału nauczania chemii klasa 2 gimnazjum.

Spis treści. Wstęp... 9

KWASY I WODOROTLENKI. 1. Poprawne nazwy kwasów H 2 S, H 2 SO 4, HNO 3, to:

WYMAGANIA EDUKACYJNE

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

H2S, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3,

Kryteria oceniania z chemii dla klasy drugiej DLA UCZNIÓW Z OBOWIĄZKIEM DOSTOSOWANIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie III

a) proces denaturacji białka następuje w probówce: b) proces zachodzący w probówce nr 1 nazywa się:

CHEMIA - wymagania edukacyjne

Chemia. Wymagania programowe na poszczególne oceny dla uczniów klas II gimnazjum

Chemia przed egzaminem część II

Uczeń: definiuje elektrolit i nieelektrolit (A) wyjaśnia pojęcie wskaźnik i wymienia trzy przykłady. opisuje zastosowania. wskaźników (B) Uczeń:

Plan wynikowy i wymagania edukacyjne z chemii w klasie II - giej

Treść podstawy programowej

Wymagania edukacyjne - chemia klasa VIII

ROZKŁAD MATERIAŁU Z CHEMII W KLASIE II

Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016

WYMAGANIA EDUKACYJNE

SYLABUS. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Chemii i Toksykologii Żywności

Wymagania programowe z chemii w kl.2 na poszczególne oceny ; prowadzący mgr Elżbieta Wnęk. II. Wewnętrzna budowa materii

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

CHEMIA. Treści nauczania- wymagania szczegółowe. Substancje i ich właściwości. Uczeń: Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMIA klasa II. I. Wewnętrzna budowa materii. Ocena bardzo dobra [ ]

LIGA PRZEDMIOTOWA - zakres materiału z chemii RUNDA II Klasa I 1. Definiowanie pojęć chemicznych: - reakcja wymiany, analizy i syntezy - utlenianie -

OGÓLNE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE W KLASYFIKACJI ŚRÓDROCZNEJ I KOŃCOWOROCZNEJ - CHEMIA KLASA VII

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej

SYLABUS. Wydział Biologiczno-Rolniczy. Katedra Chemii i Toksykologii Żywności. Odnawialne Źródła Energii i Gospodarka Odpadami

Dział 5. Woda i roztwory wodne

Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05)

Nowe liceum i technikum REFORMA 2019

Wymagania na poszczególne oceny z chemii w klasie III VII. Węgiel i jego związki z wodorem

Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne

Umiejętności ponadpodstawowe Ocena bardzo dobra. Temat. Ocena celująca. Ocena dobra. Ocena dopuszczająca. Ocena dostateczna KWASY

FESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Propozycja planu wynikowego Chemia Nowej Ery - klasa 2 gimnazjum

I. Substancje i ich przemiany

Przedmiotowy system oceniania

Zagadnienia na egzamin dyplomowy Wydział Inżynierii. studia I stopnia. Kierunek: Chemia kosmetyczna

WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne. Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum

Dział 9. Węglowodory. Wymagania na ocenę. dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą. Przykłady wymagań nadobowiązkowych

Chemia związków węgla

SZKOŁA PODSTAWOWA IM. JANA PAWŁA II W DOBRONIU Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny CHEMIA KLASA 2 GIMNAZJUM

Wymagania edukacyjne. niezbędne do uzyskania poszczególnych. śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. z chemii

KWASY. Dopuszczający:

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z CHEMII W KLASIE DRUGIEJ

KLASA III Dział 9. WĘGLOWODORY

Dział 5. WODA I ROZTWORY WODNE

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 3b. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu. na rok szkolny 2015/2016

Plan wynikowy z chemii dla klasy II gimnazjum na rok szkolny 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 2.

Transkrypt:

OPISY WARSZTATÓW: 1. Mangan i chrom, czyli barwne reakcje redoks Reakcje utleniania-redukcji to reakcje, w których następuje zmiana stopnia utlenienia pierwiastków, na skutek wymiany elektronów między utleniaczem a reduktorem. Jak ph środowiska wpływa na przebieg reakcji redoks? Jakie są produkty reakcji związków manganu(vii) potasu w zależności od odczynu środowiska? Jak zmienia się ich barwa? Licealiści uzyskają odpowiedzi na te i inne pytania, przeprowadzając szereg barwnych reakcji chemicznych w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z wykorzystaniem tytułowych, dwóch najczęściej stosowanych związków chemicznych, jakimi są mangan i chrom. 2. Charakter chemiczny tlenków Co się stanie podczas reakcji cząsteczki tlenu z atomem lub cząsteczką innego pierwiastka? Po udziale w zajęciach odpowiedź stanie się prosta powstaną tlenki stanowiące podstawową grupę związków nieorganicznych. Tytułowe tlenki są dwuskładnikowymi związkami tlenu z metalami lub niemetalami. Należą do najpopularniejszych związków, tworzonych przez prawie wszystkie pierwiastki chemiczne. Podczas zajęć sprawdzimy czy wszystkie tlenki są dobrze rozpuszczalne w wodzie? Kwasowy, zasadowy a może obojętny jaki charakter chemiczny posiadają wybrane tlenki? Licealiści dowiedzą się również, czy wszystkie tlenki wykazują właściwości amfoteryczne? Gwarantujemy maksymalnie chemiczne zajęcia nawet dla najbardziej dociekliwych chemików. 3. Strącanie osadów czyli reakcje strącania osadów soli Sole odgrywają ogromne znaczenie w życiu człowieka. Mamy z nimi do czynienia, nie tylko w kuchni, chociaż pierwsza na myśl przychodzi właśnie sól kuchenna, ale przede wszystkim na lekcji chemii czy w laboratorium. Podczas warsztatów, uczestnicy poznają przykłady oraz zastosowanie różnych soli w przyrodzie. Będą mogli się przekonać, że nie każda sól jest koloru białego. Wykonując szereg doświadczeń chemicznych odpowiedzą na pytanie, czy wszystkie sole są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Korzystając z metod laboratoryjnych, zbadają ich odczyn. Zapoznają się również, z jedną z metod otrzymywania kolorowych soli trudno rozpuszczalnych w wodzie. 1

4. Sposoby otrzymywania soli Czym są sole i w jaki sposób można je otrzymać? Czy jesteśmy w stanie otrzymać sól w domowych warunkach? Dlaczego niektóre sole przewodzą prąd elektryczny, a inne nie? To tylko namiastka pytań, na które postaramy się odpowiedzieć w czasie warsztatów. Uczniowie w trakcie zajęć wykonają doświadczenia, które będą dotyczyć m.in. otrzymywania soli, badania ich właściwości oraz ich zastosowania. 5. Miareczkowanie alkacymetryczne Analiza miareczkowa (objętościowa) stanowi jedną z najważniejszych metod analizy ilościowej. Metody alkacymetryczne pozwalają wizualnie określić punkt końcowy miareczkowania na podstawie zmiany barwy wskaźnika. Z tego względu licealiści, w ramach warsztatów zapoznają się z rodzajami stosowanych wskaźników, sposobach ich doboru oraz z pojęciem krzywej miareczkowania. Dowiedzą się również, jakie są najczęstsze rodzaje błędów popełnianych podczas wykonywania analiz. Poza wiedzą teoretyczną, licealiści będą mogli samodzielnie oznaczyć stężenie kwasu i zasady poprzez ich miareczkowanie z wykorzystaniem profesjonalnego sprzętu laboratoryjnego. 6. Oznaczanie twardości wody Twardość wody jest cechą określającą zawartość w wodzie głównie związków wapnia i magnezu. Jak zatem sprawdzić, która z wybranych wód jest twardsza: wodociągowa czy mineralna? Podczas zajęć licealiści, zapoznają się z jedną z metod analizy miareczkowej - miareczkowaniem kompleksometrycznym metodą wersanianową, która jest stosowana obecnie do oznaczania zawartości jonów wapnia i magnezu (obok siebie) w wodzie czyli twardości badanej wody. Metoda ta polega na miareczkowaniu próbki wody roztworem wersenianu disodowego soli disodowej kwasu etylenodiaminotetraoctowego (wersenowego, EDTA) przy ph 9 10, w obecności czerni eriochromowej T jako wskaźnika. Jest niezwykle przydatna do szybkiego i dokładnego oznaczania tej ważnej dla Nas cechy wody. 7. Elektrolity i nieelektrolity Jak sprawdzić czy dana substancja przewodzi prąd elektryczny? Czy możliwe jest, aby cytryna wykazywała taką zdolność? Chcąc to sprawdzić nie musimy posiadać specjalistycznego sprzętu. Młodzież podczas zajęć, korzystając z prostych metod laboratoryjnych, zbada, która 2

z substancji wykorzystywanych przez Nas, na co dzień jest elektrolitem. Pomocne w tym będą wskaźniki chemiczne, czyli substancje, które zmieniają swoje zabarwienie w zależności od odczynu środowiska. 8. Kwasy karboksylowe Wodne roztwory kwasu octowego zwykle kojarzą się ze skomplikowaną chemią organiczną i często zapominamy, że są związkami występującymi w substancjach stosowanych na co dzień, takich jak ocet. Kwasy karboksylowe znane są od dawna. Mogą być otrzymywane z produktów naturalnych lub syntetycznie. Podczas warsztatów, uczniowie zbadają właściwości kwasów karboksylowych i przeprowadzą ich reakcje charakterystyczne. Dzięki reakcji kwasu oleinowego z nadmanganianem potasu wykryją obecność podwójnego wiązania w nienasyconych kwasach karboksylowych. Będą mogli również sprawdzić, czy w tabletkach polopiryny obecny jest kwas salicylowy. 9. Cukry Łatwo go poznacie, najpierw był rośliną, teraz jest w herbacie. Cukier bo o nim mowa, jest to związek chemiczny, z którym mamy do czynienia na co dzień. Czy wszystkie cukry są tak samo zbudowane, a tym samym posiadają podobne właściwości? Odpowiedzi na te i inne pytania, uczestnicy zajęć uzyskają wykonując szereg doświadczeń chemicznych m.in. określą skład pierwiastkowy węglowodanów, sprawdzą czy wykazują właściwości redukujące, oraz w jaki sposób w produktach spożywczych wykryć obecność cukrów. 10. Alkohole Celem warsztatów jest zapoznanie uczniów z tematyką alkoholi, ich klasyfikacją oraz z przykładowymi reakcjami, którym ulegają. Alkohole to tematyka, która niejednokrotnie kojarzy się z branżą przemysłową, jednak to również bardzo ważna grupa związków chemicznych, która obejmuje swym zasięgiem wiele gałęzi życia. Warsztaty te, mają na celu zapoznać uczniów z jedną z grup, która należy do pochodnych węglowodorów, wskazać sposoby ich otrzymywania oraz zastosowania w przemyśle, jak i w życiu codziennym. 3

11. Alkohole, a fenole Ta sama grupa funkcyjna, a zupełnie inny związek Alkohole a fenole podobieństwa i różnice. Temat z zakresu chemii organicznej, pozwoli uczniom zrozumieć, czym różnią się alkohole od fenoli, pomimo występowania tej samej grupy funkcyjnej. Podczas zajęć młodzież, zbada właściwości alkoholi mono-hydroksylowych na przykładzie alkoholu etylowego oraz pozna i zbada fenol. Czy wspomniane związki ulegają tym samym reakcjom, czy ich właściwości i zastosowania będą podobne? 12. Białka Najważniejszą grupę związków organicznych stanowią białka. To podstawowe, wielkocząsteczkowe polimery, odgrywające kluczową rolę we wszystkich, złożonych procesach biochemicznych, które zachodzą w komórkach żywych organizmów. Mają niezwykle skomplikowaną budowę, gdyż składają się z bardzo dużej liczby reszt aminokwasów białkowych. Uczniowie w trakcie zajęć, zidentyfikują za pomocą prostych metod laboratoryjnych skład pierwiastkowy białka jaja kurzego. Ponadto, zbadają wpływ różnorodnych czynników na strukturę omawianej grupy związków. 13. Tłuszcze Tłuszcze właściwe, nazywane glicerydami, należą do grupy naturalnych związków organicznych - nierozpuszczalnych w wodzie. Powstają w reakcji estryfikacji, kondensacji alkoholu - glicerolu (gliceryny, propanotriolu) i wyższych kwasów karboksylowych. W zależności od ilości zestryfikowanych grup wodorotlenowych glicerolu wyróżniamy mono-, di- i triglicerydy, przy czym te ostatnie stanowią grupę dominującą pod względem ilościowym. Z tego względu licealiści, w ramach warsztatów zbadają właściwości fizyczne i chemiczne tłuszczów oraz przeprowadzą ich reakcje charakterystyczne. 14. Mydła Z punktu widzenia chemicznego, mydła to sole wyższych kwasów karboksylowych. Wykorzystywanie różnego typu środków czystości, jest wpisane w harmonogram dnia każdego z Nas. Dlaczego mydło usuwa brud? Podczas zajęć laboratoryjnych uczestnicy, nie tylko poznają odpowiedź na postawione wcześniej pytanie, ale także zbadają m.in. odczyn mydła, jego właściwości emulgujące, zachowanie się w wodzie o różnym składzie chemicznym. 4

Wykonają własnoręcznie mydło, zapoznając się tym samym z jedną z metod jego otrzymywania. 15. Szereg napięciowy metali Potocznie uznaje się, że fizyka i chemia zazębiają się w pewnych obszarach szeroko rozumianej nauki czy to prawda? Z całą pewnością tak! Jednym z działów, który łączy ze sobą te dwa kluczowe przedmioty jest elektrochemia, zajmująca się reakcjami chemicznymi w wyniku, których dochodzi do wytworzenia prądu elektrycznego. Jak wiemy większą część układu okresowego zajmują metale, które mają bardzo dużo cech wspólnych, np.: przewodzą prąd elektryczny, maja połysk, są kowalne itp., ale mają również wiele odmiennych właściwości, do których należą różnica gęstości, różne temperatury topnienia, a przede wszystkim różnią się aktywnością chemiczną. W celu stwierdzenia czy badany proces z udziałem metali zajdzie lub jaki będzie jego kierunek i ewentualne skutki, stosuje się tzw. szereg aktywności metali. Szereg niejednokrotnie pomaga w rozwiązywaniu wielu problemów chemicznych, przewidywaniu reakcji, bądź też zatrzymaniu niektórych procesów. 16. Aldehydy i ketony Kolejną bardzo ważną grupą związków organicznych są aldehydy i ketony. Na przykładzie acetonu i formaliny można dokonać identyfikacji tych grup. Podczas warsztatów młodzież pozna ich właściwości chemiczne, reakcje jakim ulegają oraz zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Substancje te możemy znaleźć np. w zmywaczu do paznokci czy rozpuszczalniku.tak, aceton to keton! Ma zastosowanie w wielu rodzajach przemysłu chemicznego, podczas produkcji m.in. tworzyw sztucznych oraz papieru. Stężona formalina służy do wypalania brodawek i cyst. W wodnym rozcieńczeniu 1 2 procentowym stosowana jest jako środek antyseptyczny, odkażający i przeciwpotny. Ponadto wykorzystuje się ją do konserwacji i przechowywania preparatów biologicznych. 17. Polimery Na co dzień dość często spotykamy się z substancjami, których cząsteczki mają kształt bardzo długich łańcuchów - są to tworzywa sztuczne, potocznie zwane plastikami. Ich głównymi składnikami są związki wielkocząsteczkowe tzw. polimery. Chemia polimerów jest nauką młodą, za jej ojca uważa się Hermana Staudingera, niemieckiego chemika organika. Podczas zajęć laboratoryjnych, licealiści poznają nazwy polimerów, dowiedzą się, w jaki sposób można 5

dokonać rozdziału mieszaniny składającej się z kilku różnych polimerów, zaprojektują doświadczenie pozwalające na porównanie przewodności elektrycznej tworzyw sztucznych z innymi materiałami oraz otrzymają super lepką świecącą ciecz. 18. Sposoby rozdzielania mieszanin-chromatografia Kiedy przeprowadzamy reakcję, dążymy do tego by w efekcie otrzymać jeden czysty produkt - sytuacja idealna. A realna? Bywa różnie. Niestety zdarza się i to wcale nie tak rzadko, że powstają produkty uboczne. Jeśli nie jest ich bardzo dużo, trzeba pobawić się w wydzielenie produktu głównego. Do tego celu służy m.in. chromatografia kolumnowa. Na zajęciach licealiści będą mieli za zadanie w prawidłowy sposób napełnić kolumnę chromatograficzną, która będzie miała decydujący wpływ na sprawdzenie, czy natka pietruszki oprócz zielonego chlorofilu, zawiera dodatkowo w swoim składzie inne ukryte barwniki o różnorodnym pochodzeniu i funkcjach. 19. Wykrywanie kationów i anionów Analiza chemiczna jest jedną z najczęściej stosowanych metod badania próbek w laboratorium. Polega ona na przeprowadzeniu charakterystycznych reakcji chemicznych, dzięki którym jesteśmy w stanie zidentyfikować obecność konkretnego jonu. Jest to metoda pracochłonna, ale jej efekty na pewno Was zaskoczą. Podczas zajęć laboratoryjnych, uczestnicy zobaczą jak wygląda praca laborantów. Na podstawie odpowiednich reakcji rozwiążą zagadkę, jaka tajemnicza ciecz znajduje się w probówce Zapraszamy do zabawy! 20. Związki kompleksowe Związki kompleksowe (związki koordynacyjne) to związki chemiczne zawierające co najmniej jeden atom centralny, otoczony przez inne atomy lub grupy atomów, zwane ligandami, przy czym co najmniej jedno wiązanie atomu centralnego z ligandem ma charakter wiązania koordynacyjnego. Pełnią one olbrzymią rolę w przyrodzie ożywionej. Wystarczy wspomnieć o przykładach takich jak hemoglobina (kompleks żelaza(ii)), witamina B12 (kompleks kobaltu), chlorofil (kompleks magnezu). Podczas zajęć uczniowie zaznajomią się z budową, klasyfikacją, nazewnictwem tych związków. Wykonają także szereg barwnych reakcji, w wyniku których otrzymają różne związki kompleksowe. 6

21. Związki miedzi Znana jest od starożytności, od kiedy to była podstawowym składnikiem brązów. Ze względu na bardzo dobre przewodnictwo elektryczne i cieplne, do dzisiaj ma wiele zastosowań. Mowa oczywiście o miedzi, która jest pierwiastkiem chemicznym z grupy metali przejściowych układu okresowego. W naturze występuje w postaci rud oraz w postaci czystej jako minerał miedź rodzima. Podczas warsztatów uczniowie poznają właściwości i szereg zastosowań tego metalu. Zajęcia poświęcone będą charakterystyce niektórych związków miedzi, jak na przykład jednemu z najpopularniejszych siarczanowi(vi) miedzi(ii). Uczniowie wykonają kilka doświadczeń, których celem będzie m.in. otrzymanie tlenków miedzi, czy sprawdzenie zachowania wodorotlenku miedzi(ii) wobec niektórych związków organicznych. 22. Katalizatory. Kataliza homogeniczna i heterogeniczna Od czego zależy szybkość reakcji? Na czym polega działanie katalizatora? Odpowiedzi na te pytania poznają uczestnicy warsztatów dotyczących katalizy, czyli zjawiska przyspieszenia szybkości reakcji chemicznej pod wpływem dodania do układu niewielkiej ilości katalizatora. Wykonując szereg doświadczeń porównają przebieg reakcji z użyciem katalizatora i bez jego udziału. Będą mogli również sprawdzić czym się różni kataliza homogeniczna od heterogenicznej. Przeprowadzą reakcję, w której katalizatorem będzie enzym oraz przekonają się czym charakteryzuje się autokataliza. Podczas zajęć uczniowie dowiedzą się jak istotne znaczenie ma kataliza nie tylko w procesach przemysłowych, ale także w procesach życiowych. 23. Wskaźniki chemiczne Odczyn roztworu określa się za pomocą wskaźników kwasowo-zasadowych (indykatorów), które zmieniają swoje zabarwienie w zależności od odczynu środowiska. Są słabymi kwasami lub zasadami organicznymi, a ich forma zdysocjowana i niezdysocjowana różni się zabarwieniem. Dla każdego wskaźnika można określić charakterystyczny zakres ph, w którym następuje zmiana jego zabarwienia. W ramach warsztatów licealiści zbadają odczyn roztworów wybranych substancji. Ponadto, poznają mechanizm zmiany barwy podstawowych, ale i nietypowych indykatorów. 7