PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 30.7.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 1033/2012, którą złożył Georgi Slavew (Bułgaria), z 72 podpisami, w sprawie negatywnego wpływu działalności przedsiębiorstwa Agromah na miejscowość Belo Pole w gminie Błagojewgrad w Bułgarii 1. Streszczenie petycji Składający petycję informuje, że działalność cementowni Agromah powoduje nieodwracalne szkody w środowisku, szczególnie w miejscowości Belo Pole w gminie Błagojewgrad. Doprowadziła ona do drenażu rzeki Strumy, zniszczenia systemów nawadniania oraz wycięcia drzew w związku z wydobyciem i transportem żwiru. Lokalni mieszkańcy skarżą się również na hałas i pył będące wynikiem tych operacji, twierdząc, że stanowią one zagrożenie dla zdrowia publicznego. 2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 5 grudnia 2012 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 202 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 31 maja 2013 r. Składający petycję wyraża zaniepokojenie w związku z wpływem, jaki działalność zakładu produkującego cement i beton AGROMAH wywiera na środowisko oraz na zdrowie i dobrostan mieszkańców miejscowości Belo Pole (gmina Błagojewgrad, Bułgaria). Jego zdaniem zakład ten ma znaczące oddziaływanie na rzekę Strumę w związku z wydobywaniem żwiru i piasku, używanych jako surowce w procesie produkcji. Ponadto wycinanie drzew oraz usuwanie roślinności wzdłuż brzegów tej rzeki oraz z jej dna przyczynia się do zanieczyszczenia wody. Składający petycję informuje również, że w miejscowości Belo Pole stale unosi się pył, który jest spowodowany działalnością zakładu i ma wpływ na zdrowie, a CM\1038194.doc PE514.901v03-00 Zjednoczona w różnorodności
także na stan nieruchomości i innych rzeczy będących własnością mieszkańców. Składający petycję twierdzi, że negatywny wpływ na zdrowie publiczne ma również hałas generowany przez zakład. Co więcej, jego zdaniem działalność cementowni oddziałuje także pośrednio i bezpośrednio na okoliczne grunty rolne (np. poprzez zniszczenia części systemu nawadniania). Na podstawie informacji dostarczonych przez składającego petycję Komisja stwierdza, że do głównych instrumentów prawnych UE, które mogą mieć zastosowanie do tego zakładu należą: dyrektywa 2008/1/WE dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC), dyrektywa 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych oraz ramowa dyrektywa wodna 2000/60/WE. W odniesieniu do pierwszych dwóch dyrektyw możliwość zastosowania ich w tej sprawie zależy od: wytwarzanego produktu, wydajności produkcyjnej zakładu AGROMAH (np. klinkieru cementowego), pojemności cieplnej instalacji (np. nominalna moc dostarczona w paliwie wynosząca co najmniej 50 MW) lub od charakteru bezpośrednio powiązanych działań. Dyrektywa 2008/1/WE dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli 1 Na mocy dyrektywy IPPC instalacje wchodzące w jej zakres muszą działać zgodnie z pozwoleniami, w tym z granicznymi wielkościami emisji 2 opracowanymi na podstawie najlepszych dostępnych technik (BAT), mającymi na celu zapobieganie powstawaniu, a jeżeli nie jest to możliwe, ogólne ograniczenie emisji i oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 9 ust. 3 dopuszczalne wielkości emisji muszą być określone dla substancji zanieczyszczających, które mogą być emitowane z danej instalacji w znacznych ilościach. Załącznik III do dyrektywy IPPC zawiera niewyczerpujący wykaz substancji zanieczyszczających powietrze i wodę, obejmujący pył i substancje mogące mieć niepożądany wpływ na równowagę tlenową części wód. Komisja wyraziła poparcie dla dokumentów referencyjnych BAT ( BREF ) opracowanych zgodnie z dyrektywą IPPC na potrzeby kilku sektorów przemysłowych i rodzajów działalności o charakterze przemysłowym, w których to dokumentach określono mające zastosowanie najlepsze dostępne techniki (BAT) wraz z odpowiadającymi BAT poziomami emisji. W dyrektywie IPPC przewidziano udział społeczeństwa w procesie udzielania pozwoleń poprzez umożliwienie zainteresowanej społeczności wyrażenia opinii na temat projektu pozwolenia (art. 15 ust. 1 oraz załącznik V). W procedurze udzielania pozwoleń muszą być brane pod uwagę wszystkie opinie otrzymane w ramach tego rodzaju konsultacji społecznych. Dyrektywa 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych 3 1 Dz.U. L 24 z 29.1.2008, s. 8. 2 Dopuszczalne wielkości emisji mogą zostać zastąpione lub uzupełnione równoważnymi parametrami lub środkami technicznymi. 3 Dz.U. L 334 z 17.12.2010, s. 17. PE514.901v03-00 2/6 CM\1038194.doc
Dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych jest wersją przekształconą siedmiu dyrektyw unijnych, w tym dyrektywy IPPC. Uchyla ona również dyrektywę IPPC ze skutkiem od dnia 7 stycznia 2014 r. W dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych utrzymano główne wymogi dyrektywy IPPC, w tym zobowiązanie operatora instalacji do posiadania zintegrowanego pozwolenia, obowiązek organów wydających pozwolenia dotyczący ustalania warunków pozwolenia w oparciu o BAT, wymóg wykorzystania BAT przez operatorów w celu eksploatacji instalacji IPPC oraz prawo społeczeństwa do udziału w konsultacjach społecznych w ramach procesu udzielania pozwoleń. W dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych zaostrzono jednak również niektóre wymogi, zwłaszcza te odnoszące się do osiągnięcia odpowiadających BAT poziomów emisji. W dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych przewidziano przyjmowanie przez Komisję prawnie wiążących decyzji wykonawczych w sprawie konkluzji dotyczących BAT, które stanowią kluczowe instrumenty prawne UE w dziedzinie emisji przemysłowych. W decyzjach tych ustanawia się konkluzje dotyczące BAT dla poszczególnych sektorów poprzez określenie BAT i odpowiadających BAT poziomów emisji, które mają być stosowane przez organy wydające pozwolenia jako punkt odniesienia w trakcie ustalania warunków pozwolenia. Jeżeli do zakładu AGROMAH mają zastosowanie konkluzje dotyczące BAT, które zostały niedawno przyjęte w odniesieniu do produkcji cementu, wapna i tlenku magnezu 1, konieczne będzie dokonanie przeglądu pozwolenia na działalność tej instalacji i w razie potrzeby zaktualizowanie go, tak aby najpóźniej do dnia 9 kwietnia 2017 r. było zgodne z tymi konkluzjami. Dyrektywa 2000/60/WE ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej 2 W ramowej dyrektywie wodnej ustanowiono nowy unijny system ochrony wód mający zastosowanie m.in. do części wód powierzchniowych, w tym do rzek. Państwa członkowskie muszą dopilnować, aby takie części wód były w dobrym stanie chemicznym i ekologicznym (najpóźniej) do dnia 22 grudnia 2015 r. oraz aby stan ten (bez względu na to, czy został uznany za dobry, czy też nie) w żadnym razie nie uległ pogorszeniu. Dobry stan chemiczny osiąga się głównie poprzez uzyskanie zgodności ze środowiskowymi normami jakości (EQS) ustanowionymi w dyrektywie 2008/105/WE 3. W przypadku dobrego stanu ekologicznego wymagane jest spełnienie poszczególnych biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych elementów jakości, o których mowa w załączniku V (pkt 1.2). Państwa członkowskie mają możliwość odstępstwa od obowiązku osiągnięcia tych celów środowiskowych, o ile spełniają one warunki wymienione w art. 4 ust. 4, 5 lub 7 i 8-9 ramowej dyrektywy wodnej. 1 Decyzja wykonawcza Komisji 2013/163/UE z dnia 26 marca 2013 r., Dz.U. L 100 z 9.4.2013. 2 Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1. 3 Dz.U. L 384 z 24.12.2008, s. 48. CM\1038194.doc 3/6 PE514.901v03-00
Plany gospodarowania wodami w dorzeczu, które mają być sporządzone i wdrożone przez każde państwo członkowskie, muszą zawierać sprawozdanie i wykazy dotyczące m.in. stanu każdej części wód powierzchniowych oraz środków, jakie właściwe władze planują i przewidują zastosować, aby osiągnąć cele środowiskowe określone w ramowej dyrektywie wodnej. Zatem w sprawie, której dotyczy petycja należy ustalić, czy Bułgaria wypełniła swoje zobowiązania wynikające z ramowej dyrektywy wodnej, zwłaszcza w odniesieniu do ochrony rzeki Strumy, czy też działalność zakładu AGROMAH spowodowała pogorszenie stanu tej części wód powierzchniowych w stopniu, który daje podstawy do jednoznacznego stwierdzenia naruszenia unijnego systemu ochrony wód. Wniosek W świetle powyższych uwag oraz w celu podjęcia kwestii, co do których składający petycję wyraża zaniepokojenie, Komisja skieruje do władz bułgarskich zapytania, aby ustalić, czy unijne prawo ochrony środowiska, w szczególności dyrektywa IPPC i dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych, ma zastosowanie w tej sprawie a jeśli tak, to czy prawo to jest przestrzegane oraz czy spełnione zostały wymogi ramowej dyrektywy wodnej. W związku z tym władze bułgarskie zostaną poproszone o przygotowanie sprawozdania w sprawie charakterystyki technicznej omawianej instalacji, w sprawie niepożądanego oddziaływania na środowisko, zdrowie publiczne oraz stan nieruchomości i innych rzeczy będących własnością mieszkańców miejscowości Belo Pole, w sprawie ekologicznego i chemicznego stanu rzeki Strumy, w sprawie środków możliwych do przewidzenia i zaplanowania w odpowiednim planie gospodarowania wodami w dorzeczu w celu zapewnienia osiągnięcia celów środowiskowych określonych w ramowej dyrektywie wodnej oraz w sprawie wszelkich inicjatyw i działań na rzecz monitorowania, kontrolowania i egzekwowania, które mogłyby zostać podjęte w tej sprawie przez właściwe władze bułgarskie. 4. Dodatkowa odpowiedź Komisji (REV) otrzymana dnia 30 lipca 2014 r. W petycji wyrażono sprzeciw wobec funkcjonowania zakładu produkującego cement, beton i asfalt (zwanego dalej cementownią ), który znajduje się w miejscowości Belo Pole (gmina Błagojewgrad, Bułgaria) nad rzeką Strumą. Cementownia, na której działalność wydano trzy zezwolenia w 2009 i 2010 r., składa się w szczególności z dwóch stacji kruszenia, segregowania i płukania materiałów bezwładnych (np. żwiru, piasku) oraz trzech stacji produkcji betonu, cementu i asfaltu, a także z rurociągów łączących te stacje z miejscowymi silosami magazynowymi. Należy doprecyzować, że materiały bezwładne składowane w pobliżu, ale poza terenem cementowni, dowożone są ciężarówkami. Zarzuty składających petycję dotyczą szkodliwego wpływu powodowanego przez ww. 5 stacji oraz przez transport ciężarówkami materiałów bezwładnych, które są niezbędne do produkcji cementu, betonu i asfaltu. Składający petycję powołują się generalnie na następujący wpływ: (i) pogorszenie jakości wody w rzece Struma wynikające z odprowadzania doń zużytych wód przemysłowych, wydobywania z jej koryta żwiru i osadów oraz z wycinania drzew i zieleni wzdłuż jej brzegów, (ii) szkody na zdrowiu i osiedlach w PE514.901v03-00 4/6 CM\1038194.doc
miejscowości Belo Pole spowodowane pyłem pochodzącym z transportu ciężarowego bezwładnych materiałów oraz nadmiernym hałasem, jaki powoduje cementownia. Uwagi Komisji W dniu 31 maja 2013 r. Komisja skierowała do Komisji Petycji pisemny komunikat, w którym powiadomiła, że za pośrednictwem systemu EU PILOT zamierza postawić władzom bułgarskim konkretne pytania w sprawie cech cementowni, ewentualnego zastosowania dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (DEP) 1 i 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (RDW) 2, a także ewentualnych środków odwoławczych zastosowanych przez mieszkańców miejscowości Belo Pole i inne podmioty przed właściwymi organami administracyjnymi i sądowymi. Sprawa w systemie EU PILOT Zgodnie ze zobowiązaniem Komisja wszczęła sprawę w systemie EU-PILOT w celu zwrócenia się do władz bułgarskich o wspomniane informacje. Władze te udzieliły m.in. odpowiedzi, że cementownia podlega bardzo wielu kontrolom oraz że w ich wyniku nałożono na jej użytkownika administracyjne sankcje finansowe za nieprzestrzeganie warunków ustanowionych w ww. trzech zezwoleniach. Ocena petycji w świetle analizy odpowiedzi udzielonej przez władze bułgarskie i prawa unijnego Po pierwsze, na podstawie informacji przekazanych przez władze bułgarskie i z uwagi na rodzaj działalności przemysłowej realizowanej w cementowni Komisja ocenia, że działalność ta nie podlega zastosowaniu DEP. Jeżeli chodzi o zanieczyszczanie powietrza (np. pyły) powodowane przez cementownię, podlega ono tylko uregulowaniom właściwego prawa krajowego. W tym względzie ww. władze wyjaśniły, że cementowania działała zgodnie z ustanowionymi w prawie bułgarskim wartościami progowymi emisji, które stosuje się do uwalniania do powietrza. Po drugie, jeżeli chodzi o jakość wody w rzece Strumie, władze bułgarskie stwierdziły, że plan gospodarowania wodami w dorzeczu z 2010 r. (BG 3000 East Aegean) opracowany w trybie art. 13 RDW stwierdza, że przedmiotowa masa wody powierzchniowej (BG4STR030 River Struma) miała umiarkowany potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny w rozumieniu ww. RDW. Ponadto dodały, że w 2012 r. kontrola jakości masy wód powierzchniowych wykazała, że potencjał ekologiczny tej rzeki poprawił się, gdyż zmienił się z umiarkowanego na dobry, podczas gdy stan chemiczny utrzymał się na poziomie dobrym. Po trzecie, w sprawie hałasu powodowanego przez cementownię i przejazd ciężarówek przewożących materiały bezwładne, z którym borykają się mieszkańcy miejscowości Belo Pole, należy podkreślić, że prawo Unii nie ustanawia obowiązkowych progowych wartości hałasu w otoczeniu. W związku z tym ww. władze stwierdziły, że kontrola poziomu wykazała, iż jego poziom odpowiadał limitom ustalonym w przepisach krajowych. 1 Dz.U. L 334 z 17.2.2010, s. 17-119. 2 Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1. CM\1038194.doc 5/6 PE514.901v03-00
Po czwarte, władze bułgarskie wyjaśniły, że cementownia podlegała bardzo wielu kontrolom, m.in. corocznej kontroli związanej z każdorazowym rocznym planem kontroli zatwierdzonym przez właściwy organ regionalny, a także kontrolom ad hoc i kontrolom niezapowiedzianym. W tym względzie ww. władze stwierdziły, że nierutynowe kontrole są następstwem przedstawianych przez użytkownika sprawozdań z eksploatacji oraz składania w regionalnym urzędzie ds. ochrony środowiska skarg m.in. przez mieszkańców miejscowości Belo Pole. Na podstawie tych kontroli regionalna administracja nałożyła na użytkownika sankcje w postaci mandatów za nieprzestrzeganie zwłaszcza warunków użytkowania ustalonych w ww. trzech zezwoleniach (np. 10000 BGN za wydobycie żwiru z koryta rzeki Strumy, 10000 BGN za uszkodzenie prawego brzegu i koryta ww. rzeki, 3450 BGN miesięcznie za odprowadzanie wód przemysłowych niespełniających obowiązujących wartości progowych, 2000 BGN za składowanie materiałów bezwładnych na terenie rolnym). Te kontrole doprowadziły również do zobowiązania użytkownika, by wzniósł wał ochronny wzdłuż terenu cementowni, by całkowicie chronić rzekę Strumę, dopilnować nieskładowania żadnego materiału bezwładnego poza tym terenem oraz zapewnić, że naczepy wszystkich ciężarówek wykorzystywanych do przewozu tych materiałów będą zakryte lub zamknięte zgodnie z przepisami krajowymi. Podsumowanie Komisja zauważa, że na podstawie informacji przekazanych w petycji ani w odpowiedzi udzielonej przez władze bułgarskie w systemie EU PILOT w żaden sposób nie da się obecnie stwierdzić jakiegokolwiek naruszenia prawa unijnego. Komisja ponadto podkreśla, że cementownia podlega corocznej kontroli oraz bardzo licznym kontrolom niezapowiedzianym, które przeprowadzane są zwłaszcza w związku ze skargami składanymi m.in. przez mieszkańców miejscowości Belo Pole we właściwym regionalnym organie administracyjnym. Komisja zwraca także uwagę, że kontrole doprowadziły do nałożenia na użytkownika kar finansowych i nowych wymogów dotyczących m.in. składowania materiałów bezwładnych i ochrony rzeki Strumy, które niewątpliwie powinny znacznie ograniczyć szkody powodowane przez cementownię. W związku z powyższym Komisja obecnie nie stwierdza naruszenia lub ryzyka naruszenia prawa unijnego i dlatego ocenia, że nie ma potrzeby dalszego prowadzenia dochodzenia, zwłaszcza że właściwe władze regionalne sprawują istotną kontrolę nad funkcjonowaniem cementowni. PE514.901v03-00 6/6 CM\1038194.doc