Plan wynikowy z chemii dla klasy II Liceum profilowanego i Technikum III Liceum ogólnokształcącego. 2003/2004 r. Lp. Temat lekcji 1. Szereg homologiczny alkanów. 2. Izomeria konstytucyjna w alkanach. 3. Nazewnictwo i właściwości fizyczne alkanów. 4. Reakcje alkanów - substytucja i spalanie alkanów. 5. Szereg homologiczny alkenów - nazewnictwo i izomeria geometryczna. Poziom wymagań programowych PODSTAWOWE Uczeń będzie umiał PONADPODSTAWOWE Uczeń będzie umiał Węglowodory - wyjaśnić pojęcia: węglowodór - określić rodzaje wiązań w nasycony, alkan, szereg alkanach ( α i π ) homologiczny - wyjaśnić zjawisko - opisać i narysować kształty przyjmowania przez cząsteczkę cząsteczek metanu, etanu i propanu określonej konformacji - podać wzór ogólny szeregu - porównać energię i trwałość alkanów poszczególnych konformacji etanu - określić, które z podanych związków są izomerami, a które homologami - napisać wzory strukturalne izomerów butanu, pentanu i heksanu - wyjaśnić pojęcie izomerii konstytucyjnej - podać nazwy n-alkanów C 1 -C 10 - nazwać alkan o podanym wzorze strukturalnym - napisać wzór strukturalny alkan na podstawie podanej nazwy - omówić zmiany właściwości fizycznych alkanów wraz ze wzrostem długości łańcucha - napisać równanie reakcji spalania i półspalania dowolnego alkan - napisać równanie reakcji chlorowania i bromowania alkanu C 1 -C 4 - wśród podanych reakcji wskazać reakcję substytucji - wyjaśnić, na czym polega reakcja substytucji - wyjaśnić pojęcia: węglowodór nienasycony, alken, izomery cis-trans - podać wzór ogólny szeregu alkenów - napisać wzory strukturalne izomerów heptanu i oktanu - zastosować zasady nazewnictwa systematycznego celem nazwania większości lub mniej typowych cząsteczek - podać nazwy zwyczajowe izomerów propanu i butanu - wyjaśnić, dlaczego dany alkan ma określone właściwości fizyczne - wymienić rodzaje oddziaływań między cząsteczkami alkanów - przewidzieć, jakie izomeryczne produkty powstaną w wyniku reakcji chlorowcowania alkanów o dłuższym łańcuchu - omówić rodzaje wiązań w cząsteczce etanu - omówić kształt cząsteczki but-2- enu i wskazać, które atomy leżą na tej samej płaszczyźnie
6. Otrzymywanie i właściwości alkenów. 7. Alkiny - nazewnictwo, budowa i właściwości. 8. Budowa i właściwości benzenu. 9. Homologi i pochodne wielopierścieniowe benzenu. - określić kształt cząstki etenu - nazwać alken o podanym wzorze strukturalnym - napisać wzór alkenu na podstawie jego nazwy - narysować przykładowe wzory izomerów cis-trans - wymienić metody otrzymywania alkenów z alkoholi i chlorowcopochodnych otrzymywania alkenów - wskazać reakcje addycji i eliminacji - podać przykład reakcji addycji i eliminacji - wymienić reakcje charakterystyczne dla alkenów addycji do symetrycznego alkenu -omówić zmiany właściwości fizycznych alkenów wraz ze wzrostem długości łańcucha - omówić budowę etynu - określić kształt cząsteczki etynu - podać nazwę alkinu o określonym wzorze - zapisać wzór alkinu na podstawie nazwy - wymienić metody otrzymywania alkinów z chlorowcopochodnych otrzymywania alkinów na drodze eliminacji otrzymywania etynu z karbidu addycji do etynu - opisać zastosowania acetylenu - omówić budowę cząsteczki benzenu - wyjaśnić pojęcia: węglowodór aromatyczny, elektrony zdelokalizowane, pierścień aromatyczny i chemiczne benzenu nitrowania i chlorowania benzenu spalania benzenu w powietrzu i w tlenie - zapisać wzory i podać nazwy najbliższych homologów benzenu - zastosować w nazewnictwie - z podanych cząsteczek wybrać izomery cis-trans - przewidzieć, które alkeny tworzą izomery cis-trans i narysować ich wzory rozróżnienia węglowodoru nasyconego i nienasyconego - przewidzieć produkt główny reakcji addycji do niesymetrycznego alkenu - opisać budowę i kształt cząsteczek alkinów - omówić rodzaje wiązań w cząsteczkach alkinów addycji do symetrycznych alkinów addycji do niesymetrycznych alkinów - zaprojektować doświadczenie wykazujące nienasycony charakter etynu - uzasadnić aromatyczny charakter benzenu przez analizę struktury elektronowej cząsteczki - wyjaśnić pojęcia: elektrofil, substytucja elektrofilowa - zaprojektować doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodór aromatyczny od alifatycznego - podać nazwy wskazanych przez nauczyciela pochodnych benzenu - podać nazwy wskazanych przez
10. Reakcje benzenu i toluenu. 11. Ćwiczenia utrwalające wiadomości o węglowodorach - naturalne źródła węglowodorów. 12. Sprawdzian 13. Nazewnictwo i otrzymywanie alkoholi jednowodorotlenowych. 14. Reakcje alkoholi jednowodorotlenowych. 15. Alkohole wielowodorotlenowe przedrostki: orto-, meta- i para- - omówić budowę i właściwości naftalenu, którym ulega benzen i toluen - nazwać wielopodstawione pochodne benzenu - wymienić naturalne źródła węglowodorów - wymienić podstawowe frakcje z destylacji ropy naftowej oraz określić ich zastosowanie - opisać proces krakingu i reformingu - nazwać prosty alkohol jednowodorotlenowy - napisać wzór alkoholu jednowodorotlenowego na podstawie jego nazwy - określić rzędowość alkoholu jednowodorotlenowego - napisać wzory izomerycznych alkoholi jednowodorotlenowych C 1 -C 4 - wymienić metody otrzymywania alkoholi - napisać równania reakcji otrzymywania prostych alkoholi z alkenu i chlorowcopochodnej fermentacji alkoholowej glukozy metanolu, etanolu, i butan-1-olu - wymienić reakcje charakterystyczne alkoholi substytucji i eliminacji dla prostych alkoholi jednowodorotlenowych - podać systematyczną i zwyczajową nazwę glicerolu i glikolu etylenowego - określić, jakie alkohole zalicza się do wielowodorotlenowych glikolu etylenowego i glicerolu nauczyciela pochodnych naftalenu - wyjaśnić aromatyczny charakter naftalenu - uzasadnić właściwości fizyczne naftalenu na podstawie analizy budowy jego cząsteczek - uwzględnić kierujący wpływ podstawników w reakcjach substytucji elektrofilowej celem określenia produktów reakcji - zaproponować wieloetapową syntezę związku aromatycznego - wyjaśnić pojęcie liczby oktanowej - przygotować plakat, prezentację, film itp. na temat zastosowania węglowodorów oraz ich wpływu na środowisko naturalne - podać nazwy zwyczajowe butanoli - wypisać wzory i podać nazwy izomerycznych alkoholi o dłuższym łańcuchu przemysłowej metody otrzymywania metanolu - uzasadnić właściwości fizyczne metanolu, etanolu i butan-1-olu na podstawie budowy ich cząsteczek - nazwać prosty alkoholan hydrolizy alkoholanów i określić odczyn roztworu - uzasadnić właściwości fizyczne glicerolu i glikolu etylenowego na podstawie budowy ich cząsteczek - podać nazwę systematyczną prostego alkoholu wielowodorotlenowego - podać metodę otrzymywania
16. Fenole - nazewnictwo, właściwości i budowa. 17. Rola alkoholi i fenoli w życiu codziennym. 18. Aceton i metanal jako przedstawiciele aldehydów i ketonów. 19. Wykorzystanie acetonu i formaldehydu w gospodarce. 20. Kwasy karboksylowe - nazewnictwo i właściwości. - napisać równania reakcji glicerolu i glikolu etylenowego z sodem - rozróżnić wzory alkoholi i fenoli - podać nazwy systematyczne najbliższych homologów - opisać właściwości chemiczne nitrowania i zobojętniania - porównać właściwości alkoholi i fenoli - wymienić zastosowania etanolu, glikolu etylenowego, glicerolu i - wyjaśnić pojęcia: związek karbonylowy, grupa karbonylowa, aldehyd, keton - rozróżniać wzory aldehydów i ketonów - podać nazwy systematyczne prostych aldehydów i ketonów - podać sposób otrzymywania aldehydów i ketonów - podać wzory alkoholi, z których powstaje określony aldehyd lub keton metanalu i acetonu - określić różnice aldehydów i ketonów w zdolności do ulegania procesowi utlenienia - wymienić zastosowania acetonu i metanalu - wyjaśnić pojęcie polimeryzacji - wskazać grupę karboksylową w cząsteczce związku - określić typ reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych - napisać wzór aldehydu lub alkoholu z którego otrzymuje się dany kwas - podać nazwy systematyczne prostych kwasów karboksylowych - podać nazwy zwyczajowe kwasu mrówkowego, octowego, masłowego, benzoesowego, palmitynowego, stearynowego i glikolu etylenowego rozróżnienia alkoholi jednowodorotlenowych od glikolu etylenowego lub glicerolu - określić warunki trwałości alkoholi wielowodorotlenowych - podać nazwy zwyczajowe najbliższych homologów - wyjaśnić na podstawie budowy cząsteczki kwasowy charakter - wyjaśnić wpływ grupy -OH na aktywność pierścienia aromatycznego rozróżnienia alkoholu i - zaproponować kilkuetapową syntezę alkoholu i - omówić różnice w strukturze aldehydów i ketonów oraz wynikające z tego właściwości związków rozróżnienia aldehydów i ketonów - opisać próbę Tollensa i Trommera i zapisać równania reakcji dla obu tych prób - wyjaśnić pojęcie polikondensacji - zaproponować kilkuetapową syntezę kwasu karboksylowego - wyjaśnić właściwości fizyczne i chemiczne kwasów karboksylowych na podstawie budowy ich cząsteczek
21. Reakcje otrzymywania estrów i ich właściwości. 22. Tłuszcze jako rodzaj estrów. 23. Zmydlanie Tłuszczu - właściwości mydeł i detergentów. 24. Ćwiczenia utrwalające wiadomości. 25. Porównanie właściwości glukozy i fruktozy. oleinowego kwasu octowego i stearynowego - napisać równania reakcji prostych kwasów z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami - podać nazwę prostego estru octanu etylu - napisać równanie reakcji estryfikacji - napisać równanie reakcji hydrolizy estru - opisać budowę tłuszczu tłuszczu - wyjaśnić związek budowy cząsteczki tłuszczu z jego stanem skupienia - wyjaśnić, na czym polega zmydlanie tłuszczów - omówić budowę mydła - omówić piorące własności mydła - nazwać proste sole kwasów karboksylowych - zapisać wzór soli kwasu karboksylowego na podstawie nazwy - podać metody otrzymywania soli kwasów karboksylowych otrzymywania prostych soli kwasów karboksylowych - zaliczyć związki o podanych wzorach lub nazwach do odpowiednich grup - porównać właściwości przedstawicieli różnych grup związków - wyjaśnić pojęcia: związek wielofunkcyjny, cukier prosty, aldoza, ketoza, pentoza, heksoza, pierścień hemiacetalowy, cukry szeregu D i L, anomery α i β - wymienić rodzaje grup funkcyjnych występujących w cząsteczkach aldoz i ketoz - zaliczyć glukozę i fruktozę do odpowiedniej grupy cukrów - wyjaśnić właściwości estru na podstawie budowy cząsteczki - zapisać wzór tłuszczu nasyconego i nienasyconego - wyjaśnić właściwości fizyczne tłuszczu na podstawie analizy struktury cząsteczki odróżnienia tłuszczu nasyconego i nienasyconego - omówić sposób otrzymywania margaryny z oleju roślinnego zmydlania tłuszczu - wyjaśnić pojęcie twardości wody - wyjaśnić pojęcie detergentu hydrolizy soli kwasów karboksylowych i określić odczyn roztworu - zaproponować kilkuetapową metodę otrzymywania poznanych związków jednofunkcyjnych - napisać wzory Fischera i Hawortha fruktozy i glukozy - wyjaśnić pojęcie cukier redukujący - zinterpretować próbę Fehlinga - omówić reakcję kompleksowania Cu(OH) 2 za pomocą glukozy jako dowód struktury jej cząsteczki
glukozy 26. Dwucukry redukujące i nieredukujące. - wyjaśnić pojęcia: dwucukier (disacharyd), wiązanie glikozydowe - wyjaśnić, na czym polega hydroliza dwucukru - opisać różnice w budowie i właściwościach sacharozy i maltozy - omówić właściwości fizyczne sacharozy 27. Polisacharydy. - wyjaśnić pojęcie: polisacharyd - wymienić podstawowe polisacharydy występujące w przyrodzie skrobi i celulozy - napisać wzory maltozy i sacharozy - wyjaśnić pojęcie wiązania α- i β-glikozydowego - omówić związek właściwości redukujących cukru z jego strukturą - omówić budowę skrobi i celulozy - wyjaśnić właściwości fizyczne i chemiczne skrobi i celulozy na podstawie budowy ich cząsteczek rozróżnienia celulozy i skrobi identyfikacji skrobi w produktach spożywczych 28. Sprawdzian 29. Otrzymywanie i własności amin. 30. Budowa i właściwości aminokwasów. 31. Struktura i właściwości białek. - omówić budowę metyloaminy i aniliny - określić rzędowość amin o podanych wzorach - podać nazwy prostych amin - wyjaśnić, na czym polegają zasadowe właściwości amin - napisać równania reakcji otrzymywania metyloaminy i aniliny - wymienić grupy funkcyjne wchodzące w skład cząsteczki aminokwasu - wyjaśnić pojęcie: aminokwas białkowy - podać wzór glicyny i alaniny - zapisać wzór peptydów zbudowanych z glicyny i alaniny - na wzorze peptydu określić położenie wiązań peptydowych otrzymywania dipeptydu - wyjaśnić, na czym polega I-, II- i III-rzędowa struktura białka - wymienić czynniki denaturujące białko - porównać właściwości metyloaminy i aniliny i powiązać je z budową cząsteczek amin z HCl - wyjaśnić pojęcie jonu obojnaczego - opisać kwasowo-zasadowe właściwości aminokwasów - napisać równania reakcji glicyny i alaniny z NaOH i HCl - wyjaśnić różnice w procesach denaturacji i wysolenia białka identyfikacji białka