Charakterystyka ogólna ścian działowych Ściany działowe to wewnętrzne ściany o małej grubości i o małym ciężarze, rozdzielające pomieszczenia oraz mające czasem znaczenie dekoracyjne. Ściany działowe nie spełniają ani funkcji nośnych, ani usztywniających i ich ewentualne wyburzenie czy też demontaż nie wpływa na konstrukcję budynku. Ściany te muszą spełniać jednak określone wymagania wytrzymałościowe, izolacyjności akustycznej, a czasem także ochrony przeciwpożarowej. Wytrzymałość i stateczność ścian działowych musi być zapewniona zarówno z uwagi na uderzenia ciałem (przedmiotem) twardym, jak i tzw. ciałem miękkim, stanowiącym odpowiednik uderzenia dorosłego człowieka, jeśli oprze się gwałtownie o ścianę lub zostanie na nią popchnięty. Wymagany stopień odporności ściany działowej na takie obciążenia udarowe jest zależny od przeznaczenia pomieszczenia, w którym ściana się znajduje, oraz od ryzyka niewłaściwego użytkowania tego pomieszczenia. Jednym z elementów zapewnienia stateczności ścian działowych jest ich właściwe powiązanie ze ścianami przylegającymi. Musi ono uwzględniać fakt, że ściany działowe stawia się po wykonaniu ścian zewnętrznych i wewnętrznych ścian konstrukcyjnych (zwanych czasem wspólnie ścianami głównymi). Taka kolejność prowadzenia robót budowlanych ułatwia bowiem transport i komunikację wewnątrz budynku, a także ogranicza uszkodzenia ścian działowych. Tradycyjnie stosowanym rozwiązaniem pozwalającym na powiązanie ścian wzniesionych wcześniej z później murowanymi ścianami działowymi jest wykonanie w tych pierwszych tzw. strzępi (zwanych też sztrabami), czyli zazębień usytuowanych w miejscach dobudowania ścian działowych. Stosowane są także pionowe bruzdy wykonane w ścianach głównych, a czasem proste połączenia typu pióro i wpust, uzyskane przy użyciu impregnowanej listwy mocowanej kołkami rozporowymi do ściany głównej i bruzdy wykonanej w powierzchniach czołowych skrajnych elementów użytych do wzniesienia ściany działowej. Najczęściej jednak spotykanym obecnie rozwiązaniem jest wykonanie połączenia ścian na tzw. dotyk z użyciem łączników (kotew) stalowych. 261
Ściany działowe wykonuje się najczęściej jako murowane lub jako szkieletowe. Ściany murowane wznosi się np. z pustaków ceramicznych, elementów z betonu komórkowego, keramzytobetonowych, silikatowych, czy też z elementów szklanych (pustaków, luksferów). Lekkie ściany działowe mogą mieć poszycie wykonane z płyt gipsowokartonowych lub gipsowo-włóknowych. Spotykane są także inne rozwiązania, jak np. ściany wykonane z płyt z wełny drzewnej, czy też ścinki szkieletowe, w których do stalowego rusztu mocuje się nośnik tynku, a na nim układa się zaprawę tynkarską. Sposób murowania ścian działowych z takich elementów, jak bloczki z betonu komórkowego czy też bloczki silikatowe, zależy najczęściej od przyjętego w danym budynku sposobu murowania ścian zewnętrznych i wewnętrznych ścian konstrukcyjnych. W przypadku stosowania w ścianach zewnętrznych zaprawy ciepłochronnej, a w ścianach wewnętrznych zaprawy cementowo-wapiennej, również ściany działowe murowane są z użyciem zaprawy tradycyjnej. W przypadku wykonywania ścian zewnętrznych na cienkich spoinach, identycznie wykonuje się ściany wewnętrzne, w tym także działowe. W zależności od grubości, wysokości i długości, ściany działowe mogą wymagać odpowiedniego zbrojenia, które wykonuje się przy użyciu stalowych płaskowników, względnie prętów zbrojeniowych pojedynczych lub łączonych w zespoły. Przy wznoszeniu ścian działowych należy zwracać uwagę, aby nie murować ich na styk ze stopem. Zaleca się pozostawić szczelinę szerokości 1,0-1,5 cm, aby zapobiec ewentualnym uszkodzeniom ściany działowej spowodowanym ugięciem stopu w trakcie eksploatacji, a także nierównomiernym osiadaniem budynku. Szczelinę wypełnia się pianką montażową lub innym materiałem elastycznym. W przypadku ścian z elementów szklanych (pustaków, luksferów), na obwodzie ściany wykonuje się sztywną obudowę, tzw. ramę obwodową, której żebra powinny mieć szerokość 5-10 cm. Rama obwodowa musi być oddylatowana od przylegających elementów konstrukcji budynku. Wszystkie wbudowywane elementy szklane muszą być nieuszkodzone, bez wyszczerbień i pęknięć. Charakterystyka zapraw produkowanych przez firmę KREISEL, stosowanych przy wznoszeniu ścian działowych POZMUR 115 POZMUR-KL 130 NANOTECH 131 MURLEP 125 MURLEP-B 126 PUSTLEP 140 KLEJ GIPSOWY 680 Przeznaczenie Ogólnego przeznaczania Cegły klinkierowe i licowe cegły klinkierowe i licowe Bloczki z betonu komórkowego, i silikatowe, szlifowane pustaki z ceramiki poryzowanej Bloczki z betonu komórkowego, i silikatowe Luksfery, pustaki szklane Bloki i płyty gipsowe Temperatura stosowania od +5 C do 25 C od +5 C do 25 C Od +5 C do 25 C Szary, grafitowy, czarny, ceglasty, brązowy, piaskowy od +5 C do 25 C od +5 C do 25 C od +5 C do 25 C od +5 C do 25 C Kolor Szary Szary, grafitowy, czarny, ceglasty, brązowy, piaskowy Szary Biały Szary, biały Biały Grubość spoiny Czas przydatności do użycia po zrobieniu w temp.20 C Zużycie suchej mieszanki na 1dm 3 świeżej zaprawy Wytrzymałość na zginanie po 28 dniach twardnienia Wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach twardnienia 5-20 mm 10-15 mm 10-15mm 1-3 mm 1-3 mm ok. 10 mm 1-5 mm ok. 2 godz. ok. 2 godz. Ok. 2 godz. ok. 3 godz. ok. 6 godz. 1-1,5 godz. ok. 1 godz. 1,88 kg 1,92 kg 1,92 kg 1,40 kg 1,40 kg 1,65 kg 1,20 kg > 2,0 MPa > 2,5 MPa > 2,5 MPa > 3,0 MPa > 3,0 MPa > 4,0 MPa 2,5 MPa > 10,0 MPa > 10,0 MPa > 10,0 MPa > 10,0 MPa > 10,0 MPa > 12,0 MPa 6,0 MPa 262
Zaprawa klejąca MURLEP 125, MURLEP-B 126 Schematy doboru materiałów 263
Podstawowe zalecenia wykonawcze Murowane ściany działowe mające przebieg równoległy do rozpiętości stropu, na którym mają być ustawione, zaleca się wznosić na wzmocnionych żebrach stopowych. Żebra takie należy wykonstruować w trakcie wykonywania stropu. Ściany działowe mające przebieg prostopadły do rozpiętości stropu zaleca się wykonywać jako możliwie najlżejsze. Podstawową zasadą wznoszenia murowanych ścian działowych jest przewiązywanie elementów murowych w kolejnych warstwach poziomych, aby spoiny pionowe nie pokrywały się. Warunek ten nie dotyczy ścian wykonywanych z pustaków szklanych. W przypadku murowanych ścian działowych wznoszonych na stropie, zaleca się oddzielić je od podłoża poprzez ułożenie pasa folii lub papy. Może to zabezpieczyć ścianę działową przed zarysowaniem w dolnej części przy ugięciu się stropu. Ściany o grubości 1 / 4 cegły (6,5 cm) i długości większej niż 5 m lub wysokości powyżej 2,5 m, zaleca się wzmocnić poprzez zastosowanie zbrojenia poziomego umieszczanego w spoinach muru. Jako zbrojenie stosuje się płaskowniki o przekroju 15-25 x 1,5 mm lub pręty stalowe o średnicy 4,5-6 mm. Zbrojenie, w zależności od przewidywanego obciążenia poziomego ściany, układa się w co drugiej do co czwartej spoinie, lecz nie rzadziej niż co 90 cm. W przypadku ścian z pustaków szklanych, wszystkie elementy poziome i pionowe (żebra) ramy obwodowej powinny mieć zbrojenie, wykonywane najczęściej z dwóch prętów stalowych o średnicy 8 mm, zabezpieczonych przed korozją. Zbrojenie poziome pomiędzy kolejnymi warstwami pustaków szklanych wykonuje się z dwóch prętów o średnicy 4,5-6 mm. Zbrojenie pionowe wykonuje się z pojedynczych prętów układanych na przemian po jednej i po drugiej stronie ściany. Należy zwracać uwagę, aby zbrojenie nie dotykało pustaków. Pomiędzy górną krawędzią ściany działowej a stropem znajdującym się nad nią zaleca się pozostawić szczelinę dylatacyjną szerokości 1,0-1,5 cm, którą wypełnia się materiałem elastycznym. W przypadku ścian z pustaków szklanych, dylatacje (odstępy) przy ścianach bocznych i stropie powinny wynosić 2 cm. 264
Wznoszenie ścian działowych Wykonywanie ścianek działowych z bloczków z betonu komórkowego lub bloczków silikatowych, na cienkich spoinach, przy użyciu zapraw MURLEP 125, MURLEP-B 126 Wykonywanie ścianki działowej rozpoczyna się od wyznaczenia linii jej przebiegu, czyli od wytrasowania jej na oczyszczonym stropie, suficie i przylegających ścianach. Do tego celu można użyć np. barwionego sznurka i poziomnicy lub urządzenia laserowego. Usytuowanie ścianek działowych można przewidzieć już na etapie murowania ścian głównych, czyli ścian zewnętrznych i wewnętrznych ścian konstrukcyjnych. W odpowiednich miejscach, do dowiązania się ze ścianką działową, wmurowuje się w te ściany odpowiednie kotwy stalowe. Kotwy wmurowuje się w co drugiej lub w co czwartej spoinie lecz nie rzadziej niż co 90 cm. 265
Wznoszenie ścian działowych Pierwszą warstwę elementów murowych, podobnie jak przy ścianach głównych, układa się na zaprawie POZMUR 115. W przypadku ścian działowych wykonywanych na stropie, przed naniesieniem zaprawy, na oczyszczonym podłożu zaleca się najpierw ułożyć warstwę folii lub papy, aby uniknąć zarysowania w dolnej części ściany działowej przy ugięciu się stropu. Elementy murowe ustawia się tak, aby spoiny poziome ściany już istniejącej i wznoszonej ścianki działowej były na tej samej wysokości, co umożliwi powiązanie obu ścian łącznikami wcześniej osadzonymi w ścianie głównej. Elementy ścianki działowej dostawia się do ściany wcześniej wzniesionej, nakładając również zaprawę murarską na pionowy styk obu łączonych ścian. Elementy pierwszej warstwy należy bardzo dokładnie wypoziomować. Jeżeli ścianka działowa domurowywana jest do ściany głównej, w której nie zamocowano wcześniej łączników metalowych, połączenie obu ścian wykonuje się za pomocą łączników wygiętych w kształt litery L. Podobnie można postąpić, gdy do wznoszenia ścianki działowej używa się innego materiału niż zastosowany do wzniesienia ścian głównych. Różnica wysokości elementów murowych może bowiem powodować, że spoiny poziome w obu ścianach nie będą się zgadzać i zastosowanie łączników prostych nie będzie możliwe. Stosowanie łączników zagiętych wymaga ich odpowiedniego przymocowania do ścian. W zależności od użytych elementów murowych zamocowanie to można wykonać za pomocą gwoździ lub kołków rozporowych. 266
Wznoszenie ścian działowych Każdorazowo na oczyszczoną powierzchnię elementów warstwy dolnej nanosi się zaprawę MURLEP 125 lub MURLEP-B 126, pasmem o grubości 1-3 mm. Równomierne ułożenie zaprawy ułatwia zastosowanie specjalnej kielni korytkowej o zębatej krawędzi i szerokości równej szerokości muru. Przy murowaniu elementów należy pamiętać o zasadzie przewiązywania warstw. Wykonywanie ścianek działowych z pustaków szklanych, przy użyciu zaprawy PUSTLEP 140 Po wyznaczeniu przebiegu ścianki i rozplanowaniu położenia elementów, na przylegających ścianach montuje się aluminiowe profile U (jeśli mają być zastosowane) lub zamocowuje czasowo odpowiedniej wielkości deski, krawędziaki względnie kątowniki, umożliwiające wykonanie żeber ramy obwodowej. Następnie umieszcza się przekładki elastyczne, stanowiące wypełnienie szczelin dylatacyjnych. Podobne elementy umożliwiające uformowanie żebra dolnego (cokołu) umieszcza się na podłodze. Następnie umieszcza się i zamocowuje wymagane zbrojenie żeber. 267
Wznoszenie ścian działowych Przygotowaną zaprawę PUSTLEP 140 o konsystencji gęstoplastycznej rozprowadza się w dolnym żebrze, a następnie układa się dolną warstwę pustaków szklanych. Pustaki układa się pod sznur murarski, rozpięty przy górnej ich krawędzi. Kolejne elementy wbudowuje się, nanosząc zaprawę na boczną powierzchnię każdego pustaka, aby wypełnić nią szczelnie spoiny pionowe. Zaprawą murarską wypełnia się także pionowy odcinek żebra obwodowego. Odległości między pustakami można ustalić, stosując krzyżyki dystansowe do pustaków szklanych. Następnie układa się zaprawę na powierzchni pierwszej warstwy pustaków i wciska w nią dwa pręty zbrojenia poziomego. Przekłada się sznur murarski na wyższy poziom i przystępuje do wykonywania kolejnej warstwy ściany. Podczas wbudowywania pustaków zaleca się na bieżąco usuwać mokrą szmatką nadmiar zaprawy wyciśniętej ze spoin. 268
Po ułożeniu każdej warstwy sprawdza się jej wypoziomowanie. Należy przy tym unikać uderzania pustaków kielnią lub innymi narzędziami. Można stosować wyłącznie młotki gumowe. Kolejno wykonuje się następne warstwy ściany. Po ułożeniu warstwy ostatniej, nad pustakami formuje się górne żebro poziome ramy obwodowej. Po zakończeniu wznoszenia ściany i stwardnieniu zaprawy, odrywa się płytki krzyżyków dystansowych. Zaprawa PUSTLEP 140 w kolorze białym może zastępować zaprawę do spoinowania. Ścianę zaleca się jednak wyspoinować przy użyciu zaprawy FUGA NANOTECH 730, FUGA SILVER 731, która umożliwia uzyskanie spoin kolorowych. W takim przypadku, podczas wznoszenia ścianki należy pozostawić spoiny niewypełnione na głębokość ok. 1 cm. Postępowanie jest identyczne, jak przy spoinowaniu płytek ceramicznych. Zarobioną zaprawę nanosi się za pomocą gumowej pacy do spoinowania ruchami ukośnymi w stosunku do krawędzi pustaków. 269
Po przeschnięciu zaprawy, jej pozostałości na powierzchni pustaków szklanych należy usunąć za pomocą często płukanej gąbki. Należy przy tym uważać, aby nie wypłukiwać zaprawy ze spoin. Spoinowanie połączeń między płytami gipsowo-kartonowymi Przed przystąpieniem do spoinowania należy oczyścić powierzchnię płyt w obrębie styku z kurzu i pyłu. Krawędzie cięte i odpowiednio sfazowane zaleca się zwilżyć wodą. Oryginalne krawędzie płyt, fazowane fabrycznie, nie wymagają zwilżenia. Przygotowaną gipsową zaprawę szpachlową nanosi się i rozprowadza poprzecznie w stosunku do linii styku płyt. Zaprawę wciska się jak najgłębiej, aby szczelnie wypełnić cały styk. Następnie ruchem jednostajnym rozprowadza się i wygładza zaprawę szpachlową wzdłuż całej spoiny. 270
Za pomocą szpachelki w uprzednio rozprowadzoną zaprawę szpachlową wciska się taśmę zbrojącą. Może to być taśma papierowa, taśma siateczkowa (samoprzylepna) z włókna szklanego lub taśma z fizeliny. W trakcie tej czynności należy unikać pozostawiania pęcherzyków powietrza pod taśmami pełnymi. Powierzchnię taśmy pokrywa się cienką warstwą wyciśniętej zaprawy szpachlowej i pozostawia całość do wyschnięcia. Następnie nakłada się kolejną warstwę zaprawy szpachlowej pasmem o ok. 5 cm szerszym niż obszar styku płyt i czeka do jej wyschnięcia. Ostatnią, trzecią warstwę zaprawy szpachlowej nanosi się szerzej niż warstwa poprzednia i starannie zlicowuje z powierzchnią płyt. Po wyschnięciu ostatniej warstwy zaprawy szpachlowej przystępuje się do szlifowania i wygładzania spoiny przy użyciu drobnoziarnistego papieru ściernego siateczkowego. 271
Warianty zamocowania ścianki z pustaków szklanych 272