Prof, dr hab. inz. Ryszard Hotownicki Kierownik Zaktadu Agroinzynierii Instytut Ogrodnictwa ul. Konstytucji 3 Maja 1/3 96-100 Skierniewice RECENZJA rozprawy doktorskiej Pana mgr inz. LUKASZA KOZIOtA pt. Metoda oceny infrastruktury technicznej przeznaczonej do pielegnacji drzew owocowych" 1. Podstawa opracowania recenzji Pismo z dnia 24 czerwca 2015r. Pana prof. dr. hab. inz. Tomasza Nurka Dziekana Wydziatu Inzynierii Produkcji Szkoty Gtownej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. 2. Przedmiot recenzji Recenzowana rozprawa doktorska zawiera wszystkie wymagane formalnie sktadniki tj. wprowadzenie, przegla.d literatury, przedstawienie problemu badawczego, eel i zakres pracy, metodyke, wyniki i wnioski, streszczenie w jezyku polskim i angielskim oraz spis literatury. Praca liczy 128 stron maszynopisu formatu A4, 16 rysunkow i 26 tabel, spis literatury zawieraja.cy 131 pozyeji literatury polskiej i obcojezycznej oraz jeden zatqeznik. Rozprawa zostata wykonana pod kierunkiem Pana dr hab. inz. Marka Gaworskiego, prof. SGGW i promotora pomocniczego dr Piotra Borowskiego na Wydziale Inzynierii Produkcji Szkoty Gtownej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. 3. Ocena merytoryczna Ogromny postep techniczny w pota.czeniu z rosna.ca. konkurencja. pomiedzy producentami maszyn rolniczych sprawia, ze przecietny rolnik ma wiele trudnosci z wyborem najbardziej odpowiedniej infrastruktury technicznej dla swojego gospodarstwa. Zadania tego nie utetwia coraz szersza oferta wytworcow funkcjonuja.cych na globalnym rynku, ani zwiekszaja.ca sie liczba imprez targowych, pokazow i demonstracji maszyn. Propozycje krajowego przemystu, ktore zazwyczaj sa. lepiej dostosowane do potrzeb polskiego rolnictwa, nie zawsze sa. tarn widoczne, gdyz rosna.ee koszty promocji utrudniaja. dostep do rynku mniej zasobnym producentom. Jednoczesnie wiele nowych
2 maszyn wyposazono w unikalne rozwiazania, ktorych przydatnosc w krajowych warunkach jest niezwykle trudna do zweryfikowania bez odpowiedniej wiedzy technicznej i doswiadczenia. Jednoczesnie zapasc w finansowaniu nauki i doradztwa rolniczego uniemozliwia prowadzenie niezaleznych badah porownawczych maszyn i narzedzi uwzgledniaja.cych specyfike polskiej produkcji rolniczej. Brak wynikow takich badah utrudnia podejmowanie racjonalnych decyzji przez rolnikow, ktorym nie sprzyjaja. takze dotacje UE, gdyz decyzje o zakupie subwencjonowanych maszyn staja. sie duzo tatwiejsze. W takiej sytuacji dokonane wybory nie zawsze znajduja. ekonomiczne uzasadnienie, co czesto prowadzi do przeinwestowania gospodarstw. W nattoku rosnacej ilosci informacji, ktorej przyswojenie wykracza poza mozliwosci przecietnego rolnika, potrzebne sa. nowe narzedzia dla doradcow i rolnikow ulatwiaja.ce podejmowanie wtasciwych decyzji z tego zakresu w oparciu o najlepsza. dostepna. wiedze. Dotyczy to w takim samym stopniu ztozonych technicznie maszyn, jak i prostych narzedzi stosowanych w ogrodnictwie. Praca doktorska przygotowana przez Pana mgr. tukasza Koziota jest proba. przedstawienia koncepcji takiego narzedzia, ktore powinno znalezc praktyczne zastosowanie we wtasciwym doborze infrastruktury technicznej gospodarstw. Opracowanie takiego narzedzia dla catej dostepnej infrastruktury technicznej wykracza jednak poza mozliwosci, nie tylko jednej osoby lecz nawet znacznie liczniejszych zespotow badawczych, majac na uwadze niezwykle szeroki asortyment srodkow technicznych stosowanych w rolnictwie. Z tego powodu Autor wybrat prace pielegnacyjne w sadach jako przyktedowe tto do swoich rozwazah, kierunkuja.c je na ocene pilarek spalinowych i na ich przyktadzie prezentuje swoja. metode. Mozna wiec z duzym przekonaniem uznac wybor tematu rozprawy za bardzo trafny, a tytut dobrze sformutowany. Przedmiotem, a zarazem i celem rozprawy jest opracowanie metody kompleksowej oceny infrastruktury technicznej do oceny efektywnosci maszyn i narzedzi rolniczych w okreslonym systemie produkcji. Przedtozona. do recenzji rozprawe doktorska. mozna zakwalifikowac jako technologiczno-badawcza., maja.ca. istotne znacznie dla rozszerzenia wiedzy w zakresie techniki i technologii produkcji roslinnej oraz organizacji i zarzadzania w inzynierii rolniczej. Wprawdzie przedstawiona rozprawa nie oferuje gotowego narzedzia dla rolnikow utatwiajacego dobor maszyn rolniczych, ale prezentuje ogolna. koncepcje i przydatne wytyczne umozliwiaja.ce opracowanie takiego instrumentu w przysztosci. Mozna wiec podkreslic duze znaczenie utylitarne pracy, ktora wpisuje sie w dyskusje nad prawidtowym doborem srodkow technicznych przez rolnikow. W moim przekonaniu jest to obecnie jeden z najwazniejszych problemow do rozwiazania, przed ktorym stoi srodowisko inzynierii rolniczej w Polsce. Przemawia za tym obserwowana tendencja
3 nabywania bardziej kosztownych i energochtonnych maszyn, niz wynika to z rzeczywistych potrzeb, a ktorych mozliwosci nie sa. w petni wykorzystane. W efekcie ksztattowane sa. zte nawyki, co w obliczu przyszlego ograniczenia poziomu dotacji moga. przyczynic sie do obnizenia konkurencyjnosci polskiego rolnictwa. W pierwszych dwoch rozdziatach rozprawy (Wstep, System produkcji sadowniczej) Doktorant opisuje znaczenie produkcji sadowniczej, nie tylko jako najbardziej dynamicznie rozwijaja.cego sie sektora rolnictwa lecz takze, jako system produkcji wymagaja.cy odpowiedniej infrastruktury technicznej. Szeroko opisuje specyfike i potrzeby wspotczesnej produkcji owocow oraz wzajemne interakcje biologicznego i technicznego potencjatu produkcji owocow. Prezentuje przy tym interesuja.ce podejscie do produkcji sadowniczej, jako systemu bioagrotechnicznego. Wykazuje sie przy tym zaskakujaco dobra. znajomoscia. problemu, jak na przedstawiciela inzynierii rolniczej. Przytacza szczegotowe dane statystyczne i wnikliwie prezentuje srodki techniczne i zmechanizowane technologie stosowane w sadownictwie. Autor szczegotowo, a moze nawet zbyt wnikliwie, analizuje produkcje sadownicza. zagtebiaja_c sie w moim przekonaniu zbyt gteboko w zagadnienia, ktore sa. dose odlegle od tematu pracy, a ponadto zaktocaja. wtasciwe roztozenie akcentow pomiedzy charakterystyka. produkcji sadowniczej w Polsce, a przedmiotem rozprawy. Popetnia przy tym btedy semantyczne i rzeczowe, z uwagi na niezwykle duza. roznorodnosc odmian i infrastruktury technicznej oraz zwiazane z tym bardzo ztozone problemy technologiczne (patrz: uwagi szczegotowe). Swoje rozwazania prowadzi w oparciu o obszema., bo licza.ca. az 117 pozyeji bibliografie. Bez szkody dla jakosci rozprawy mozna byto usuna.c co najmniej 1/3 publikacji pozostaja.cych w luznym zwia.zku z przedmiotem pracy. Wprawdzie wymienione usterki nie umniejszaja. znacza.co jakosci tej czesci rozprawy, ale jednoczesnie wskazuja. na zagrozenia zwiazane z wypowiadaniem sie na tematy, w ktorych nie jest sie specjalista.. Z drugiej strony Doktorant wykazat sie ogolna. wiedza. teoretyczna. nie tylko w dyscyplinie inzynieria rolnicza, lecz nawet stosunkowa. szeroka. znajomoscia. ogrodnictwa. W dalszej czesci rozprawy Doktorant wskazuje na potrzebe ustalenia kierunkow i cia.gtego doskonalenia srodkow technicznych, w tym takze narzedzi stuza.cych ocenie porownawczej dostepnych na rynku srodkow technicznych. Identyfikuje i charakteryzuje gtowne grupy maszyn i narzedzi niezbednych w nowoczesnej produkcji owocow. Nastepnie swoje rozwazania ukierunkowuje na zagadnienia zwiazane z postepem technicznym i statym doskonaleniem cech uzytkowych srodkow technicznych beda.cych w dyspozyeji gospodarstwa sadowniczego. Okresla problem badawczy, ktorym jest potrzeba opracowania narzedzi do kompleksowej oceny infrastruktury technicznej w systemie recznej pielegnacji drzew owocowych. Na tym tie formutuje eel pracy, ktorym jest
4 opracowanie metody wyznaczania i oceny najwyzszej efektywnosci zwiazanej z doborem i eksploatacja. srodkow technicznych. Tak postawiony eel wskazuje na poznawcze znaczenie wykonanych badah. Jako przyktadowy przedmiot swoich rozwazah wybiera maszyny i narzedzia do pielegnacji drzew owocowych, w tym zwtaszcza do ich ciecia i formowania. Metodyke badah mozna uznac za prawidtowa. i bardzo dobrze udokumentowana.. W pierwszej czesci okreslono przestanki do koncepeji oceny infrastruktury technicznej w oparciu o wczesniej wypracowane metody oceny sprzetu technicznego. Przeprowadzono ich krytyczna. analize, w tym oceny eksperckiej i badah ankietowych zebranych od respondentow przy uzyciu specjalnie przygotowanych kwestionariuszy. Zauwaza jednak, ze istotna. trudnoscia. takich badah pozostaje dobor proby, ktory nie pozostaje bez wptywu na rezultaty takich badah. Doktorant w oparciu o szeroko opisane dociekania, pogtebione analiza. dostepnej literatury, przedstawia w rozdziale 5 wtasna. koncepeje metody oceny infrastruktury technicznej na przyktadzie pojedynczego rodzaju srodka technicznego, ktorej podstawa. jest wartosciowanie cech w oparciu o ankiety respondentow. Metoda przewiduje uzycie kwestionariusza z zestawem cech obiektu technicznego i wykorzystanie zaproponowanego przez Doktoranta toku postepowania. Wyodrebnia podzbiory cech technicznych i funkcjonalnych, ktorych liczebnosc zalezy od stopnia ztozonosci maszyny podlegaja.cej ocenie. Nastepnie przyporza.dkowuje do tych cech zalety lub wady i wyraza zaproponowanym miernikiem zwanym przez Autora wskaznikiem efektywnosci aplikacji potencjatu technicznego, ktory jest obliczany w odniesieniu do pojedynczych cech ocenianego obiektu badah. W moim przekonaniu zaproponowana nazwa wskaznika jest zbyt dtuga, mato samowyjasniaja.ca" i tym samym niezrozumiata, co znacza.co utrudni jej szersze uzycie. Powaznym wyzwaniem bedzie dobor najbardziej odpowiednich respondentow, gdyz z jednej strony ich ocena musi bye obiektywna, a z drugiej liczba kwestionariuszy powinna odpowiadac wymogom analizy statystycznej. Spetnienie obydwu warunkow nie bedzie tatwe, z uwagi na duza. trudnosc identyfikacji jednorodnej grupy o wystarczaja.cym doswiadczeniu i wiedzy o cechach technicznych i funkcjonalnych ocenianego sprzetu oraz na powszechna. niechec do wypefniania wszelkich ankiet. W dalszej czesci rozprawy Doktorant przedstawia wyniki oceny 4 amatorskich i 4 profesjonalnych pilarek spalinowych wg 14 cech technicznych i funkcjonalnych. Ta czesc rozprawy zawiera liczne tabele i wykresy przedstawiaja.ee zroznicowanie sredniej wartosci wskaznika, ktore sa. podstawa. szczegotowej analizy badanych pilarek oraz indywidualnych opinii respondentow. W analizie wariancji wykazano istotne zroznicowanie wskaznika efektywnosci aplikacji potencjatu technicznego w zbiorze firm, kategorii cech
5 pilarek oraz ich cech indywidualnych. Dodatkowo, na podstawie analizy statystycznej odpowiedzi pochodza.cych od respondentow, zamieszcza histogramy prezentuja.ce rozktad udzielonych odpowiedzi. Wskazuje przy tym na charakterystyczny trend, ze liczba odpowiedzi pozytywnych (zaleta) jest mniejsza od negatywnych (wada), ale jednoczesnie Autor nie podejmuje proby wyjasnienia tej prawidtowosci. W zakohczeniu rozprawy Doktorant przedstawia 8 wnioskow i stwierdzeh oraz zamieszcza podsumowanie, w ktorym proponuje kierunki przysztych prac nad doskonaleniem opracowanej metody. Przedstawione wnioski sa. poprawnie sformutowane i wynikaja. z przeprowadzonych analiz i badah, a zamierzony eel rozprawy zostat osia.gniety z wynikiem pozytywnym. 4. Uwagi szczegotowe Pragne zwrocic uwage na uzyte sformutowania w tekscie pracy, ktore budza. moje wa.tpliwosci i powinny bye wyjasnione przed ztozeniem pracy do druku. Str. 6. Proponuje skorzystac z ustug native speakera" w celu adjustacji tekstu streszczenia, gdyz w wielu przypadkach uzyte stownictwo nie jest wtasciwe. Str. 11a3. Bardziej wtasciwa. miara. potencjatu w produkcji roslinnej, w tym zwtaszcza sadowniczej nie jest powierzehnia, lecz wielkosc plonow. Przyczyna. sa. mato precyzyjne dane statystyczne i spory dotycza.ee definicji sadu lub plantacji. Przyktadowo, ponad potowa sadow jabtoniowych w Polsce, to tzw. nieuzytki sadownicze, gdzie produkuje sie owoce przemystowe. Znacznie wazniejsza. gospodarczo grupa. sa. sady, w ktorych produkowane sa. jabtka deserowe, gdyz Polska jest ich najwiekszym eksporterem w swiecie. Z tego powodu ta.czne analizowanie powierzehni i gestosci nasadzeh takich sadow moze prowadzic do fatszywych wnioskow. Str. 12. Tytut Czynniki w ocenie polaryzacji produkcji sadowniczej w Polsce" jest niezrozumiaty. Str. 18a2. Drzewostan jabtoniowy, to termin zapozyczony z lesnictwa. Str. 19a3. Co to jest wskaznik oceny powierzehni sadowniczej i dlaczego jest nim zageszczenie sadow? Str. 20. Tabele 4, 5 nie odzwierciedlaja. rzeczywistej gestosci nasadzeh jabtoni w Polsce (patrz: uwaga powyzej). Dla sadow towarowych sadzonych po 2000 roku srednia gestosc sadzenia wynosi ok. 1400-2000 drzew/ha. Str. 28a3. Autor wskazuje na nadmierna. liczbe opryskiwaczy sadowniczych uzytkowanych w polskich sadach, co niewa.tpliwie jest faktem, ale odniesienie ich liczby do upraw polowych wprowadza czytelnika pracy w bta.d. Nalezy bowiem miec na uwadze, ze
6 przecietny sad jest opryskiwany 15-20 razy w sezonie, 4-krotnie czyli czesciej niz uprawy rolnicze. Ponadto okres agrotechniczny na wykonanie zabiegu w sadach wynosi niekiedy zaledwie 12-18 godzin, a w uprawach rolniczych niekiedy nawet ponad 6-8 dni. Str. 40a3. Jabtka to owoce ziarnkowe, a nie pestkowe. Str. 40a3. Zmniejszenie o 50% kosztow zbioru jabtek, w odniesieniu do zbioru recznego, przy uzyciu pojazdu Pluk-O-Trak nie jest mozliwe. Str. 43a6. Sa. sady szpalerowe, ale nie ma koron szpalerowych. Str. 88-89. Rysunek 9 jest powtorzeniem wynikow zamieszczonych w tabeli 15, a rysunek 10 wynikow tabeli 16. 5. Uwagi kohcowe Pomimo wymienionych powyzej uwag rozprawa doktorska pt. Metoda oceny infrastruktury technicznej przeznaczonej do pielegnacji drzew owocowych" nie budzi zastrzezeh pod wzgledem merytorycznym i formalnym. Doktorant przyjaj wtasciwy temat rozprawy o duzym znaczeniu poznawczym i utylitarnym. Przeprowadzit poprawnie analizy i badania eksperymentalne wykazuja.c na tym polu duza. wiedze, dociekliwosc i umiejetnosci badawcze. Wyniki rozprawy wskazuja. na umiejetnosci poprawnego formutowania problemu naukowego, wyjasniania zjawisk w oparciu o prawa wiedzy naukowej i logiczne wycia.ganie wnioskow. 6. Wniosek kohcowy W podsumowaniu stwierdzam, ze przedtozona rozprawa doktorska pt. Metoda oceny infrastruktury technicznej przeznaczonej do pielegnacji drzew owocowych" spetnia wymagania stawiane rozprawom doktorskim zgodnie art. 13, ust.1. Ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. z 2003 r. Nr 65 poz. 595 z pozniejszymi zmianami) stanowia.c oryginalne rozwiazanie problemu naukowego, a Doktorant wykazuje dobra. ogolna. wiedze teoretyczna. w dyscyplinie inzynieria rolnicza i umiejetnosci samodzielnej pracy naukowej. W zwiazku z powyzszym, rozprawe Pana mgr. inz. Lukasza Koziota oceniam pozytywnie i wnosze do Rady Wydziatu o dopuszczenie jej do publicznej obrony. Skierniewice 19.08.2015r.