Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.

Czy widać chmury na horyzoncie? dr Mariusz Cholewa Prezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.

W której fazie cyklu gospodarczego jesteśmy? Roczna dynamika PKB Polski (kwartał do kwartału poprzedniego roku) 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 8,0% 2,2% 6,6% 0,5% 7,0% 7,7% 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 4,2% 2,2% 2,1% 1,5% 5,3% 5,1% 4,6% 0,1% Źródło: GUS

Koszty ryzyka kredytowego w okresie spowolnienia Liczba kredytów konsumpcyjnych i produktów limitowych przechodzących miesięcznie w opóźnienie (tys. szt.) Koszty ryzyka w polskim sektorze bankowym w proc. wyrażone jako relacja rocznych rezerw kredytowych do średniego portfela kredytów netto 700 600 500 400 300 200 100 0 2007-03 2007-06 2007-09 2007-12 2008-03 2008-06 2008-09 2008-12 2009-03 2009-06 2009-09 2009-12 2010-03 2010-06 2010-09 2010-12 2011-03 2011-06 2011-09 2011-12 2012-03 2012-06 2012-09 2012-12 2013-03 2013-06 2013-09 2013-12 2014-03 2014-06 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 2015-12 2016-03 2016-06 2016-09 2016-12 2017-03 2017-06 2017-09 2017-12 2018-03 2018-06 liczba kredytów przechodzących w opóźnienie > 30 dni liczba kredytów przechodzących w opóźnienie > 60 dni liczba kredytów przechodzących w opóźnienie > 90 dni 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 1,87 1,63 1,12 1,23 1,10 1,17 1,15 0,94 0,93 1,00 0,78 0,46 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Źródło: BIK Źródło: obliczenia własne na podstawie danych KNF

Wzrost bezpieczeństwa kredytowania również dzięki systemowi wymiany informacji Liczba pobranych przez banki raportów BIK dla klientów indywidualnych (w mln szt.) 41,1 44,3 42,2 42,1 48,2 48,5 50,9 51,8 58,3 3,2 4,2 6,4 9,1 11,7 15,1 19,9 28,4 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Prognoza Źródło: BIK

Aktywność kredytowa Polaków na tle Unii Europejskiej Kredyty mieszkaniowe / PKB w krajach UE Kredyty konsumpcyjne / PKB w krajach UE 101% 13% 13% 66% 66% 59% 58% 55% 49% 45% 43% 43% 41% 36% 35% 33% 31% 30% 29% 25% 23% 22% 20% 17% 16% 15% 14% 10% 8% 8% 9% 9% 7% 7% 7% 7% 7% 7% 6% 6% 6% 6% 6% 6% 6% 5% 5% 4% 4% 3% 3% 3% 2% 2% 2% 2% Dania Szwecja Holandia Wielka Brytania Cypr Luksemburg Portugalia Hiszpania Francja Finlandia Malta Niemcy Belgia Grecja Estonia Słowacja Austria Irlandia Czechy Włochy Polska Litwa Łotwa Chorwacja Słowenia Bułgaria Węgry Rumunia Cypr Grecja Bułgaria Polska Portugalia Francja Słowacja Finlandia Hiszpania Wielka Brytania Węgry Rumunia Niemcy Dania Słowenia Luksemburg Włochy Austria Czechy Szwecja Irlandia Estonia Malta Chorwacja Holandia Belgia Łotwa Litwa Źródło: obliczenia własne na podstawie ECB 2017

0,4 0,0-0,3 0,3-0,0-0,3-0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,2 95,3% 27,1% 7,2% -23,9% -6,1% 0,2% 15,1% 9,2% 3,6% 1,3% 3,7% 5,3% Bardzo dobre wyniki sprzedaży kredytów konsumpcyjnych i mieszkaniowych w 2018 roku Wartość portfela kredytów konsumpcyjnych i mieszkaniowych (w mld zł) Sprzedaż i roczna dynamika kredytów mieszkaniowych Sprzedaż i roczna dynamika kredytów konsumpcyjnych 81,4 Kredyty mieszkaniowe Kredyty konsumpcyjne 408,6 179.1 64,0 41,4% 65,3 43,6 1,9% -33,3% 55,6 27,5% 54,2 39,7 38,9-2,4% -1,8% -26,9% 40,0 41,4 41,9 2,8% 3,4% 1,3% 46,7 11,5% 56,0 19,8% 100% 65% 30% -5% 95,3% 59,1 75,1 27,1% 80,5 7,2% 61,3-23,9% 57,6-6,1% 57,6 0,2% 76,0 78,8 72,4 75,0 66,3 15,1% 9,2% 3,6% 1,3% 3,7% 83,0 5,3% 100% 68% 35% 3% 71,5 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 prognoza sprzedaż (mld zł) dynamika r/r -40% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 prognoza sprzedaż (mld zł) dynamika r/r -30% Źródło: NBP Źródło: BIK Źródło: BIK

Stabilna jakość portfela i nowych kredytów Udział kredytów opóźnionych powyżej 90 dni Udział rachunków opóźnionych > 90 dni w liczbie kredytów konsumpcyjnych udzielonych w latach 2007 2017, obserwowany po 12 i 36 m-cach od udzielenia kredytu Udział rachunków opóźnionych > 90 dni w liczbie kredytów mieszkaniowych udzielonych w latach 2007 2017, obserwowany po 36 m-cach od udzielenia kredytu po 12 m-cach po 36 m-cach 18,3% Kredyty konsumpcyjne 11,3% 9,2% 11,7% 8,3% 5,9% 1,9% Kredyty mieszkaniowe 2,8% 3,9% 4,7% 4,2% 3,4% 3,7% 3,9% 3,7% 3,9% 2,3% 1,8% 2,0% 2,1% 2,1% 2,0% 1,9% 1,8% 0,9% 1,4% 1,3% 1,2% 0,9% 0,6% 0,6% 0,7% 0,3% 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Źródło: KNF Źródło: BIK Źródło: BIK

Najbardziej dynamicznie rosną kredyty mieszkaniowe na wysokie kwoty Dynamika liczby (r/r) udzielonych kredytów mieszkaniowych w okresie 01-09.2018 r. wg przedziałów kwotowych (tys. zł) Udział wartościowy kredytów mieszkaniowych opóźnionych > 90 dni wg kwoty zaciągniętego kredytu (tys. zł) 8,1% 14,3% 22,9% 41,8% 31,3% 24,7% 6,8% 17,7% -5,2% -17,5% <=100 100-150 150-200 200-250 250-350 350-500 500-1000 >1000 1,8% 1,2% 1,2% 1,2% 1,4% 2,2% <=100 100-150 150-200 200-250 250-350 350-500 500-1 000 >1 000 Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r.

Najwyższe wzrosty wysokokwotowych kredytów gotówkowych Dynamika liczby (r/r) kredytów gotówkowych udzielonych w okresie 01-09.2018 r. wg przedziałów kwotowych (tys. zł) Udział rachunków 90+ w liczbie kredytów gotówkowych uruchomionych w latach 2015-2017 obserwowany po 12 i 36 miesiącach od otwarcia rachunku po 12 m-cach po 36 m-cach 6,3% 7,3% 11,6% 5,9% 7,3% 8,6% 9,3% 4,2% 2,1% 2,4% 2,4% 2,5% 2,6% 2,5% 2,4% <=4 4-15 15-30 30-50 >50 <4 4-15 15-30 30-50 >50 Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r.

Wzrost średniej kwoty udzielonego kredytu gotówkowego powiązany jest ze wzrostem umownego okresu kredytowania Średni okres kredytu gotówkowego (w miesiącach) Okres umowny (nowe rachunki) Okres rzeczywisty (zamykane rachunki z wyłączeniem 90+) 58% 24,1 28,3 31,2 36,3 39,9 42,8 45,8 51% Wartości kredytów gotówkowych udzielana jest na okres powyżej 5 lat 17,3 18,6 19,0 19,6 20,7 21,8 22,0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 01-09.2018 Wartości udzielonych kredytów gotówkowych związana jest z konsolidacją/rolowaniem Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r.

Duża aktywność firm pożyczkowych przy niskich kwotach finansowania Struktura wartości sprzedaży kredytów gotówkowych i pożyczek udzielonych od stycznia do września 2018 r. Firma pożyczkowa Bank 0,5 mld zł 4,5 mld zł 10,7 mld zł 58,4 mld zł 79,4% Kwota finansowania do: 1 tys. zł 20,6% 56,7% Kwota finansowania do: 4 tys. zł 43,3% 42,1% Kwota finansowania do: 10 tys. zł 57,9% 9,0% Ogółem 91,0% Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r.

Przenikanie finansowania pożyczkowego i kredytowego Klienci wspólni Pożyczkobiorcy 543 tys. Zadłużenie 25,6 mld zł Jakość klienta * Klienci tylko sektora pożyczkowego Zadłużenie 0,6 mld zł Tylko pożyczki, nigdy kredyty 8,9% Tylko pożyczki, kiedyś kredyty 14,5% Pożyczki i kredyty 76,5% Pożyczki 4,0 Kredyty gotówkowe 14,5 Kredyty mieszkaniowe 5,2 Pozostałe 1,9 Brak opóźnień 35,1% 1-30 dni 16,9% 31-90 dni 8,9% > 90 dni 39,1% * Jakość klienta mierzona łącznie w sektorze bankowym i pożyczkowym Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r.

Kredyt prywatny na cele gospodarcze? Struktura finansowania mikroprzedsiębiorców 100 mld zł Zadłużenie 13 mld zł Jakość klientów w kredytach firmowych: 11,9%* * Udział klientów z kredytem opóźnionym > 90 dni Finansują się tylko jako firma 21% Finansują się jako firma i osoba prywatna 79% 52% zadłużenie firmowe 52 mld zł 48% zadłużenie prywatne 48 mld zł Jakość klientów w kredytach firmowych: 10,3% Jakość klientów w kredytach prywatnych: 9,8% Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r.

Kredyt prywatny na cele gospodarcze? Struktura finansowania mikroprzedsiębiorców nieaktywnych gospodarczo 12,8 mld zł Zadłużenie 1,7 mld zł Jakość klientów w kredytach firmowych: 42,2%* * Udział klientów z kredytem opóźnionym > 90 dni Finansują się tylko jako firma 24% Finansują się jako firma i osoba prywatna 76% 42% zadłużenie firmowe 5,4 mld zł 58% zadłużenie prywatne 7,4 mld zł Jakość klientów w kredytach firmowych: 37,5% Jakość klientów w kredytach prywatnych: 34,5% Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r. Dotyczy mikroprzedsiębiorców wykreślonych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

Wysokie ryzyko mikroprzedsiębiorców korzystających z wysokokwotowych kredytów prywatnych Udział mikroprzedsiębiorców wśród posiadaczy Udział liczbowy kredytów opóźnionych > 90 dni w zależności od kwoty zaciągniętego kredytu osoby prywatne mikro kredytów gotówkowych kredytów mieszkaniowych kredytów gotówkowych kredytów mieszkaniowych 16,2% 18,1% 19,2% 13,3% 1,1% 2,6% 7,7% 3,3% 6,5% 12,6% 14,4% 13,1% 8,8% 8,4% 1,2% 2,6% 1,1% 2,8% 3,9% 5,1% 9,8% do 15 tys. 15-50 tys. >=50 tys. do 200 tys. 200-500 tys. 500-1000 tys. >=1000 tys. do 15 tys. 15-50 tys. >= 50 tys. do 200 tys. 200-500 tys. 500-1000 tys. >=1000 tys. Dane BIK wg stanu na 30.09.2018 r.

Aktywność gospodarcza w Polsce Liczba firm otwieranych w tys. Zmiana roczna netto liczby działających firm o zatrudnieniu do 9 osób 314 318 358 402 346 358 365 357 360 349 369 63,0 71,0 50,1 56,3 10,4-28,6 71,9 78,7 99,0 69,6-113,9 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. Źródło: GUS

Dynamiczny wzrost sprzedaży: Przenoszenie ryzyka pomiędzy kredytami firmowymi i prywatnymi Zwiększanie średniej kwoty kredytu Jakość nowych kredytów pozostaje na bezpiecznym poziomie: +7,2% +19,1% Wyższe ryzyko kredytów na wysokie kwoty Przenoszenie ryzyka pomiędzy sektorem pożyczkowych i bankowym <4% <1% Kredyty konsumpcyjne 01-09.2018/2017 Kredyty mieszkaniowe 01-09.2018 /2017 Wydłużanie okresów kredytowania Kredyty konsumpcyjne Kredyty mieszkaniowe