NIE BÓJMY SIĘ RATOWAĆ ŻYCIA Nieszczęśliwy wypadek może zdarzyć się wszędzie o każdej porze dnia i roku. Często bywa tak, że wezwane pogotowie przyjeżdża po upływie czasu, który powoduje, że bez natychmiastowej pomocy przedlekarskiej (zwanej pierwszą pomocą) poszkodowany traci życie. Każdy z nas był świadkiem jakiegoś wypadku bardziej lub mniej poważnego. Jaka jest nasza reakcja w takiej sytuacji? Czujemy wyższy poziom adrenaliny. Czujemy ulgę, że to nie nam się przytrafiło, gapimy się jak inni ludzie radzą sobie pomagając poszkodowanym. Słowem instynktownie przyjmujemy bierną postawę pomnażając tłum gapiów podszytych uczuciem sensacji. W bezsensownych rozmowach dociekamy kto zawinił, a w wypadkach z udziałem samochodów oceniamy stopień uszkodzonych pojazdów. Kodujemy w naszej pamięci jak najwięcej szczegółów, by potem dzielić się tą wątpliwą sensacją z rodziną czy znajomymi. Ci, którzy ucierpieli w wypadku zazwyczaj nas nie interesują bo nie jesteśmy lekarzami, ratownikami, a w szkoleniach o tematyce pomocy przedlekarskiej uczestniczymy bo musimy. Po takich szkoleniach zupełnie bezzasadnie - nie czujemy się kompetentni by podjąć jakiekolwiek działanie. Pierwszej pomocy możemy udzielać sobie nawzajem, o ile znamy podstawowe zasady jej udzielania, a w sumie powinniśmy znać.. Okazuje się jednak, że gdy znajdziemy się w sytuacji, w której doszło do wypadku nie podejmujemy się udzielenia pomocy przedlekarskiej, bo liczymy na to, że podejmie się tego inny świadek zdarzenia. Statystyki podają, że tylko kilka procent świadków wypadku podejmuje się udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanemu. Gdy dochodzi do uszkodzenia tętnicy, w kilka minut może dość do wykrwawienia. Natychmiastowe zatamowanie takiego krwotoku opatrunkiem uciskowym przez kogokolwiek, kto jest świadkiem takiego wypadku, może ocalić ludzkie życie. W sytuacji gdy poszkodowany w wyniku urazów traci funkcje życiowe, czyli oddech i krążenie, nie podjęcie resuscytacji w postaci sztucznego oddychania i zewnętrznego uciskania serca spowoduje, że po około 4,5 minutach wskutek niedotlenienia 1
mózgu nastąpi śmierć. Podałem tu tylko sytuacje, w których brak pierwszej pomocy doprowadza do śmierci. Wzbudźmy w sobie refleksje dotyczące tego, jak reagujemy na sytuacje, w których wymagane jest udzielenie pierwszej pomocy. Bo niby każdy z nas coś tam wie, słyszał, czytał, widział. Jednak statystyki dowodzą, że różnie, niestety, z naszą reakcją bywa. Dlaczego, chyba nie trzeba tłumaczyć. Należy zwrócić uwagę na 2 aspekty dotyczące udzielania pierwszej pomocy: Nie bójmy się udzielać pomocy! Nawet niewłaściwie (nieporadnie) wykonany masaż serca, może zapobiec niedotlenieniu mózgu. Aspekt prawny dotyczący pomocy (Art. 162 Kodeksu Karnego): "... kto człowiekowi znajdującemu się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3". Tymczasem zakres pomocy jakiej każdy z nas jest w stanie udzielić bywa bardzo szeroki. Już samo wykonanie telefonu na pogotowie w świetle prawa uznawane jest za udzielenie pierwszej pomocy. Jednak przy odrobinie podstawowej wiedzy można jeszcze bardziej pomóc osobie poszkodowanej. Do czasu jego przybycia należy zabezpieczyć miejsce wypadku, w taki sposób by nie stanowiło ono zagrożenia dla innych. Podjąć próbę oceny stanu poszkodowanej osoby. Jeśli poszkodowanych jest więcej niż jedna osoba, poprosić o pomoc kogoś ze wspomnianych gapiów. Na czym polega ocena stanu poszkodowanych w wypadku? Oto podstawowe czynności, które należy wykonać: - kontrola przytomności- należy spróbować nawiązać kontakt słowny z poszkodowanym, jeśli się nie uda tzn. że jest nieprzytomny; 2
- kontrola drożności dróg oddechowych jeżeli poszkodowany jest przytomny i może swobodnie rozmawiać, to oznacza że jego drogi oddechowe są drożne; o częściowej niedrożności dróg oddechowych świadczą: świst wydechowy, syczący szmer wydechowy, chrapanie lub bulgotanie; - o całkowitej niedrożności dróg oddechowych świadczą: brak ruchów oddechowych (w okolicy ust i nosa przepływ powietrza jest niewyczuwalny i niesłyszalny), tzw. paradoksalne ruchy klatki piersiowej, podczas których przy próbie wdechu unosi się nadbrzusze, a zapada klatka piersiowa (przy wydechu na odwrót); - kontrola oddechu (należy przybliżyć ucho do ust ratowanego, kierując wzrok na jego klatkę piersiową; w czasie krótszym niż 10 sek. Należy ocenić : wzrokiem ruch klatki piersiowej, słuchem szmer wydychanego powietrza, czuciem ruch powietrza na własnym policzku. Jeżeli po wypadku istnieje nadal realne zagrożenie życia poszkodowanego, należy go niezwłocznie ewakuować z miejsca zdarzenia (np. z samochodu). Działanie to jest dopuszczalne tylko w warunkach zagrożenia życia rannego (poszkodowanego). Takie sytuacje m.in. to: istnieje możliwość pożaru lub wybuchu, zsunięcie się rozbitego samochodu z urwiska, zatrucie toksycznymi substancjami, zerwane przewody elektryczne. A także: utrudnione jest przeprowadzenie podstawowych zabiegów ratujących życie (resuscytacji), jeżeli pozycja poszkodowanego stanowi bezpośrednie zagrożenie dla niego. Podstawowe czynności ratunkowe W przypadku gdy poszkodowany nie reaguje i nie oddycha prawidłowo, należy przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej (4 serie po 15 ucisków klatki piersiowej oraz 2 oddechy zastępcze tzw. sztuczne oddychanie ). Kiedy uda nam się przywrócić u poszkodowanego stabilny oddech oraz akcję serca należy ułożyć go w pozycji bocznej bezpiecznej (bocznej ustalonej) Etapy postępowania w celu ułożenia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej: 3
1. zdejmij okulary poszkodowanego (jeśli takie posiada) 2. uklęknij przy poszkodowanym i upewnij się, że obie nogi są wyprostowane, 3. rękę bliższą tobie ułóż pod kątem prostym w stosunku do ciała, a następnie zegnij w łokciu pod kątem prostym tak, aby dłoń ręki była skierowana do góry, 4. dalsza rękę przełóż w poprzek klatki piersiowej i przytrzymaj stroną grzbietową przy bliższym tobie policzku, 5. drugą swoją ręką złap za dalszą kończynę dolną tuż powyżej kolana i podciągnij ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża, 4
6. przytrzymując dłoń dociśniętą do policzka, pociągnij za dalszą kończynę dolną tak, by ratowany obrócił się na bok w twoim kierunku, 7. ułóż kończynę, za którą przetaczałeś poszkodowanego w ten sposób, zarówno staw kolanowy jak i biodrowy były zgięte pod kątem prostym, 8. odegnij głowę ratowanego ku tyłowi by upewnić się, że drogi oddechowe są drożne, 9. gdy jest to konieczne, ułóż rękę ratowanego pod policzkiem tak, by utrzymać głowę w odgięciu, 10. regularnie sprawdzaj oddech. Okryj leżącego w tej pozycji, aby zapobiec wyziębieniu organizmu i czekaj na przybycie ratowników. Natomiast w przypadku wystąpienia krwotoku stanowiącego bezpośrednie zagrożenie życia, należy starać się jak najszybciej zatamować krwawienie poprzez nałożenie opatrunku uciskowego. Przystępując do opatrywania ran nie należy usuwać z rany ciał obcych oraz przemywać ran żadnym środkiem odkażającym. Na ranę powinniśmy położyć pakiet jałowej gazy, lub inny czysty materiał (płótno lub bandaż), starając się nie 5
dotykać rękami miejsc materiału opatrunkowego, które będą przylegały do powierzchni rany. U ofiar wypadku możliwym jest wystąpienie wstrząsu urazowego. Może on zostać wywołany w następstwie dużej utraty krwi, obfitego krwotoku, złamania kości, oparzeń, lęku i bólu. Charakterystyczne objawy wstrząsu u ofiar wypadku, to przede wszystkim: - blada z odcieniem sinawym, wilgotna i chłodna skóra, - przyspieszone tętno i oddech, - obniżone ciśnienie tętnicze krwi, - wrażenie wyczerpania i utrata przytomności. Wstrząs jest stanem gwałtownego zagrożenia życia. Dlatego do czasu przybycia fachowej pomocy powinniśmy: - w miarę możliwości usunąć przyczynę wstrząsu (np. zatamować krwotok), - ułożyć poszkodowanego na plecach, - jeżeli obrażenia na to pozwolą, to należy unieść kończyny dolne powyżej klatki piersiowej, - w przypadku osób nieprzytomnych z urazami głowy nie powinniśmy unosić nóg, - okryć kocem, płaszczem itp. Nie wolno podawać poszkodowanemu żadnych płynów (wkrótce może być operowany), możemy natomiast zwilżyć usta wodą lub innymi płynami. Nie należy poruszać poszkodowanego bez potrzeby, natomiast powinniśmy zapewnić mu spokój (rozmawiać z nim tak, aby poczuł się bezpiecznie). Każdy z nas może pomóc zanim przyjedzie pogotowie ratunkowe! Należy pamiętać o tym, by w takiej sytuacji zachowywać się spokojnie. Nasz spokój będzie bardzo potrzebny! Jeśli będziemy działać spokojnie, wtedy nasza pomoc będzie najskuteczniejsza. Bardzo ważne jest, żeby wszystkie czynności wykonywać sprawnie i ze spokojem. Zanim zaczniemy działać, musimy zadbać nie tylko o osobę, której pomagamy, ale także o siebie. Nie pomożemy nikomu, jeśli nam się coś stanie. Pamiętajmy, pewnego dnia i my możemy uratować komuś życie! Zachęcam do prowadzenia zajęć z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Już niebawem zakończę pracę nad programem o tej tematyce, który pomoże zainteresowanym wychowawcom i nauczycielom opracować cykl tematyczny z 6
tego zakresu. Dopasować treści do wieku i sprawności uczniów (wychowanków). Kontakt dziecka z podstawowymi zasadami udzielania pierwszej pomocy już od najmłodszych lat rokuje nabycie przez nie takich zachowań, które w sytuacji zaistniałego wypadku pozwoli natychmiast podjąć właściwe działanie ratunkowe. Program będzie do wypożyczenia w bibliotece Internatu lub u mnie. Powstanie także tablica dydaktyczna w formie komiksu, którą będzie można wykorzystać na zajęciach z pierwszej pomocy. Jaś Fasola robił co mógł http://www.youtube.com/watch?v=o6enx8wygq8&feature=fvw opr. mgr LESZEK NIEMIEC 7