sporządzony na okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2025r. na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2016 r. (ogólny opis lasu elaborat)

PROJEKT PLANU URZĄDZENIA LASU DLA LASÓW SKARBU PAŃSTWA BĘDĄCYCH W ZARZĄDZIE URZĘDU MIASTA PIONKI sporządzony na okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2025r. na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2016 r. (ogólny opis lasu elaborat)

Spis treści 1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LASÓW I GRUNTÓW PRZEZNACZONYCH DO ZALESIENIA...8 1.1 WSTĘP...8 1.2 PRZESTRZENNE USYTUOWANIE URZĄDZANEGO OBIEKTU ORAZ KRÓTKI RYS HISTORYCZNY...9 1.2.1 Przestrzenne usytuowanie urządzanego obiektu względem podziału administracyjnego kraju...9 1.2.2 Stan posiadania...10 1.2.3 Podział powierzchniowy...12 1.2.4 Rys historyczny...12 1.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENE REGIONU DOTYCZĄCE GOSPODARKI LEŚNEJ I OCHRONY PRZYRODY Z UWZGLĘDNIENIEM REGIONALNYCH STRATEGII ROZWOJU ORAZ PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA...14 1.4 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW PRZYRODNICZYCH...16 1.4.1 Położenie obiektu w przestrzeni przyrodniczo-leśnej...16 1.4.2 Rzeźba terenu...17 1.4.3 Warunki klimatyczne...17 1.4.4 Warunki wodne...18 1.4.5 Warunki glebowe...18 1.4.6 Charakterystyka typów siedliskowych lasu...19 1.4.7 Zanieczyszczenie powietrza i uszkodzenia lasu od emisji przemysłowych...19 1.4.8 Typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw...19 1.4.9 Ocena walorów genetycznych lasu...20 1.4.10 Ogólna ocena stanu środowiska przyrodniczego...20 1.4.11 Walory przyrodnicze...20 1.4.12 Zagrożenia środowiska przyrodniczego...21 1.5 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW EKONOMICZNYCH...21 1.5.1 Krótka charakterystyka ekonomiczna regionu...21 1.5.2 Charakterystyka kompleksów leśnych...21 1.6 CHARAKTERYSTYKA STANU LASU ORAZ ANALIZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH...21 1.6.1 Ocena możliwości produkcyjnych na podstawie zestawień końcowych...21 1.6.2 Struktura gatunkowa według gatunków panujących w ramach typów siedliskowych lasu i klas bonitacji...22 1.6.3 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku...25 1.6.4 Powierzchniowy i miąższościowy udział rzeczywistych gatunków drzew...27 1.6.5 Porównanie udziału powierzchniowego i miąższościowego z poprzednią rewizją PUL..32 1.6.6 Charakterystyka młodego pokolenia...32 1.6.7 Ocena zgodności składu gatunkowego z typem lasu...33 1.6.8 Ocena stanu uszkodzeń drzewostanów...33 1.6.9 Ocena stanu sanitarnego lasu...33 2 OPIS PRZYJĘTYCH ZASAD OKREŚLENIA ZADAŃ...34 2.1 PODSTAWY GOSPODARKI PRZYSZŁEGO OKRESU...34 2.1.1 Cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej...34 2.1.2 Podział według dominującej funkcji lasów...34 2.1.3 Podział na gospodarstwa...34 2.1.4 Wieki rębności...34 2.2 ZADANIA GOSPODARCZE WYNIKAJĄCE Z PLANU URZĄDZENIA LASU...35 2.2.1 Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu...35 2.2.2 Etat cięć użytkowania przedrębnego...36 2.2.3 Etat miąższościowy użytków głównych (rębne i przedrębne)...36 3

2.3 ZESTAWIENIE I OPISANIE ZADAŃ Z ZAKRESU HODOWLI LASU...38 2.3.1 Zadania z zakresu hodowli lasu...38 2.4 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY LASU...39 2.5 KIERUNKOWE WYTYCZNE Z ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ...40 2.6 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU UŻYTKOWANIA UBOCZNEGO ORAZ GOSPODARKI ŁOWIECKIEJ...50 2.6.1 Użytkowanie uboczne...50 3 PROGRAM OCHRONY PRZYRODY-AKTUALIZACJA...51 3.1 Formy ochrony przyrody...51 3.1.1 Obszary chronione...51 3.1.2 Obszary Natura 2000 występujące na opracowywanym obiekcie...52 3.1.3 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków zwierząt...53 3.1.4 Wykaz chronionych i rzadkich gatunków roślin...54 3.2 Walory przyrodniczo-leśne...54 3.2.1 Drzewostany...54 3.2.2 Drzewostany ponad 100-letnie...55 3.2.3 Formy degradacji ekosystemu leśnego...56 3.2.4 Charakterystyka siedlisk przyrodniczych...56 3.2.5 Walory kulturowe...57 3.3 Zagrożenia...57 3.4 Wytyczne do organizacji gospodarstwa leśnego...57 3.5 Plan działań...58 4 PROGNOZA STANU ZASOBÓW NA KONIEC OKRESU GOSPODARCZEGO.....58 5 PODSUMOWANIE PRAC URZĄDZENIOWYCH...59 5.1.1 Prace terenowe i kameralne...59 5.1.2 Zestawienie planu urządzenia lasu...59 6 ZAŁĄCZNIKI...60 7 Kronika...Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Spis tabel Tabela 1.Zestawienie powierzchni w poszczególnych jednostkach podziału administracyjnego kraju...11 Tabela 2.Zestawienie powierzchni w PUL na 01.01.2016 r...11 Tabela 3.Porównanie powierzchni ogólnej z poprzednią rewizją...11 Tabela 4.Porównanie TD i orientacyjnych składów gatunkowych upraw przyjętych na lata 2016-2025 z poprzednim 10-leciem (2006-2015)...19 Tabela 5.Zestawienie siedliskowych typów lasu wg panujących gatunków drzew oraz bonitacji......22 Tabela 6.Udział powierzchniowy i miąższościowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku wg gatunków panujących...25 Tabela 7.Tabelaryczne zestawienie podstawowych parametrów głównych drzewostanów:...27 Tabela 8.Kategoria drzewostanów wg wieku rębności...27 Tabela 9.Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu - Tabela nr Va...27 4

Tabela 10.Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu - Tabela nr Vb...30 Tabela 11.Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku z poprzednią rewizją:...32 Tabela 12.Stopień zgodności drzewostanów z siedliskiem...33 Tabela 13.Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych wg rodzajów rębni w gospodarstwie...35 Tabela 14.Etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego...36 Tabela 15.Zestawienie przyjętych etatów użytków głównych...37 Tabela 16.Wykaz gatunków ptaków będących przedmiotami ochrony obszaru (wg PZO)...53 5

PLAN URZĄDZENIA LASU sporządzony na lata od 2016 do 2025 dla Lasu Skarbu Państwa w użytkowaniu Gminy Miasta Pionki na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2016 r. I. ZESTAWIENIE POWIERZCHNI według stanu na 1.01.2016 r. 1. POWIERZCHNIA OGÓLNA - ha 1 5 3 2 4 w tym według obrębów leśnych: 1) Pow. Obiektu 3) 4) 5 6) I.2. POWIERZCHNIA LASÓW - ha 1 5 3 2 4 w tym: a) według pełnionych funkcji: - lasów stanowiących rezerwaty przyrody 0 0 0 - lasów uznanych za ochronne 1 5 3 2 4 - pozostałych lasów (lasów gospodarczych) 0 0 0 b) według grup kategorii użytkowania: - gruntów zalesionych 1 5 1 7 8 - gruntów nie zalesionych 1 3 0 w tym: do odnowienia 0 0 0 - gruntów związanych z gospodarką leśną 0 1 6 I.3 POWIERZCHNIA POZOSTAŁYCH GRUNTÓW 0 0 0 (GRUNTÓW NIELEŚNYCH) - ha w tym: przeznaczonych do zalesienia 0 0 0 II. ZESTAWIENIE ZADAŃ NA LATA OD 2016 DO 2025 II.1. POZYSKANIE DREWNA W ILOŚCI NIE WIĘKSZEJ NIŻ: 5 8 5 9 m 3 grubizny netto, w tym: a) obligatoryjny etat cięć w użytkowaniu rębnym 3 6 1 9 m 3 grubizny netto 6

b) powierzchniowy etat cięć w użytkowaniu przedrębnym - ha 9 7 1 0 o orientacyjnej miąższości 2 2 4 0 m 3 grubizny netto II.2.PIELĘGNOWANIE LASU NA POWIERZCHNI - ha 5 6 6 3 w tym: a) pielęgnowanie zainwentaryzowanych upraw 1 0 4 5 b) pielęgnowanie zainwentaryzowanych młodników 2 7 4 c) trzebieże 9 9 8 4 II.3. POZOSTAŁE ZADANIA OKREŚLONE KIERUNKOWO: II.3.1. Zadania dotyczące zalesień i odnowień: a) zalesienia gruntów przeznaczonych do zalesienia - ha 0 0 0 b) odnowienie halizn, płazowin i zrębów - ha 0 0 0 c) orientacyjna powierzchnia odnowień drzewostanów przewidzianych 1 3 3 0 do użytkowania rębnego - ha w tym zrębami zupełnymi 0 0 0 d) orientacyjna powierzchnia podsadzeń i dolesień - ha 0 0 0 e) orientacyjna powierzchnia poprawek i uzupełnień - ha 0 0 0 f) orientacyjna powierzchnia wprowadzenia podszytów - ha 0 0 0 g) orientacyjna powierzchnia melioracji - ha 1 3 3 0 w tym wodnych - ha 0 0 0 II.3.2. Kierunkowe zadania z zakresu ochrony lasu (w tym ochrony przeciwpożarowej) przedstawione opisowo oraz na mapach przeglądowych II.3.3. Kierunkowe zadania z zakresu gospodarki łowieckiej przedstawione opisowo oraz na mapie przeglądowej II.3.4. Kierunkowe potrzeby z zakresu infrastruktury technicznej przedstawione opisowo 7

1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA LASÓW I GRUNTÓW PRZEZNACZONYCH DO ZALESIENIA 1.1 WSTĘP Kolejna rewizja Planu Urządzenia Lasu dla lasów Skarbu Państwa będących w użytkowaniu wieczystym Miasta Pionki wykonana została przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Lublinie na podstawie umowy z dnia 15 kwietnia 2015 roku, zawartej pomiędzy wykonawcą BULiGL Oddział w Lublinie, a Zamawiającym Gminą Miastem Pionki. Plan urządzenia lasu wykonano na okres od 01.01.2016 do 31.12.2025. Stan przyjęto na 01.01.2016 roku. Prace urządzeniowe wykonała Pracownia Urządzeniowa UL-1, zgodnie z: Ustawą o lasach z dnia 28 września 1991 r. (Dz.U. nr 101 z 1991 r. poz. 444 wraz z późniejszymi zmianami tekst jednolity Dz.U. nr z 2014 r. poz. 1153) Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu (Dz. U. z 2012 r. Nr 256, poz. 1302); Ponadto aktualnie obowiązujące podstawowe akty prawne związane z wykonawstwem planu urządzenia lasu to: Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. nr 92 z 2004 r. poz. 880 wraz z późniejszymi zmianami) - tekst jednolity z 14 maja 2013 r. Dz.U. 2013 r., poz.627, Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3.10.2008 roku (DZ.U. nr 199 z 2008 r., poz. 1227 z późn. zm.), Ustawa z dnia 21 maja 2012 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (DZ.U. z 2010 nr 119, poz. 804), Prawo ochrony środowiska z 27.04.2001 roku (teks jednolity z 23.01.2008 r. DZ.U. nr 25 z 2008 r. poz. 150 wraz z późniejszymi zmianami) Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27.03.2003 roku (tekst jednolity z 24.04.2012 r. DZ.U. z 2012 r. poz. 647) Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3 lutego 1995 r. ( tekst jednolity z 10.07.2013 r. DZ. U. z 2013 r., poz.1205). oraz rozporządzenia Ministra Środowiska: - w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym, z dnia 9.09.2011 r. (DZ. U. Nr 210 z 2011 r, poz.1260), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16.10.2014 roku w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. poz.1409), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16.10.2014 roku w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. poz.1408), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 07.10.2014 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. poz.1348), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12.01.2011 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 25, poz. 133) i rozporządzenie zmieniające z dnia 29.03.2012 roku (Dz.U. poz.358), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13.04.2010 roku w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary 8

Natura 2000 (Dz.U. 77, poz.510) i rozporządzenie zmieniające-z dnia 09.08.2012 (Dz.U. poz.1041). Wykonawstwo oparto na ustaleniach resortowych ujętych w: Instrukcji urządzania lasu; Zasadach hodowli lasu; Instrukcji ochrony lasu; Instrukcji ochrony przeciwpożarowej; 1.2 PRZESTRZENNE USYTUOWANIE URZĄDZANEGO OBIEKTU ORAZ KRÓTKI RYS HISTORYCZNY 1.2.1 Przestrzenne usytuowanie urządzanego obiektu względem podziału administracyjnego kraju Lasy zarządzane przez Miasto Pionki położone są w granicach administracyjnych miasta Pionki, powiat Radom, województwo mazowieckie. Znajdują się one w terytorialnym zasięgu Nadleśnictwa Kozienice. Grunty te zostały zakupione przez gminę, od syndyka masy upadłościowej Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit. Pierwotnie lasy Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit obejmowały znaczny obszar, jednak w wyniku upadłości spółki lasy te zostały podzielone na kilka odrębnych jednostek, w tym lasy użytkowane przez gminę Miasto Pionki. Siedziba Urzędu Miasta Pionki znajduje się w Pionkach, przy ul. Aleja Jana Pawła II 15, 26-670 Pionki Telefon +48 48 341 42 00 e-mail: burmistrz@pionki.pl Szkic sytuacyjny obiektu 9

1.2.2 Stan posiadania Stan posiadania został ustalony na podstawie wypisu z ewidencji gruntów z dnia 01.09.2015 roku i wyrysu mapy ewidencji gruntów w skali 1:5000 ze Starostwa Powiatowego w Radomiu. Wypis z rejestru gruntów: JEDNOSTKI REJESTROWE: G2598, G2599 WŁAŚCICIEL: udział 1/1 SKARB PAŃSTWA, siedziba: 26-600 Radom ul. Domagalskiego 7 WŁADAJĄCY: użytkownik wieczysty: udział 1/1, GMINA MIASTO PIONKI z siedzibą: ul Aleja Jana Pawła II 15, 26-670 Pionki. Zgodnie z wypisem z ewidencji, w skład gruntów leśnych wchodzą działki o numerach: 1464/109 Ls IV 2,0917 ha, KW RA2Z/00008104/2 Ls V 2,6969 ha 1464/145 Ls IV 3,8307 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/150 Ls IV 3,8157 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/152 Ls IV 2,5847 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/155 Ls IV 3,7739 ha; KW RA2Z/00008104/2 Ls V 2,5499 ha Ls VI 3,9303 ha 1464/156 Ls IV 0,4351 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/157 Ls IV 1,2979 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/159 Ls IV 24,6385 ha; KW RA2Z/00008104/2 Ls V 3,9536 ha 1464/162 Ls IV 10,8220 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/164 Ls IV 1,8446 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/168 Ls IV 1,6202 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/172 Ls IV 2,8976 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/178 Ls IV 0,0496 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/180 Ls IV 0,1277 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/181 Ls IV 0,1418 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/182 Ls IV 0,0075 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/39 Ls V 0,2605 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/40 Ls V 3,5698 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/72 Ls V 3,6592 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/92 Ls IV 4,3845 ha; KW RA2Z/00008104/2 Ls V 6,5128 ha 1464/396 Ls IV 43,8675 ha; 1464/242 Ls IV 7,8191 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/249 Ls IV 0,5204 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/289 Ls IV 2,7296 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/295 Ls IV 1,6657 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/297 Ls IV 0,1828 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/324 Ls IV 0,0162 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/367 Ls IV 0,3994 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/368 Ls IV 0,0645 ha; KW RA2Z/00008104/2 1464/388 Ls IV 3,7773 ha 1464/390 Ls IV 0,0351 ha 1464/397 Ls IV 0,6580 ha 10

Tabela 1. Zestawienie powierzchni w poszczególnych jednostkach podziału administracyjnego kraju Gmina, powiat, województwo Urząd Miasta Pionki Powierzchnia [ha] 1 2 14-25-011 Miasto Pionki 153,2323 14-25 R-m powiat radomski 153,2323 14 R-m w województwie mazowieckie 153,2323 Tabela 2. Zestawienie powierzchni w PUL na 01.01.2016 r. Powierzchnia [ha] Lasy [ha] Obręb Grunty leśne [ha] Grunty Razem Grunty Ogółem Razem Nie związane z lasy nieleśne [ha] Zalesione grunty leśne zalesione gosp. leśną 1 2 3 4 5 6 7 8 Urząd Miasta Pionki 151,78 1,30 153,08 0,16 153,24 0 153,24 Dane dotyczące powierzchni określono na podstawie podsumowania opisów taksacyjnych. Różnią się one nieznacznie od powierzchni geodezyjnej podawanej z dokładnością do 1 m². Różnice wynikają z zaokrągleń matematycznych. Aby zachować zgodność we wszystkich wykazach, zestawieniach i tabelach, przyjęto powierzchnie z opisów taksacyjnych, które są w arach i wynikają z sumy powierzchni wszystkich wyłączeń taksacyjnych. Tak więc dla potrzeb ewidencji gruntów należy posługiwać się powierzchnią z dokładnością do 0,0001 ha, zaś dla potrzeb PUL z dokładnością do 0,01 ha. Tabela 3. Porównanie powierzchni ogólnej z poprzednią rewizją Wyszczególnienie Urząd Miasta Pionki Stan na 1.01.2006r 161,11 Stan na 1.01.2016r. 153,24 Różnica -7,87 Różnica w powierzchni wynika ze zmian w klasyfikacji gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa będących w wieczystym użytkowaniu Gminy Miasta Pionki, jak również podziałów działek i zmian użytkowników wieczystych. Poniżej przedstawiono zmiany jakie zaszły w ewidencji od 2006 roku (ujęto tylko działki z użytkiem oznaczonym Ls). Działka nr 1464/148 została podzielona na działki: 1464/249, 1464/289 i 1464/290. Działka 1464/290 została przekazana prywatnemu użytkownikowi, w wyniku czego powierzchnia lasów w zarządzie Miasta Pionki zmniejszyła się o 0,2784 ha. Działka nr 1464/177 została podzielona na działki 1464/295 i 1464/297. W wyniku podziału powierzchnia lasów w zarządzie Miasta Pionki nie uległa zmianie. Działka nr 1464/70 została przekazana przedsiębiorstwu AGRAIMPEX sp. z o.o., w wyniku czego powierzchnia lasów w zarządzie Miasta Pionki zmniejszyła się o 6,6497 ha. Działka nr 1464/80 została podzielona na działki: 1464/388 i 1464/390. W wyniku zmian w klasyfikacji gruntów powierzchnia lasów zmniejszyła się o 0,1242 ha. Działka nr 1464/82 została przekazana Przedsiębiorstwu wodno kanalizacyjno ciepłowniczemu w Pionkach sp. z o.o., w wyniku czego powierzchnia lasów w zarządzie Miasta Pionki zmniejszyła się o 0,3313 ha. Działka nr 1464/37 została podzielona na działki; 1464/397 i 1464/398. Działka 1464/398 została przeznaczona na cele budownictwa mieszkaniowego. W wyniku tego powierzchnia lasów zmniejszyła się o 0,2753 ha. 11

Działka nr 1464/170 została podzielona na szereg działek z czego las jest obecnie na działce 1464/242. W wyniku podziału powierzchnia lasów w zarządzie Miasta Pionki nie uległa zmianie. Działka nr 1464/171 została podzielona na szereg działek i obecnie las znajduje się na działce 1464/396. W wyniku podziału powierzchnia lasów w zarządzie Miasta Pionki nie uległa zmianie. Działka nr 1464/184 została podzielona na działki: 1464/293, 1464/270, 1464/324, 1464/367 i 1464/368. Działki 1464/293 i 1464/270 zostały przekazane prywatnemu przedsiębiorcy, w wyniku czego powierzchnia lasów zarządzanych przez Miasto Pionki zmniejszyła się o 0,2212 ha 1.2.3 Podział powierzchniowy Podział powierzchniowy przyjęto z poprzedniej rewizji PUL. Obiekt podzielony jest na 3 oddziały. Powierzchnia oddziałów wynosi: 1 72,35 ha, 2 44,80 ha, 3 36,09 ha. Numeracji oddziałów nie wniesiono w terenie ze względu na brak słupków oddziałowych. 1.2.4 Rys historyczny Opracowywany obiekt do roku 1922 wchodził w skład Nadleśnictwa Jedlnia. W dniu 10.07.1922 r. Ministerstwo Rolnictwa i Dóbr Państwowych, któremu podlegało wówczas Nadleśnictwo Jedlnia, przekazało 519.15 ha powierzchni leśnej pod zarząd Ministerstwa Spraw Wojskowych z przeznaczeniem dla Państwowej Wytwórni Prochu i Materiałów Kruszących. W kolejnych latach na ten cel przekazano następujące powierzchnie leśne, i tak: protokółem z dnia 4.02.1932 r. przekazano 22.00 ha, protokółem z dnia 10.06.1932 r. przekazano 6.83 ha, protokółem z dnia 19.03.1935r. przekazano 3.77 ha. W rezultacie do wybuchu II Wojny Światowej powierzchnia Państwowej Wytwórni Prochu w Pionkach wynosiła 551.75 ha. Po wojnie zgodnie z istniejącym prowizorycznym operatem urządzenia lasu (stan 1.01.1955 r.), łączna powierzchnia obiektu wynosiła 665.18 ha, w tym powierzchnia leśna 492.60 ha. W oparciu o ten dokument brak jest informacji o przejęciu przez zakład dalszych 113.43 ha powierzchni. Brak informacji dotyczących gospodarki leśnej na tym terenie w okresie międzywojennym oraz w czasie okupacji, wiadomo jedynie, że w czasie II Wojny Światowej nie prowadzono zrębów zupełnych, a użytkowanie odbywało się jedynie w drodze posztucznego wycinania drzew. Podobnie gospodarowano w tych lasach, w latach 1945-1952, kiedy to posztucznie pozyskiwano drewno tartaczne oraz opał na potrzeby zakładów i ich pracowników. Część powierzchni leśnej przeznaczono pod rozbudowę zakładów oraz budownictwo towarzyszące. W 1952 r. utworzono w ramach działalności zakładów komórkę technicznoadministracyjną tzw. sekcję leśną, której powierzono prowadzenie gospodarki leśnej. Od tego momentu w lasach tych położono większy nacisk na ochronę lasu, między innymi stosowano drzewa pułapkowe, do zwalczania szkodników wtórnych, oraz wieże absorbcyjne, które w znacznym stopniu ograniczały emisje tlenków azotu. Pierwszy prowizoryczny operat urządzeniowy został opracowany na okres 1.01.1955 r. 31.12.1964 r. Całość lasów zaliczono do grupy I lasów ochronnych i do gospodarstwa dębowososnowego. Wiek rębności dla So przyjęto 100 lat. Etat użytków rębnych wynosił 800 m 3 grubizny brutto. Jak wynika z danych w latach 1955 1968 pozyskano ogółem około 16000 m 3 grubizny oraz wykonano odnowienia podokapowe na około 6,00 ha. Użytkowanie rębne ograniczało się do wycinania powierzchni pod inwestycje przemysłowe. 12

Plan definitywnego urządzania lasu dla Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit-Erg w Pionkach, opracowało BULiGL w Radomiu na lata 1.01.1969 31.12.1978 r. Ogólna powierzchnia wynosiła 668,10 ha w tym powierzchnia leśna 388,52 ha. Całość lasów zaliczono do grupy I strefy zieleni wysokiej z których utworzono gospodarstwo lasów ochronnych. Przyjęto następujące wieki rębności: So, Md, Jd 120 lat Db 160 lat Brz, Ol 80 lat Etat użytkowania rębnego wnosił 13065 m 3 - wykonano 10867 m 3-83%, etat użytków przedrębnych 3005 m 3 wykonano 4655 m 3 155%. Masa drzewna pozyskana z wylesień pod inwestycje przemysłowe została zaliczona na poczet użytków rębnych. Nie wykonano zadań z zakresu hodowli lasu. Kolejny plan urządzania lasu sporządzony przez BULiGL w Radomiu obowiązywał w latach 1.01.1979 12.31.1988 r. Ogólna powierzchnia wynosiła 705,16 ha w tym powierzchnia leśna 369,49 ha. Lasy Zakładów Tworzyw Sztucznych Pronit-Erg w Pionkach zaliczono do lasów grupy I strefy zieleni wysokiej i utworzono gospodarstwo lasów ochronnych strefy zieleni wysokiej. Przyjęto następujące wieki rębności: So, Md, Jd 120 lat Db 160 lat Brz, Ol 80 lat Etat użytkowania rębnego wynosił 7210m 3 brutto, etat użytkowania przedrebnego 5119 m 3. Brak danych z realizacji planu urządzania lasu. Przemiany polityczne, ekonomiczne i społeczne zapoczątkowane w 1989 r. spowodowały przewartościowania w wielu dziedzinach życia ekonomicznego. Zmianie ulegają struktury i rodzaje zakładów produkcyjnych. Profil produkcji w nich podlega modernizacji lub całkowitym przekształceniom. Część zakładów nie mogących podołać wyzwaniom technologicznym i zapotrzebowaniom rynku ulega likwidacji zwiększając bezrobocie tego regionu. W wyniku upadłości w roku 2000, ZTS Pronit zostają powołane nowe jednostki organizacyjne, z których jedna w dniu 10 października 2005 r. została sprzedana przez Syndyka Gminie Miasto Pionki (w tym las 161,1124 ha). Kolejny plan urządzenia lasu opracowano wg stanu na 1.01.2006 r. Obowiązywał on w latach 2006-2015. Zmiany w powierzchni lasu w latach 1990-2006 są konsekwencją przeklasyfikowania powierzchni leśnej na nieleśną i odwrotnie, a także wynikają z korekt granic i powierzchni użytków gruntowych podczas pomiarów geodezyjnych. Omówienie gospodarki ostatniego 10-lecia (2006-2015) przedstawiona zostanie w dalszej części elaboratu w dziale Analiza gospodarki przeszłej Syntetyczne dane z historii lasów Miasta Pionki Wyszczególnienie 13 Jed. Gmina Miasto Pionki wg stanu na: 2006 2016 Powierzchnia ogólna ha 161,11 153,24 Grunty leśne ha 161,11 153,24 w tym porolne ha Grunty związane z gospodarką leśną ha Grunty nieleśne ha w tym grunty przeznaczone do zalesienia ha Grunty sporne ha Lasy ochronne ha 161,11 153,24 Rezerwaty pow. leśna ha

Obszary NATURA 2000 ha 153,24 Parki krajobrazowe ha Otulina parków krajobrazowych ha 161,11 153,24 Obszary chronionego krajobrazu ha I strefa zagrożenia przemysłowego ha Miąższość d-stanów na powierzchni leśnej m 3 41680 42335 Przeciętna zasobność na 1 ha m 3 264 276 Przeciętny wiek drzewostanów lat 79 91 Wieki rębności dla podstawowych gat. drzew lat So lat 120 120 Db, Js lat 160 160 Brz, Ol, Kl, Jw, Gb, Lp lat 80 80 Roczny etat Etat pow. [ha] ha 3,36 3,89 użytków rębnych Wykonanie[ha] ha 3,11 - Etat netto m 3 213 345 Wykonanie netto m 3 202 - Roczny etat Etat pow. [ha] ha 12,28 9,71 użytków Wykonanie [ha] ha 11,95 - przedrębnych Etat netto m³ 270 224 Wykonanie netto m³ 268 - Odnowienia otwarte Etat [ha] ha 2,66 1,44 i podokap. ha rocznie Wykonanie [ha] ha 1,17 - Pielęgnacje upraw Etat [ha] ha 1,83 1,32 i młodników ha rocznie Wykonanie [ha] ha 2,32 - Melioracje agrotechnicz Etat [ha] ha 2,31 1,44 ha rocznie Wykonanie [ha] ha 1,17-1.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENE REGIONU DOTYCZĄCE GOSPODARKI LEŚNEJ I OCHRONY PRZYRODY Z UWZGLĘDNIENIEM REGIONALNYCH STRATEGII ROZWOJU ORAZ PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA Podstawowym dokumentem prognostycznym polityki zagospodarowania przestrzennego regionu dotyczące gospodarki leśnej i ochrony przyrody jest Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego który określa cele, zasady i struktury zagospodarowania przestrzennego oraz lokalizacje inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Projektowane inwestycje, zgodnie z Ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia 3.10.2008 roku będą musiały mieć przeprowadzoną ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i obszary Natura 2000 i uzyskanie decyzji środowiskowej na inwestycję. W dokumentach tych opisane są szczegółowe zagrożenia środowiska oraz rozwiązania mające na celu jego zapobieganie, zmniejszenie lub kompensacja. W Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Pionki z dnia 23.10.2003 r. zapisano, że na terenach leśnych należy prowadzić gospodarkę leśną z równoczesnym podporządkowaniem jej celom ochronnym. Ochronę naturalnych lasów należy prowadzić poprzez wyłączenie ich z ogólnego schematu gospodarczego wraz z dostosowaniem odpowiedniej rębni do lokalnych potrzeb drzewostanu oraz maksymalnym wykorzystaniem odnowień naturalnych. W drzewostanach należy utrzymywać właściwy stan sanitarny oraz zabezpieczać je przed zagrożeniem pożarowym. Ochronę naturalnych biocenoz prowadzić należy poprzez niedopuszczenie zmian stosunków wodnych. 14

W Planie Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013 zapisano jako główny cel Zrównoważony rozwój miasta, który powinien być prowadzony zgodnie z zasadami ekorozwoju. Zagadnienia ochrony środowiska powinny stanowić integralną część wszystkich działań. Główną zasadą prowadzonych działań w różnych komponentach życia gospodarczego powinno być zapewnienie zachowania wartości środowiska naturalnego w takim stopniu aby mogły z nich korzystać następne pokolenia. W Strategii Rozwoju Miasta Pionki na lata 2004-2015 zapisano jako priorytetowy cel Budowa perspektyw dla rozwoju turystyki i poprawy środowiska naturalnego Miasta Pionki. Mając na uwadze duże walory turystyczne regionu w Strategii zwrócono uwagę na sprawy związane z zagospodarowaniem terenów leśnych na cele rekreacyjne. Aktualnie Miasto Pionki nie przewiduje żadnych inwestycji na terenie lasów zarządzanych przez siebie. 15

1.4 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW PRZYRODNICZYCH 1.4.1 Położenie obiektu w przestrzeni przyrodniczo-leśnej Regionalizacja przyrodniczo-leśna Według Regionalizacji Przyrodniczo-Leśnej Polski 2010, lasy zarządzane przez Miasto Pionki położone są w: VI Krainie Małopolskiej VI.3 Mezoregionie Równiny Radomsko-Kozienickiej Ryc.1. Położenie obiektu na tle regionalizacji przyrodniczo - leśnej 16

Regionalizacja fizyczno-geograficzna Według podziału fizyczno-geograficznego (Kondracki 2002) Megaregion: 3. Pozaalpejska Europa Środkowa Prowincja: 31. Nizina Środkowoeuropejska, Podprowincja: 318. Niziny Środkowopolskie, Makroregion: 318.7. Nizina Środkowomazowiecka, Mezoregion: 318.77. Równina Kozienicka. Ryc.2. Położenie obiektu na tle regionalizacji fizyczno-geograficznej 1.4.2 Rzeźba terenu Obszar całego obiektu wykazuje małe zróżnicowanie pod względem morfologicznym. Przeważa krajobraz naturalny peryglacjalny równinny. Dominują plejstoceńskie gliny zwałowe, piaski i żwiry lodowcowe zlodowacenia środkowopolskiego, tworzące układ mozaikowy z nieco mniej licznymi piaskami i żwirami sandrowymi [Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010, R. Zielony, A. Kliczkowska, Wydawnictwo Centrum Informacyjne Lasów Państwowych]. 1.4.3 Warunki klimatyczne Według klasycznej regionalizacji klimatycznej Polski E. Romera (1949), lasy zarządzane przez Miasto Pionki znajdują się w regionie klimatycznym C11 Wielkich Dolin. Zgodnie z najnowszą regionalizacją klimatyczną opracowaną przez Alojzego Wosia (1999), która dzieli teren Polski na 28 regionów klimatycznych, wykazujących pewne odrębne cechy klimatu wyrażone w średniej rocznej liczbie dni z poszczególnymi typami pogody, omawiany teren położony jest w Regionie XXI Wschodniomałopolski. Omawiany teren jest obszarem bardzo małym. Powoduje to, iż dla opisania klimatu trzeba się wzorować większą powierzchnią terytorialną na której panują praktycznie takie same warunki. Klimat jest tu zbliżony do kontynentalnego, chociaż w okresie letnim zaznaczają się częściej wpływy klimatu oceanicznego. Stany pogody uzależnione są przede wszystkim od ośrodków stałego ciśnienia, jak też sezonowych ośrodków ciśnienia, które kierują nad ten teren określone masy powietrza. Strefa stałego wyżu podzwrotnikowego występująca na południu Europy pod nazwą wyżu azorskiego, przynosi suchą i słoneczną pogodę. Od północno- 17

wschodniej części Polski występuje strefa frontu polarno-kontynentalnego, która powoduje napływ wychłodzonego i suchego powietrza ze wschodu. W porze letniej i jesiennej dominują masy powietrza polarno-morskiego, które docierają znad Atlantyku jako ciepłe, powodując pogodę słoneczną, lub jako chłodniejsze, przynosząc opady deszczu. Najczęstszymi masami powietrza, są masy powietrza polarno-oceanicznego, w mniejszym stopniu polarno-kontynentalnego. Znikomy udział mają tutaj masy pochodzenia arktycznego i tropikalnego. Najczęstszym typem pogody jest typ antycyklonalny charakteryzujący się dużym usłonecznieniem o niebie bezchmurnym lub o niewielkim zachmurzeniu, przeważnie wysokim ciśnieniem ponad 1013 hpa, wiatrach o niewielkich prędkościach /poniżej 3m/sek./, braku opadów atmosferycznych. Rzadszym typem pogody jest pogoda depresyjna i frontowa charakteryzująca się dużą wilgotnością powietrza, dużym zachmurzeniem, znacznymi opadami atmosferycznymi oraz dużą zmiennością ciśnienia i prędkością wiatrów. Wiatry charakteryzują się dużą zmiennością przestrzenną. Wieją przede wszystkim z kierunków zachodnich i południowo-wschodnich. Średnia prędkość wiatrów rozkłada się następująco: na wiosnę 3,0-3,5 m/sek., w lecie około 2,5 m/sek., w jesieni około 3,0 m/sek. i w zimie 3,0-4,0 m/sek. Stosunkowo rzadko zdarzają się wiatry wyrządzające poważniejsze szkody. Osiągają one wówczas prędkość do 15 m/sek. Warunki termiczne, podobnie jak cały klimat tego terenu, kształtują się latem pod wpływem atlantyckim, natomiast zimą pod wpływem kontynentalnym. Najchłodniejszym miesiącem roku jest styczeń, a najcieplejszym lipiec. Przeciętna temperatura stycznia wynosi ok.-1,3 C do -3 C, a lipca - ok. 17,7 C do 18,5 C. Najcieplejszym miesiącem był sierpień 1992 z temperaturą 21,5 0 C i lipiec 1994-22,5 0 C. Z miesięcy zimowych, najchłodniejszym był styczeń 1996 z temperaturą -6,8 0 C oraz luty 1996 6,5 0 C. Ważniejsze dane klimatyczne kształtują się następująco: - średnia temperatura roczna + 8,3 o C - średnia temperatura okresu IV-IX +14,3 o C - długość okresu wegetacyjnego (temp. >5,0 o C) 215 dni - liczba dni mroźnych (temp. max. < 0 o C) 55 dni - liczba dni z pokrywą śnieżną 45 dni - średnia suma opadów rocznych 520 mm - średnia liczba dni z przymrozkami w okresie od IV X 110 dni 1.4.4 Warunki wodne Pod względem hydrologicznym opisywany obiekt należy do dorzecza rzeki Wisły. Po wschodniej stronie przepływa rzeka Zagożdżonka, która odprowadza nadmiar wody z lasu do Wisły. Na gruntach zarządzanych przez Miasto Pionki nie występują naturalne lub sztuczne zbiorniki wodne oraz ujęcia wodne objęte strefą ochronną. 1.4.5 Warunki glebowe Lasy zarządzane przez Miasto Pionki nie posiadają aktualnego opracowania glebowosiedliskowego, w którym szczegółowo omówione byłyby warunki glebowe. W związku z powyższym nie są zamieszczone w opisach taksacyjnych dane dotyczące podtypu i gatunku gleby. Na podstawie literatury [Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010], R. Zielony, A. Kliczkowska, Wydawnictwo Centrum Informacyjne Lasów Państwowych] opisywane lasy występują na utworach akumulacji lodowcowej, w postaci utworów piaszczysto-pylastych i piasków zwałowych, z których wytworzyły się średnio-żyzne gleby, na których występują drzewostany sosnowe i dębowo-sosnowe. 18

1.4.6 Charakterystyka typów siedliskowych lasu W części tabelarycznej niniejszego elaboratu zamieszczone są tabele, które charakteryzują udział typów siedliskowych: Tabela nr II Zestawienie powierzchni typów siedliskowych według panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji; Tabela nr IV Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według typów siedliskowych lasu i gatunków panujących; Tabela nr Va Powierzchniowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. Tabela nr Vb Miąższościowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. W trakcie prac taksacyjnych na podstawie runa leśnego i drzewostanu określono typy siedliskowe lasu. Powierzchnię oraz procentowy udział typów siedliskowych lasu przedstawiono na diagramach na podstawie bazy danych opisu taksacyjnego. Udział % typów siedliskow ych 0,49 52,76 36,56 0,22 0,82 9,15 BMśw LMśw LMw Lśw Lw Ol W lasach Miasta Pionki wyodrębniono 6 typów siedliskowych lasu. Dominującym siedliskiem jest las mieszany świeży (LMśw), który zajmuje 80,77 ha (52,76%). Pod względem stopnia uwilgotnienia siedliska, dominują siedliska świeże, które są w stanie naturalnym i zbliżonym do naturalnego w 100,0%. 1.4.7 Zanieczyszczenie powietrza i uszkodzenia lasu od emisji przemysłowych Zgodnie z 10 IUL aktualizacji stref uszkodzeń przemysłowych nie przeprowadzono. 1.4.8 Typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw W oparciu o dotychczasowe wyniki gospodarcze oraz Zasady Hodowli Lasu przyjęto następujące typy drzewostanów dla poszczególnych typów siedliskowych lasu i orientacyjne składy upraw. Tabela 4. Porównanie TD i orientacyjnych składów gatunkowych upraw przyjętych na lata 2016-2025 z poprzednim 10-leciem (2006-2015) TSL TD Orientacyjny skład gatunkowy odnowień Na lata 2016-2025 19 Orientacyjny skład gatunkowy odnowień w latach 2006-2015 BMśw Db So So 60%, Dbb 20% Bk i inne 20% So 60%, Dbb 20%, Md, Bk i inne 20% LMśw Db So So 40%, Db 30%, Md i inne 30% So 40%, Db 30%, Md Jd i inne 30% LMw Ol Db Db 50%, Ol 30%, Jd i inne 20% Db 70%, Ol, Jd i inne 30%

Lśw Jd Db Db 50%,Jd 30%, Bk i inne 20% Db 50%, Jd 30%, Bk, Md i inne 20% Lw Ol Db Db 60%, Ol 30%, Wz i inne 10% Db 70%, Jd, Js i inne 30% Ol Ol Ol 90%, Js i inne 10% Ol 80%, Js i inne 20% Projektowane składy upraw należy traktować ramowo i uwzględniać przy odnowieniu warunki mikrosiedliskowe. W uzasadnionych przypadkach, uwzględniając zmienność warunków w ramach typu siedliskowego lasu oraz doświadczenia miejscowe, dopuszcza się odstępstwa od podanych orientacyjnych składów upraw w wysokości do 20%. W porównaniu z poprzednią rewizją orientacyjne składy upraw nieznacznie zmieniły się tylko w typach siedliskowych lasu: las wilgotny, lasu mieszanego wilgotnego i ols typowy. Przyjęte typy drzewostanów (TD) na przyszłe 10-lecie pozwalają zachować ciągłość w dążeniu do osiągnięcia zamierzonych celów gospodarczych. 1.4.9 Ocena walorów genetycznych lasu Genetyczne zróżnicowanie gatunków drzew tworzących las i dostosowanie ich do warunków panujących na obszarze występowania ma zasadniczy wpływ na wielorakość funkcji jakie zgodnie z Ustawą o lasach, ma on spełniać, tj. funkcje społeczne i produkcyjne. Zachowanie rodzimych populacji drzew, ich różnorodność, to główny czynnik stworzenia regionalizacji leśnej Polski dla nasion i sadzonek. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 25 października 2006 r. (Dz.U. 201, poz. 1481), w sprawie wykazu, obszarów i mapy regionów pochodzenia leśnego materiału podstawowego, lasy Miasta Pionki należą do 653 regionu pochodzenia leśnego materiału podstawowego. Miasto Pionki nie posiada własnej bazy nasiennej. Materiał sadzeniowy musi pochodzić z właściwego regionu pochodzenia leśnego materiału podstawowego. 1.4.10 Ogólna ocena stanu środowiska przyrodniczego Na terenie Miasta Pionki powierzchnia lasów obejmuje ok. 33% z czego 153,24 ha stanowią lasy zarządzane przez miasto. Zgodnie z przepisami Ustawy o lasach, celem gospodarki leśnej jest zachowanie warunków do trwałej wielofunkcyjności lasów, ich wszechstronnej użyteczności oraz kształtowania środowiska przyrodniczego. Realizując cele hodowli i użytkowania lasu przyjęto zasadę, że każdy las, w każdym miejscu i czasie pełni jednocześnie różne funkcje. Instrukcja urządzania lasu wyróżnia, w zależności od funkcji lasu, trzy główne grupy lasów: rezerwatowe, ochronne i gospodarcze. Lasy należące do Miasta Pionki położone są w granicach administracyjnych Miasta Pionki. W związku z powyższym uznano je za lasy ochronne w granicach miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast ponad 50 tys. mieszkańców. W części tabelarycznej zamieszczono tabelę III powierzchniową i miąższościową tabelę klas wieku według głównych funkcji lasu i gatunków panujących. 1.4.11 Walory przyrodnicze Na terenie lasów będących w użytkowaniu przez Miasto Pionki funkcjonuje jedna obszarowa forma ochrony przyrody z zapisana w ustawodawstwie - obszar Natura 2000 Ostoja Kozienicka PLB140013 - obszar specjalnej ochrony ptaków. Natomiast pozostałe formy ochrony przyrody jak: rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, pomniki przyrody, użytki ekologiczne nie występują. W trakcie terenowych prac taksacyjnych nie stwierdzono roślin, zwierząt i grzybów objęte ochroną gatunkową wg rozporządzeń Ministra Środowiska z października 2014 roku. Natomiast w runie występują licznie gatunki roślin tj.: konwalia majowa, rokiet pospolity, przytulia wonna, przylaszczka pospolita, które podlegały ochronie wg Rozporządzenia MŚ z 5.01.2012 r. 20

Podczas inwentaryzacji zasobów leśnych i prac taksacyjnych nie zarejestrowano drzew o znacznych rozmiarach. 1.4.12 Zagrożenia środowiska przyrodniczego Wśród zagrożeń środowiska przyrodniczego wyróżniamy zagrożenia: biotyczne - owady, grzyby pasożytnicze, zwierzyna płowa abiotyczne - susze, silne wiatry, przymrozki wczesne i późne, okiść antropogeniczne pożary, zaśmiecanie lasu, urbanizacja terenu Szczegółowe omówienie występujących zagrożeń zawarte zostało w części czwartej elaboratu, w rozdziałach: Kierunkowe zadania z zakresu ochrony lasu i Plan ochrony przeciwpożarowej oraz w Programie Ochrony Przyrody Aktualizacja. 1.5 CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW EKONOMICZNYCH 1.5.1 Krótka charakterystyka ekonomiczna regionu Lasy będące w użytkowaniu Miasta Pionki pełnią funkcję ochroną. Gospodarka leśna na tym terenie sprowadza się do wykonywania pielęgnacji drzewostanów w różnych stadiach rozwojowych drzew. Pielęgnowanie lasu zaczyna się od zabiegów w okresie uprawy i odnowień naturalnych poprzez zabiegi pielęgnacyjne w okresie młodnika po cięcia trzebieżowe w okresie dojrzewania drzewostanu oraz zabiegi w okresie dojrzałości drzewostanu. Czynności pielęgnowania lasu są ze sobą związane i wszystkie prowadzą do pielęgnowania ekosystemów leśnych czyli biocenozy, tak więć gospodarka zasobami leśnymi prowadzona jest w sposób ekologiczny. Funkcja produkcyjna, czyli produkcja drewna i uzyskiwanie z tego tytułu dochodów nie jest główną funkcją pełnioną przez te lasy. Gospodarka w tych lasach jest dostosowana do pełnienia funkcji pozaprodukcyjnych. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) Miasta Pionki z dnia 23.10.2003 r. nie przewiduje się na tym terenie wzmożonej urbanizacji. Na obszarze terytorialnego zasięgu Gminy Miasta Pionki MPZP przewiduje stworzenie możliwości prawidłowej realizacji interesu publicznego, uzyskanie ładu przestrzennego, ustalenie i uczytelnienie podstaw prawnych prowadzenia działalności inwestycyjnej, ochronę elementów środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz podniesienie standardu wyposażenia komunalnego. Rozwój przemysłu uwarunkowany będzie od strategii państwa oraz rozwoju Miasta Pionki. 1.5.2 Charakterystyka kompleksów leśnych Całość lasów Miasta Pionki tworzy jeden kompleks leśny, który wchodzi do otuliny Kozienickiego Parku Krajobrazowego im. Profesora Ryszarda Zaręby. Północna i zachodnia strona lasów przylega do dużego kompleksu leśnego, który wchodzi w skład Puszczy Kozienickiej. Granice lasów są wyraźne. Do obowiązków użytkownika gruntów leśnych należy utrzymywanie aktualnej dokumentacji prawnej związanej ze stanem posiadania i ze zmianami w rodzaju użytkowania gruntów, ochrona znaków granicznych oraz znaków pomiarowych, położonych na terenie obiektu. W razie zniszczenia lub przesunięcia znaków granicznych i geodezyjnych, do ich wznowienia uprawniona jest wyłącznie służba geodezyjna. 1.6 CHARAKTERYSTYKA STANU LASU ORAZ ANALIZA STANU ZASOBÓW DRZEWNYCH 1.6.1 Ocena możliwości produkcyjnych na podstawie zestawień końcowych W części tabelarycznej niniejszego elaboratu zostały zamieszczone następujące tabele, które charakteryzują możliwości produkcyjne lasów omawianego obiektu: Tabela nr II - Zestawienie powierzchni typów siedliskowych wg panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji; 21

Tabela nr III - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg głównych funkcji lasu i gatunków panujących; Tabela nr IV - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów siedliskowych lasu i gatunków panujących; Tabela nr Va - Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr Vb - Miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr VI - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg gospodarstw i grup gatunków panujących o tym samym wieku rębności; Tabela nr VII - Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg stref uszkodzenia lasu i gatunków panujących; Tabela nr VIIIa - Tabela klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości wg gatunków panujących i stref uszkodzenia przyrost tablicowy. 1.6.2 Struktura gatunkowa według gatunków panujących w ramach typów siedliskowych lasu i klas bonitacji Poniżej przedstawiono zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według gatunków panujących oraz wykresy obrazujące udział gatunków panujących w typach siedliskowych lasu na powierzchni leśnej. Tabela 5. Zestawienie siedliskowych typów lasu wg panujących gatunków drzew oraz bonitacji. Typ Bonitacja SO MD ŚW DB GB BRZ OL JKL Razem siedliskowy lasu Powierzchnia w ha % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 8 9 I 8,04 8,04 57,39 BMŚW II 4,34 1,63 5,97 42,61 III IV ha 12,38 1,63 14,01 100 Razem % 88,37 11,63 100 100 I 10,32 26,86 37,18 46,35 LMŚW II 7,37 0,94 19,73 4,28 32,32 40,29 III 5,88 2,43 2,41 10,72 13,36 IV ha 23,57 0,94 49,02 4,28 2,41 80,22 100 Razem % 29,38 1,17 61,11 5,34 3 100 100 I 0,7 1,89 2,59 4,63 LŚW II 25,4 18,47 43,87 78,39 III 1,84 7,66 9,5 16,98 IV ha 25,4 0,7 1,89 20,31 7,66 55,96 100 Razem % 45,39 1,25 3,38 36,29 13,69 100 100 I LW II 1,25 1,25 100 III IV ha 1,25 1,25 100 Razem % 100 100 100 OL I II III 22

Typ siedliskowy lasu Razem Łącznie Ogółem Bonitacja SO MD ŚW DB GB BRZ OL JKL Razem Powierzchnia w ha % IV 0,34 0,34 100 ha 0,34 0,34 100 % 100 100 100 I 18,36 0,7 1,89 26,86 47,81 31,5 II 37,11 0,94 38,2 7,16 83,41 54,96 III 5,88 4,27 7,66 2,41 20,22 13,32 IV 0,34 0,34 0,22 ha 61,35 0,7 2,83 69,33 7,66 7,16 0,34 2,41 151,78 100 % 40,42 0,46 1,86 45,68 5,05 4,72 0,22 1,59 100 100 ha 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Udział gat. panujących w typach siedliskowych lasu BMśw LMśw Lśw Lw Ol Ol Brz Gb Św Md JKl Db So 100% 80% 60% 40% 20% 0% Udział % gatunków panujących w typach siedliskowych lasu BMśw LMśw Lśw Lw Ol Ol Brz Gb Św Md Jkl Db So Na siedlisku BMśw gatunkiem panującym jest sosna i jest to stan zgodny z docelowym typem drzewostanu. Na siedlisku LMśw dominuje dąb, chociaż gatunkiem przeważającym powinna być sosna. Sosna jako gatunek panujący na Lśw jest gatunkiem niezgodnym z docelowym typem drzewostanu. Na siedlisku Lw dominuje brzoza, ale gatunkiem docelowym jest dąb. Struktura gatunkowa wymaga dalszej korekty w ramach kontynuacji użytkowania rębnego oraz regulacji składu gatunkowego poprzez cięcia pielęgnacyjne. 23

Poniższy wykres przedstawia powierzchniowy udział klas bonitacyjnych gatunków panujących ha 70 60 50 40 30 20 10 0 So Db Jkl Md Św Gb Brz Ol Bon I Bon II Bon III Bon IV Powierzchniowy udział klas bonitacji w typach siedliskowych lasu ha 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 BMśw LMśw Lśw Lw Ol Bon I Bon II Bon III Bon IV Z przedstawionych danych wynika, że przeważają drzewostany II bonitacji (54,96%). 24

Gatunek panujący 1.6.3 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku Tabela 6. Udział powierzchniowy i miąższościowy drzewostanów w klasach i podklasach wieku wg gatunków panujących. Grunty leśne niezalesione Drzewostany w klasach i podklasach wieku Razem do odnowienia Przest. I II III IV V VI VII VIII w pozo- na gr. płazo- haliz. prod. stałe zal. 141 i winy zręby ubocz. 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-120 121-140 wyżej powierzchnia w ha / miąższość w m3 KO KDO Bud. przer. grunty zalesione grunty zales. i nie zales. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Lasy ochronne SO MD ŚW DB GB BRZ OL JKL Razem Ogółem Procent 0,55 0,82 1,57 2,69 0,10 8,57 5,54 3,94 25,05 13,07 61,35 61,90 40,44 Procent 85 220 645 30 2370 1600 1200 8715 2405 17270 17270 40,79 0,70 0,70 0,70 0,46 85 85 85 0,20 2,83 2,83 2,83 1,85 840 840 840 1,98 1,37 3,50 51,32 2,39 1,84 8,91 69,33 69,33 45,29 170 615 17595 835 645 1105 20965 20965 49,52 6,46 1,20 7,66 7,66 5,00 1485 160 1645 1645 3,89 1,63 5,53 7,16 7,16 4,68 305 820 1125 1125 2,66 0,75 0,34 0,34 1,09 0,71 45 45 45 0,11 2,41 2,41 2,41 1,57 360 360 360 0,85 1,30 1,52 1,57 4,20 6,73 3,60 66,69 5,54 6,33 26,89 28,71 151,78 153,08 100,00 170 220 1010 1310 645 21495 1600 2035 9360 4490 42335 42335 100,00 1,30 1,52 1,57 4,20 6,73 3,60 66,69 5,54 6,33 26,89 28,71 151,78 153,08 100 170 220 1010 1310 645 21495 1600 2035 9360 4490 42335 42335 100 0,85 0,99 1,03 2,74 4,40 2,35 43,56 3,62 4,14 17,57 18,75 99,15 100,00 100 0,40 0,52 2,39 3,09 1,52 50,77 3,78 4,81 22,11 10,61 100,00 100,00 100 25

Struktura powierzchniowa i miąższościowa klas wieku 60 % 50 40 30 20 10 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IV a IV b Va Vb VI VII VIII KO KDO Powierzchnia Miąższość Struktura gatunków panujących w klasach wieku ha60 50 40 30 20 10 0 Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IV a IV b Va Vb VI VII VIII KO KDO So Db Md Św Gb Brz Ol JKl Na podstawie powyższej tabeli i wykresów wynika, że w skład drzewostanów lasów SP będących w użytkowaniu Miasta Pionki wchodzi 8 gatunków drzew (sosna zwyczajna, dąb szypułkowy, modrzew, świerk, brzoza, olsza czarna, grab i klon jesionolistny) jako gatunki panujące. Najważniejszym gatunkiem jest dąb, zajmujący 45,29 % pow. co stanowi 49,52 % miąższości przy zasobności 302 m³/ha. Drugim gatunkiem jest sosna zajmująca 40,44% powierzchni i 40,79% masy przy 279 m³/ha zasobności. Pozostałe gatunki stanowią 14,27% pow. Najliczniej reprezentowana jest IVb kl. wieku (43,46 % pow. i 50,77% zasobności). 26

Tabela 7. Tabelaryczne zestawienie podstawowych parametrów głównych drzewostanów: Parametry drzewostanów Miasto Pionki drzewostany sosnowe Powierzchnia [ha] 61,90 Udział % 40,44 Zapas [brutto] 17270 Udział % 40,79 Zasobność m³/ha [brutto] 279 Spodziewany przyrost bieżący roczny m³/ha 3,23 Przeciętny wiek drzewostanów[lat] 103 drzewostany dębowe Powierzchnia [ha] 69,33 Udział % 45,29 Zapas [brutto] 20965 Udział % 49,52 Zasobność m³/ha [brutto] 302 Spodziewany przyrost bieżący roczny m³/ha 5,19 Przeciętny wiek drzewostanów[lat] 85 2) Kategoria drzewostanów Powierzchniowy udział poszczególnych kategorii drzewostanów pod względem ich dojrzałości rębnej jest następujący: Tabela 8. Kategoria drzewostanów wg wieku rębności Drzewostany Miasto Pionki ha % Bliskorębne i młodsze 87,28 57,50 Rębne 35,79 23,58 Przeszłorębne - 0 Klasa odnowienia (KO) Klasa do odnowienia (KDO) 28,71 18,92 Razem 151,78 100,00 Z powyższego zestawienia wynika, że około 24% drzewostanów osiągnęło dojrzałość rębną. 1.6.4 Powierzchniowy i miąższościowy udział rzeczywistych gatunków drzew Charakterystyka drzewostanów wykonana została w oparciu o udział rzeczywistych gatunków wyliczony na podstawie udziału danego gatunku w składzie drzewostanu. Odzwierciedla więc precyzyjnie rzeczywisty skład drzewostanu. Szczegółową charakterystykę powierzchniowego i miąższościowego udziału rzeczywistego gatunków, wg klas i podklas wieku, w ramach typów siedliskowych, przedstawia: Tabela nr Va - Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu; Tabela nr Vb - Miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. Analizując udział powierzchniowy lasu według rzeczywistego składu gatunkowego drzewostanów stwierdza się, że w tych lasach występuje 15 gatunków drzewiastych, które tworzą poszczególne drzewostany. Tabela 9. Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu - Tabela nr Va 27

Typ siedliskowy lasu Gatunek drzewa Drzewostany w klasach i podklasach wieku I II III IV V VI VII VIII 141 i 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-120 121-140 wyżej KO KDO Bud. przer. Razem Powierzchnia zalesiona w ha % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 BMŚW SO 0,39 0,89 0,04 1,87 2,58 2,36 0,49 8,62 61,53 ŚW 0,07 0,07 0,50 DB 0,20 0,16 1,73 1,01 0,48 3,58 25,55 BRZ 1,39 0,04 0,29 1,72 12,28 OS 0,02 0,02 0,14 Razem ha 0,66 2,44 0,10 3,60 2,87 3,37 0,97 14,01 100,00 % 4,71 17,42 0,71 25,70 20,49 24,05 6,92 100,00 100,00 LMŚW SO 0,34 0,28 0,94 4,97 1,87 3,24 5,47 17,11 21,33 MD 0,08 0,19 0,27 0,34 ŚW 0,16 0,18 0,66 1,00 1,25 JD 0,08 0,49 0,57 0,71 BK 0,95 0,95 1,18 DB 0,56 1,96 34,26 0,27 3,09 11,69 51,83 64,61 KL 0,11 0,11 0,14 JW 0,60 0,60 0,75 BRZ 0,16 0,18 0,19 0,19 1,02 0,53 1,14 3,41 4,25 AK 0,18 0,16 0,21 0,46 1,01 1,26 OS 0,09 0,09 0,11 0,66 0,95 1,18 JKL 2,41 2,41 3,00 Razem ha 0,82 0,91 0,94 4,29 2,23 40,46 2,67 6,33 21,57 80,22 100,00 % 1,02 1,13 1,17 5,35 2,78 50,44 3,33 7,89 26,89 100,00 100,00 LŚW SO 0,52 1,03 19,82 0,66 22,03 39,37 MD 0,70 0,07 0,77 1,38 ŚW 1,51 1,51 2,70 DB 1,09 0,63 16,00 3,23 3,29 24,24 43,31 JW 1,30 0,13 1,43 2,56 GB 3,88 0,47 0,34 4,69 8,38 BRZ 0,14 0,08 0,30 0,52 0,93 OL 0,13 0,13 0,23 OS 0,51 0,51 0,91 TP.C 0,13 0,13 0,23 Razem ha 0,70 3,26 1,27 22,29 23,52 4,92 55,96 100,00 28

Typ siedliskowy lasu Gatunek drzewa Drzewostany w klasach i podklasach wieku I II III IV V VI VII VIII 141 i 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 101-120 121-140 wyżej KO KDO Bud. przer. Razem Powierzchnia zalesiona w ha % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 % 1,25 5,83 2,27 39,83 42,03 8,79 100,00 100,00 LW BK 0,14 0,14 11,20 DB 0,64 0,64 51,20 KL 0,21 0,21 16,80 JW 0,05 0,05 4,00 BRZ 0,16 0,16 12,80 OL 0,05 0,05 4,00 Razem ha 1,25 1,25 100,00 % 100,00 100,00 100,00 OL OL 0,34 0,34 100,00 Razem ha 0,34 0,34 100,00 % 100,00 100,00 100,00 Łącznie SO 0,34 0,67 0,52 1,83 0,04 7,87 4,45 3,24 22,18 6,62 47,76 31,47 MD 0,78 0,19 0,07 1,04 0,69 ŚW 0,16 0,25 2,17 2,58 1,70 JD 0,08 0,49 0,57 0,38 BK 1,09 1,09 0,72 DB 0,20 1,09 0,72 2,59 51,99 0,27 3,09 4,24 16,10 80,29 52,87 KL 0,32 0,32 0,21 JW 1,30 0,78 2,08 1,37 GB 3,88 0,47 0,34 4,69 3,09 BRZ 0,16 0,18 0,33 1,58 0,04 1,10 0,82 1,60 5,81 3,83 OL 0,34 0,18 0,52 0,34 AK 0,18 0,16 0,21 0,46 1,01 0,67 OS 0,09 0,09 0,64 0,66 1,48 0,98 JKL 2,41 2,41 1,59 TP.C 0,13 0,13 0,09 Ogółem ha 1,52 1,57 4,20 6,73 3,60 66,69 5,54 6,33 26,89 28,71 151,78 100,00 % 1,00 1,03 2,77 4,43 2,37 43,94 3,65 4,17 17,72 18,92 100,00 100,00 29

Tabela 10. Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu - Tabela nr Vb Typ siedliskowy lasu Gatunek drzewa Drzewostany w klasach i podklasach wieku I II III IV V VI VII VIII 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91-100 30 101-120 121-140 141 i wyżej KO KDO Bud. przer. Razem Miąższosc w m3 % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 BMŚW SO 65 205 20 595 860 810 145 2700 68,09 Razem LMŚW Razem LŚW ŚW 5 5 0,13 DB 45 25 485 340 25 920 23,2 BRZ 245 5 85 335 8,45 OS 5 5 0,13 m3 115 475 30 1080 945 1150 170 3965 100 % 2,90 11,98 0,76 27,24 23,83 29,00 4,29 100,00 100 SO 40 40 265 1290 455 1140 1315 4545 20,46 MD 10 45 55 0,25 ŚW 10 25 85 120 0,54 JD 5 5 0,02 BK 90 90 0,41 DB 120 400 13280 65 895 1130 15890 71,55 JW 40 40 0,18 BRZ 25 20 30 45 215 135 290 760 3,42 AK 5 30 30 75 140 0,63 OS 15 15 25 150 205 0,92 JKL 360 360 1,62 m3 85 105 130 835 455 14815 655 2035 3095 22210 100 % 0,38 0,47 0,59 3,76 2,05 66,70 2,95 9,16 13,94 100,00 100 SO 120 270 7070 425 7885 49,29 MD 85 85 0,53 ŚW 605 605 3,78 DB 140 85 4165 1045 395 5830 36,45 JW 330 55 385 2,41 GB 775 95 110 980 6,13 BRZ 15 15 75 105 0,66 OL 45 45 0,28 OS 55 55 0,34 TP.C 20 20 0,13

Razem m3 85 880 160 5555 8210 1105 15995 100 % 0,53 5,50 1,00 34,73 51,33 6,91 100,00 100 LW DB 20 20 16,67 KL 40 40 33,34 JW 10 10 8,33 BRZ 40 40 33,33 OL 10 10 8,33 Razem m3 120 120 100 % 100,00 100,00 100 OL OL 45 45 100 Razem m3 45 45 100 % 100,00 100,00 100 Łącznie SO 40 105 120 470 20 2155 1315 1140 7880 1885 15130 35,74 MD 95 45 140 0,33 ŚW 10 30 690 730 1,72 JD 5 5 0,01 BK 90 90 0,21 DB 45 140 145 485 17930 65 895 1385 1570 22660 53,53 KL 40 40 0,09 JW 330 105 435 1,03 GB 775 95 110 980 2,31 BRZ 25 20 45 290 5 230 220 405 1240 2,93 OL 45 55 100 0,24 AK 5 30 30 75 140 0,33 OS 15 15 85 150 265 0,63 JKL 360 360 0,85 TP.C 20 20 0,05 Ogółem m3 170 220 1010 1310 645 21495 1600 2035 9360 4490 42335 100 % 0 1 2 3 2 51 4 5 22 11 100 100 31

Porównując udział powierzchniowy drzew wg gatunków panujących i rzeczywistych wnioskować można, iż skład gatunkowy drzewostanów jest bardziej urozmaicony niż wynikałoby to z ich składu wg gatunków panujących. Powierzchnia głównego gatunku jakim jest sosna zmniejsza swój udział o ok. 9% na korzyść gatunków liściastych, szczególnie dębu, który zwiększył swój udział o 8%. Drzewostany stopniowo przekształcane są z jednogatunkowych w wielogatunkowe o zróżnicowanej strukturze wiekowej i pionowej. Według rzeczywistego udziału cenne domieszki drzew liściastych zwiększają swój udział ilościowy, co korzystnie wpływa na bioróżnorodność ekosystemu. 1.6.5 Porównanie udziału powierzchniowego i miąższościowego z poprzednią rewizją PUL Tabela 11. Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku z poprzednią rewizją: Klasy wieku Miasto Pionki 2006-2015 2016-2025 Pow. ha % Zasoby m3 % Pow. ha % Zasoby m3 Płaz Hal. zręby 0,72 0,44 W pr. ubocz. pozostałe 1,30 0,85 Przestoje 20 0,04 Ia Ib 1,07 0,66 40 0,09 IIa 4,48 2,78 385 0,92 1,52 0,99 170 0,40 IIb 2,98 1,84 520 1,24 1,57 1,03 220 0,52 IIIa 8,41 5,22 1085 2,60 4,20 2,74 1010 2,39 IIIb 8,83 5,48 1725 4,13 6,73 4,40 1310 3,09 IVa 48,30 62,39 19555 46,89 3,60 2,35 645 1,52 IVb 6,59 4,09 1740 4,17 66,69 43,56 21495 50,77 Va 7,85 4,87 2380 5,70 5,54 3,62 1600 3,78 Vb 1,54 0,95 655 1,57 6,33 4,14 2035 4,81 VI 28,18 17,49 8765 21,01 26,89 17,57 9360 22,11 VII 3,49 2,16 915 2,19 VIII i st. 8,71 5,40 2465 2,19 KO 7,31 4,53 1430 3,42 28,71 18,75 4490 10,61 KDO Razem 158,46 100 41680 100 153,24 100 42335 100 % Zmiany w klasach wieku w porównaniu z poprzednią rewizją wynikają z naturalnego przejścia drzewostanów do wyższej klasy. Obecnie prowadzona gospodarka leśna na terenie urządzanego obiektu gwarantuje zachowanie trwałości i ciągłości lasu, gdyż stosowane sposoby zagospodarowania przyczyniają się do poprawy struktury drzewostanów, między innymi poprzez udział drzewostanów o strukturze klas odnowienia (KO). 1.6.6 Charakterystyka młodego pokolenia Młode pokolenie drzew generalnie zostało wprowadzone poprzez odnowienie gniazd po rębniach złożonych. Na gniazdach i pod okapem drzewostanu wprowadzone są gatunki o większych wymaganiach ekologicznych głównie jodła, dąb, buk. Jakość hodowlana wyrażona poprzez dostosowanie składu gatunkowego do siedliska z 32

uwzględnieniem mikrosiedlisk, form zmieszania, pokroju drzewek została oceniona jako średnia (wskaźnik 2). W miejscach nieudanych odnowień lub przerzedzeń wykorzystuje się samosiew brzozy. Młode pokolenie zinwentaryzowano na powierzchni zredukowanej 28,71 ha, co stanowi około 18,92% powierzchni leśnej zalesionej. Młode pokolenie drzew rozumiane szerzej, w sensie ekologicznym, zajmuje większą powierzchnię. Występuje w każdej warstwie jako domieszka cenna i biocenotyczna, która w formie biogrup lub pojedynczych drzew jest włączana do drzewostanu docelowego. 1.6.7 Ocena zgodności składu gatunkowego z typem lasu Zgodnie z 40 obowiązującej Instrukcji Urządzania Lasu w ramach charakterystyki stanu lasu i zasobów drzewnych przedstawiono poniżej zbiorcze zestawienie powierzchni drzewostanów wg stopni zgodności z siedliskiem: Tabela 12. Stopień zgodności drzewostanów z siedliskiem Stopień zgodności Miasto Pionki Pow. w ha % 1 zgodne 54,70 36,04 2 częściowo zgodne 73,38 48,35 3 niezgodne 23,70 15,61 Razem 151,78 100,00 W drzewostanach rębnych, dostosowanie składu gatunkowego do zgodnego z siedliskiem realizowane będzie poprzez rębnie przewidziane dla danego gospodarstwa i typu siedliskowego lasu. Drzewostany młodsze należy dostosować poprzez regulację składu, w trakcie prowadzonych cięć pielęgnacyjnych. Drzewostany niezgodne z typem lasu stanowią 15,61% lasów Skarbu Państwa będących w użytkowaniu Miasta Pionki. 1.6.8 Ocena stanu uszkodzeń drzewostanów Podczas prac terenowych zainwentaryzowano szkody od grzybów na pow. 5,88 ha, od wody na pow. 0,34 ha oraz od zwierzyny na powierzchni 0,76 ha. Stopień uszkodzenia to 20% młodego pokolenia i są to uszkodzenia gospodarczo znośne. Zgryzane są podsadzenia, głównie przez sarnę. W przyszłym PUL należy prowadzić działania profilaktyczne w celu utrzymania właściwej higieny lasu (usuwanie posuszu, korowanie pniaków itp.) 1.6.9 Ocena stanu sanitarnego lasu Stan sanitarny drzewostanów utrzymywany jest na zadawalającym poziomie, dzięki intensywnym działaniom pracowników odpowiedzialnych za zarządzanie lasami. Ogólny stan lasu, pod względem zdrowotnym, jest dobry. 33

2 OPIS PRZYJĘTYCH ZASAD OKREŚLENIA ZADAŃ 2.1 PODSTAWY GOSPODARKI PRZYSZŁEGO OKRESU 2.1.1 Cele i zasady trwale zrównoważonej gospodarki leśnej Zgodnie z przepisami Ustawy o lasach, głównym celem gospodarki leśnej jest zapewnienie trwałości lasu i ciągłości jego wielofunkcyjnej roli w zagospodarowaniu przestrzennym kraju. Wielofunkcyjna rola lasów w gospodarce, przyrodzie i życiu człowieka wymaga prowadzenia gospodarki leśnej w sposób zrównoważony, tj. profesjonalnie, racjonalnie i zgodnie z prawami natury, w całej strefie wpływów lasu na środowisko przyrodnicze, gospodarkę i warunki życia ludzi. Leśnictwo wielofunkcyjne w Polsce oparte zostało o przyrodnicze podstawy rozwoju tj. regionalizację przyrodniczo-leśną uwzględniającą zmienność warunków naturalnych, typologię leśną (wyróżnienie siedliskowych typów lasu), naturalny zasięg występowania lasotwórczych gatunków drzew, a także rozpoznane warunki glebowe i siedliskowe obiektu. Używany powszechnie termin trwale zrównoważona gospodarka leśna oznacza działalność zmierzającą do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania teraz i w przyszłości, wszystkich ważnych ochronnych, gospodarczych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów. Podstawy przyrodnicze rozwoju leśnictwa, zasada trwałości lasu i ciągłości jego wielostronnych funkcji są fundamentem na którym opierają się zadania leśnictwa; urządzanie, hodowla, ochrona, użytkowanie lasu. Plan urządzenia lasu spełnia rolę łącznika w przenoszeniu na poziom lokalny celów gospodarki leśnej, wyznacza też sposoby realizacji tych celów. Stanowi podstawę prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej w lasach użytkowanych przez Miasto Pionki. 2.1.2 Podział według dominującej funkcji lasów Lasy Skarbu Państwa (SP) w użytkowaniu Miasta Pionki chwili obecnej nie mają decyzji Ministra Środowiska dotyczącej uznania lasów za ochronne. Zgodnie z art. 15 Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 r., można wnioskować do Ministra Środowiska o uznanie je za ochronne w kategorii lasów w granicach administracyjnych miast i w odległości 10 km od granic administracyjnych miast powyżej 50 tys. mieszkańców. 2.1.3 Podział na gospodarstwa Z uwagi na charakter, jaki pełnią lasy użytkowane przez Miasto Pionki włączono je do gospodarstwa specjalnego. 2.1.4 Wieki rębności Wieki rębności przyjęto z poprzedniego PUL. Są one zgodne z Zarządzeniem Nr 36 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 19.05.2004 r., tj.: Db 160 lat So 120 lat Md 110 lat Św 100 lat Brz, Ol, Kl, Jw, Gb, Lp, JKl 80 lat Przyjęte wieki rębności stanowią podstawę do wyliczenia etatu użytkowania rębnego. 34

2.2 ZADANIA GOSPODARCZE WYNIKAJĄCE Z PLANU URZĄDZENIA LASU 2.2.1 Użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu Z uwagi na gospodarstwo ochronne etatu użytkowania rębnego nie wyliczono. Etat przyjęto w wysokości sum miąższości drzewostanów projektowanych do użytkowania w 10- leciu, w oparciu o stwierdzone na gruncie potrzeby hodowlane, uwzględniając możliwości trwałego pełnienia przez nie różnych funkcji (ochronne, społeczne). Zlokalizowane etaty, czyli sumy stwierdzonych na gruncie potrzeb hodowlanych drzewostanów, wynoszą 4309 m 3 miąższości brutto. Opierając się na wytycznych,,zasad hodowli lasu, ustaleń z NTG oraz na spostrzeżeniach taksatorów, dotyczące aktualnego stanu d-stanów rębnych oraz znajdujących się w nich odnowień, przyjęto następujące sposoby użytkowania rębnego w lasach Miasta Pionki okres 01.01.2016 31.12.2025. Na siedlisku BMśw i LMśw projektowano Rb IIIa z okresem odnowienia 15 lat. W rębni IIIa w pierwszym etapie wycinane są gniazda, cięciami zupełnymi, każde o powierzchni do 50 arów, łącznie na 30 40% powierzchni strefy manipulacyjnej. Zaleca się rozmieszczanie gniazd z wykorzystaniem żyźniejszych fragmentów siedliska, istniejących odnowień i luk drzewostanie oraz najmniej stabilnych partii drzewostanu, tak by nie tworzyły szeregów zgodnych z kierunkiem panujących wiatrów. Gniazda powinny mieć kształt owalny lub zbliżony do prostokąta, z dłuższą osią ze wschodu na zachód i z krótszą nieprzekraczającą dwóch wysokości otaczającego drzewostanu. W miarę możliwości wzajemna odległość gniazd nie powinna być mniejsza od wysokości drzewostanu. Na gniazda należy wprowadzić gatunki współpanujące, np. dąb z grupowym udziałem gatunków II piętra Gb i Lp. W drugim etapie następuje całkowite usunięcie drzewostanu z powierzchni między gniazdami, z ewentualnym pozostawieniem części starodrzewu. Kolejne cięcie wykonuje się, gdy odnowienie na gniazdach osiągnie wysokość minimum 1 m i zwarcie. Na powierzchnie między gniazdami należy wprowadzić odnowienie sztuczne gatunków właściwych dla siedliska o składzie zapewniającym osiągnięcie celu hodowlanego, z wykorzystaniem istniejących nalotów i podrostów. Na siedlisku LMśw, Lśw i Lw projektowano Rb IIIb z nawrotem cięć 5-7 lat i okresem odnowienia do 20 lat. W ramach tej rębni proponuje się trzykrotne wejście do d-stanu z cięciami w ciągu całego okresu odnowienia (20 l.). Cięcia należy wykonywać w uzależnieniu od stanu i zapotrzebowania świetlnego istniejących nalotów i podrostów oraz w dostosowaniu do składu gatunkowego drzewostanu głównego i przyszłego odnowienia, jak również od lat nasiennych dębu. W 10-leciu planuje się drugie cięcie na powierzchni 24,05 ha (powierzchnia manipulacyjna) w drzewostanach z zadawalającym odnowieniem. Tabela 13. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych wg rodzajów rębni w gospodarstwie Rębnie częściowe, gniazdowe i Gospodarstwo Rębnie stopniowe Rębnia zupełne cięcia cięcia przerębowa Ogółem razem uprzątające pozostałe Powierzchnia [ha] 1 2 3 4 5 6 7 Lasów ochronnych (S) 11,44 27,42 38,86 38,86 Razem 11,44 27,42 38,86 38,86 Generalnym sposobem zagospodarowania drzewostanów w lasach Miasta Pionki jest rębnia III z okresem odnowienia do 20 lat. Rozplanowanie cięć rębnych zostało wykonane przy uwzględnieniu realnych możliwości zachowania ładu przestrzennego i czasowego. 35

Użytków rębnych niezaliczonych na poczet etatu nie planowano. Rębnie przyjęte w planie urządzenia lasu należy traktować jako ogólne zalecenia, które mogą być modyfikowane w celu osiągnięcia zamierzonych efektów (tworzenie korzystnych warunków nowemu pokoleniu drzew, pożądanych gatunków, kształtowaniu odpowiedniej budowy drzewostanu, zapewnienia różnorodności biologicznej). W związku z tym zawsze są możliwe odstępstwa od przyjętych grup lub rodzajów rębni oraz zmiany zasadnicze (np. w przypadku klęsk żywiołowych). Wykaz projektowanych cięć rębnych sporządzono w kolejności oddziałów i pododdziałów, oddzielnie dla poszczególnych działek manipulacyjnych z podaniem symbolu gospodarstwa przy każdej pozycji wykazu. Załącznikiem do wykazu cięć rębnych jest mapa przeglądowa cięć. 2.2.2 Etat cięć użytkowania przedrębnego Powierzchniowy rozmiar użytkowania przedrębnego wyliczony został na podstawie wskazań gospodarczych ustalonych dla każdego wyłączenia podczas prac terenowych. Wskazania dotyczące użytkowania przedrębnego obejmują drzewostany lub ich części, w których nie przewiduje się użytkowania rębnego. Przyjęty etat cięć użytkowania przedrębnego w wymiarze powierzchniowym stanowi wielkość obligatoryjną do wykonania w okresie obowiązywania planu urządzenia lasu. Poniżej, na podstawie tabeli nr XVI, zestawiono powierzchnię drzewostanów przewidzianych do użytkowania przedrębnego. Tabela 14. Etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego Rodzaj zabiegu Miasto Pionki Powierzchnia w [ha]* Czyszczenia późne (CP-P) 0,00 Trzebieże (TW) 3,21 Trzebieże (TP) 93,89 Razem 97,10 * Powierzchnia manipulacyjna bez powtórzeń (nawrotów) w 10-leciu. Etat cięć użytkowania przedrębnego w wymiarze miąższościwym - orientacyjny etat użytkowania przedrębnego ustala się w m 3 grubizny netto sumarycznie dla całego obiektu bez podziału na gospodarstwa, rodzaje cięć, gatunki drzew i klasy wieku. Wielkość użytkowania przedrębnego w poszczególnych drzewostanach będzie uzależniona od aktualnych potrzeb hodowlanych i stanu zdrowotnego. Biorąc pod uwagę ogólny stan lasu, przyjęto orientacyjny etat użytkowania przedrębnego na bieżące 10-lecie w wysokości: 2240 m³ netto przy wskaźniku 23,07 m³/ha co stanowi 50,0% spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości z wszystkich drzewostanów nie objętych użytkowaniem rębnym. Zwiększenie ilości pozyskiwanego drewna ponad wielkość określoną w niniejszym planie może nastąpić tylko w przypadku szkody lub klęski żywiołowej w tutejszych lasach. Natomiast ustalony i przyjęty etat powierzchniowy stanowi wielkość obligatoryjną do wykonania w okresie obowiązywania planu urządzenia lasu 2.2.3 Etat miąższościowy użytków głównych (rębne i przedrębne) Na etat miąższościowy użytków głównych składa się etat użytków rębnych wraz z 5% przyrostem liczony od masy netto, użytki rębne nie zaliczone na poczet etatu oraz użytki 36

przedrębne. Etat miąższościowy użytków głównych stanowi maksymalną ilość drewna przewidzianego do pozyskania w planie urządzenia lasu (art. 18 Ustawy o lasach). Etat użytków głównych charakteryzuje szczegółowo Tabela nr XVII Zestawienie łączne etatu użytków głównych wg kategorii cięć, zamieszczona w części tabelarycznej. Tabela 15. Zestawienie przyjętych etatów użytków głównych Zaliczone na etat Obiekt masa 5% spodziew. przyrostu masy netto masa z 5 % przyrostem Nie zalicz. na etat Razem użytki rębne Użytki przedrębne Razem użytki główne Masa grubizny netto m 3 1 2 3 4 5 6 7 8 Miasto Pionki 3447 177 3619-3619 2240 5859 Przeciętne roczne 362 224 586 Przeciętne roczne pozyskanie w ubiegłym okresie * 203 268 471 Etat w ubiegłym okresie gospodarczym(przeciętny roczny) 250 186 436 *- razem z użytkami przygodnymi Należy nadmienić, że suma użytków rębnych netto stanowi (na okres obowiązywania planu) wielkość maksymalną użytkowania rębnego. Użytki główne w 10-leciu stanowią ok. 13% zasobów drzewnych Miasta Pionki wg stanu na 1.01.2016 r. Zaprojektowana łączna miąższość użytków rębnych i przedrębnych nie stanowi zagrożenia dla trwałości lasu. Porównanie rozmiaru użytkowania głównego z etatem z ubiegłego okresu gospodarczego i wykonanym użytkowaniem: 6000 m3 5000 4000 3000 2000 1000 2700 2130 2675 2030 2240 3619 0 Etat 2006-2015 Etat wykonany Etat 2016-2025 Użytki rębne Użytki przedrębne Na wyższy etat w obecnym projekcie PUL mają wpływ następujące czynniki: 1. Wzrost przeciętnego wieku drzewostanów, co powoduje konieczność zwiększenia powierzchni przeznaczonej do użytkowania rębnego w celu uchronienia drzewostanów przed rozpadem. 2. Konieczność kontynuowania rozpoczętych cięć rębnych. 37

2.3 ZESTAWIENIE I OPISANIE ZADAŃ Z ZAKRESU HODOWLI LASU 2.3.1 Zadania z zakresu hodowli lasu Planowanie hodowlane polega na określeniu: celu hodowlanego, czyli takiego składu gatunkowego i struktury drzewostanów, które zapewniają trwałość lasu i utrzymanie korzystnych cech siedliska, które są w danych warunkach najodpowiedniejsze ze względu na potrzeby społeczne i gospodarcze, sposobów postępowania hodowlanego najbardziej sprzyjających powstaniu i utrzymaniu takich drzewostanów. Plan hodowli lasu został zaprojektowany na podstawie: potrzeb hodowlanych poszczególnych drzewostanów wynikających z ich stanu stwierdzonego podczas taksacji, oraz jako pochodne działań zawartych w wykazach cięć rębnych. W trakcie realizacji planu hodowli wnioski hodowli lasu winny zawierać powierzchnie do odnowienia wynikające z rzeczywistego określenia ich w terenie. Szczegółowe planowanie hodowlane powinno należeć do podstawowych obowiązków gospodarza lasu. Bezpośrednio przed podjęciem czynności gospodarczych na określonej powierzchni, tj. w trakcie przygotowywania wniosków cięć i odnowienia lasu, wszystkie projektowane zadania w oparciu o plan powinny być skorygowane i dostosowane do aktualnych potrzeb. W realizacji zaplanowanych czynności odnowieniowych należy przestrzegać podstawowych zasad tj.: w pierwszej kolejności, wykorzystywać istniejące odnowienia naturalne pożądanych gatunków drzew o dobrej jakości oraz miejscowych ekotypów. Odnowienie naturalne nie powinno być stosowane w drzewostanach obcego pochodzenia, rosnących na niewłaściwych siedliskach, złej jakości, przy sztucznym odnowieniu lasu zaleca się: - preferowanie w miarę możliwości punktowego przygotowania gleby. Na glebach silnie zachwaszczonych przygotowanie gleby orką pełną lub na placówkach z pozostawieniem nienaruszonych pasów będących rezerwuarem życia biologicznego, - wprowadzanie składu gatunkowego upraw zgodnego z typem drzewostanu, wzbogaconego o gatunki drzew i krzewów dostosowanych do naturalnej mozaikowatości siedlisk. Zaleca się przy zakładaniu upraw stosować zmieszanie grupowe, drobnokępowe i kępowe, biorąc oczywiście pod uwagę wymagania biologiczne poszczególnych gatunków. Zbiorcze zestawienie czynności hodowlanych na I 10-lecie wg typów siedliskowych, zamieszcza się w tabeli XVIII w załącznikach do elaboratu. Rozmiar prac hodowlanych na bieżące 10-lecie przedstawia się następująco: odnowienia na powierzchniach otwartych 0,00 ha zalesienia 0,00 ha odnowienia pod osłoną : 13,30 ha w tym: przy rębniach częściowych 13,30 ha podsadzenia produkcyjne 0,00 ha dolesienia luk i przerzedzeń 0,00 ha poprawki i uzupełnienia 0,00 ha wprowadzanie podszytów 0,00 ha pielęgnowanie gleby 10,45 ha pielęgnowanie upraw (CW) 1,35 ha pielęgnowanie młodników (CP) 1,41 ha melioracje agrotechniczne 13,30 ha. 38

Odnowienia na powierzchni otwartej Nie planuje się odnowienia zrębów zupełnych i zalesienia gruntów nieleśnych. Odnowienia pod osłoną drzewostanów Odnowienia pod osłoną drzewostanów przy rębniach częściowych IIIa i IIIb zaprojektowano na łącznej powierzchni 14,39 ha. W drzewostanach, w których istnieją możliwości uzyskania odnowienia naturalnego, niezwłocznie po wykonaniu cięcia należy starannie przygotować glebę. W przypadku słabej udatności lub braku odnowienia naturalnego dokonać uzupełnienia lub sztucznego odnowienia powierzchni. Pielęgnowanie upraw i młodników we wskazaniach gospodarczych opisane są wskazówką: PIEL pielęgnacja gleby, CW czyszczenia wczesne i CP czyszczenia późne. Pielęgnowanie gleby (PIEL) projektowano w uprawach istniejących w wieku do 5 lat. Powierzchnia zabiegu podana jest jednokrotnie, lecz dla dobra upraw czynności te powinny być wykonywane systematycznie w miarę istniejących potrzeb, aż do momentu, kiedy chwasty przestaną zagrażać drzewkom. Zadaniem obligatoryjnym jest pielęgnowanie upraw na powierzchni 10,45 ha. Czyszczenia wczesne (CW) ujęte są w planie jako zabieg jednokrotny. Należy je przeprowadzać w uprawach niezależnie od sposobu ich powstania aż do doprowadzenia do zwarcia zdrowych, dobrze ukształtowanych i pożądanych drzewek. Zabieg ten planowano w uprawach istniejących. Zadaniem obligatoryjnym są CW na powierzchni 1,35 ha w zinwentaryzowanych uprawach. Czyszczenia późne (CP) w młodnikach, należy przeprowadzać w zależności od potrzeb. Odnosi się to również do pielęgnacji istniejących i inicjowanych odnowień naturalnych pod osłoną drzewostanów. W fazie młodnika, przy prowadzeniu cięć pielęgnacyjnych, zabieg należy wykonać tak by nie dopuścić do zbytniego rozluźnienia zwarcia, zwracając uwagę na regulację składu gatunkowego i doprowadzanie go do zgodności z typem drzewostanu. Zadaniem obligatoryjnym są CP na powierzchni 1,41 ha w zinwentaryzowanych młodnikach. Nie projektowano zabiegu w drzewostanach, gdzie procent pokrycia młodego pokolenia drzew podrostu był niski i występowanie rozproszone, a także w podrostach w młodszych drzewostanach, gdzie ich wzrost i rozwój nie gwarantuje przetrwania. W uprawach nowozakładanych nie planowano zabiegów hodowlanych. Melioracje - w zakresie melioracji agrotechnicznych należy wykonywać zabiegi na projektowanych zrębach - usunięcie podszytu i odpadów zrębowych oraz przygotowanie gleby do sadzenia lub odnowienia naturalnego. W PUL projektowano takie prace na powierzchni 14,39 ha. 2.4 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY LASU Ochrona lasu jest podstawową dziedziną działalności gospodarczej, która ma na celu zabezpieczenie lasu przed szkodami wyrządzonymi przez czynniki abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne. W ochronie lasu obowiązuje zasada profilaktycznego działania. Ważną zasadą ochrony lasu jest minimalizacja szkód ekologicznych, które mogą wystąpić na skutek wykonywanych zabiegów. Stosowane zabiegi powinny zapewnić stan równowagi i jak najmniejsze skutki uboczne w ekosystemach leśnych. Wszelka działalność w zakresie ochrony lasu powinna być prowadzona w oparciu o: - Instrukcję Ochrony Lasu, - prognozy występowania szkodliwych owadów, - właściwą ocenę stopnia zagrożenia drzewostanów, - rozpoznanie terenowe wykonywane przez pracowników, 39

Istnienie drzewostanów mieszanych (wielogatunkowych, różnowiekowych, wielopiętrowych) decyduje o tym, że stan lasu pod względem zdrowotnym i sanitarnym jest dobry i stabilny. Do najważniejszych czynności związanych z ochroną lasu w 10-leciu jest: terminowe usuwanie posuszu, wywrotów, złomów, analizować pozyskanie masy drzewnej z posuszu, terminowe wywożenie surowca sosnowego, prowadzić ochronę pożytecznej fauny, prawidłowo wykonywać cięcia pielęgnacyjne, zachować właściwy ład przestrzenny i kierunek cięć, wytworzyć ściany wiatrochronne na obrzeżach lasów, kontynuować rozpoczętą przebudowę d-stanów poprzez prowadzenie zaplanowanych rębni, dostosować skład gatunkowy odnowień do wymogów siedliska i mikrosiedliska, wprowadzać większe ilości gatunków domieszkowych. 2.5 KIERUNKOWE WYTYCZNE Z ZAKRESU OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Przepisy prawne regulujące zabezpieczenie przeciwpożarowe lasu Kierunkowe wytyczne na najbliższy okres gospodarczy z zakresu ochrony przeciwpożarowej lasu wynikają z: - analizy stanu zagrożenia pożarowego w ubiegłym okresie, - oceny potencjalnego zagrożenia pożarowego dokonanej na podstawie obecnego stanu lasów, - analizy stanu zabezpieczenia ppoż. funkcjonującego w UM Pionki, - obowiązujących w tym względzie przepisów prawnych tj.: szczegółowych wytycznych Instrukcji urządzania lasu z roku 2011, wytycznych Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej Lasów z roku 2011, Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów (Dz.U.2006.58.405) i rozporządzeniu zmieniającym z dnia 9 lipca 2010 r. (Dz.U.2010.137.923), Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.2010.109.719), Ocena zagrożenia pożarowego w ubiegłym okresie gospodarczym Lasy objęte niniejszym opracowaniem składają się z kilkunastu kompleksów leśnych, poprzecinanych, w wielu miejscach wewnątrzzakładowymi utwardzonymi drogami. Są one pozostałością po infrastrukturze wykorzystywanej do 2000 roku przez Zakłady Tworzyw Sztucznych Pronit w Pionkach. Drogi te w chwili obecnej są rzadko używane, dlatego zagrożenia wynikające z ruchu pojazdów są minimalne. Ekosystemy leśne w zdecydowanej większości, przylegają do kompleksów leśnych, będących w zarządzie innych jednostek organizacyjnych, powstałych w wyniku przekształceń własnościowych, jakie nastąpiły po roku 1989. Do największych zakładów zarządzających lasami Skarbu Państwa na tym terenie należą: - Bumar Amunicja S.A. Oddział w Pionkach; - Fabryka Amunicji Myśliwskiej FAM-Pionki Spółka z o.o ; 40

Dla lasów tych zostały sporządzone Plany Urządzenia Lasu na lata 2014-2023, w których podano kierunkowe zadania w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Tylko niewielka część biocenoz leśnych graniczy z powierzchniami nieleśnymi, przeznaczonymi pod produkcję przemysłową. Budynki i obiekty budowlane służące do produkcji substancji chemicznych są rozmieszczone względem siebie i w stosunku do kompleksów leśnych tak, że niebezpieczeństwo rozprzestrzenienia się pożaru na tereny leśne jest stosunkowo niewielkie. Ponadto o małym zagrożeniu pożarowym na tym terenie decydują: - uwarunkowania przyrodnicze (duży udział drzewostanów liściastch, zdecydowana przewaga zbiorowisk składających się z gatunków w wieku powyżej 40 lat, mały udział siedliskowych borowych - BMśw); - niewielka penetracja ekosystemów leśnych przez ludnoość (teren ogrodzony i strzeżony); - występowanie pasów bezleśnych w sąsiedztwie budynków i obiektów przemysłowych. W latach 2006 2015 w omawianych lasach nie odnotowano ani jednego pożaru. Czynniki kształtujące obecne i potencjalne zagrożenie pożarowe lasów O potencjalnym zagrożeniu lasów decydują takie czynniki jak: - udział siedlisk borowych w ogólnej powierzchni leśnej, - skład gatunkowy drzewostanów, - udział drzewostanów w wieku do 40 lat, - rozmieszczenie osad ludzkich, - atrakcyjność turystyczna i rekreacyjna lasów, - gęstość szlaków komunikacyjnych przebiegających przez tereny leśne, - warunki meteorologiczne z ostatnich lat i wilgotność gleby w tutejszych lasach, - położenie lasów w sąsiedztwie: zakładów przemysłowych, budowli o specjalnym przeznaczeniu i pozostałości instalacji wykorzystywanych w przeszłości do syntezy związków chemicznych specjalnego przeznaczenia. Udział siedlisk borowych w ogólnej powierzchni leśnej Udział siedlisk borowych, najbardziej zagrożonych i podatnych na wystąpienie pożarów, tj. BMśw, w ogólnej powierzchni lasów przedstawia się następująco: Typ siedliskowy lasu Pow. [ha] Udział [%] 1 2 3 BMśw 14,01 9,15 Pozostałe 139,07 90,85 Ogółem 153,08 100,00 Skład gatunkowy drzewostanów Dominującym gatunkiem w drzewostanach jest dąb, który zajmuje 52,87 % powierzchni (udział rzeczywisty), nieco mniejszy udział ma sosna 31,47 %, pozostałe gatunki jak: modrzew, świerk, grab, brzoza, olsza i klon jesionolistny stanowią 15,66 %. Udział drzewostanów iglastych i liściastych w ekosystemach leśnych przedstawia poniższe zestawienie: 41

Grupa gatunków panujących Pow.[ha] Udział[%] 1 2 3 Iglaste 51,95 34,24 Liściaste 101,13 65,76 Razem 153,08 100,00 Przytoczony wyżej podział odzwierciedla w pełni rzeczywiste zróżnicowanie drzewostanów, gdyż zobrazowany został udział gatunków według udziału rzeczywistego. Przeważa udział gatunków liściastych, które w znacznym stopniu minimalizuja zagrożenie pożarowe. Udział drzewostanów w wieku do 40 lat. Drzewostany I i II kl.w., najbardziej podatne na powstanie pożaru, zajmują 3,09 ha, co stanowi 2,04% powierzchni leśnej zalesionej. Rozmieszczenie skupisk ludzkich. Lasy położone są na terenie miasta Pionki, które zamieszkuje około 20 tys. ludzi oraz w odległości około 25 km od m. Radomia 230 tys. mieszkańców. Cały rejon objęty jest rozproszonym osadnictwem, które ma charakter typowo rolniczy. Atrakcyjność turystyczna i rekreacyjna lasów Lasy dotychczas nie podlegały dużej antropopresji ze względu na charakter obiektu; jest to teren po byłych Zakładach Tworzyw Sztucznych Pronit i nadal jest strzeżony. Gęstość szlaków komunikacyjnych przebiegających przez tereny leśne. Przez kompleksy leśne nie przebiegają szlaki komunikacyjne o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Występuje natomiast sieć dróg lokalnych: leśnych i nieleśnych wykorzystywanych obecnie w niewielkim zakresie (drogi zakładowe). Warunki meteorologiczne i wilgotność gleby. Na podstawie danych ze stacji hydrologiczno-meteorologicznej w Kozienicach- Nowinach średnia temperatura powietrza w okresie IV X, wynosi 14,7 ο C, a średnie miesięczne opady 62 mm. Pod względem wilgotności gleby są zróżnicowane; zdecydowanie przeważa na tym terenie świeży wariant uwilgotnienia. Gleby wilgotne i mokre występują na siedliskach LMw, Lw oraz Ol, i stanowią zaledwie 1% powierzchni siedlisk leśnych. Największe zagrożenie pożarowe występuje w okresie wczesnej wiosny i lata. Określenie kategorii zagrożenia pożarowego obszarów leśnych. Z uwagi na wiek drzewostanów, przewagę drzewostanów liściastych i mieszanych oraz występowanie siedlisk lasowych z bogatą roślinnością zielną zagrożenie pożarowe jest niewielkie. Teren urządzanego obiektu jest ogrodzony, co utrudnia penetrację przez miejscową ludność, ponadto nie jest wykorzystywany do celów rekreacyjnych. W związku z powyższym drzewostany Miasta Pionki zaliczono do III kategorii - małego zagrożenia pożarowego. Podział ten został dokonany w oparciu o obowiązujące rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2010 roku. 42

Zasady działań w zakresie profilaktyki Zagrożenie pożarowe lasów, wynikające z ogólnej dostępność lasu, wymusza na zarządzających lasami podjęcie szeregu działań profilaktycznych minimalizujących to zagrożenie. a) prowadzenie działalności informacyjnej i ostrzegawczej Działalność informacyjna i ostrzegawcza zmierzać ma do wywoływania odpowiednich zachowań ludzi w lesie i jego otoczeniu. W tym celu należy: - rozprowadzać ulotki o tematyce przeciwpożarowej; - wywieszać tablice ostrzegawcze przy wjazdach do lasu oraz w miejscach o dużej penetracji ludności; - wywieszać plakaty i ogłoszenia o tematyce ppoż. w miejscach zbiorowego przebywania ludności; - współpracować z lokalną prasą, lokalnymi organizacjami młodzieżowymi, ruchami ekologicznymi i samorządami terytorialnymi w zakresie ochrony ppoż. Szczególny nacisk należy położyć na informowanie, w środkach masowego przekazu, o dużym zagrożeniu pożarowym lasu i wprowadzonych w związku z tym, okresowych zakazach wstępu na tereny leśne. Powyższe zalecenia UM Pionki realizuje na bieżąco w swej działalności. b) korzystanie z lasu i zachowanie się w lesie Korzystanie z lasu i zasady zachowania się w lesie regulują następujące przepisy: ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444) z późniejszymi zmianami, w myśl której: Jednostka organizacyjna, osoba fizyczna lub prawna odpowiedzialna za powstanie szkody w lasach jest zobowiązana do jej naprawienia według zasad określonych w Kodeksie Cywilnym (art. 11); Stałym zakazem wstępu objęte są lasy stanowiące: - uprawy leśne do 4 m wysokości, - powierzchnie doświadczalne i badawcze, - ostoje zwierząt, - źródliska rzek i potoków, - obszary zagrożone erozją (art. 26 ust. 2) Zarządca wprowadza okresowy zakaz wstępu do lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa w razie gdy: - wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego, - występuje duże zagrożenie pożarowe, - wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna (art. 26 ust. 3); Obowiązek ustawiania i utrzymywania znaków zakazu, ciąży na zarządcy (art. 26 ust. 4); W lasach oraz na terenach śródleśnych łąk, torfowisk, wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności: rozniecania ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego, korzystania z otwartego płomienia, wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych (art. 30 ust. 3); Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.2010.109.719), c) posługiwanie się otwartym ogniem w lesie 43

Posługiwanie się otwartym ogniem w lesie lub w odległości do 100 m od jego granicy dozwolone jest wyłącznie do celów związanych z gospodarką leśną pod warunkiem przestrzegania szczegółowych przepisów, podanych w Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej Lasów z roku 2011 d) działania gospodarcze ograniczające rozprzestrzenianie się pożaru lasu - pasy przeciwpożarowe Lasy położone przy obiektach mogących stanowić zagrożenie pożarowe dla lasu winny być oddzielone od tych obiektów pasami przeciwpożarowymi. Obiektami takimi są: zakłady przemysłowe, magazyny, poligony, linie kolejowe, drogi publiczne utwardzone, parkingi i inne obiekty użyteczności publicznej. W myśl powyższego, urządzanie i utrzymywanie pasów przeciwpożarowych ciąży na: właścicielach zakładów przemysłowych, magazynowych i użyteczności publicznej; właścicielach linii kolejowych; komendantach poligonów; właścicielach i zarządcach lasów. Obowiązek utrzymywania pasów nie dotyczy: - drzewostanów powyżej 30 lat położonych przy drogach publicznych i parkingach, - drzewostanów położonych wzdłuż dróg publicznych nieutwardzonych, - lasów o szerokości mniejszej niż 200 m. Rodzaje i sposoby wykonywania pasów ppoż. określa 10 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22.03.2006r. oraz Instrukcja ochrony przeciwpożarowej. W świetle powyższych zasad oraz uwzględniając skład gatunkowy i wiek drzewostanów oraz żyzność siedlisk leśnych położonych wzdłuż dróg zakładowych utwardzonych, UM Pionki nie jest zobowiązany do utrzymywania pasów przeciwpożarowych. e) zalecenia hodowlane w zakresie ochrony przeciwpożarowej W celu zmniejszenia zagrożenia pożarowego w drzewostanach, wskazane jest: przy zakładaniu upraw wprowadzać maksymalną ilość gatunków liściastych tworzyć na granicy grunty nieleśne las oraz na obrzeżach lasu przylegających do szerszych dróg, strefy ekotonowe jako pasy krzewów, niskich drzew i luźnego piętra górnego. Wymienione wyżej zalecenia Urząd Miasta Pionki realizuje na bieżąco w trakcie działalności gospodarczej. f) szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej Szkoleniem w zakresie ochrony przeciwpożarowej objęci są wszyscy pracownicy UG wchodzący w skład sztabu kryzysowego. Odbycie szkoleń jest odpowiednio udokumentowane 44

Ocena organizacyjno technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego funkcjonującego w UM Pionki. System obserwacji System obserwacji w UM Pionki oparty jest na dostrzegalni przeciwpożarowej (punkt obserwacji naziemnej - oddz. 180 k obręb Pionki) obsługiwanej przez pracowników N-ctwa Kozienice, na zasadach obowiązujących przy zagrożeniu p.poż. a także grupie informatorów będących pracownikami firm prowadzących działalność na obszarze byłych zakładów chemicznych Pronit. Przyjęty przez UM Pionki system obserwacji, jest wystarczający. Obserwacje lotnicze W okresie nasilenia zagrożenia pożarowego skuteczną i szybką metodą wykrywania pożarów w lasach mogą być patrole lotnicze. RDLP w Radomiu czarteruje dwa samoloty Dromader M18B i dysponuje je, w razie potrzeby, do bezpośredniej akcji gaśniczej. Czarterowane samoloty stacjonują w Piastowie - łączność w sieci LP Radom, kanał nr 1, kryptonim 1 : 99, tel. (48) 321 52 68, Dysponentem środków lotniczych jest RPAD RDLP Radom tel. (48) 385 60 76, kryptonim rtf Radom 1:1, kanał 1. Punkt alarmowo dyspozycyjny W siedzibie Urzędu Miasta Pionki funkcjonuje Punkt Alarmowo Dyspozycyjny, który prowadzi Straż Miejska Gminy M. Pionki. Podstawowe wyposażenie PAD stanowią: telefon (nr ) umożliwiający bezpośrednie połączenie z PAD oraz ze stanowiskami kierowania PSP; mapa topograficzna terenu z oznakowaną siatką koordynatów krajowych; dokumentacja obejmująca sposób postępowania na wypadek powstania pożaru; wykaz systemów alarmowania i łączności oraz dziennik dyspozytora; zegarek; książka meldunków; instrukcja PAD. Sprawność alarmową w terenie gwarantuje telefon stacjonarny na bramie głównej w oddz. nr 1 oraz służbowe telefony komórkowe, w jakie wyposażeni zostali wszyscy pracownicy zajmujący się ochroną przeciwpożarową. Wykaz telefonów przedstawia się następująco: Jednostka organizacyjna Stanowisko Tel. stacjonarny Tel. komórkowy Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny Komendant Straży Miejskiej (48) 341 42 28 N-ctwo Radom Nadleśniczy (48) 674 11 82 N-ctwo Radom Z-ca Nadleśniczego (48) 345 19 05 N-ctwo Kozienice Nadleśniczy (48) 612 37 08 N-ctwo Kozienice Z-ca Nadleśniczego (48) 612 93 53 45

Do obowiązków PAD należy: po otrzymaniu informacji o pożarze organizowanie naziemnej akcji ratowniczej z jednoczesnym przekazaniem informacji do PAD N-ctw: Radom i Kozienice podając miejsce, rodzaj i wielkość pożaru oraz sugestię ewentualnego użycia samolotów; ustalenie trasy dojazdowej lub miejsca koncentracji najbliżej pożaru; uruchomienie procedury otwarcia zamkniętych bram wjazdowych; wezwanie do pożaru sił i środków zgodnie z ustaleniami w Sposobie postępowania na wypadek pożaru ; zaalarmowanie kadry kierowniczej UM Pionki lub osoby upoważnionej do interwencji w wypadku pożaru oraz miejscowego leśniczego; zgłoszenie pożaru do właściwego PSK PSP i Policji; zorganizowanie łączności z miejscem prowadzonych działań ratowniczo gaśniczych; stała współpraca i utrzymywanie łączności z kierującymi akcją gaśniczą i PAD N-ctw; po podjęciu decyzji o zastosowaniu samolotów, przejęcie dyspozycji do czasu nawiązania łączności przez pilota z kierującym akcją ratowniczo gaśniczą. Drogi dojazdowe i pożarowe Jednym z najważniejszych czynników decydujących o szybkości i skuteczności podjętych działań ratowniczych, w przypadku powstania pożaru lasu, jest dostępność terenów leśnych dla pojazdów służb ratowniczych. Zapewnienie tej dostępności, poprzez odpowiednią ilość i jakość dróg dojazdowych, należy do podstawowych obowiązków Zarządcy w zabezpieczeniu pożarowym administrowanych przez siebie lasów. Sieć dróg dojazdowych i pożarowych tworzą lokalne drogi zakładowe, o nawierzchni ulepszonej (przeważnie asfaltowe), przebiegające przez poszczególne kompleksy leśne lub w bezpośrednim ich sąsiedztwie. Drogi te w chwili obecnej nie są oznakowane. Wymogi pod względem gęstości sieci dróg dojazdowych określa 8 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22.03.2006 r. W przypadku III kategoria zagrożenia przepis ten stanowi, że odległość dowolnego punktu w lesie do najbliższej drogi dojazdowej nie powinna przekraczać 1500 m. jakość dróg zakładowych wykorzystywanych jako dojazdy pożarowe określa 7 wymienionego Rozporządzenia Ministra Środowiska, wg którego: drogi leśne, wykorzystywane jako dojazdy pożarowe, powinny być utrzymywane w sposób zapewniający ich przejezdność oraz oznakowane i ponumerowane; powinny posiadać nawierzchnię o nośności conajmniej10 ton i nacisku na oś 5 ton; powinny posiadać promienie zewnętrzne łuków o długości co najmniej 11 m; odstępy pomiędzy koronami drzew do wysokości 4 m liczonej od nawierzchni jezdni powinny wynosić co najmniej 6 m; szerokość jezdni powinna wynosić co najmniej 3 m; w wypadku dróg nieprzelotowych powinien być plac manewrowy (20 x 20 m); jednopasmowe drogi ppoż. powinny posiadać mijanki (o parametrach: co najmniej 3 m szerokości i 23 m długości w odległości nie większej niż 300 m od siebie). Istniejące drogi pożarowe zabezpieczają dostępność do kompleksów leśnych i spełniają wymogi zawarte w 8 Rozporządzenia Ministra Środowiska. Wszystkie drogi pożarowe przedstawiono na mapie w skali 1:5000. 46

Zabezpieczenie w wodę do celów gaśniczych Jednym z podstawowych obowiązków Zarządcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest zapewnienie wody do celów gaśniczych. Przepustowość (pojemność) punktów czerpania wody określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7.06.2010 roku 39. W granicach omawianego obiektu istnieją zbiorniki przeciwpożarowe, jednak ich stan nie pozwala na swobodne korzystanie z nich jako źródeł wody do celów gaśniczych. Do pozyskania wody do celów gaśniczych mogą natomiast służyć hydranty, których rozmieszczenie przedstawiono na mapie w skali 1:5000. Sposób postępowania na wypadek pożaru Lasy są położone w rejonie działania Komendy Państwowej Straży Pożarnej: - KM PSP w Radomiu ul. Limanowskiego 29a, tel.48 36 88 998; tel alarmowy: 48 36 88 912 - strefa operacyjna 276. W skład sił interwencyjnych, przewidzianych do gaszenia pożarów lasu na tym terenie wchodzi Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 4 w/w Komendy mająca koszary w Pionkach oraz dodatkowo OSP mające swoje siedziby w okolicznych miejscowościach. W wypadku powstania pożaru lasu, do zadań Zarządcy i personelu inżynieryjnotechnicznego należy: niezwłoczne udanie się na miejsce pożaru; zorganizowanie i podjęcie akcji gaśniczej, w tym: - zaalarmowanie potrzebnej liczby pracowników, - sprowadzenie do pożaru środków i sprzętu będącego w dyspozycji urzędu, - wyznaczenie pracowników w celu szybkiego wprowadzenia na miejsce pożaru jednostek straży pożarnej, - zorganizowanie, w miarę potrzeby, ewakuacji ludzi i mienia z zagrożonych budynków lub terenu, - zapewnienie stałej łączności pomiędzy miejscem pożaru a PAD w Urzędzie Gminy; przekazanie kierownictwa akcji dowódcy jednostki Straży Pożarnej z chwilą jej przybycia, współpraca z nim i podporządkowanie się jego rozkazom; przejęcie pożarzyska, zorganizowanie jego dogaszania i zabezpieczenie; ustalenie okoliczności powstania i rozprzestrzeniania się pożaru przy współudziale Policji i PSP, jeszcze w czasie trwania pożaru. Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej z 24 sierpnia 1991 roku z późn.zm.(dz. U. Nr 81, poz. 351) Zarządca powinien posiadać opracowany dokument p.t. Sposób postępowania na wypadek powstania pożaru lasu. Jest on jednym z podstawowych dokumentów wyposażenia PAD zawierającym plan alarmowania oraz wykaz sił i środków do operacyjnego zabezpieczenia lasów i budynków. Plan alarmowania oraz wykaz sił i środków dla zabezpieczenia lasów przedstawiono w poniższych tabelach. 47

Plan alarmowania jednostek ratowniczych oraz wykaz sił i środków (I rzutu) Nazwa jednostki Sposób alarmowania Rodzaj sprzętu Kryptonim Czas przybycia (min) Kto alarmuje 1 2 3 4 5 6 JRG PSP Pionki telefon/radio (048) 6124559 GCBA 5/24 GCBA 11/45 GBA 2,5/16; 334-21 334-25 334-26 10 OSP Pionki SSW (048) 6125709 GCBA 6/32 339-80 10 OSP Jedlnia Kość. tel. (048) 6127266 GCBA 6/32 15 MSK Radom OSP Jastrzębia SSW (048) 6106560 GBA 2,5/16 20 OSP Jaroszki tel. (048)6127180 GLM 8 20 OSP Mąkosy tel. (048) 6106867 GLM 8 20 OSP Słupica OSP Jedlnia Letn. tel. (048) 3221401 SSW (048) 3221008 GBAM 2,5/8+8 GBM 3/8, GLM 8 GCBA 6/32 GCBA 10/44, SLRW 15 Koordynacją akcji ratowniczo gaśniczej w wypadku pożaru lasu, zajmuje się sztab złożony z przedstawicieli Komendy Miejskiej PSP i służby Urzędu Miasta Pionki. Plan alarmowania sztabu przedstawiono poniżej: Plan alarmowania sztabu dla Urzędu Miasta Pionki Lp Funkcje w sztabie Skład sztabu KM PSP Radom (zależnie od miejsca pożaru) Urząd Miasta Pionki Numery telefonów 1. Szef sztabu 1..Z-ca Komendanta Miejskiego PSP w Radomiu 483688998 2. Straż Miejska,UM Pionki 483414228 2. Pomoc szefa sztabu 1. Dowódca JRG nr 4 w Pionkach 486124559 3. Zespół analiz 1. Z-cy Dowódcy JRG w Pionkach 486124559 Z-ca kierownika Oddziału Wod.-Kan.-Ciepł. Roman Rudzki 483852519 2 Specjalista ds. ochrony p-poż. w UM Pionki Marek Konofalski 483414252 4. Zespół łączności 1 Specjalista KM PSP Radom 483688998 2. Leśniczy 604523732 48

Przypuszczalny okres swobodnego rozwoju pożaru W 9 punktach prognostycznych Regionalnego Punktu Alarmowo Dyspozycyjnego RDLP Radom, w okresie wzmożonego zagrożenia pożarowego lasu, tj. przeciętnie od marca do października, wykonywane są dwa razy dziennie (godz. 9 00 i 13 00 ) pomiary, określające wilgotność powietrza, wilgotność ściółki, wilgotność trawy (do ulistnienia brzozy), a także siłę i kierunek wiatru. Na tej podstawie określany jest stopień zagrożenia pożarowego w lasach. Powyższe parametry pozwalają na wyliczenie, w oparciu o program Zakładu Ochrony Lasu Instytutu Badawczego Leśnictwa, tempa swobodnego rozwoju pożarów leśnych. Dane prognostyczne i modelowy rozwój pożaru podawany jest przez Regionalny Punkt Alarmowo Dyspozycyjny do PAD Nadleśnictwa Kozienice, a ten do PAD przy Urzędzie Miasta Pionki. Przykład swobodnego rozwoju pożaru modelowy rozwój pożaru przedstawiono poniżej: Swobodny - modelowy rozwój pożaru Parametry Pożar ściółki Pożar trawy Pożar całkowity 1 2 3 4 Obciążenie (kg/m 2 ) 2,6 0,8 13,0 Wilgotność materiału (%) 10 6 10 Prędkość wiatru (m/sek.) 4 4 4 Prędkość frontu (m/min.) 1,07 5,45 4,12 Czas trwania pożaru (min.) 45 45 45 Powierzchnia objęta pożarem (ha) 0,09 2,55 1,46 Obwód pożaru (m) 119 598 452 Obciążenie ogniowe (kg/m 2 ) zależy od rodzaju materiału palnego, składu gatunkowego drzewostanu i jego wieku. Prędkość wiatru (m/sek.) wywiera istotny wpływ na prędkość frontu. Czas trwania pożaru (min.) jest czasem swobodnego rozwoju pożaru. Powierzchnia pożaru (ha) zależy od prędkości przesuwania się frontu i czasu jego trwania. Obwód pożaru (m) podobnie jak i powierzchnia zależy od prędkości przesuwania się frontu i czasu trwania pożaru. Powyższy program pozwala obliczyć także, w zależności od sytuacji pożarowej, siły i środki konieczne do ugaszenia ognia dla różnych wariantów taktyki działań gaśniczych przy użyciu wody lub piany. Ponadto okres swobodnego rozwoju pożaru zależy od: czasu, jaki upłynął od jego powstania do momentu zauważenia pożaru (służba leśna, samolot patrolowy, punkt obserwacyjny, osoby postronne), czasu na ustalenie miejsca (adresu) pożaru przez PAD i zaalarmowanie JRG w Pionkach, czasu od otrzymania informacji o pożarze do wyjazdu najbliższej jednostki ochrony przeciwpożarowej, czasu dojazdu najbliższej jednostki ochrony przeciwpożarowej do miejsca pożaru przy prędkości przejazdu ok. 40 km/godz. 49

Wnioski i wytyczne odnośnie poprawy i utrzymania stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów w zarządzie Urzędu Miasta Pionki Z analizy przedstawionych wyżej zagadnień wynikają, wyszczególnione poniżej, wnioski i wytyczne na najbliższy okres gospodarczy. System obserwacji lasu w czasie zagrożenia pożarowego, oparty na punkcie obserwacyjnym, z wykorzystaniem (w razie potrzeby) patroli naziemnych, należy uznać za zgodny z obowiązującymi przepisami. Funkcjonowanie i wyposażenie PAD w UM Pionki powinno być dostosowane do obowiązujących przepisów. Zawrzeć należy stosowne porozumienia z RDLP Radom oraz Nadleśnictwami Kozienice i Radom Utrzymać należy, przynajmniej na dotychczasowym poziomie, system łączności alarmowej w terenie (we współpracy z Bumar i FAM ). Sieć dróg dojazdowych i zakładowych dróg pożarowych jest wystarczająca. Nie wszystkie drogi pożarowe oraz pozostałe, umożliwiające dojazd do ewentualnego pożaru, odpowiadają określonym dla nich wymaganiom. Na bieżąco należy utrzymywać przejezdność dróg pożarowych, których nośność powinna wynosić min. 10 ton, a nacisk na oś 5 ton. Ponadto drogi te powinny spełniać pozostałe warunki podane w 7 Rozporządzenia MOŚ z dn. 22.03.2006 r. Należy podjąć działania ze strony Zarządcy, jak i PSP by wszystkie punkty czerpania wody odpowiadały normom. Dojazdy do nich muszą być właściwie oznakowane. Wyposażenie bazy sprzętu p.poż. należy utrzymywać w należytym stanie ilościowym i jakościowym. Założyć pasy p.poż. typu B tworzące tzw. ekoton przy drogach zakładowych i obiektach mogących powodować zagrożenie pożarowe lasu. Monitorować zabezpieczenie p.poż. na granicy z Bumar i FAM, realizowane przez w/w jednostki; W ramach użytkowania lasu, na pasie wzdłuż dróg zakładowych(szer. 30 m), nie pozostawiać nieokrzesanych drzew, gałęzi, chrustu i odpadów poeksploatacyjnych. (pasy p.poż. typu B ); Utrzymywać należy w należytym stanie (ewentualnie wymieniać) tablice informacyjne i ostrzegawcze o zagrożeniach pożarowych w lasach. Prowadzić, w ramach czynności profilaktycznych, działalność informacyjną i ostrzegawczą wśród osób zatrudnionych na tym terenie na temat przyczyn powstawania i skutków pożarów w lasach, a także zachowania się ludzi w lesie i jego otoczeniu. Corocznie uaktualniać i uzgadniać z Komendantem Miejskim Państwowej Straży Pożarnej w Radomiu Sposób postępowania na wypadek pożaru lasu. 2.6 KIERUNKOWE ZADANIA Z ZAKRESU UŻYTKOWANIA UBOCZNEGO ORAZ GOSPODARKI ŁOWIECKIEJ 2.6.1 Użytkowanie uboczne Użytkownik lasów Skarbu Państwa, Miasto Pionki nie prowadzi użytkowania ubocznego jak: pozyskanie choinek, pozyskanie karpiny i żywicy oraz nie prowadzi gospodarki łowieckiej. 50

3 PROGRAM OCHRONY PRZYRODYAKTUALIZACJA Program Ochrony Przyrody jest integralną częścią Planu Urządzenia Lasu Skarbu Państwa będących w użytkowaniu Miasta Pionki. W ramach prac urządzeniowych zaktualizowane zostały walory przyrodnicze i podstawowe zadania z tego zakresu. Ryc.3.Położenie obiektu na tle form ochrony przyrody. 3.1 Formy ochrony przyrody 3.1.1 Obszary chronione Lasy Skarbu Państwa będące w użytkowaniu Miasta Pionki znajdują się w granicach administracyjnych Miasta Pionki. Teren ten objęty jest obszarem specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Ostoja Kozienicka PLB140013. Ostoja ta obejmuje powierzchnię 68 301,20 ha, natomiast zarządzane lasy zajmują powierzchnię 153,24 ha i położone są w środkowej części tego obszaru, w sąsiedztwie Miasta Pionki. Poza terenem opracowywanych lasów ale w granicach administracyjnych Miasta Pionki znajdują się następujące formy ochrony przyrody: Rezerwaty: Pionki 81,6 ha, Załamanek 79 ha, Brzeźniczka 112,5 ha Obszar Natura 2000 Puszcza Kozienicka PLH140035 (obszar siedliskowy) Kozienicki Park Krajobrazowy im. Profesora Ryszarda Zaręby wraz z otuliną 51