VMQ LSR na świecie. Spotkanie biznesu kauczukowego. kauczuków w przyszłości. 4 Rynek. Nr 3 (68) Maj-Czerwiec 2017 ISSN

12 Spotkanie biznesu kauczukowego 32 VMQ LSR na świecie 4 Rynek kauczuków w przyszłości Nr 3 (68) Maj-Czerwiec 2017 ISSN 1731-9080 www.rubber.pl

doświadczenie i profesjonalizm e perience &pro SAWEX CHEMICALS Sp. z o.o. Sp. k. 02-952 Warszawa, ul. Wiertnicza 70 Tel.: 22 651 79 04 do 07 Fax: 22 651 79 09 e-mail: sawex@sawexpl.com www.sawexpl.com

SPIS TREŚCI Redakcja 02-201 Warszawa ul. Opaczewska 43/130 tel.: 22 658 33 33; fax: 22 658 33 33 e-mail: redakcja@rubber.pl www.rubber.pl Nakładem: Business Image Redaktor Naczelny Waldemar SOBAŃSKI valdemar@eplastics.pl Dyrektor Artystyczny Remigiusz GAŁĄZKA studio@eplastics.pl tel. 22 658 33 33 wew. 111 Translators Monika DOBRZYŃSKA-MIZERA Robert GONTAREK REKLAMA Dyrektor: Zbigniew HEINRICH zbigniew@chemical.pl tel 22 658 33 33 wew 102 Joanna BIEGALSKA joanna@eplastics.pl tel. 22 658 33 33 wew. 101 Targi EPLA, Prenumerata Konferencje, Kluby Kamila KOS kamila.kos@eplastics.pl tel. 22 658 33 33 wew. 107 Nakładem Business Image ukazują się ponadto: Plastics Review Chemical Review Composites Review Prenumerata: Dystrybucja elektroniczna, Redakcja, Kolporter SA, Ruch SA, GarmondPress SA Rubber Review jest dostępny wyłącznie w prenumeracie. Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych. Zastrzega sobie prawo do opracowywania redakcyjnego i skrótów materiałów przyjętych do druku. Za treść reklam redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Nakład: 5 500 egz. Rynek kauczuków w przyszłości... 4 W najbliższych latach dostawcy materiałów do produkcji opon mogą liczyć na utrzymanie stabilnego wzrostu znaczną dynamikę odnotuje m.in. segment SSBR. Spotkanie biznesu kauczukowego... 12 Jubileuszowy, X Kongres Przemysłu Gumy i Kauczuków w Polsce stał się okazją do prezentacji szeregu interesujących projektów i innowacji technologicznych. Radka Polska na Kongresie... 22 Jubileuszowy X Kongres Przemysłu Gumy i Kauczuków odbył się 8 czerwca w Warszawie. Pasja do gumy... 24 Firma KABAT Sp. z o. o. Sp. j. z Budzynia została założona 1983 roku przez braci Andrzeja i Tadeusza Kabat. Jest to w 100 proc. polska firma. 10 rocznica Mesgo Polska... 24...Tak niedawno budowaliśmy nasz zakład w Tomaszowie Mazowieckim, pełni nadziei na sukces... Mieszanki gumy do produkcji uszczelnień...30 Firma Mesgo powstała w 1996 roku jako producent mieszanek gumowych syntetycznych czarnych i kolorowych. Andrzej Smorawiński VMQ LSR na świecie...34 Wahające się oceny rozwoju zużycia silikonów na świecie mówią o aktualnym globalnym rynku rzędu 1,2 mln ton. Elastomery silikonowe określa się na 400 000 ton. Główne metody ich przetwórstwa to HTV i RTV. Przewiduje się wzrost ich zużycia w tempie 6% rocznie. ELIGIUSZ SIDOR, MARCIN JĘDRZEJCZYK Najnowsze systemy kalandrowania gumy COMERIO ERCOLE...38 Najnowsze linie do kalandrowania gumy dostarczane przez COMERIO ERCOLE to efekt połączenia możliwości najnowszych technik projektowania i wizualizacji 3D, inteligentnych technologii informatycznych i automatyzacji. Dla przemysłu gumowego oferujemy: EPDM Nordel IP EOM /EBM Engage Styron esbr 1500, 1502, 1723, 1739, Sprintan ssbr 4601, 4602, 6430, 4630, BR High Cis Buna 132, BR Low Cis PB 5800 oraz PB 3501. Ravaflex SBR, BR, NBR, EPDM, EPM, IR, IIR i inne. Kauczuki naturalne: SMR, SVR, SIR, TSR 5,10, 20, CV50, CV60, RSS, SVR 3L, krepa, Lateks LA, HA i inne. Zapraszamy do współpracy! Resinex Poland Sp. z o.o ul. Okrzei 1A, 03-715 Warszawa tel. +48 22 441 60 00, fax: +48 22 441 60 01 tel. kom.: 601 532 981 resinex@resinex.com.pl www.resinex.pl Michelin wzywa do testowania opon używanych...42 Niektórzy producenci zachęcają europejskich kierowców do wcześniejszej wymiany ogumienia. Michelin stoi na stanowisku, że niektóre opony mogą zachować osiągi przez cały okres użytkowania i nie należy zmieniać ich zbyt wcześnie. Premiera pierwszej opony z recyklingu...45 Firma Michelin z apre zentowała swoją pierwszą oponę z recyklingu podczas rozpoczynającego się w Kanadzie światowego szczytu na rzecz zrównoważonej mobilności Movin On. Opona TractorMaster w nowym rozmiarze...46 Gama TractorMaster to opony radialne wyróżniające się ponadprzeciętną trakcją, niskim poziomem hałasu oraz dużymi przebiegami. www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 3

Rynek kauczuków w przyszłości W najbliższych latach dostawcy materiałów do produkcji opon mogą liczyć na utrzymanie stabilnego wzrostu znaczną dynamikę odnotuje m.in. segment SSBR. Producenci TPE o podwyższonej wydajności mogą liczyć na wzrost liczby aplikacji alternatywnych dla zastosowań PVC. Niezmiennie rośnie również potencjał rynku elastomerów silikonowych, z LSR na czele. EPDM Globalny rynek kauczuku etylenowo-propylenowego EPDM powinien do roku 2024 osiągnąć wartość 4,28 mld dolarów, zakłada firma badawcza Global Market Insights. Materiał stosowany jest głównie w motoryzacji (40 proc. światowej zużycia), budownictwie, branży E&E oraz produkcji polimerów (jako modyfikator) i dodatków do smarów. Dalszy rozwój aplikacji dla przemysłu samochodowego zapewni stały wzrost konsumpcji EPDM. Najnowsze prognozy wskazują również na dość wysoki, 6-proc. wzrost zapotrzebowania ze strony branży budowlanej we wspomnianej perspektywie czasowej, co będzie uwidaczniać się szczególnie w krajach takich jak Brazylia, Indie, Chiny czy Rosja. W Wielkiej Brytanii wzrost zużycia kauczuków etylenowo-propylenowych przez NBR W 2020 r. globalny rynek kauczuków butadienowo-akrylonitrylowych (NBR) osiągnie wartość 485 mln dolarów, ze wzrostem na poziomie 6 proc. rocznie, prognozuje w swoim nowym raporcie firma badawcza Zion Research. Według danych dostępnych za rok 2014, rynek ten był wówczas wart 300 mln dolarów, z produkcją rzędu 75 tys. ton. NBR znajduje szerokie zastosowanie w produkcji przewodów paliwowych, uszczelek, rolek i innych produktów, które wymagają odporności na obecność oleju. Rynek kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego klasyfikowany jest a podstawie aplikacji, takich jak medyczne i przemysłowe rękawice, węże, kable, pasy, kleje, uszczelniacze, uszczelki i wiele innych. Według Zion Research, lata 2015-2020 to okres gwałtownego wzrostu rynku kauczuków NBR, wywołanego rosnącym zapotrzebowaniem przemysłu na węże, pasy i kable. Najszybszym tempem rozwoju cieszyć się będą segmenty rękawic medycznych i przemysłowych, prognozuje wspomniana firma. Kauczuk NBR znajduje szerokie zastosowanie w wytwarzaniu produktów, które wymagają odporności na obecność oleju. 4 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

branżę budowlaną będzie przebiegał w tempie 4 proc. rocznie, do poziomu 15 mln dolarów. Rynek EPDM w USA osiągnie w roku 2024 wartość 940 mln dolarów, szacuje wspomniana firma, m.in. na podstawie przewidywanej sprzedaży samochodów w tym kraju. Ponad 7-proc. tempem rozwoju będzie cieszył się rynek indyjski, który za 7 lat osiągnie wartość 130 mln dolarów. Analitycy zwracają uwagę na ogólnoświatową nadprodukcję EPDM w ostatnim okresie, mogącą utrudniać zyskowność sprzedaży. Ponadto na dalszy rozwój branży mogą negatywnie wpływać wahania cen ropy naftowej. Już w najbliższej przyszłości szansą dla branży może okazać się jednak komercjalizacja produktów opartych na biopochodnym EPDM. SSBR W segmencie kauczuków styrenowych jednym z nowocześniejszych rozwiązań jest produkcja metodą rozpuszczalnikową (SSBR). Według Grand View Research, w 2022 r. wartość globalnego rynku dla tego surowca przekroczy 6,8 mld dolarów i będzie o 65 proc. wyższa niż w 2014 r. Największą rolę odegra Motorem popytu na SSBR jest produkcja opon, ponieważ materiał ten jest w stanie spełnić zaostrzające się wymogi prawne w zakresie wydajności paliwowej pojazdów, co nie jest możliwe przy wykorzystaniu szeroko stosowanych kauczuków E-SBR. Kauczuk EPDM stosowany jest głównie w motoryzacji (40 proc. światowej zużycia), budownictwie, branży E&E oraz produkcji polimerów (jako modyfikator) i dodatków do smarów. tu rosnący stale popyt na SSBR do produkcji opon, ponieważ materiał ten jest w stanie spełnić zaostrzające się wymogi prawne w zakresie wydajności pali- www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 5

wowej pojazdów, co nie jest możliwe przy wykorzystaniu szeroko stosowanych kauczuków E-SBR. W 2014 r. zużycie globalnej produkcji SSBR przez producentów opon sięgnęło 77 proc. W oczekiwaniu na wzrost popytu, niektórzy producenci ESBR wykorzystują swoje linie do uruchomienia alternatywnej produkcji. Kwestia restrykcyjnych przepisów widoczna jest szczególnie na naszym kontynencie, gdzie kilka lat temu UE wdrożyła regulacje dotyczące etykietowania opon. W ciągu najbliższych 5 lat popyt na SSBR w Europie będzie rósł w tempie 7,1 proc. rocznie. Dodatkowym bodźcem do zwiększenia produkcji na naszym kontynencie będzie większe otwarcie na eksport do Azji, która jest największym konsumentem SSBR. Zapotrzebowanie w Azji/Pacyfiku, podobnie jak w Europie, rozwijać się będzie w tempie 7,1 proc. do roku 2022. Tu, obok branży oponiarskiej, znaczne zużycie notują producenci obuwia. Globalna konsumpcja SSBR przez branżę obuwniczą będzie rosnąć w ciągu najbliższych 5 lat w tempie 5,5 proc. rocznie. Materiał ten stosowany jest m.in. w produkcji wysokowydajnego obuwia sportowego, zapewniając większą odporność na ścieranie. TPE W najbliższych latach globalne zapotrzebowanie na elastomery termoplastyczne (TPE) będzie rosło w tempie 5,5 proc. rocznie, osiągając w 2020 r. poziom 5,5 mln ton, wynika z raportu brytyjskiej firmy konsultingowej Smither Pira. Analitycy notują jednak lekkie spowolnienie tego wzrostu, wynikające z pewnego nasycenia rynku, który obecnie można już nazwać dojrzałym. Jednocześnie obserwuje się lekką tendencję do odchodzenia od TPE powszechnego zastosowania na rzecz specjalistycznych gatunków o wyższej wydajności. Powodem jest zaostrzenie wymogów eksploatacyjnych, odczuwalne szczególnie w przemyśle motoryzacyjnym. Zarazem przygotowanie wyspecjalizowanej oferty dla tego sektora może trochę potrwać, zastrzega Smither Pira. Jednocześnie trwają prace nad najnowszymi technologiami produkcji oraz surowcami biopochodnymi i inteligentnymi kauczukami bazującymi na TPE. TPE specjalistyczne Obecnie elastomery termoplastyczne powszechnego zastosowania reprezentują ok. 77 proc. światowej oferty. Wśród nich największy udział, blisko 1/3, mają TPE na bazie kopolimerów blokowych i w ciągu najbliższych 5 lat ta wartość spadnie bardzo nieznacznie. Spadek, spowodowany redukcją zapotrzebowania na aplikacje wtryskowe, czeka również segment poliuretanów termoplastycznych (TPE-U, TPU), jednak efekt ten zostanie zminimalizowany Rynek TPE notuje obecnie lekkie spowolnienie wzrostu, wynikające z pewnego nasycenia rynku, który obecnie można już nazwać dojrzałym. większą sprzedażą dla branży klejowej. Dla odmiany, zapotrzebowanie na olefinowe elastomery termoplastyczne (TPE-O) nieco wzrośnie, z tendencją do wypierania gatunków na bazie EPDM. Do końca bieżącej dekady zwiększy się również popyt na wulkanizaty termoplastyczne (TPE-V, TPV). Najszybszy rozwój czeka w ciągu najbliższych 5 lat segment elastomerów kopoliestrowych (TPE-E), głównie ze względu na świetną wytrzymałość termiczną i chemiczną tych materiałów, zwiększającą zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym. Przemysł samochodowy, wraz z innymi segmentami transportowymi, jak kolejnictwo, lotnictwo itp. jest największym obecnie konsumentem elastomerów termoplastycznych, z globalnym popytem na poziomie 43 proc. Do końca dekady wzrost będzie przebiegał tu na poziomie przewyższającym światową średnią. Zasadniczy postęp na tym rynku będzie uwarunkowany rosnącym zapotrzebowaniem na wysokowydajne TPE o podwyższonej wytrzymałości termicznej i odporności chemicznej (coraz wyższe temperatury eksploatacyjne części pracujących pod maską ). Możliwe, że w niektórych aplikacjach producenci aut będą chcieli szerzej stosować wulkanizaty, przewiduje Smither Pira. Pewnym przełomem w ostatnich latach było zastąpienie PVC przez TPE w niektórych aplikacjach motoryzacyjnych ( skóry samochodowe) te drugie materiały są bardziej przyjazne dla środowiska, co wynika m.in. z ich lekkości (symboliczny wpływ na ograniczenie zużycia paliwa), mniejszej emisji lotnych związków organicznych (VOC) podczas produkcji oraz większej podatności na recykling. Znacznym polem do ekspansji segmentu TPE w przemyśle budow- 6 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

Nie słabnie popyt na TPU w produkcji sportowej. lanym może być podobny krok w odniesieniu do produkcji profili okiennych z PVC, zakładają brytyjscy analitycy. Tendencja do zastępowania polichlorku winylu elastomerami termoplastycznymi widoczna jest od kilku lat również w produkcji kabli/przewodów elektrycznych oraz w segmencie ochrony zdrowia. W większości aplikacji kablowych rynek preferuje rozwój bezhalogenowych i niskodymowych systemów o zwiększonej ognioodporności i pod tym względem konkurencyjność TPE wobec PVC może być znaczna, ze wskazaniem na produkcję osłon dla przewodów średnio- i niskonapięciowych. Natomiast w przypadku aplikacji medycznych, do roku 2020 zastosowanie Najszybszy rozwój czeka w ciągu najbliższych 5 lat segment elastomerów kopoliestrowych (TPE-E), głównie ze względu na świetną wytrzymałość termiczną i chemiczną tych materiałów, zwiększającą zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym. TPE w produkcji masek chirurgicznych, worków na krew, pojemników na leki oraz uszczelek do różnego rodzaju aparatury medycznej będzie rosło w tempie 9,1 proc. Tym samym konsumpcja tych materiałów przez przemysł medyczny podwoi się w stosunku do roku 2010, przekraczając 445 tys. ton rocznie. Za 3 lata rynek ochrony zdrowia będzie zużywał aż 1/3 globalnej produkcji TPE (7 lat temu było to 20 proc.). Przewagą elastomerów termoplastycznych w tych aplikacjach jest lepsza niż w przypadku PVC wydajność oraz obojętność chemiczna. Elastomery silikonowe Potencjał rynku elastomerów silikonowych oszacowała ostatnio firma Global Market Insights. Materiały te są szeroko stosowane jako kleje w przemyśle E&E, dlatego za znaczny wzrost ich zużycia w najbliższych latach będzie odpowiadał rosnący popyt na sprzęty elektroniczne, przede wszystkim smartfony i inne urządzenia przenośne. Powszechne zastosowanie w budownictwie (uszczelniacze) to kolejny czynnik wzrostu tego segmentu materiałowego. Wytrzymałość na wysokie temperatury czyni silikony odpowiednimi do stosowania również w produkcji uszczelek i elementów przeciwwstrząsowych w pojazdach. Producenci materiałów i przetwórcy będą starali się wykorzystać pozytywną perspektywę dla przemysłu motoryzacyjnego w całej Europie Wschodniej, Indiach, Chinach i Korei Południowej. Niezwykle istotnym polem zastosowań silikonów jest branża medyczna, z aplikacjami takimi jak powlekane tkaniny, maski anestezjologiczne, membrany, kable czy rurki. Na wzrost dochodów segmentu silikonowego w najbliższych latach przełoży się silna tendencja do inwestowania w działalność badawczo-rozwojową w zakresie ochrony zdrowia, przekonują analitycy Global Market Insights. Firma szacuje, że do roku 2023 wartość globalnego rynku elastomerów silikonowych przekroczy 12 mld dolarów. W kategorii segmentów rynku, największym konsumentem tych materiałów pozostanie w najbliższych latach branża budowlano-remontowa (ok 40 proc. globalnego zużycia). Pod względem geograficznym, czołowe miejsce zajmuje obecnie region Azji/Pacyfiku i we wspomnianej perspektywie czasowej utrzyma tę pozycję, głównie ze względu na dynamiczny rozwój przemysłu elektronicznego/elektrotechnicznego, branży motoryzacyjnej, segmentu ochrony zdrowia oraz produkcji dóbr konsumpcyjnych i maszyn przemysłowych. Według analityków, wzrost zużycia elastomerów silikonowych będzie przebiegał tam w tempie 5,9 proc. rocznie, z ponad 50 proc. udziałem w rynku światowym. Rynek euro- www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 7

proc. udział w przychodach branży, mają dostawcy silikonów HTV (wulkanizowanych w wysokich temperaturach). Z kolei najszybsze tempo wzrostu, rzędu 6,3 proc., zanotują w ciągu najbliższych 5 lat producenci silikonów wulkanizowanych w temperaturze pokojowej (RTV). Pod względem aplikacji znaczny rozwój segment elastomerów silikonowych zanotuje w branżach E&E (5,7 proc. rocznie) oraz ochrony zdrowia (6,4 proc.). pejski powinien w ciągu najbliższych 6 lat osiągnąć wartość ponad 1 mld dolarów, do czego przyczyni się szczególnie rozwój przemysłu motoryzacyjnego w Niemczech. Na naszym kontynencie może przyczynić się do tego również przyzwoity wzrost w segmentach takich jak produkcja gadżetów elektronicznych i maszyn przemysłowych oraz budownictwo. Rynek elastomerów silikonowych był ostatnio również przedmiotem analizy kalifornijskiej firmy Grand View Research. Według niej, poważną przeszkodą dla ogólnego rozwoju tego segmentu mogą okazać się wysokie koszty produkcji, wynikające m.in. z ograniczonej dostępności surowców. Przeciwwagą powinny być zakrojone na szeroką skalę plany rozwoju infrastruktury, podejmowane przez rządy krajów rozwijających się, takich jak Chiny, Indie, Brazylia, Argentyna dla głównych przedstawicieli branży mogą stać się okazją do zwiększenia udziałów w rynku, zakłada Grand View Research. Zgodnie z najnowszym raportem tej firmy, do roku 2022 segment elastomerów silikonowych będzie rozwijać się w tempie 5,8 proc. rocznie. Poza dominacją Azji/Pacyfiku, warto zwrócić uwagę na region Ameryki Południowej/Środkowej, gdzie wzrost powinien postępować w tempie 5,6 proc. rocznie, m.in. dzięki sukcesywnemu zwiększaniu nakładów na projekty budowlane w Brazylii, Argentynie i Peru. Obecnie największy, ponad 50 Tendencja do zastępowania polichlorku winylu elastomerami termoplastycznymi widoczna jest od kilku lat również w produkcji kabli/przewodów elektrycznych. Elastomery silikonowe są szeroko stosowane jako kleje w przemyśle E&E. LSR Spośród materiałów silikonowych najuważniej obserwowany jest segment LSR, który do roku 2022 osiągnie wartość 3,6 mld dolarów, z tempem wzrostu na poziomie aż 9,5 proc. rocznie, informuje firma Stratistics MRC z USA. Ciekłe silikony zyskują na popularności m.in. ze względu znaczną podatność na obróbkę (np. pod względem wypełniania nawet najbardziej złożonych fragmentów formy wtryskowej), wysoką wytrzymałość termiczną, obojętność chemiczną oraz biokompatybilność. Rozwój rynku stymulowany jest m.in. rosnącym popytem ze strony przemysłu E&E, jednak spowalniać go mogą zaostrzane regulacje prawne. Z kolei stopniowe starzenie się globalnego społeczeństwa to jeden z głównych czynników wzrostu zastosowania materiałów LSR w branży ochrony zdrowia. LSR klasy medycznej to najszybciej rozwijający się segment branży ciekłych silikonów. Potwierdza to Freedonia Group, według której popyt na LSR do zastosowań w ochronie zdrowia jest jednym z najszybciej rosnących w obrębie globalnego rynku silikonów, z globalnym wzrostem na poziomie 7-8 proc. Firma zauważa, że w Azji gdzie wydatki na ochronę zdrowia rosną w tempie przekraczającym 10 proc. rocznie LSR nie jest nadal materiałem tak popularnym, jak np. w USA, co stanowi zarówno szansę, jak i wyzwanie dla czołowych 8 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

HUZAP GmbH Marie-Curie-Straße 1 53773 Hennef (Niemcy) Telefon +49 2242 96999 0 Fax +49 2242 96999 29 Internet www.huzap.com e-mail huzap@huzap.com Instalacje linii mieszalniczych dla przemysłu gumowego Magazynowanie, transport i odważanie głównych surowców, jak sadza, białe komponenty. Magazynowanie i odważanie chemikaliów. Odważanie i dozowanie elastomerów. Magazynowanie i odważanie surowców płynnych. Systemy odpylania mieszalnika z odprowadzaniem zwrotnym pyłu. Obsługa Klienta i części zamienne Zakład produkcyjny HUZAP Sp. z o.o. ul. Konstytucji 61 41-905 Bytom (Polska) Telefon +48 (32) 388 03 00 Fax +48 (32) 282 97 52 Internet www.huzap.pl e-mail huzap@huzap.pl

Największym konsumentem elastomerów silikonowych pozostanie w najbliższych latach branża budowlanoremontowa (ok 40 proc. globalnego zużycia). graczy globalnej branży ciekłych silikonów. Inna firma badawcza, Transparency Market Research, szacuje z kolei, że w ciągu najbliższych kilku lat wzrośnie zastosowanie silikonów LSR z dodatkiem wzmacniającego montmorylonitu, popularnie zwanego nanoglinką. Dzięki takiemu dodatkowi poprawie ulegają własności mechaniczne materiału. Tego typu rozwiązania oczekiwane są szczególnie przez producentów urządzeń elektrycznych oraz w przemyśle medycznym, motoryzacji i lotnictwie. Dodatki Jeden z kolejnych raportów Transparency Market Research dotyczy globalnego rynku chemikaliów do obróbki kauczuku. W 2015 r. jego wartość przekroczyła 3,42 mld dolarów, a w ciągu najbliższych 7 lat powinna wzrosnąć do poziomu niemal 5,16 mld, w tempie 4,7 proc. rocznie. Produkty te dzielą się m.in. na antydegradanty, akceleratory, stabilizatory i środki wulkanizacyjne. Zasadniczo klasyfikowane są w oparciu o zastosowanie w przemyśle oponiarskim i segmentach non-tire. Produkcja opon pozostanie w ciągu prognozowanego okresu głównym źródłem przychodów firm produkujących chemikalia. Według szacunków firmy badawczej, rozwój rynku może zostać utrudniony przez wzrost liczby przepisów dotyczących ochrony środowiska w odniesieniu do produkcji gumy. Geograficznym liderem rynku będzie nadal region Azji /Pacyfiku, głównie dzięki rosnącej sile nabywczej konsumentów w połączeniu z łatwą dostępnością surowca. Wyniki branży w Europie i Ameryce Płn. są obiecujące, ale w najbliższych latach wzrost będzie raczej powolny to dość dojrzałe rynki, o wysokim poziomie konkurencyjności. Mniejszy udział w globalnym rynku chemikaliów do obróbki gumy przypadał dotychczas Ameryce Łacińskiej, co jednak może się powoli zmieniać ze względu na zwiększone zużycie wyrobów gumowych w aplikacjach przemysłowych oraz w budownictwie. Ciekłe silikony zyskują na popularności m.in. ze względu znaczną podatność na obróbkę (np. pod względem wypełniania nawet najbardziej złożonych fragmentów formy wtryskowej), wysoką wytrzymałość termiczną, obojętność chemiczną oraz biokompatybilność. 10 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

X KONGRES GUMY I KAUCZUKÓW Spotkanie biznesu kauczukowego Jubileuszowy, X Kongres Przemysłu Gumy i Kauczuków w Polsce stał się okazją do prezentacji szeregu interesujących projektów i innowacji technologicznych. Branżowe spotkanie, poprowadzone tradycyjnie przez dr Andrzeja Smorawińskiego, stałego współpracownika magazynu Rubber Review, odbyło się 8 czerwca br. w Warszawie. W prezentacji otwierającej merytoryczną część X Kongresu Gumy Izabela Irska z Instytutu Inżynierii Materiałowej, działającego przy Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie, przedstawiła wyniki badań wulkanizatów termoplastycznych (TPE-V), przeprowadzonych przez wspomnianą placówkę we współpracy z zakładem przemysłu gumowego Stargum. Materiały TPE-V znajdują zastosowanie przede wszystkim w przemyśle samochodowym, a także do produkcji urządzeń 12 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

codziennego użytku, różnego rodzaju uszczelek oraz nawierzchni sportowo-rekreacyjnych na boiska i place zabaw. Ta ostatnia kategoria była przedmiotem zainteresowania realizatorów finansowanego przez NCBR projektu: Opracowanie i przygotowanie do produkcji nowego poliolefinowego tworzywa elastomerowego na wykładziny boisk sportowych i wyroby techniczne. Od materiałów przeznaczonych do produkcji nawierzchni sportowych oczekuje się przed wszystkim dobrych własności mechanicznych i znacznej odporności ściernej, a zarazem wysokiej estetyki. Tymczasem w projekcie wykorzystano pozagatunkową partię kauczuku, stanowiącą odpad podczas dokonywania zmiany produkcji kauczuku z jednego gatunku na inny. Tego rodzaju kauczuk jest silne zanieczyszczony i nasączony wodą. Właściwości takiego surowca są bardzo różne, występują też problemy z jego wulkanizacją, która przebiega szybko i w sposób niekontrolowany. Rozwiązaniem jest modyfikacja materiału wyjaśniła prelegentka. Kauczuk do produkcji nawierzchni boisk jest często kauczukiem olejowanym, dlatego podczas realizacji projektu zastosowano techniczny olej z wysokim udziałem izoparafiny, który jest w stanie zapobiec degradacji materiału pod pływem czynników zewnętrznych (np. światła). Następnym krokiem było otrzymanie mieszanki EPDM z kopolimerem etylen octan winylu Izabela Irska (Instytut Inżynierii Materiałowej, działający przy Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym). www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 13

(EVA). Zastosowano tu dwa rodzaje EVA: o wysokim stopniu krystaliczności (17% wag. VA) oraz amorficzny EVA o właściwościach elastomerowych (40% wag. VA). Jak wykazały późniejsze badania, największy wpływ na właściwości mechaniczne końcowego produktu ma rodzaj zastosowanego EVA: niska zawartość VA zwiększa twardość i wytrzymałość mechaniczną przy statycznym rozciąganiu i prowadzi do spadku wydłużeń względnych przy zerwaniu, natomiast przy 40-proc. udziale VA otrzymuje się materiały elastyczne o wysokim wydłużeniu względnym przy zerwaniu. Odnotowano również, że wzrost udziału EVA każdorazowo wpływa na poprawę odporności na ścieranie, zaś intensywność zużycia ściernego jest wyższa dla wulkanizatów z 40 proc. zawartością VA. Przedstawiciel Politechniki Wrocławskiej, dr Przemysław Jaszak, przedstawił temat badań wytrzymałościowych i zmęczeniowych gumy EPDM i NBR, stanowiących część projektu realizowanego wspólnie z firmą Gambit. Celem projektu jest opracowanie innowacyjnego kompensatora gumowego w klasie ciśnieniowej 25 bar. Funkcją takiego urządzenia jest niwelowanie niedogodności występujących w rurociągach przemysłowych, np. naprężeń wywoływanych przez wydłużenia termiczne lub wibracji powodowanych wykorzystaniem dodatkowych urządzeń, takich jak pompa czy kompresor. Aparat składa się z trzech głównych elementów: gumowej membrany, warstwy wzmacniającej (również z elementami gumowymi) oraz elementu przyłączeniowego (kołnierza). Projekt badawczy zakładał użycie dwóch podstawowych materiałów do wykonania membrany: EPDM i NBR o dwóch różnych stopniach twardości (odpowiednio 55 i 65 stopni Shore a). Pierwszy z nich przeznaczony jest do kontaktu z wodą gorącą i zimną oraz kwasami, natomiast drugi m.in. olejem i benzyną. Maksymalne ciśnienie występujących obecnie na rynku kompensatorów nie przekracza wartości 16 bar, natomiast realizowany projekt zakłada przesunięcie tej granicy do 25 bar, co podyktowane jest rosnącym zapotrzebowaniem rynku. Zakładamy, że kompensator będzie przenosił wielopłaszczyznowe, stałe odkształcenia, np. ściskanie, rozciąganie, przemieszczenia kątowe i boczne. W związku z powyższym możemy wyróżnić różne typy konstrukcji, które pozwalają użytkować sprzęt w różnych warunkach. Możliwe jest również zastosowanie uniwersalnej konstrukcji, umożliwiającej przenoszenie przemieszczeń we wszystkich kierunkach wyjaśnił Przemysław Jaszak. Według niego, właściwe zaprojektowanie elementów wykonanych z gumy uzależnione jest od wykorzystania tzw. symulacji metodą elementów skończonych, której przeprowadzenie wymaga z kolei wykonania szeregu badań Od góry: dr Przemysław Jaszak (Politechnika Wrocławska) i Alberto Vigano (Comerio Ercole). wytrzymałościowych, m.in. prób jednoosiowego lub dwuosiowego rozciągania, ścinania czy też ściskania hydrostatycznego. Przykładowo, celem jednoosiowego rozciągania jest m.in. wyznaczenie charakterystyki naprężenie-odkształcenia przy maksymalnym odkształceniu oraz siły zrywającej i odkształcenia przy zerwaniu. Wyniki tych badań pozwalają uzupełnić model matematyczny, który odwzorowuje zachowanie gumy w elementach konstrukcyjnych. Z kolei rezultaty symulacji należy zweryfikować doświadczalnie, czemu służyć ma ostatni etap pro- 14 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

jektu, który zrealizowany zostanie po przygotowaniu odpowiedniego stanowiska badawczego. Kolejne wystąpienie należało do przedstawiciela włoskiej firmy Comerio Ercole, będącej światowym liderem w dziedzinie produkcji kalandrów, walcarek, mieszalników i mikserów zamkniętych. Po wstępnym przedstawieniu firmy przez Eligiusza Sidora z IPM, Alberto Vigano omówił temat innowacyjnej linii do Andrzej Kabat, prezes firmy KABAT TYRE. kalandrowania z systemem Hydroplus, opracowanej zgodnie z zasadami koncepcji Przemysłu 4.0. Według prelegenta, Hydroplus to zaawansowany hydrauliczny system sterowania posuwem wałów nastawnych kalandra. Powstał w wyniku zintegrowania kilku technologii. Pierwszą z nich jest Hydrogap, czyli system precyzyjnej regulacji szczeliny międzywałowej stosowany dla wałów nr 1, 2 i 4. Każdy z wałów nastawnych kalandra jest pozycjonowany za pomocą siłownika hydraulicznego, który koryguje w czasie rzeczywistym ewentualne błędy położenia. W porównaniu ze standardowym rozwiązaniem, mamy tu do czynienia m.in. z brakiem zużycia części mechanicznych i luzu w mechanizmach, redukcją czasu rozruchu, zmniejszeniem kosztów obsługi i łatwiejszą konserwacją. Drugą ze wspomnianych technologii jest Hydronip, system hydraulicznej regulacji siły docisku instalowany przeważnie na wale nr. 2. Urządzenie pozwala na dobór warunków procesu i optymalizację parametrów operacji zdwajania gumowanych kordów stalowych i tkaninowych wysokiej jakości za pomocą wałów nr 2 i 3. Dzięki zastosowaniu tego rewolucyjnego rozwiązania wał kalandra automatycznie dopasowuje się do wahań grubości materiału, np. wskutek obecności na nim złączy, co ogranicza ilość odpadów. System zapewnia zawsze jednakową siłę laminacji w oparciu o zadaną wartość set point podkreślono w prezentacji. Ostatnim ze zintegrowanych rozwiązań jest Hydrosafe, system monitorujący i zabezpieczający wały kalandra przed kolizją i uszkodzeniem. Comerio Ercole jest twórcą nowego standardu, który www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 15

przewiduje, że minimalna prędkość awaryjnego rozsuwu wałów kalandra, zapewniająca bezpieczeństwo zarówno operatora, jak i maszyny, wynosi 10 mm/ sek. Rozwiązanie jest dostępne wraz z pakietem opcji zwiększających bezpieczeństwo Banco Plus, stanowiących system kontroli ilości materiału na kalandrze za pomocą kamer CCD. Proces podawania mieszanki przez taśmociąg, a także jej ilość zgromadzona na dolnej i górnej parze kalandra są stale monitorowane przez specjalne oprogramowanie. Obraz z kamer, wyposażonych w specjalny obiektyw szerokokątny, jest przetwarzany w trybie rzeczywistym. Jeśli ilość zgromadzonej mieszanki jest zbyt mała lub zbyt duża względem wartości zadanej, system automatycznie koryguje szerokość pasa mieszanki, jaki jest odcinany na walcarce podgrzewającej wyjaśnił prelegent. Firma podkreśla, że praca kalandra z systemem Hydroplus jest wspierana dodatkowo przez bezpośredni, zdalny nadzór oparty na połączeniu internetowym, co sprawia, że rozwiązanie to jest produktem zgodnym z założeniami koncepcji Przemysłu 4.0. Podczas swojego drugiego wystąpienia na X Kongresie Gumy, Alberto Vigano przedstawił szerszą kategorię produktową firmy Comerio Ercole, czyli linie do produkcji mieszanek gumowych, dopasowane do indywidualnych wymagań danego procesu. Firma KABAT TYRE, reprezentowana na Kongresie przez jej prezesa, Andrzeja Kabata, koncentruje się na produkcji opon i dętek. Obecnie najszybciej rozwijamy produkcję opon diagonalnych dla rolnictwa i przemysłu. Segment dętek jest starszy, liczy sobie 30 lat. Firma dysponuje dwoma zakładami produkcyjnymi: w Budzyniu i Bolechowie (oba po 35 tys. m² powierzchni), w których działa 5 linii mikserowych o zdolności przerobu 100 tys. ton rocznie powiedział prelegent. Kabat zatrudnia 900 osób, produkując rocznie 7 mln dętek i 0,5 mln opon rolniczych. W planach firmy jest zwiększenie zdolności produkcyjnej do 3 mln opon (ok. 30 tys. ton wyrobów gotowych). W wyniku przejęcia przed czterema laty zakładu Guma-Bolechowo dawnego wydziału Stomilu Poznań obecnie firma produkuje tam 30 tys. opon bieżnikowanych, 20 tys. opon pełnych (solid) do wózków widłowych i przemysłowych. Kabat sprzedaje też 5 tys. ton mieszanek gumowych (ok. 200 receptur). Firma jest również producentem profili gumowych i działalność ta stanowi ok. 5 proc. jej przychodów. Łącznie sprzedaż realizowana przez firmę wynosi 20 tys. ton ton wyrobów gumowych. 75 proc. produkcji stanowi eksport, prowadzony do ponad 80 krajów w Europie, Azji, Afryce i Ameryce. Przychody za ubiegły rok wyniosły ok. 200 mln zł. Niedawno firma uruchomiła nową walcownię i mieszalnię mieszanek gumowych (łącznie 100 tys. ton przerobu mieszanek rocznie). Ostatnio Kabat Kuluary. Od góry: Alberto Vigano z Comerio Ercole odpowiada na pytania dotyczace prezentacji. Poniżej: Andrzej Smorawiński (Rubber Review) i Izabela Irska (z Instytut Inżynierii Materiałowej). zakupił dwie mniejsze linie (270 i 380 litrów), zastępując tym samym starsze i mniej wydajne maszyny. Aktualnie w swojej ofercie firma ma 30 typo-rozmiarów opon, jednak do końca przyszłego roku planowane jest poszerzenie oferty do 200 typo-rozmiarów dla segmentu agro. W przyszłym roku rozpoczną się inwestycje zmierzające do uruchomienia również produkcji rolniczych opon radialnych, zakupiliśmy w tym celu maszyny z francuskiego zakładu Goodyeara w Amiens. Zdolność produkcyjna w tym przypadku będzie wynosić 250 tys. sztuk rocznie poinformował Andrzej Kabat. Przedstawiciel koncernu Resinex UK, Tim Clayfield, przedstawił uczestnikom Kongresu najnowsze rozwiązania w dziedzinie produkcji gumy EPDM, 16 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

szczególnie w zakresie zrównoważenia procesu oraz najnowszej oferty dla przemysłu samochodowego. Prelegent zwrócił uwagę, że niemal połowa działających obecnie na świecie wytwórni EPDM bazuje na starych, opracowanych co najmniej 25 lat temu technologiach. Jednym z głównych problemów jest zbyt wysokie zużycie energii w standardowym procesie produkcji z zastosowaniem katalizatorów Zieglera- Od góry: Tim Clayfield, przedstawiciel Resinex UK. Poniżej: czytanie Rubber Review w kuluarach. Natty, wynoszące 19,11 MJ/kg. Najnowsza technologia opracowana przez Dow Chemical pozwala tu na znaczną redukcję, do poziomu 8,25 MJ/kg wyjaśnił Tim Clayfield. Scharakteryzował także różnice pomiędzy stosowanymi obecnie systemami katalitycznymi. Według niego, stosowanie katalizatorów Zieglera- Natty cechuje niska wydajność, konieczność odpopielania i niska temperatura reaktora. Dla porównania, w przypadku obecnych na rynku od 20 lat katalizatorów metallocenowych wydajność oraz stabilność termiczna jest wyższa, nie ma potrzeby odpopielania, ponadto produkcja wyrobów porowatych odbywa się bez występowania żelu, co ma duże znaczenie podczas wytwarzania uszczelek samochodowych. Z kolei wprowadzona przed dwoma laty przez Dow Chemical technologia zaawansowanych katalizatorów molekularnych charakteryzuje się ultra-wysoką wydajnością, szerokim zakresem masy cząsteczkowej otrzymywanych produktów, zwiększoną tolerancją wypełniaczy oraz szybszym utwardzaniem. Nowa technologia Dow zapewnia bardziej zrównoważoną produkcję, większą swobodę projektową, poprawę wydajności przetwarzania EPDM, lepszą jakość powierzchni produkowanych komponentów oraz poprawę własności uszczelniających. Nowe podejście sprawdza się szczególnie w przemyśle samochodowym, który wymaga obecnie produktów lekkich, tanich i estetycznych, obejmujących m.in. uszczelnienia drzwi, nadwozia, bagażnika, pokrywy silnika czy otwieranego dachu podkreślił prelegent. W swojej drugiej prezentacji wygłoszonej podczas X Kongresu Gumy Tim Clayfield, przedstawił najnowsze osiągnięcia w zakresie produkcji i zastosowania elastomerów poliolefinowych Engage, które są innowacją stanowiącą pomost pomiędzy kauczukami a polimerami, inspirującą do poszukiwania nowych projektów. Elastomery Engage są również odpowiedzią na poszukiwanie modyfikatora, który dodaje produktowi trwałości i wytrzymałości bez ryzyka utraty elastyczności. Wśród typowych aplikacji wymienić można przewody układu chłodzenia o podwyższonej odporności na wysoką temperaturę, powłoki przewodów i kabli o ulepszonych właściwościach fizycznych, wyroby formowe, np. zabawki lub artykuły gospodarstwa domowego, a także lekkie pianki obuwnicze nadające butom sprężystość i właściwości amortyzujące. Kamil Jędrzejczyk z polskiego oddziału firmy Mesgo Polska przybliżył gościom X Kongresu Gumy kilka rodzajów mieszanek kauczukowych stosowanych w produkcji uszczelnień zaworowych. Chcąc dobrać odpowiedni materiał na uszczelnienie zaworu należy skoncentrować na kauczukach o dobrej odporności olejowej/paliwowej, polarnych polimerach odpornych na agresywne media. Stąd najczęściej www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 17

stosowanymi materiałami są kauczuki NBR, HNBR oraz FKM. Ich właściwości zależne są od budowy polimeru: udziału poszczególnych merów zaznaczył prelegent. Jak przypomniał, kauczuk nitrylowy (NBR) szeroko wykorzystuje się w motoryzacji do produkcji węży, uszczelek, o-ringów, elementów antywibracyjnych. Równocześnie jest on materiałem najczęściej stosowanym na uszczelnienia stosowane w pneumatyce lub hydraulice. Mogą to być aplikacje do kontaktu z olejami mineralnymi, olejami pochodzenia roślinnego czy węglowodorami alifatycznymi. Temperaturowy zakres zastosowań wynosi od -40 do 120 C. Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na właściwości kauczuku NBR jest udział grup nitrylowych w stosunku do butadienu. Ilość grup ACN, poprzez swoją polarność, determinuje kilka podstawowych właściwości takich jak odporność olejowa, odporność na niskie temperatury czy odporność na ścieranie zauważył przedstawiciel Mesgo. Kolejny z omawianych materiałów to HNBR, typ kauczuku NBR w którym znaczna część wiązań podwójnych w grupach butadienowych została uwodorniona, co powoduje znaczną poprawę wielu właściwości, takich jak stabilność termiczna, wytrzymałość na rozerwanie, czy odporność chemiczna. Wyroby na bazie HNBR są odporne na węglowodory alifatyczne oraz oleje, nawet te agresywne zawierające aminy jako inhibitory korozji. Unikalne właściwości mieszanek z HNBR zaadaptowały go do szeregu zastosowań w branży motoryzacyjnej w wysoko wyspecjalizowanych aplikacjach. Ostatni ze wspomnianych materiałów to kauczuk fluorowy (FKM), o najlepszej odporności zarówno na wysokie temperatury, jak i oleje czy paliwa. Materiały te powstają w wyniku polimeryzacji kilku monomerów: poprzez ich kombinacje uzyskuje się polimery o odmiennych właściwościach, co wiąże z różnym udziałem atomów fluoru. Generalnie, większa zawartości fluoru daje lepszą odporność chemiczną, ale też pogarsza odkształcenie trwałe czy elastyczność w niskich temperaturach. Monomery takie jak HFP czy MOVE zwiększają elastyczność, podczas gdy TFE poprawia odporność chemiczną wyjaśnił Kamil Jędrzejczyk. W kolejnej prezentacji Tomas Ammer, szef spółki Radka Polska, przybliżył słuchaczom sylwetkę firmy, z naciskiem na dział przemysłu gumowego, który oferuje całą gamę surowców niezbędnych do produkcji mieszanek kauczukowych. By zredukować ryzyko biznesowe tego działu, Radka opiera jego działalność na kilku segmentach, do których należą: kauczuki silikonowe, chemikalia gumowe, mieszanki gumowe i dodatki specjalne. Według prelegenta, do głównych partnerów biznesowych działu gumy Radki należą Behn Meyer, Lanxess, GomLine oraz SunTechem Od góry: Kamil Jędrzejczyk (Mesgo Polska) i Tomas Ammer (szef spółki Radka Polska). Solutions (z Grupy Radka). Pierwsza z tych firm posiada bardzo bogate portfolio, obejmujące m.in. aktywatory wulkanizacji, dodatki i przyspieszacze, środki antyadhezyjne, batch krzemionkowy, oraz chemikalia do produkcji lateksu. Tomas Ammer zwrócił szczególnie uwagę na wysokiej jakości krzemionkę tego producenta. W obszarze dedykowanych mieszanek silikonowych oraz specjalistycznych mieszanek gumowych Radka współpracuje z firmą GomLine, która posiada ponad 16 tys. gotowych receptur, oferując wsparcie w dziedzinie badań i rozwoju, np. w celu dostosowania mieszanki do kontaktu z żywnością, wodą, do zastosowań w medycynie czy spełnienia innych specjalnych wymogów. Z kolei SunTechem Solutions, firma wchodząca w skład Grupy Radka, jest producentem i dostawcą produktów na bazie 18 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

Dow: HDPE, LDPE, LLDPE Dowlex, mlldpe Elite, ULDPE Attane, POP Affinity, POE Versify, Amplify, Sealution, LLDPE Cefor, Olefin Block Copolymers Infuse, EAA Primacor, EEA Amplify, POP Affinity GA. DOW Wire and Cable: XPE Dow Endurance, HDPE, LDPE, LLDPE, MDPE Dow Axeleron, PP compounds. Braskem: PPH, PPC, PP Random, Green PE. Equate: HDPE, LLDPE. SIPCHEM: PBT, EVA. Resinex Rotomoulding: granulat, proszek, kolory. NatureWorks: PLA Ingeo Biopolymer. Selenis: Selenis PET PET-G, CPET. Trinseo: PS Styron, ABS Magnum, PC Calibre, SAN Tyril, PC/ABS Pulse, PC Emerge, PP compounds Inspire, Velvex. Solvay: PA6, 66, 66/6 Technyl, PA 66 high temperature Technyl One, PA/ABS Technyl Alloy, PA 6, PA 66 Technyl Star, PA 6.10 Technyl exten, PA/PET Technyl AT. LG Chem: LG ABS, LG ASA, LG SAN, LG PC. DSM: PA6, PA66 Akulon, PA6 high fluidity Akulon ULTRAFLOW, PA 4.6 Stanyl, PA 4.10 Ecopaxx, PET, PBT Arnite, TPE-E Arnitel. Ravago Manufactured: PP Mafil, PP Scolefin, PP compounds Ravaplen, PE Ravalene, GPPS, HIPS Sicostirolo, ABS Sicoflex, PA Ravamid, PC Sicoklar, PC/ABS, PC/ASA Mablex, ASA Polyfast, PBT Sicoter, TPE Sconablend, C5,C9, HHC Resins Ravatack. Ravago Petrokimya: TPE-S Ensoft, TPE-V Enflex, Ezprene, TPU Ravathane. Celanese: POM Hostaform, PBT Celanex, PET Impet, LCP Vectra, LCP Zenite, PPS Fortron, TPE-E Riteflex, PA/PP+LGF Celstran, LGF Factor, PCT Thermx, UHMWPE GUR. Arkema: PMMA Altuglas, PA Transparent Rilsan Clear, PA 11 Rilsan, PA 12 Rilsamid, PA6.10, PA 6.12, PA10.10, PA10.12 Hiprolon, TPE-A Pebax, PVDF Kynar, PA/PO blend Orgalloy, PPA Rilsan HT. Chevron Phillips: SB Copolymers K-Resin. ExxonMobil: PP compounds ExxonMobil PP medical. Dow Elastomers: EPDM Nordel IP, POE Engage. Trinseo: Styron BR, e-sbr, ssbr Sprintan. Ravago: Ravaflex SBR, BR, NBR, EPDM, EPM, IR, IIR i inne. Ravago Latexy Naturalne: LA, HA. Ravago Kauczuki Naturalne: SMR, SVR, SIR, TSR 5,10,20, CV50, CV60, GP, RSS, SVR 3 L, Krepa. Hanwha: EVA. Dow: Affinity GA do HMA. Respol: Rosin ester Polimelt, Tergum. UPM: C9 Resins Sun Tack, Fuclear. Colloids: barwniki i dodatki do PE, PP, PS, ABS, PA. Granula MB: barwniki. Polyram: RamClean czyściwa do niemal wszystkich typów tworzyw. Trademarks of producers. www.resinex.pl RESINEX Poland Sp. z o.o. ul. Okrzei 1a 03-715 Warszawa Tel.: +48 22 441 60 00 Fax: +48 22 441 60 01 email: resinex@resinex.com.pl RESINEX Poland Sp. z o.o. ul. Rydlówka 15-17 30-363 Kraków Tel.: +48 12 296 46 21 Fax: +48 12 296 46 60

Od lewej: Eligiusz Sidor z (IPM, COMERIO ERCOLE) i dr Andrzej Smorawiński (Rubber Review). polimerów, posiadającym doświadczenie w produkcji termoplastycznego kauczuku na bazie SIS i SBS. Ostatnia prezentacja X Kongresu Gumy, przedstawiona przez dr Andrzeja Smorawińskiego, podejmowała zagadnienie Przemysłu 4.0 (zwanego czwartą rewolucją przemysłową), w odniesieniu do branży przetwórstwa kauczuków/gumy. Istotą tej koncepcji jest przejście do systemów cyfrowo-fizycznych w produkcji, realizowane przy wykorzystaniu sieci teleinformatycznych. Celem jest integracja sieciowa urządzeń i zarządzania produkcją w całym ich cyklu życia, prowadząca do coraz lepszej efektywności. Idea ta stanowi odpowiedź na megatrendy globalizacji, urbanizacji, niedobór niektórych surowców i energii oraz wymóg elastyczności przy produkcji wielofunkcyjnych wyrobów w krótkich seriach wyjaśnił prelegent. Ważnym polem obserwacyjnym w zakresie realizacji założeń koncepcji Przemysłu 4.0 były październikowe targi K 2016. Engel, jeden ze światowych liderów w produkcji wtryskarek, dokonał największego postępu w swoich konstrukcjach dla przekształcenia działalności produkcyjnej ze swoimi maszynami w inteligentną fabrykę smart factory. W Dusseldorfie firma pokazała proces wysoce zintegrowanej produkcji z kontrolą przy użyciu kamery. Technologia Engla dla Przemysłu 4.0 realizowała w każdym cyklu kontrolę wagową z optymalizacją ciśnienia wtrysku i położenia ślimaka. Z kolei niemiecki producent maszyn do przetwórstwa gumy, Desma, już przed targami K promował nowość system inteligentnych połączeń Smart Connections 4.U, wiążący sieciowo komponenty wtryskarki. Na swoim stoisku w Dusseldorfie firma pokazała, w jaki sposób system ten, zainstalowany na prezentowanej maszynie, pozwala na elastyczny przebieg procesu realizując w pełni założenia Przemysłu 4.0. Udoskonalenia pod kątem czwartej rewolucji przemysłowej wprowadziła ostatnio, znana gościom X Kongresu Gumy, firma Comerio Ercole, która wyposażyła pulpit sterowniczy w kamery cyfrowe, odtwarzające wirtualnie przebieg procesu i powiązane z siecią internetową dla umożliwienia reakcji na wszelkie odchylenia, ponadto opracowała program pilotażu optymalizacji własnych maszyn przez połączenie internetowe. Zgodnie z ideą Przemysłu 4.0, kluczem do rozwoju przedsiębiorstw będzie integracja procesów wytwarzania, większe wykorzystanie danych procesowych i wdrażanie adaptacyjnych systemów produkcji. Celem są oczywiście globalne efekty ekonomiczne, które w bieżącym pięcioleciu mogą wzrosnąć do poziomu 420 mld dol. Również polski przemysł produkcji wyrobów gumowych rozpoczął wdrażanie elementów nowej koncepcji, wykorzystując kontakty z tak doświadczonymi firmami jak m.in. Desma, Comerio Ercole i Engel podsumował Andrzej Smorawiński. M E C E N A S P O L S K I E G O P R Z E M Y S Ł U G U M Y I K A U C Z U K Ó W S P O N S O R Z Y I PA R T N E R Z Y K O N G R E S U 20 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

22 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 23

Pasja do gumy Firma KABAT Sp. z o. o. Sp. j. z Budzynia została założona 1983 roku przez braci Andrzeja i Tadeusza Kabat. Jest to w 100 proc. polska firma. Obecnie firma realizuje produkcję w dwóch fabrykach: w Budzyniu oraz w Bolechowie pod Poznaniem o łącznej powierzchni zabudowy 70 tys. m² oraz zatrudnieniu 900 osób. W Budzyniu produkowane są opony rolnicze, dętki, profile gumowe, wyroby formowe oraz mieszanki gumowe. W Bolechowie natomiast produkowane są opony pełne do wózków widłowych oraz opony bieżnikowane przeznaczone do samochodów ciężarowych oraz sprzętu rolniczego. Rocznie firma Kabat wytwarza 20 tys. ton wyrobów gumowych. Produkty firmy w 20 proc. trafiają na rodzimy polski rynek, pozostałe 80 proc. to sprzedaż eksportowa do 80 krajów. W ostatnim czasie w zakładzie w Budzyniu zakończono inwestycje. W tym roku oddano do użytku nową halę o powierzchni 15 tys. m² przeznaczoną pod produkcję opon. Uruchomiona została również nowoczesna mieszalnia surowców, co pozwala na jeszcze lepszą kontrolę procesu produkcyjnego między innymi dzięki bieżącemu monitoringowi receptury oraz przepływu surowców. To właśnie od odpowiedniego doboru surowców rozpoczyna się proces produkcji wyrobów gumowych od mieszanki aż po gotowy produkt. Dzięki pełnej kontroli wykorzystywanych surowców, technologii, a także wykwalifikowanej kadrze, firma Kabat gwarantuje najwyższą jakość. Zgodnie ze swoją dewizą Guma to nasza pasja, a rozwój to nasz obowiązek firma rozwija zdolności produkcyjne i ciągle poszukuje nowoczesnych rozwiązań. 10 rocznica Mesgo Polska Jak szybko zleciało. Tak niedawno budowaliśmy nasz zakład w Tomaszowie Mazowieckim, pełni nadziei na sukces. Mesgo Italy to przecież znana na całym świecie firma wytwarzająca mieszanki gumowe i silikonowe. Nie zawiedliśmy się. Nasza Spółka osiągnęła sukces również na polskim rynku. Jesteśmy w czołówce. Zawdzięczamy to naszej pracy i świetnemu zarządzaniu. By uczcić nasz sukces, Prezes firmy Pan Cesare Finazzi oraz Pani Agnieszka Ruta-Gołaszewska, w tajemnicy przed załogą, przygotowali wspólny wyjazd na cały czerwcowy weekend. Wzięliśmy więc naszych mężów, żony i dzieci i udaliśmy się do... Uniejowa. Cóż to była za radość, zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci. Pobyt w Uniejowie uświetnili swoją obecnością rodzice Prezesa Zarządu Cesarego Finazzi, jego żona i dwójka uroczych dzieci oraz, a może przed wszystkim, Pan Marzio Caldara, syn Pana Francesco Caldara większościowego udziałowca Mesgo Italy oraz Pan Gorgio Cabrini i Pani Sara Boldrini. Rozpoczęliśmy świętowanie od lekkiego lunchu, po którym nastąpiły gry i zabawy na świeżym powietrzu w pięknym parku uniejowskim. Były konkursy i zawody, np. strzelanie z łuku do tarczy lub włócznią do tekturowego zająca. Śmiechu było co niemiara, ale każdy z nas chciał wygrać, bo jesteśmy ambitnym zespołem i chcemy być najlepsi we wszystkim. Imprezą rządził świetny zespół animacyjny składający się z rycerzy i dwórek. Zmęczeni zajęciami sportowymi, udaliśmy się, zasłużenie, na degustację miodów pitnych. Wydawało się, że nie damy rady spróbować wszystkich gatunków trójniaków i półtoraków, ale przecież my jesteśmy z Mesgo Polska - skosztowaliśmy wszystkich. Zrobiło się późno, a tu pora kolacji i trzeba było się przebrać i udać do Zamku Uniejowskiego na kolację i tańce. W pięknej sali balowej zjedliśmy wcześniej ustalone menu i znowu niespodzianka prezenty dla wszystkich pracowników Mesgo Polska i ich dzieci, zafundowane przez Zarząd. Przemowom i wzruszeniom nie było końca. Kontynuowaliśmy zabawę do północy we wspaniałych nastrojach. Następnego dnia, zgodnie z wcześniej ustalonym planem, udaliśmy się to uniejowskich term, by tam cieszyć się ciepłą wodą i piękną pogodą, która była dla Mesgo Polska wyjątkowo łaskawa. Aż przyszła pora wracać do domu. Zmęczeni, ale ukontentowani, wsiedliśmy do naszych pojazdów, myśląc z wdzięcznością o cudownie spędzonym weekendzie we włoskim towarzystwie, ale również w oczekiwaniu na więcej okazji do wspólnego świętowania kolejnych sukcesów naszej firmy. 24 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

www.kabat.pl MIESZANKI GUMOWE RUBBER COMPOUNDS Firma Kabat została założona w 1983 roku i od swoich początków obecna jest na rynku wyrobów gumowych. Początkowo były to usługi naprawy opon i dętek, bieżnikowanie opon, dalej produkcja ochraniaczy do dętek, dywanów samochodowych. Obecnie jesteśmy producentem opon rolniczych oraz liderem w produkcji dętek na rynku polskim, europejskim i światowym. Specjalizujemy się również w produkcji wyrobów formowych, profili, przy czym bardzo prężnie rozwijamy się na rynku producentów mieszanek gumowych. Nasza oferta obejmuje mieszanki gumowe o różnych zastosowaniach, m.in. : bieżnikowe, olejoodporne, ogólnego zastosowania. Posiadamy własne, profesjonalne zaplecze laboratoryjne i badawcze - Dział Technologiczny oraz wyspecjalizowaną kadrę, które są gwarancją najwyższej jakości produktów. Dział Technologiczny składa się z dwóch obszarów: badawczo-rozwojowego oraz kontrolnego. Zadaniem pierwszego z nich jest opracowywanie nowych receptur mieszanek. Każda z nich dostosowywana jest do indywidualnych wymogów i potrzeb Klienta. Część kontrolna odpowiada za kontrolę każdej wyprodukowanej partii mieszanek gumowych. Ze 100% szarży opuszczających nasze miksery pobierane są próbki, które poddawane są badaniom reometrycznym w celu oceny powtarzalności partii. Ponadto, w zależności od indywidualnych wymagań, kontrolowane są parametry fizyko-mechaniczne zgodnie z normami PN i PN-ISO, takie jak: - twardość metodą Shore a - wytrzymałość i wydłużenie przy zerwaniu - rozdzierność - czas podwulkanizowania - oznaczanie parametrów wulkanizacji - ścieralność - gęstość - plastyczność Mooney a - odkształcenie trwałe po ściskaniu - odporność na przyspieszone starzenie cieplne. Produkujemy również mieszanki wg parametrów dostarczonych przez klienta gwarantujemy doradztwo technologiczne w zakresie stosowania naszych mieszanek. Mieszanki gumowe sprzedajemy w różnych postaciach według zamówienia klienta: w płycie powleczonej płynem antyadhezyjnym, w płycie z przekładką z folii moletowanej, kalandrowane lub w paskach. Poniżej w tabeli zamieszczamy katalog naszych mieszanek. The Kabat company has been established in 1983 and since the beginning it has been present at the rubber market. At the beginning we started with services for repairing tyres and inner tubes, tyre retreading, further with production of tyre flaps, rubber rugs. Currently we are a manufacturer of agricultural tyres and a leader in the production of inner tubes on the Polish, European and world market. The flagship product of Kabat company are inner tubes in full assortment and a wide spectrum of technical rubber products for agriculture, construction and automotive. We specialize i.a. in production of rubber compounds for various applications. We make tests of rubber compounds for: - Hardness - Strength and elongation at break - Tear resistance type A and B - Scorch - Designation of curing parametres - Abrasion - Density - Mooney plasticity - Compression set - Resistance to accelerated thermal ageing We also manufacture rubber compounds according to parametres delivered by the customer we guarantee technological support for the application of our compounds. We sell rubber compounds in various forms, based on each order: in plates coated with antiadhesive fluid, in a plate with distance piece of embossed foil, calendered, in stripes.

MIESZANKI, COMPOUNDS MIESZANKI BIEŻNIKOWE TYRE TREAD COMPOUNDS Symbol Przeznaczenie Application Baza kauczukowa Rubber type Twardość [ ShA] Hardness Wytrzymałość [MPa] Strength at break Rozdzierność [kn/m] Tear resistance Wydłużenie [%] Elongation at break Ścieralność [max cm³] Abrasion t5/150 C [min] BB55 Bok opon/tyre side IR/BR 49-55 10 30 420-5 BM60 Bieżnik opon/tyre tread IR/BR 55-65 15 45 400 0,14 6 BNO55 Mieszanka naprawcza/repair compound IR/BR 50-60 10 45 350 0,14 2,5 BNR60 Bieżnik opon wolnobieżnych/ Low-speed tyre tread IR/NR/BR 63-69 17 60 400 0,12 7 BO55 Bieżnik opon/tyre tread IR/NR/BR 58-68 10 35 320 0,14 5 BO60 BO70 Bieżnik opon osobowych/ Passenger car tyre tread Bieżnik opon ciężarowych/ Truck tyre tread IR/BR 58-68 16 35 420 0,12 6 IR/BR 61-67 18 50 420 0,09 7 BO75 Bieżnik opon/tyre tread IR/BR 70-75 18 50 300 0,09 4 BOK Bok opon/tyre side NR/BR 45-55 15 30 400-5 BZ60 Bieżnik zimowy/winter tread SBR/BR 55-65 13 25 300 0,14 6 BIN ZEH46 KL50 Podkład pod bieżnik / Under tread Mieszanka do opon specjalnych/compound for special tyres Mieszanka klejowa / Cement compound NR 45 55 20 40 450-2 NR/BR 71-75 19 60 480 0,06 10 NR 45-55 16 40 450-3 MIESZANKI ETYLENOWO - PROPYLENOWO - DIENOWE (EPDM) ETHYLENE-PROPYLENE-DIENE RUBBER COMPOUNDS (EPDM) Symbol EP47 EP50 EP70 EPA 70 EPA 80 EPS65 Przeznaczenie Application Uszczelki do kontaktu z wodą pitną z atestem PZH/Gaskets for Contact with Potable Water (certified) Uszczelki, artykuły formowe/ Gaskets, mould products Artykuły formowe/mould products Artykuły formowe wulkanizowane w autoklawie/ Mould products vulanized in an autoclave Artykuły formowe wulkanizowane w autoklawie/ Mould products vulanized in an autoclave Uszczelki do kontaktu z wodą pitną z atestem PZH/ Gaskets for Contact with Potable Water (certified) Baza kauczukowa Rubber type Twardość [ ShA] Hardness Wytrzymałość [MPa] Strength at break Rozdzierność [kn/m] Tear resistance Wydłużenie [%] Elongation at break Ścieralność [max cm³] Abrasion t5/150 C [min] EPDM 40-50 10 30 550-3 EPDM 40-50 10 30 550-3 EPDM 65-75 4 25 300-2 EPDM 60-70 6 25 250-4 EPDM 70-80 6 25 200-4 EPDM 65-72 10 25 400-2

MIESZANKI, COMPOUNDS Symbol EPT70 Przeznaczenie Application Baza kauczukowa Rubber type Twardość [ ShA] Hardness Wytrzymałość [MPa] Strength at break Rozdzierność [kn/m] Tear resistance Wydłużenie [%] Elongation at break Ścieralność [max cm³] Abrasion t5/150 C [min] Artykuły formowe/mould products EPDM 65-75 12 30 250-2,5 EPU60 Profile gumowe/rubber profiles EPDM 57-65 6 25 300-2 EPU70 EPU80 SPU 60 SPU 70 Profile gumowe/rubber profiles Profile gumowe/rubber profiles Profile gumowe/rubber profiles Profile gumowe/rubber profiles EPDM 65-75 6 25 250-2 EPDM 75-85 6 25 250-3 EPDM / SBR 55-65 6 25 300-2,5 EPDM / SBR 65-75 6 25 200-2,5 MIESZANKI OLEJOODPORNE OIL-RESTISTANT RUBBER COMPOUNDS Symbol OL60 OL70 OL80 UOL50 UOL60 UOL85 Przeznaczenie Application Wyroby olejoodporne / Oil-resistant products Wyroby olejoodporne / Oil-resistant products Wyroby olejoodporne / Oil-resistant products Wyroby olejoodporne / Oil-resistant products Wyroby olejoodporne / Oil-resistant products Wyroby olejoodporne / Oil-resistant products Baza kauczukowa Rubber type Twardość [ ShA] Hardness Wytrzymałość [MPa] Strength at break Rozdzierność [kn/m] Tear resistance Wydłużenie [%] Elongation at break Ścieralność [max cm³] Abrasion t5/150 C [min] NBR 55-65 10 40 300-2,5 NBR 65-75 10 40 200-3 NBR 75-85 10 40 150-3 NBR 45-55 8 30 300-2,5 NBR 55-65 12 30 300-2,5 NBR 80-90 12 30 120-3,5 MIESZANKI RÓŻNE - RUBBER COMPOUDS FOR VARIOUS APPLICATIONS Symbol Przeznaczenie Application Baza kauczukowa Rubber type Twardość [ ShA] Hardness Wytrzymałość [MPa] Strength at break Rozdzierność [kn/m] Tear resistance Wydłużenie [%] Elongation at break Ścieralność [max cm³] Abrasion t5/150 C [min] Butyl65 Dętki, artykuły formowe/ Inner tubes, mould products IIR 50-60 11 20 600-4 AS75 Amortyzatory/Dampers NR/SBR 70-80 15 30 200-2,5 LM65 IC55 K60 Trudnościeralna/Hardly abrasive Do kontaktu z mlekiem/for contact with milk Artykuły o wysokiej sprężystości i wytrzymałości/highly resilient and resistant articles NR/BR 62-68 18 50 350 0,06 4 NBR/SBR 53-57 10 30 350-3,5 NR 57-63 22 70 450-3

MIESZANKI, COMPOUNDS Symbol Przeznaczenie Application Baza kauczukowa Rubber type Twardość [ ShA] Hardness Wytrzymałość [MPa] Strength at break Rozdzierność [kn/m] Tear resistance Wydłużenie [%] Elongation at break Ścieralność [max cm³] Abrasion t5/150 C [min] NK50 Uszczelki, łożyska/gaskets bearings NR 45-55 15,5 "Type A 8" 450-4,5 NR70 Amortyzatory/Dampers NR 66-74 25 100 400-3,5 POS40 Amortyzatory/Dampers NR / SBR 45-50 10 40 500-4,5 PO50 PO60 PO75 PO80 Ogólnego przeznaczenia/ General application Ogólnego przeznaczenia/ General application Ogólnego przeznaczenia/ General application Ogólnego przeznaczenia/ General application SBR 45-55 5 25 400-2,5 SBR 55-65 5 25 300-2,5 SBR 72-78 5 25 200-2,5 SBR 75-85 5 20 150-2,5 KABAT TYRE spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka jawna UL. GUMOWA 6 64-840 BUDZYŃ POLAND TEL. +48 67 283 41 00 FAX +48 67 283 41 58 biuro@kabat.pl export@kabat.pl http://www.kabat.pl

sprawdź na: www.conbelts.com

Mieszanki gumy do produkcji uszczelnień Firma Mesgo powstała w 1996 roku jako producent mieszanek gumowych syntetycznych czarnych i kolorowych. Dziś firma posiada 6 zakładów produkcyjnych, w których zatrudnionych jest łącznie 170 osób. Roczna produkcja sięga 1200 ton pigmentów i ponad 15 tys. ton różnego rodzaju mieszanek, zarówno gumowych, jak i termoplastycznych. Ubiegłoroczny obrót sięgnął 82 mln euro. Około 40 proc. mieszanek produkcji Mesgo trafia na szeroko rozumiany rynek transportowy, a więc jako zaopatrzenie do produkcji samochodów osobowych, dostawczych, ciężarowych czy przemysłu kolejowego. 45 proc. dedykowane jest dla pozostałych gałęzi przemysłu m.in. AGD, energetyki (kable, izolatory), a pozostałe 15 proc. to dobra konsumenckie. Chcąc dobrać odpowiedni materiał na uszczelnienie, należy skoncentrować na kauczukach o dobrej odporności olejowej/paliwowej. Rysunek 1. przedstawia wszystkie dostępne kauczuki, sklasyfikowane wg normy ASTM D2000, w zależności od odporności na wysokie temperatury i olej wzorcowy IRM 903. Analizując wykres wnioskujemy, że dokonując wyboru należy skupić się na polarnych polimerach odpornych na agresywne media. Stąd najczęściej stosowanymi materiałami są kauczuki NBR, HNBR oraz FKM. Właściwości tych kauczuków zależne są od budowy polimeru udziału poszczególnych merów. NBR kauczuk nitrylowy. Powstaje w wyniku polimeryzacji butadienu i akrylonitrylu. Posiada najszersze zastosowanie z opisywanych gum. Używany jest w motoryzacji do produkcji węży, uszczelek, o-ringów oraz elementów antywibracyjnych, a także uszczelnień stosowanych w pneumatyce lub hydraulice. Uszczelnienia z tej mieszanki mogą pracować NBR with Lower Acrylonitrile Content Rys. 1. Kauczuki wg normy ASTM D2000. w kontakcie z olejami mineralnymi, olejami pochodzenia roślinnego czy węglowodorami alifatycznymi. Odporność temperaturowa kauczuku nitrylowego wynosi -40 120 C. NBR, podobnie jak kauczuk naturalny, zawiera wiązania podwójne w łańcuch głównym, co czyni go podatnym na atak ozonu. Processability Cure Rate w/sulfur Cure System Oil/Fuel Resistance Compatibility w/polar Polymers Air/Gas Impermeability Tensile Strength Abrasion Resistance Heat-Aging Compression Set Resilience Hysteresis Low Temperature Flexibility Rys. 2. Wpływ grup ACN na właściwości NBR. NBR with Higher Acrylonitrile Content 30 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

Tabela 1. Wpływ grup ACN na właściwości NBR. ACN CONTENT % 50 39 33 28 20 COMPRESSION SET 70 hrs at 100 C % 41 30 27 27 24 BRITTLE POINT C -15-25 -40-45 -52 SWELLING FUEL C (ASTM D 471) 28 days at 23 C SWELLING OIL ASTM 3 70 hrs 100 C Tabela 2. Zastosowanie kauczuku HNBR. % +22 +28 +40 +52 +84 % +7 +11 +20 +30 +62 Automotive Industrial Specialized A/C seals and hoses Blow-out preventers Hi-performance shoe soles Engine seals, grommets, and gaskets Fuel system seals and hoses Serpentine (multi-v) belts Suspension seals Synchronous (timing) belts Transmission system bonded piston seals Chevron seals Heat exchanger gaskets Oil field packers Paper mill rolls Rotary shaft seals Steel mill rolls Tabela 3. Odporność kauczuku HNBR (36% ACN, 1% RDB, napełniacz szadza). TEMP (deg C) TIME (hours) Tensile (Mpa) Elongation (%) Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na właściwości NBR, jest udział grup nitrylowych w stosunku do butadienu. Grupy ACN, ze względu na swoją polarność, determinują kilka podstawowych właściwości, takich jak odporność olejowa, odporność na niskie temperatury (wpływ na temperaturę zeszklenia), odporność na ścieranie. Rysunek nr 2 podsumowuje wpływ grup akrylonitrylowych na najważniejsze właściwości kauczuku. Kierunek strzałki wskazuje poprawę właściwości. Hardness (shore A) Volume change (%) ASTM 1 Oil 150 70 26 610 73-2 ASTM 2 Oil 150 70 29 740 67 +10 ASTM 3 Oil 150 70 25 790 58 +24 Toluene 40 70 6 120 53 +130 Ethyl Alcohol 40 70 15 360 65 +13 Ethyl Acetate 40 70 6.5 150 55 +91 Acetone 40 70 5.0 110 55 +126 Methyl Alcohol RT 70 14 360 65 +10 Większość aplikacji wymaga zarówno dobrej odporności na media, jak i elastyczności w niskich temperaturach. Stąd najczęściej stosowany jest NBR posiadający 33% grup nitrylowych. Zastosowanie takiego typu kauczuk może być niewystarczające w przypadku specyficznych aplikacji, jak np. produkcja węży do kontaktu z agresywnymi olejami lub paliwami. W tym przypadku wymagany będzie materiał posiadający nawet 50% grup ACN. Tak duża zawartość grup nitrylowych bardzo negatywnie odbija się na takich właściwościach jak odkształcenie trwałe przy ściskaniu czy odporność na niskie temperatury, co prezentuje tabela nr 1. HNBR to typ kauczuku NBR, w którym znaczna część wiązań podwójnych w grupach butadienowych została uwodorniona. Powoduje to znaczną poprawę wielu właściwości, takich jak stabilność termiczna (-40oC 165 C), lepsza wytrzymałość na rozerwanie, czy odporność chemiczna. Unikalne właściwości mieszanek z HNBRu zaadaptowały go do szeregu zastosowań w branży motoryzacyjnej w wysoko wyspecjalizowanych aplikacjach. Przykłady zastosowań prezentuje tabela nr 2. Na właściwości kauczuku HNBR, podobnie jak ma to miejsce w przypadku NBR, ma wpływ ilość grup nitrylowych (ACN) w łańcuchu, która zawiera się w przedziale od 17% do 50%. Wyroby na bazie kauczuku HNBR cechuje odporność na węglowodory alifatyczne oraz oleje, nawet te agresywne, zawierające aminy jako inhibitory korozji. Nie wykazują one natomiast odporności na węglowodory aromatyczne oraz polarne takie jak ketony czy estry. Tabela nr 3. FKM kauczuk o najlepszej wytrzymałości zarówno na wysokie temperatury, jak i oleje czy paliwa. Posiada doskonałą odporność na większość substancji chemicznych, z wyjątkiem zasad i polarnych węglowodorów. Jednakże na rynku dostępne są specjalne materiały jak FFKM, Viton Extreme TBR-S czy Viton Extreme ETP-600S odporne i na te media. Kauczuki fluorowe można podzielić na różne klasy na podstawie ich składu chemicznego, użytych monomerów (zawartości fluoru) oraz sposobu sieciowania (jonowo np.: bisfenolem AF lub rodnikowo z nadtlenkiem DHBP). Kauczuki te powstają w wyniku polimeryzacji różnych typów monomerów (rysunek 3). Poprzez zmianę ich kombinacji uzyskuje się polimery o odmiennych właściwościach, co wynika z różnego udziału atomów www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 31

fluoru. Większa zawartości fluoru daje lepszą odporność chemiczną, ale niestety pogarsza odkształcenie trwałe oraz elastyczność w niskich temperaturach (rysunek 4). Monomery takie jak HFP czy MOVE nadają lepszą elastyczność, podczas gdy TFE poprawia odporność chemiczną. Obecnie elastomery fluorowe są sklasyfikowane w pięć typów (wg ASTM D1418): Typ 1. Kopolimer HFP i VDF takie jak Viton A czy Tecnoflon FOR 80HS. Kopolimery te są standardowym typem FKM wykazującym dobre właściwości. Zawartość fluoru wynosi zazwyczaj około 66 procent wagowych. Typ 2. Terpolimer TFE, HFP i VDF (Tecnoflon P 959; Viton GF/GBL). Ta grupa terpolimerów ma wyższą zawartość fluoru w porównaniu do typu 1 (zazwyczaj od 68 do 69 procent wagowych fluoru), co daje lepszą odporność chemiczną i cieplną, ale negatywnie wpływa na elastyczność w niskich temperaturach. Typ 3. Terpolimer TFE, PMVE i VDF (Tecnoflon PL 855, Viton GFLT). Dodanie PMVE zapewnia lepszą elastyczność w niskiej temperaturze w porównaniu do kopolimerów i terpolimerów. Zwykle zawartość fluoru w FKM typu 3 wynosi od 62 do 68 procent wagowych. Typ 4. Terpolimer TFE, propylenu (P) i VDF. Poprzez wprowadzenie monomeru propylenu zamiast heksafluoropropylenu (HFP) poprawiono odporność kauczuku na zasady, ale też pęcznienie w węglowodorach wzrosło. Zwykle mają one zawartość fluoru około 67 procent wagowych. Typ 5. Pentapolimer TFE, HFP, etylenu (E), PMVE i VDF (Tecnoflon BR 9151). Typ ten jest znany z odporności na zasady oraz wysokotemperaturowej odporności na siarkowodór. Należy wspomnieć jeszcze o specjalnymi elastomerze fluorowym FFKM. Najczęściej są to kopolimery TFE oraz PAVE. Charakteryzują się one najlepszą odpornością temperaturową (nawet 315 C) oraz chemiczną. Decydując się na dobór odpowiedniego materiału dla dedykowanego uszczelnienia, należy brać pod uwagę poniższe czynniki: Zakres temperatury pracy (zarówno najwyższej jak i najniższej) Środowisko pracy, czyli z jakimi substancjami chemicznym będzie w kontakcie. Balans pomiędzy kosztami uszczelnienia a właściwościami. Niejednokrotnie lepiej użyć bardzo drogiego materiału redukując tym koszty utrzymania ruchu czy ryzyko awarii. Tabela 4. Odporność chemiczna kauczuku flourowego. Exceptional From good to very good Poor Hydrocarbon solvents Low polar solvents Strong bases Car fuels Oxidant enviroments Ammonia and amine Motor oil Clorynated apolar solvents Hydraulic fluids Aeronautical fuels and oil Alkaline diluite solutions Aromatic solvents Water salt solutions Acid solutions Polar solvents (ketons, aldehides,etc.) Rys. 3. Monomery stosowane do syntezy kauczuku fluorowego. Rys. 4. Pęcznienie w paliwie vs. odporność na niskie temperatury różnych typów kauczuków FKM. 32 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

To zadziwiające ile kropla oleju może zrobić...dla Ciebie Jak w koszykówce od wyskoku do efektownego wsadu Jak w prasie od zwykłych wiadomości dzisiejszych do gorących tematów jutrzejszych Jak w codzienności od wyblakłych barw do świeżego koloru tak w życiu nada rozmach każdemu Twojemu przedsięwzięciu To zadziwiające ile kropla oleju może zrobić...dla Ciebie. www.nynas.com

NOWA OFERTA ELMET DLA LSR VMQ LSR na świecie Wahające się oceny całkowitego rozwoju zużycia silikonów na świecie mówią o aktualnym globalnym rynku rzędu 1 200 000 ton. Elastomery silikonowe określa się na 400 000 ton. Główne metody ich przetwórstwa to HTV i RTV (60%). Ogólnie przewiduje się wzrost ich zużycia w tempie 6% rocznie. 2. Musi być utrzymana właściwa interakcja pomiędzy narzędziem wysokiej jakości, wtryskarką i wyposażeniem peryferyjnym 3. Automatycznie pracująca forma powinna gwarantować łatwość usuwania delikatnych często wielokomponentowych wyprasek ANDRZEJ SMORAWIŃSKI Szybko rozwijająca się technologia wtrysku upłynnionych kauczuków LSR stwarza perspektywy ich zużycia w roku 2023 nawet do 450 000 ton. Obok uznanych zastosowań technicznych rozwijać się będą szeroko aplikacje dla medycyny typu healthcare jak cewniki, stymulatory, maski anestezjologiczne, specjalne uszczelnienia. Wymagania stawiane procesowi LSR - LIM Powstała w 1996 roku austriacka firma ELMET specjalizuje się w systemach dozujących dla LSR, konstrukcji i wykonywania form zimnokanałowych CRB do ich przetwórstwa i specjalnych zamykanych dysz. Firma oferuje także projekty pod klucz Full System Supplier dla uruchomienia określonego typu wyrobów. Według firmy ELMET stanowisko przetwórstwa wtryskowego LSR powinno spełniać następujące warunki : 1. Szczególne wymagania tego procesu stawia się technice kontroli dozowania w celu utrzymania stałej zdolności płynięcia materiału charakteryzującego się zmienną lepkością wywołaną temperaturą, naprężeniami ścinającymi i dodatkami Elementy systemu. 34 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

Stanowisko wtrysku LSR z pełnym wyposażeniem. 4. Należy stosować sterowany pneumatycznie system dozowania komponentów składający się z bloku mieszalnego, statycznego miksera, regulatora ciśnienia, zaworu odcinającego oraz filtra 5. Dokładność kontroli dozowania powinna być utrzymana na poziomie 0, 1%. Pigmenty, barwniki i inne komponenty wpływają znacznie na jakość przetwarzanego silikonu i są zazwyczaj kosztowne. System kontroli zintegrowany z układem dozowania powinien być prowadzony w procesie wtrysku z maksymalną dokładnością. Schemat systemu TOP 3000S ELMET. Nowa oferta ELMET Mając jako cel optymalizację wydajności wtrysku wielokomponentowego LSR ELMET skupił swoje prace rozwojowe nad konstrukcją odpowiedniego dozownika z najwyższym poziomem kontroli. Nowy miernik stanowi część najnowszego systemu dozowania dla wielu składników TOP 3000S Elmet. Odpowiednio www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 35

Forma na maszynie i przekrój formy. pomyślany dla utrzymania stałego stosunku mieszania wewnątrz zbiornika aby wykorzystać w pełni do 99% jego pojemność uzyskując ekonomikę przetwórstwa. Takie dozowanie jak i zasilanie komponentów zachodzi w zamkniętym obiegu kontrolnym gdzie czujniki wolumetryczne określają precyzyjnie ilość podawanego materiału. Dane procesowe dla każdego cyklu wtrysku mogą być wygodnie przenoszone przez interfejs USB. Oprócz pełnego pakietu wyposażenia dozownik wielokomponentowy wysokiej wydajności TOP 3000S jest wyposażony w uruchamianie pneumatyczne, korzystne energetycznie. Może być stosowany ze zbior -nikami od 20 do 200 litrów. Maksymalna zdolność przepływu osiąga 2, 5 litra/min z zawartością barwnika do 10%. Jak wspomniano wcześniej w ofercie ELMET prócz dozowników są także formy wysokoprecyzyjne do wtrysku w pełni automatycznego, kalibrowane dysze kontrolowane elektronicznie do bloków zimnokanałowych CRB, zawory zwrotne oraz złączki do filtrów. Współpraca z innymi dostawcami Firma ELMET oferując uruchomienia pod klucz specjalnych wyrobów wtryskowych z LSR współpracuje z dostawcami surowców i wtryskarek. Przykładem może tu być jeden ze światowych liderów w produkcji silikonów międzynarodowa korporacja Momentive Performance Elastomers z nowo- Wtryskarka Boy XS. 36 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

czesnym ośrodkiem rozwojowym w Leverkusen. W jej portfelu jest 243 typów LSR o twardościach od 5 do 80 ShA, standartowych i fluorowanych w 11tu kategoriach zastosowań. Jedną z jej ostatnich nowości jest Silopren LSR 7180, ciekły silikon zaliczający się do materiałów o wysokiej przezroczystości Ultra Clear. Nowy Silopren wyróżnia się zwiększoną niepalnością, doskonałymi własnościami optycznymi i długoterminową stabilnością barwy. Ten nowy typ znajduje szerokie zainteresowanie w zewnętrznych systemach oświetleniowych Led. Charakteryzuje się spełnieniem norm niepalności UL 94V1 i 5VA odnoszących się do reakcji na płomień dla zastosowań zewnętrznych zgodnie z normą UL746C. Ta własność dodatkowo zwiększa zainteresowanie zastosowaniami w przemyśle optycznym i oświetleniowym. Urządzenia dozujące ELMET pozwalają na jednoczesne dozowanie dla kilku wtryskarek. Jedna wtryskarka może być także zasilana z dwóch dozowników dwoma komponentami o różnych proporcjach i lepkości. Oprawa oświetleniowa z elementami Silopren LSR 7180. Cały proces może być kontrolowany z panelu z ekranem dotykowym. Ważną specjalnością ELMET jest projektowanie i wykonawstwo specjalnych form dla LSR. Są to przeważnie rozwiązania z blokiem zimnokanałowym CRB o zróżnicowanej typologii : formy 2 lub 3 płytowe, typu slide molds i formy do wtrysku wielokomponentowego. Szczególną uwagę przywiązuje się formom do mikrowtrysku dla potrzeb elektroniki i medycyny (stymulatory, rozruszniki serca). Są to często uszczelnienia o wielkościach tzw. podzerowych. Np jedno z nich miało następujące rozmiary : waga 0,0002g, średn. zewn. = 1,65mm, średn. wewn. = 0,3 mm, wysokość = 0,9 mm. Do rea l i z a c j i t a k i c h z a d a ń ELMET podjął współp r a c ę ze znan y m produ - centem wtryskarek Dr Boy, który opracował dla tego celu specjalną maszynę. Jest to mała wtryskarka BOY XS, zajmująca tylko powierzchnię 0,77 m², pojemności wtrysku 8 cm³, ciśnieniu wtrysku do 1700 bar, o sile zamknięcia 100 kn. Ostatnio na targach oświetleniowych Lightfair w San Diego, Kalifornia firma Momentive zaprezentowała przetwórstwo i zastosowanie swojego najnowszego Siloprenu LSR 7180. Na wtryskarce Dr Boy wyposażonej w dozowanie i formę ELMET wytwarzano części optyczne o wysokiej precyzji dla dużej oprawy oświetleniowej Led. www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 37

Najnowsze systemy kalandrowania gumy COMERIO ERCOLE Najnowsze linie do kalandrowania gumy dostarczane przez COMERIO ERCOLE to efekt połączenia możliwości najnowszych technik projektowania i wizualizacji 3D, inteligentnych technologii informatycznych i automatyzacji. Nowe rozwiązania COMERIO ERCOLE, takie jak system HYDROPLUS czy symulator wirtualnej linii do kalandrowania idealnie wpisują się w definicje inteligentnych fabryk i systemów cyber-fizycznych, synonimów Czwartej Rewolucji Przemysłowej - Industry 4.0. 38 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

ELIGIUSZ SIDOR MARCIN JĘDRZEJCZYK Cyfryzacja przemysłu pozwala na coraz lepsze powiązanie maszyn, ludzi i świata wirtualnego, który umożliwia zbieranie danych, przetwarzanie ich i wykorzystywanie w procesie zarządzania produkcją. Przyszłość przemysłu ma zależeć od stopnia integralności ludzi, baz danych oraz inteligentnych maszyn i urządzeń. Tak pomyślany system produkcji będzie się charakteryzował coraz wyższym stopniem elastyczności, umożliwi coraz szybszą zmianę procesów produkcyjnych i logistycznych w zależności od zindywidualizowanych potrzeb klientów. System taki przyczyni się do lepszego wykorzystania instalacji, pozwoli na optymalizację procesu produkcyjnego, kontrolę usterek, ich wczesne wykrywanie i przewidywanie a wszystko to pozwoli na obniżenie kosztów produkcji. Według inżynierów COMERIO ERCOLE to właśnie te cechy nowej technologii będą decydować o wzroście produktywności i przewadze konkurencyjnej firm, które je zastosują. gumy, stosowany dla wałów nastawnych #1, #2 i #4. Każdy z tych jest pozycjonowany za pomocą siłownika hydraulicznego, który koryguje w czasie rzeczywistym ewentualne błędy położenia. Dla standardowej prędkości posuwu 1mm/sek. gwarantowana dokładność pozycjonowania wynosi poniżej +/-5 mikronów i powtarzalność pozycjonowania poniżej +/-2 mikronów. W porównaniu z tradycyjnym rozwiązaniem system ma następujące zalety: brak zużycia części mechanicznych, brak luzu w mechanizmach, redukcja czasu rozruchu, zmniejszenie kosztów obsługi, łatwiejsza konserwacja, szybka zmiana pozycji wału przy zmianie nastaw, możliwość szybkiego rozsuwu wałów w sytuacji awaryjnej, wysoka powtarzalność pozycjonowania, zabezpieczenie wału przed uszkodzeniem w razie dostania się twardych materiałów pomiędzy wały. Urządzenie to zostało wielokrotnie przetestowane przez firmę COMERIO ERCOLE, która to w ciągu ostatnich 10 lat zainstalowała ponad 100 linii do kalandrowania w nie wyposażonych. HYDRONIP : To najbardziej zaawansowany system pomiaru i kontroli siły docisku wałów kalandra, z reguły montowany na wale #2. Wartość siły docisku jest Założenia czwartej rewolucji przemysłowej urzeczywistnia jeden z flagowych projektów COMERIO ERCOLE system HYDROPLUS. HYDROPLUS nowa koncepcja kalandrowania Założenia czwartej rewolucji przemysłowej urzeczywistnia jeden z flagowych projektów COMERIO ERCOLE system HYDROPLUS. System ten powstał w wyniku integracji trzech technologii: HYDROGAP, HYDRONIP i HYDROSAFE. HYDROGAP : To najbardziej zaawansowany system precyzyjnej regulacji szczeliny międzywałowej kalandrów do www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 39

System HYDROSAFE wpływa zarówno na poprawę bezpieczeństwa pracy jak i na poprawę jakości produkcji, gdyż ta w dużej mierze zależy od stabilnego i jednorodnego zasilania kalandra mieszanką gumową o stałej temperaturze. na bieżąco monitorowana i utrzymywana na stałym poziomie. Dzięki zastosowaniu tego rewolucyjnego rozwiązania firmy COMERIO ERCOLE wał kalandra automatycznie dopasowuje się do wahań grubości materiału np. wskutek obecności na nim złączy. System zapewnia zawsze jednakową siłę laminacji w oparciu o zadaną wartość set point. W czasie pracy kalandra operator może wybrać czy wał nr 2 kalandra ma pracować w trybie SIŁY czy w trybie POŁOŻENIA i tym samym decyduje czy priorytetem ma być utrzymanie stałej grubości produktu czy też utrzymanie stałej siły zdwajania. System HYDRONIP pozwala na dobór warunków procesu i optymalizację parametrów przy wykonywaniu takich operacji jak zdwajanie gumowanych kordów stalowych i tkaninowych, gdzie priorytetem jest gwarancja adhezji pomiędzy warstwami niezależnie od błędów ich grubości. W przypadku operacji zdwajania, gdy nastawiona szczelina międzywałowa jest zbyt duża w porównaniu z grubością okładek, system pozwala na zminimalizowanie ryzyka delaminacji wyrobu gotowego. Gdy szczelina jest zbyt mała system przeciwdziała powstawaniu przepływów wstecznych oraz cofaniu się kordu stalowego gwarantując jednocześnie bardziej jednorodne jego ułożenie EPI. HYDROSAFE Jest to najbardziej zaawansowany system monitorujący i zabezpieczający wały kalandra przed kolizją i uszkodzeniem. System działa w dwojaki sposób: kontrolę wsadu mieszanki gumowej znajdującej się na wałach kalandra za pomocą kamer CCD: obraz z kamer jest wyświetlany na stronie video oraz przetwarzany w trybie rzeczywistym. Jeśli ilość zgromadzonej mieszanki jest zbyt mała system automatycznie zwiększa szerokość pasa mieszanki gumowej jaki jest odcinany na walcarce podgrzewającej i na odwrót. analiza wyników pomiaru z czujników grubości pozwalająca na wykrycie ewentualnych grubych i twardych przedmiotów mogących uszkodzić wały kalandra; w sytuacji zagrożenia generowany jest alarm akustyczny dla operatora informujący go o konieczności zwiększenia szczeliny między wałami kalandra. System HYDROSAFE wpływa zarówno na poprawę bezpieczeństwa pracy jak i na poprawę jakości produkcji, gdyż ta w dużej mierze zależy od stabilnego i jednorodnego zasilania kalandra mieszanką gumową o stałej temperaturze. 40 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

Nowa jakość kalandrowania gumy Połączenie możliwości ww. systemów zaowocowało niespotykanymi dotąd możliwościami: szybkie pozycjonowanie wałów przy zmianie nastaw, szybki rozsuw walców w sytuacji awaryjnej, wysoka powtarzalność pozycjonowania, zabezpieczenie wałów przed uszkodzeniem w przypadku przejścia twardszego materiału lub braku mieszanki, lepsza kontrola nad dystrybucją kordu (EPI), zwiększenie stabilności szerokości produktu oraz łatwiejsze wyrównywanie krawędzi, stabilizacja parametrów gumowania kordu stalowego i tkaninowego, automatyczne przepuszczanie złączy taśmy w przypadku pracy w pentli. Wirtualne kalandrowanie gumy Ostatnio otwarte centrum szkoleniowe nazwane INDYSTRY 4.0 to kolejny innowacyjny projekt firmy COMERIO ERCOLE. Wprawdzie COMERIO ERCOLE od wielu lat stosuje techniki projektowania 3D to jednak dopiero teraz dzięki specjalnym technikom informatycznym udało się przetworzyć modele 3D w symulator 3D linii do kalandrowania, zaopatrzony w gogle 3D oraz sensory umożliwiające przebywanie w rzeczywistości fabryki wirtualnej. Symulator linii otwiera nowy rozdział w projektowaniu procesów kalandrowania gumy a do jego zadań należą m.in: optymalizacja ergonomii i logistyki: symulacja przejść schodami, platformami itp. optymalizacja położenia pulpitów sterujących, struktur nośnych, wsporników itp. optymalizacja położenia składów surowców i produktów trening: szkolenia operatorów i techników użytkownika na systemie wirtualnym w siedzibie COMERIO ERCOLE jeszcze przed montażem i uruchomieniem linii w zakładzie użytkownika szkolenia w zakresie konserwacji: możliwość symulacji głównych czynności konserwacyjnych zadanych obszarów linii w określonych warunkach fazy montażu linii: w pewnych określonych przypadkach (ograniczona ilość miejsca, utrudniony dostęp itp. ) możliwa jest symulacja montażu linii w celu potwierdzenie optymalnej kolejności instalacji i czasu montażu poszczególnych urządzeń. Więcej informacji na stronie: www.ipmtc.com.pl Dzięki specjalnym technikom informatycznym udało się przetworzyć modele 3D w symulator 3D linii do kalandrowania, zaopatrzony w gogle 3D oraz sensory umożliwiające przebywanie w rzeczywistości fabryki wirtualnej. www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 41

PRAWDA O UŻYWANYCH OPONACH Michelin wzywa do testowania opon używanych Niektórzy producenci zachęcają europejskich kierowców do wcześniejszej wymiany ogumienia. Michelin stoi na stanowisku, że niektóre opony mogą zachować osiągi przez cały okres użytkowania i nie należy zmieniać ich zbyt wcześnie. Michelin uzasadnia swoje stanowisko badaniami bezpieczeństwa drogowego i względami środowiskowymi. Proponuje też, by niezależne instytucje badawcze zaczęły testować opony używane. Centrum Badań i Rozwoju Michelin w Ladoux wykazały, że większe różnice w osiągach występują wśród opon używanych niż nowych. Wielu producentów z różnych branż gra kartą planowanego postarzania produktu, czyli tak naprawdę skracania żywotności swoich wyrobów. Michelin odcina się od tej strategii, wybierając przeciwny kierunek, a mianowicie strategię planowanej trwałości dodaje Terry Gettys. Bezpieczeństwo Z danych E&Y (dawniej Ernst &Young) wynika, że nie można dowieść związku między liczbą wypadków, a głębokością bieżnika (Raport TNO dla Komisji Europejskiej, Study on Some Safety-Related Aspects Dzięki temu kierowcy będą mogli w chwili zakupu poznać parametry nie tylko opony nowej, lecz także w końcowym okresie eksploatacji. Michelin uważa, że opony powinny być produktem trwałym, który zapewnia bezpieczeństwo od początku eksploatacji do momentu demontażu, gdy opona osiągnie dozwolony obecnie poziom zużycia (1,6 mm). Wszyscy producenci opon, pojazdów, instytucje badawcze i organizacje konsumenckie skupiają się na testach opon nowych. Mimo że wraz ze zużywaniem się ogumienia zmienia się charakterystyka jego osiągów, nikt nie bada opon używanych zauważa Terry Gettys, Wiceprezes Badań i Rozwoju, członek Komitetu Wykonawczego Grupy Michelin. Tymczasem wyniki badań przeprowadzonych w Wyniki testu hamowania na mokrej nawierzchni. Najkrótszą drogę hamowania uzyskała nowa opona premium, kolejne miejsca należały odpowiednio do używanej opony premium, nowej opony budżetowej, używanej opony budżetowej. 42 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

of Tyre Use, 2014). Potwierdza to stanowisko Michelin, że nie ma powodu, by ze względów bezpieczeństwa podnosić limit głębokość bieżnika. Za wiarygodny wskaźnik bezpieczeństwa światowy przemysł motoryzacyjnym uznaje drogę hamowania. Zależy ona od wielu czynników, takich jak stan zawieszenia auta, konstrukcja opony, jakość mieszanki gumowej, jakości karkasu, właściwego ciśnienia, a NIE TYLKO głębokość bieżnika. Środowisko Za limitem 1,6 mm przemawiają też względy środowiskowe. Do produkcji opony zużywa się znaczną ilość surowców i energii. Kosztowny i kłopotliwy jest też proces recyklingu zużytego ogumienia. Ponadto wraz ze zużyciem opon zmniejsza się ich opór toczenia, a więc także zużycie paliwa. Według badań E&Y podniesienie limitu dozwolonej głębokości bieżnika tylko w Europie spowodowałby roczny wzrost zużycia paliwa o 900 mln litrów oraz emisję dodatkowych 9 mln ton CO 2. Dlatego zdaniem Michelin nie ma uzasadnienia dla przedwczesnej wymiany opon. Za wiarygodny wskaźnik bezpieczeństwa światowy przemysł motoryzacyjnym uznaje drogę hamowania. Oszczędności Zmiana opon przed momentem zużycia bieżnika do głębokości 1,6 mm, skutkowałaby koniecznością zakupu 128 mln dodatkowych opon rocznie przez europejskich kierowców. Wcześniejsza zmiana opon miałaby też znaczny wpływ na koszty operatorów flot pojazdów. Wzrosłyby opłaty z tytułu najmu i leasingu pojazdów, a według szacunków E&Y z portfeli Europejczyków ubywałoby rocznie dodatkowo ok. 6 mld euro. Testy opon używanych Osiągi opon i bezpieczeństwo powinno się mierzyć w całym okresie ich eksploatacji. W związku z tym Michelin wzywa niezależne organizacje badawcze i konsumenckie do porównywania i testowania opon zużytych do dopuszczalnego minimum 1,6 mm. Tylko znając wyniki tych testów, konsumenci będą mogli poznać prawdę o zużytych oponach. Z badań prowadzonych na torze testowym w Centrum Badawczym Michelin w Ladoux wynika, że www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 43

opony klasy premium z bieżnikiem zużytym do 1,6 mm mogą wciąż oferować lepsze osiągi od niektórych nowych opon. Hamowanie na suchej nawierzchni Zastanawiając się nad bezpieczeństwem jazdy, konsumenci mają zazwyczaj na myśli hamowanie na mokrej nawierzchni. Jest to uzasadnione, ponieważ droga hamowania na nawierzchni mokrej jest dłuższa niż na suchej. Trzeba jednak zauważyć, że w większości europejskich krajów drogi są na ogół suche przez większą część roku. Jeżeli opona nie jest uszkodzona, przyczepność na suchych drogach zwiększa się wraz ze zużywaniem się bieżnika. Widać to szczególnie na torach wyścigowych, gdzie opony typu slick są naturalnym wyborem na suchą nawierzchnię. Wyniki badań na torze testowym w Ladoux wykazują zdecydowaną poprawę przyczepności i skrócenie drogi hamowania zużytych opon na suchym podłożu. Ponadto opony używane generują mniej hałasu. Przyczepność poprzeczna na mokrej nawierzchni Większość porównawczych testów hamowania opon różnych marek na różnych etapach ich życia przeprowadza się na torach prostych. Dlaczego tak rzadko testuje się przyczepność poprzeczną? Wyjaśnieniem może być fakt, iż testy hamowania na mokrej nawierzchni są stosunkowo łatwe do przeprowadzenia i obliczenia ich skuteczności. Tymczasem pomiar przyczepności poprzecznej i stabilności jest w dużej mierze subiektywny i trudny do ujęcia ilościowego. Istnieje duża korelacja między stabilnością poprzeczną opon i hamowaniem na mokrej nawierzchni. Testy na torze w Ladoux potwierdziły, że im lepiej opona hamuje na mokrej nawierzchni, tym lepszą przyczepność będzie oferować na zakrętach na nawierzchni mokrej. Hamowanie na mokrej nawierzchni Michelin wzywa organizacje badawcze i konsumenckie do rozpoczęcia porównywania osiągów opon używanych. Droga hamowania niektórych opon zużytych do dopuszczalnego minimum była praktycznie taka sama, jak droga hamowania nowych opon. Testy w Ladoux dowiodły, że niektóre używane opony mogą zapewniać na mokrej nawierzchni osiągi porównywalne lub lepsze od niektórych opon nowych. Europejskie rozporządzenie o etykietowaniu opon określiło minimalne wymagane normy dotyczące osiągów opon, zwłaszcza hamowania na mokrej nawierzchni. Mimo iż wszystkie nowe opony z legalnych źródeł sprzedawane w Europie spełniają te minimalne kryteria, to testy Michelin wykazały, że efektywność hamowania niektórych opon na mokrej nawierzchni szybko spada wraz z ich zużywaniem. Jednak niektóre opony klasy premium spełniają te kryteria nie tylko, gdy są nowe, ale również przy zużyciu do dopuszczalnej głębokości bieżnika. Konkluzja Podczas badań przeprowadzonych w Ladoux zaskoczyło nas, że droga hamowania niektórych opon zużytych do dopuszczalnego minimum była praktycznie taka sama, jak droga hamowania nowych opon. I to jest nasze główne przesłanie: głębokość bieżnika nie jest dobrym wskaźnikiem efektywności hamowania na mokrej nawierzchni mówi Terry Gettys, Wiceprezes Badań i Rozwoju Grupy Michelin Skoro nie wszystkie nowe opony są sobie równe pod względem osiągów, to co dzieje się z nimi, gdy są zużyte? Skąd konsument ma wiedzieć, czy opona, którą kupił, zachowa dostateczne osiągi przez cały okres eksploatacji? dodaje Terry Gettys. Poprzez inicjatywę Prawda o używanych oponach Michelin wzywa organizacje badawcze i konsumenckie do rozpoczęcia porównywania osiągów opon używanych. Tylko dzięki takim testom konsumenci będą mogli poznać prawdę o używanych oponach i w chwili zakupu mieć wiedzę dotyczącą nie tylko osiągów opony nowej, lecz także jej parametrów w końcowym okresie eksploatacji. 44 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

Premiera pierwszej opony z recyklingu Firma Michelin zaprezentowała swoją pierwszą oponę z recyklingu podczas rozpoczynającego się w Kanadzie światowego szczytu na rzecz zrównoważonej mobilności Movin On. Opona pod nazwą VISION powstaje z biodegradowalnych materiałów, do produkcji którego wykorzystano odpadki, takie jak papier, plastik, puszki, zużyte części elektroniczne i resztki żywnościowe. VISION to opona wydrukowana w technologii 3D, dzięki czemu użytkownik może sam określić jej parametry, takie jak chociażby głębokość bieżnika. Produkowana jest ona z biodegradowalnych materiałów pochodzących z recyklingu. VISION nie wymaga pompowania dzięki swojej wewnętrznej pęcherzykowej konstrukcji. Dodatkowo opona została wyposażona w sensory, co pozwala na komunikowanie się z kierowcą za pomocą aplikacji na smartfona. Movin On to cykliczne wydarzenie poświęcone zrównoważonej mobilności, które w latach ubiegłych odbywało się pod nazwą Michelin Challenge Bibendum. W tym roku głównym tematem szczytu będzie inteligentna mobilność miejska. W Movin On udział bierze około 3 000 uczestników reprezentują- cych 35 krajów oraz kilkanaście miejskich samorządów lokalnych. Program imprezy obejmuje prezentacje, warsztaty oraz pokazy rozwiązań dotyczących mobilności. Wystąpią między innymi Dyrektor Zarządzający Grupy Michelin Jean-Dominique Senard, Bertrand Piccard, twórca i pilot Solar Impulse 2, prezydent miasta Montrealu Denis Coderre, a także prezes Międzynarodowej Federacji Samochodowej Jean Todt. Konferencji partnerują m.in. BMW, Bombardier, Delta Airlines czy Thalès. Movin On by Michelin to światowy szczyt na rzecz zrównoważonej mobilności, który w tym roku odbywa się w dniach 13-15 czerwca. www.rubber.pl MAJ-CZERWIEC 2017 Rubber Review l 45

Opona TractorMaster w nowym rozmiarze Gama TractorMaster to opony radialne wyróżniające się ponadprzeciętną trakcją, niskim poziomem hałasu oraz dużymi przebiegami. Nowość w rozmiarze 280/75 R 22.5 to opona przeznaczona do maszyn obsługujących ładunki wielkogabarytowe w morskich portach handlowych. Pojazdy i maszyny uczestniczące w rozładunku i załadunku towarów w portach muszą być przygotowane na ekstremalne obciążenia. Aby zapewnić bezpieczeństwo i sprawną pracę portowych pojazdów, Continental poszerzył ofertę opon przemysłowych o oponę TractorMaster w rozmiarze 280/75 R 22.5. Projektując nową oponę ściśle współpracowaliśmy z klientami świadczącymi usługi z zakresu przeładunku towarów w portach morskich, które są jednym z najważniejszych punktów w międzynarodowym łańcuchu dostaw. Ich doświadczenie i wiedza pomogły nam opracować nowy rozmiar opony gamy TractorMaster, idealny do ciągników terminalowych i RORO używanych w dużych portach nadmorskich powiedział Julian Alexander, kierownik ds. produktu w dziale opon przemysłowych Continental. Solidna konstrukcja, długi okres eksploatacji Ciągniki terminalowe transportują ciężki ładunek trasami pomiędzy statkami i kontenerami. Powoduje to, że często muszą gwałtownie hamować, zmieniać kierunek jazdy i przyspieszać, co może doprowadzić do szybkiego zużycia opony. Dlatego opony przeznaczone do tego typu maszyn muszą być wyjątkowo wytrzymałe, a także odporne na przebicia w przypadku uszkodzeń. Gama radialnych opon TractorMaster przeznaczona jest właśnie do takich trudnych zadań. Opony cechuje wyjątkowo głęboki bieżnik, który gwarantuje nie tylko wytrzymałość opony, ale także lepszą stabilność. Zmieniona geometria rowków uniemożliwia chwytanie kamieni, a mocna konstrukcja zapewnia większą nośność, dzięki czemu pojazd z łatwością przeniesie ciężkie ładunki. Ponadto poprzeczne żebrowanie umożliwi oponie pracę nawet w niesprzyjających warunkach pogodowych zapewniając jednocześnie ponadprzeciętną trakcję. Specjalistyczna opona TractorMaster może być także użytkowana w maszynach podnoszących i przenoszących kontenery w magazynach oraz w naczepach, centrach dystrybucyjnych i na lotniskach. Opony serii TractorMaster produkowane są w fabryce opon przemysłowych Continental w Petling Jaya w Malezji. 46 l Rubber Review MAJ-CZERWIEC 2017 www.rubber.pl

BLACK BELT IN BUSINESS sprawdź na: www.conbelts.com