ROLA UMOWY UBEZPIECZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ W FUNKCJONOWANIU PRZEWOŹNIKA KOLEJOWEGO mgr Patryk Piątkowski Katedra Prawa Ubezpieczeniowego UMK Toruń
Definicja przewoźnika kolejowego przedsiębiorca uprawniony na podstawie licencji do wykonywania przewozów kolejowych lub świadczenia usługi trakcyjnej lub podmiot wykonujący przewozy na infrastrukturze kolei wąskotorowej - art. 4 ust. 9 ustawy o transporcie kolejowym uzyskanie licencji jeden z warunków: przedsiębiorca ubiegający się o udzielenie licencji wykaże, że zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub umowę gwarancji ubezpieczeniowej ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- strona umowy o przewóz art. 774 k.c.
Odpowiedzialność przewoźnika kolejowego Odpowiedzialność deliktowa - szkody wyrządzone osobom trzecim niebędącymi stroną umowy o przewóz - odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (art. 435 1 k.c.) lub na zasadzie winy (436 2 k.c.) Odpowiedzialność kontraktowa - szkody wyrządzone osobom trzecim będących stroną umowy o przewóz Odpowiedzialność deliktowo kontraktowa - np. szkody wyrządzone zarządcy infrastruktury, szkody wyrządzone przez przewoźnika kolejowego w wagonach dzierżawionych na podstawie AVV
Ryzyko "po stronie" przewoźnika kolejowego zderzenia pojazdów kolejowych, wykolejenia pojazdów kolejowych, zderzenia pojazdów kolejowych z innymi pojazdami mechanicznymi (w szczególności na przejazdach kolejowych), uszkodzenia pojazdów kolejowych wskutek zdarzeń innych niż zderzenie pojazdów np. pożar taboru, uszkodzenie na skutek wyładowań atmosferycznych, dewastacja wagonów wypadki związane z transportem ładunków niebezpiecznych, uszkodzenie przewożonego ładunku, opóźnienie w transporcie osób/towarów.
Rola umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczenia pasywów, przedmiot ubezpieczenia: odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego za potencjalne szkody, jakie może wyrządzić poszkodowanej osobie trzeciej, art. 822 k.c.: "przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie ubezpieczenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony funkcje umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej: a) chroni ubezpieczającego przed majątkowymi skutkami wyrządzonej szkody, b) zapewnia poszkodowanemu drugiego (obok ubezpieczonego) lepiej wypłacalnego dłużnika; ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne,
Obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika kolejowego w Polsce zakres ubezpieczenia art. 22 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego: przedsiębiorstwo kolejowe musi być odpowiednio ubezpieczone lub posiadać odpowiednie gwarancje na warunkach rynkowych w celu pokrycia, zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym, swojej odpowiedzialności cywilnej od wypadku, w szczególności w odniesieniu do pasażerów, bagażu, przesyłek, poczty i osób trzecich. Niezależnie od tego obowiązku można wziąć pod uwagę specyficzne uwarunkowania i profil ryzyka poszczególnych rodzajów usług, a zwłaszcza działania systemu kolei ze względów kulturowych lub historycznych. art. 46 ust. 5 ustawy o transporcie kolejowym: Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (dalej: UTK) nie może odmówić udzielenia licencji, z zastrzeżeniem art. 51, jeżeli przedsiębiorca ubiegający się o przyznanie licencji spełnia wymagania dotyczące odpowiedzialności cywilnej.
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 25 maja 2017 r. w sprawie ubezpieczenia przewoźnika kolejowego 1 Rozporządzenie określa termin powstania obowiązku ubezpieczenia przewoźnika kolejowego, zwanego dalej ubezpieczeniem oraz minimalną sumę gwarancyjną tego ubezpieczenia. minimalne sumy gwarancyjne ubezpieczenia, w okresie ubezpieczenia nie dłuższym niż 12 miesięcy, w odniesieniu do jednego i wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia: 1) 100.000 euro w odniesieniu do przewoźnika kolejowego posiadającego licencję na wykonywanie przewozów kolejowych, wykonującego przewozy wyłącznie po liniach kolejowych wąskotorowych; 2) 250.000 euro w odniesieniu do przewoźnika kolejowego wykonującego przewozy wyłącznie po infrastrukturze kolejowej, której jest zarządcą; 3) 2.500.000 euro w odniesieniu do pozostałych przewoźników
Charakter ubezpieczenia OC przewoźnika kolejowego do 30 maja 2017 r. - ubezpieczenie obowiązkowe wariantywne (obowiązkowe sensu largo) - brak terminu powstania obowiązku oraz minimalnych SG uzasadnienie rozporządzenia: "zawarte w ustawie o transporcie kolejowym regulacje skłaniają do traktowania przedmiotowego zabezpieczenia jako obowiązku posiadania zabezpieczenia finansowego odpowiedzialności cywilnej, nie zaś jako ubezpieczenia obowiązkowego sensu stricto", art. 22 ust. 2 ustawy o ubezpieczenia obowiązkowych: "w odniesieniu do umów ubezpieczeń obowiązkowych, o których mowa w art. 4 pkt 4, szczegółowy zakres ubezpieczenia, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną określają odrębne przepisy. "- UBEZPIECZENIE OBOWIĄZKOWE WARIANTYWNE (sensu stricto)!
Pożądany zakres ubezpieczenia OC odpowiedzialność za śmierć lub zranienie pasażera odpowiedzialność za opóźnienia, utratę połączeń oraz odwołania pociągów, odpowiedzialność za szkody powstałe podczas przewozu bagażu ręcznego, zwierząt, przesyłek bagażowych i pojazdów samochodowych odpowiedzialność za szkody spowodowane zarządcy infrastruktury, odpowiedzialność za szkody spowodowane osobom trzecim niebędącym stronami umów o przewóz kolejowy brak szczegółowej regulacji;
Podsumowanie Postulat podniesienia w przyszłości minimalnych sum gwarancyjnych: 2,5 mln euro w odniesieniu do przewoźnika kolejowego realizującego przewozy wyłącznie po infrastrukturze kolejowej, której jest zarządcą 20 mln euro w odniesieniu do pozostałych przewoźników Dokładne scharakteryzowanie zakresu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika kolejowego. Definitywne przesądzenie o statusie obowiązkowości niniejszego ubezpieczenia w akcie prawa powszechnie obowiązującego.