Program ISPA od 2000 roku Wielki skandal. W artykule Prawda o unijnej pomocy w rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce (rozdział V.4), przedstawiliśmy ogólną syntezę dostępnych danych na temat roli i znaczenia w rozwoju społeczno gospodarczym Polskim tzw. programów pomocowych Unii Europejskiej. Łączna ich ocena wypadała niezwykle krytycznie, wręcz katastrofalnie przecząc twierdzeniom całej machiny propagandowej rządu SLD UP, premiera, prezydenta, mediów oraz partii proeuropejskich. Publikacja ta opracowana na podstawie pilnie strzeŝonych danych oficjalnych w sposób jednoznaczny i wiarygodny ujawniła szokującą prawdę o pomocy Unii Europejskiej. Polska nie będąc jeszcze jej członkiem, juŝ jest płatnikiem netto dla UE. Zaś nachalna i tendencyjna propaganda rządowa, partyjna oraz medialna od początku dezinformowała, obraŝała i poniŝała Polaków, twierdząc, Ŝe programy i pieniądze z Unii Europejskiej są tylko dla profesjonalistów 1. Hipoteza fundamentalna Stwierdziliśmy stanowczo, Ŝe jeŝeli w stosunkach UE Polska nie nastąpią niezwłocznie radykalne zmiany na naszą korzyść to będziemy nadal traktowani przez Unię Europejską nie jako równoprawny partner (o co stale zabiega w swych wypowiedziach Ojciec Święty Jan Paweł II) ale jako kolonia UE. Kolonia w środku Europy, kategorii drugiej lub trzeciej, która co roku ma odprowadzić do kasy unijnej 1.2 proc. produktu krajowego brutto (PKB), otrzymując w zamian nic, lub kilka procent. Nie sądziliśmy, Ŝe ta prawda tak szybko się potwierdzi i w sposób tak brutalny dla nas. Program ISPA od 2000r Jak przedstawiliśmy w kolejnym artykule z tej tematyki p.t. Jak Unia Europejska finansuje projekty w Polsce (rozdział V.2) - stopień pomocy finansowej UE dla Polski w zakresie tzw. programów przedakcesyjnych, jak ISPA to jeden wielki skandal. Dość stwierdzić, iŝ wydatki duŝych miast (Inwestorów) na realizację szumnie zapowiadanego programu modernizacji infrastruktury, transportu i ochrony środowiska w Polsce mogą liczyć nie na 75 proc. dofinansowania jak głosi UE i nasza propaganda, ale na mniej niŝ na 1 proc. kosztów inwestycji. Jak wiadomo do tej pory, tj. od roku 2000 Komitet Zarządzający ISPA w Brukseli, zatwierdził łącznie dla Polski 32 duŝe projekty inwestycyjne (gmin miejskich) oraz 2 projekty pomocy technicznej. Wartość bezzwrotnej pomocy ISPA dla tych projektów ma wynieść ok. 940 mln euro 1,2,3. Jak dotychczas Komisja Europejska przekazała Polsce na ich realizację od 2000 roku do dziś kwotę 127 mln 242 tys. 035 euro, co stanowi tylko 13% przewidzianych środków ISPA dla Polski. Z kolei Ministerstwo Finansów przekazało na rachunek bieŝący Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie (NFOŚiGW) będącego tzw. jednostką wdraŝająca środki ISPA w Polsce kwotę 113 mln 315 tys. 689 euro 3. Projekty ISPA w Polsce w 2000 roku Według oficjalnych danych rządowych 2,3, w 2000 roku zostało zatwierdzonych do realizacji w Polsce, 10 duŝych projektów infrastrukturalnych do dofinansowania ISPA, w następujących miastach: Bydgoszcz, Gdynia, Kraków (2 projekty), Olsztyn, Piła, Szczecin, Toruń, Wrocław (2 projekty). Łączny koszt kwalifikowany tych 10 projektów, zatwierdzonych do realizacji przez UE i stronę polską według wartości kosztorysowej, bez VAT wynosi 663 mln 780 tys. 014 euro 3. MoŜliwe maksymalne dofinansowanie przez UE tych dziesięciu projektów mogło osiągnąć w ramach ISPA kwotę 416 mln 302 tys. 149 euro 3. Stanowić to mogło tylko 63 proc. kosztów rzeczywistych projektu. zagwarantowane w budŝecie Polski na lata 2000-2002 dla realizacji tych projektów wyniosło 191 mln 807 tys. 163 euro 3. Stanowić to mogło tylko 29 proc. łącznych kosztów inwestycji.
Wartość ostatecznie podpisanych kontraktów z Unią Europejską w ramach ISPA wyniosła 90 mln 100 tys. 238 euro 3. Mogło to stanowić juŝ tylko 13 proc. koniecznych kosztów inwestycji. Środki ISPA przekazane do Inwestorów (miasta), na realizację tych 10 projektów wyniosły 13 mln 898 tys. 655 euro 3. Stanowiło to tylko 2% potrzeb wymienionych miast. Ostateczne wydatki Inwestorów (miasta) zaakceptowane do rozliczenia ze środków ISPA wyniosły w 2000 roku kwotę 6 mln 057 tys. 639 euro 3. Stanowiło to niezwykle małą kwotę wynoszącą zaledwie 0.9 proc. koniecznych nakładów na te projekty w Polsce. A ile otrzymały miasta jako Inwestorzy projektów ISPA w następnym roku 2001? Projekty ISPA w Polsce w 2001 roku Według oficjalnych dokumentów rządowych 1,2,3 na 2001 rok zostało zatwierdzonych 11 kolejnych duŝych projektów infrastrukturalnych do dofinansowania z Unii Europejskiej. Jak te projekty zostały zrealizowane i dofinansowane przez UE w ramach ISPA, przedstawia poniŝsze zestawienie 3 : Projekt nr 1/2001 Program poprawy jakości wody uzdatnianej oraz modernizacja oczyszczalni ścieków w Białostockiej Aglomeracji Miejskiej. Białystok 18 mln 316 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 10 mln 256 tys. 960 euro (55 proc. kosztów) 8 mln 205 tys.568 euro (44 proc. kosztów) 531 tys 221 euro (3 proc. kosztów) 1 mln 025 tys. 696 euro (5.5 proc. kosztów) 1 mln 025 tys. 696 euro (5.5 proc. kosztów) 33 tys. 600 euro (0.1 proc. kosztów) 33 tys. 600 euro (0.1 proc. kosztów) Projekt nr 2/2001 Oczyszczalnia ścieków w Gliwicach Gliwice 66 mln 395 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 35 mln 189 tys. 350 euro (53 proc. kosztów) 27 mln 000 tys.000 euro (41 proc. kosztów) 131 tys 220 euro (0.2 proc. kosztów) 3 mln 518 tys. 935 euro (5.3 proc. kosztów) 3 mln 518 tys. 935 euro (5.3 proc. kosztów) 104 tys. 957 euro (0.1 proc. kosztów) 104 tys. 957 euro (0.1 proc. kosztów) Projekt nr 3/2001 Oczyszczalnia ścieków w Katowicach Katowice 50 mln 520 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 30 mln 313 tys. 000 euro (60 proc. kosztów) 23 mln 000 tys.000 euro (43 proc. kosztów) 1 mln 608 tys 730 euro (3.1 proc. kosztów) 3 mln 031 tys. 200 euro (6.0 proc. kosztów) 3 mln 032 tys. 200 euro (6.0 proc. kosztów)
337 tys. 572 euro (0.7 proc. kosztów) 33 tys. 595 euro (0.07 proc. kosztów) Projekt nr 4/2001 Budowa Grupowej Oczyszczalni Ścieków Łódzkiej Aglomeracji Miejskiej Łódź 45 mln 799 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 22 mln 899 tys. 500 euro (50 proc. kosztów) 18 mln 319 tys.600 euro (40 proc. kosztów) 67 tys 725 euro (0.1 proc. kosztów) 2 mln 289 tys. 950 euro (5.0 proc. kosztów) 2 mln 289 tys. 950 euro (5.0 proc. kosztów) 0.00 euro (0.0 proc. kosztów) 0.00 euro (0.0 proc. kosztów) Projekt nr 5/2001 Budowa Stacji Przeładunkowej i Sortowni Odpadów Komunalnych Lublinek w Łodzi Łódź 21 mln 640 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 12 mln 984 tys. 000 euro (60 proc. kosztów) 10 mln 387 tys.200 euro (48 proc. kosztów) 4 mln 081 tys.530 euro (19 proc. kosztów) 1 mln 298 tys. 400 euro (6.0 proc. kosztów) 1 mln 298 tys. 400 euro (6,0 proc. kosztów) Projekt nr 6/2001 Rozbudowa systemu głównych kolektorów doprowadzających ścieki do Poznańskich Oczyszczalni z modernizacją oczyszczalni ścieków i rozbudową kanalizacji na terenie gminy Tarnowo Podgórne Poznań 104 mln 400 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 59 mln 508 tys. 000 euro (57 proc. kosztów) 45 mln 000 tys.000 euro (43 proc. kosztów) 2 mln 544 tys 052 euro (2.0 proc. kosztów) 5 mln 950 tys. 800 euro (6.0 proc. kosztów) 5 mln 950 tys. 800 euro (6.0 proc. kosztów) Projekt nr 7/2001 Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: Oczyszczalnia ścieków w Przemyślu Przemyśl 17 mln 444 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) 8 mln 722 tys. 000 euro (50 proc. kosztów) 6 mln 977 tys.600 euro (40 proc. kosztów) 387 tys. 505 euro (2.0 proc. kosztów) 872 tys. 000 euro (5.0 proc. kosztów)
Projekt nr 8/2001 Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 872 tys. 000 euro (5.0 proc. kosztów) 63 tys. 894 euro (0.4 proc. kosztów) Budowa oczyszczalni ścieków Halma Centrum oraz porządkowanie gospodarki ściekowej na terenie miasta Ruda Śląska Ruda Śląska 45 mln 897 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) 29 mln 833 tys. 050 euro (65 proc. kosztów) 5 mln 966 tys.610 euro (13 proc. kosztów) 2 mln 204 tys.749 euro (5.0 proc. kosztów) 2 mln 983 tys. 305 euro (6.5 proc. kosztów) 2 mln 983 tys. 305 euro (6.5 proc. kosztów) 582 tys. 000 euro (1.3 proc. kosztów) 464 tys.108 euro (1.0 proc. kosztów) Projekt nr 9/2001 Budowa kanalizacji sanitarnej w gminach Rybnik, Gaszowice, Jejekowice dociąŝającej zmodernizowaną oczyszczalnię ścieków w Rybniku Rybnik 111 mln 440 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 71 mln 321 tys. 600 euro (64 proc. kosztów) 20 mln 512 tys.600 euro (18 proc. kosztów) 2 mln 767 tys. 389 euro (2.0 proc. kosztów) 7 mln 132 tys. 160 euro (6.0 proc. kosztów) 7 mln 131 tys. 160 euro (6.0 proc. kosztów) Projekt nr 10/2001 Regulacja gospodarki wodno ściekowej dla miasta Warszawy, Etap I Warszawa 42 mln 242 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: 27 mln 457 tys. 300 euro (65 proc. kosztów) 21 mln 965 tys.840 euro (52 proc. kosztów) 0.00 euro (0.0 proc. kosztów) 2 mln 745 tys. 730 euro (6.5 proc. kosztów) 2 mln 745 tys. 730 euro (6.5 proc. kosztów) Projekt nr 11/2001 Maksymalne moŝliwe dofinansowanie z ISPA: Grupa projektów w zakresie inwestycji w kanalizację sanitarną i zaopatrzenia w wodę Suwałki 12 mln 468 tys. 000 euro (100 proc. kosztów) 6 mln 234 tys. 000 euro (50 proc. kosztów) 4 mln 987 tys.200 euro (40 proc. kosztów) 304 tys.675 euro (2.0 proc. kosztów)
623 tys.400 euro (5.0 proc. kosztów) 623 tys.400 euro (5.0 proc. kosztów) Wnioski Spośród blisko 120 projektów zgłoszonych do ISPA 1,2,3 zostało ostatecznie zakwalifikowanych do realizacji w Polsce i częściowego dofinansowania ze strony UE tylko 11 duŝych projektów infrastrukturalnych na rok 2001 istotnych dla rozwoju społeczno gospodarczego duŝych aglomeracji miejskich 3. Jest wynik nadal bardzo zły na poziomie zaledwie 9 proc. rocznych potrzeb Polski. Łączny koszt kwalifikowany tych 11 projektów zatwierdzonych do realizacji przez stronę Polską i UE według wartości kosztorysowej bez VAT wynosił 536 mln 561 tys. 000 euro 3. Jest to kwota niŝsza niŝ koszty kwalifikowane dla roku 2000, mniejsze o 127 mln 219 tys. 014 euro (tj. o 24 proc.). MoŜliwe maksymalne dofinansowanie przez UE tych 11 projektów mogło osiągnąć w ramach programu ISPA kwotę 314 mln 717 tys. 760 euro 3. Jest to kwota mniejsza niŝ w projektach ISPA z roku 2000 o 101 mln 584 tys. 383 euro (tj. o 24 proc.). Stanowić to mogło 59 proc. kosztów rzeczywistych projektów. zagwarantowane w budŝecie Polski dla realizacji tych projektów wyniosło 192 mln 332 tys. 218 euro 3. Jest to taka sama kwota jak w roku ubiegłym. Stanowić to mogło zaledwie 36 proc. łącznych kosztów inwestycji. Wartość ostatecznie podpisanych kontraktów z UE w ramach programu ISPA wyniosła 14 mln 628 tys. 799 euro 3. Jest to przeszło 6 razy mniej jak w roku ubiegłym. Mogło to stanowić tylko 2.7 proc. koniecznych kwalifikowanych kosztów inwestycji. Środki ISPA przekazane do Polski na realizację wszystkich 11 projektów w 2001 roku wyniosły 31 mln 471 tys. 576 euro 3. Jest to prawie 2 razy mniej niŝ w roku ubiegłym. Mogło to stanowić tylko 5.8% koniecznych kosztów inwestycji. Środki UE przekazane z Ministerstwa Finansów do jednostki wdraŝającej środki ISPA w Polsce tj. do NFOŚiGW w Warszawie wyniosły 31 mln 471 tys. 576 euro 3. Są to wszystkie środki ISPA przekazane Polsce na 2001 rok. Jest to przeszło 2 razy mniej niŝ w roku ubiegłym. Środki ISPA przekazane do Inwestorów (miasta) na realizację wszystkich 11 projektów wyniosły juŝ tylko 1 mln 122 tys. 023 euro. Stanowiło to tylko 0.2 proc. potrzeb wymienionych miast. Jest to kwota 10 razy mniejsza niŝ środki ISPA na ten cel w roku 2000. Ostateczne wydatki Inwestorów zaakceptowane do rozliczenia ze środków ISPA wyniosły w roku 2001 kwotę 636 tys. 260 euro 3. Stanowiło to nieprawdopodobnie małą kwotę pomocy Unii Europejskiej dla Polski, wynoszącą zaledwie 0.1 proc. koniecznych nakładów na te inwestycje w Polsce. Było to zarazem 9 razy mniej niŝ w roku 2000 Prof. Julian Sokołowski Prof. Jacek Zimny (styczeń 2004r.)
Literatura 1. Materiały Sejmowe oraz Wydawnictwa Kancelarii Sejmu za okres 2000-2003 2. Dokumenty rządowe Ministerstw: Gospodarki, Finansów, Środowiska za okres 2000-2003 3. Dokument rządowy Ministerstwa Środowiska z31 października 2003: Informacja o postępie we wdraŝaniu programu ISPA w sektorze Środowisko, Warszawa Przypis Opracowanie niniejsze zostało opublikowane w Naszym Dzienniku, dnia 21 stycznia 2004r. p.t. Program ISPA od 2000 roku Wielki skandal.