Uniwersytety Europejskie scenariusze. Perspektywa polskiego system szkolnictwa wyższego. Tomasz Szapiro - KRASP, RGNiSW, SGH
10 początkowych narracji Zadaniem Uniwersytetu Europejskiego jest odświeżenie rozumienia tożsamości europejskiej w nowych warunkach otoczenia globalnego Uniwersytet Europejski w swoim działaniu równoważy orientację na badania naukowe, kształcenie i innowacje ukierunkowane społecznie. Uniwersytet nie jest modelem instytucji lecz efektem przyjęcia propozycji ogólnych ram i oddolnego wypełnienia ich treścią normatywną Koncepcja tych ram wynika z krytycznej analizy funkcjonowania programów Erasmus oraz procesu Bolońskiego W programie Horizon Europe wzrosną radykalnie nakłady na naukę i kształcenie Uniwersytet Europejski nie jest beneficjentem zamkniętego kanału finansowania Uniwersytet Europejski nie jest terytorialny (konsorcja vs federacje) Uniwersytet Europejski nie jest elitarny (inkluzywność vs ekskluzywność) Uniwersytet Europejski pełni funkcję role model. Statusy instytucji stowarzyszonej i afiliowanej. FRSE grudzień2018 2
Uczelnie i pieniądze 1. Rosja (580) 2. Polska (488) 3. Wielka Brytania (409) 4. Niemcy (353) 5. Francja (175) 6. Ukraina (132) 7. Portugalia (125) 8. Włochy (91) 9. Hiszpania (84) 10. Rumunia (80) 11. Austria (76) 12. Czechy (72) 13. Węgry (70) 14. Belgia (66) 15. Łotwa (60) 16. Holandia (56) 17. Chorwacja (55) 18. Szwecja (50) 19. Białoruś (48) 20. Litwa (47). (3117) Uniwersytety Europejskie utworzy 20x3(8) uczelni tj. ok. 60-160 uczelni spośród blisko 3500. FRSE grudzień2018 3
PKB i PKB na mieszkańca (USD, 2017) Unia Europejska 17277.70 Strefa Euro 12589.50 Niemcy 3677.44 Wielka Brytania 2622.43 Francja 2582.50 Włochy 1934.80 Rosja 1577.52 Hiszpania 1311.32 Turcja 851.10 Holandia 826.20 Szwajcaria 678.89 Szwecja 538.04 Polska 524.51 Belgia 492.68 Austria 416.60 Norwegia 398.83 Irlandia 333.73 Dania 324.87 Luksemburg (1) 107865.27 Norwegia (2) 91218.62 Stany Zjednoczone (13) 53128.54 Niemcy (19) 46747.19 Francja (22) 42567.74 Wielka Brytania (23) 42514.49 Strefa Euro (25) 40088.65 Unia Europejska (29) 36593.03 Polska (52) 15751.23 Rumunia (67) 10932.33 Ukraina (125) 2991.63 FRSE grudzień2018 4
Niektóre kluczowe wyznaczniki sytuacji polskich uczelni Pozycja w rankingach, grantach ERC, itp. Wskaźniki nakładów finansowych publicznych, prywatnych i osobistych Wskaźniki efektywnościowe płace i inflacja, bezrobocie, nierówność Rola projektów unijnych No deal Brexit Pięć ośrodków przygotowujących się do pilotażu (28 lutego 2019) Gdańsk, Kraków, Poznań, Warszawa (2) Kraków (UJ, Madrid, Bologna, Pantheon Sorbonne, KU Leuven, Berlin) Warszawa (UW, Heidelberg, Sorbona, Uniwersytet Karola) Pierwsze wrażenia Niskie bodźce finansowe, ale doceniane doświadczenie Wyodrębnianie obszarów współpracy i problemy formalne 80 projektów w toku FRSE grudzień2018 5
Scenariusz czarny Założenie 1. Uniwersytety Eu to charty 100/3500, ok. 3% - potencjalni beneficjenci, a 97% to uczelnie pozostałe, którym nie poświęca się uwagi. Założenie 2. Należy się spodziewać, że budżet na badania nie wzrośnie. Założenie 3. Wzrośnie finansowanie beneficjentów kosztem pozostałych. Założenie 4. Nastąpi stagnacja większości uczelni, ale poprawa jakości uczelnibeneficjentów luka będzie narastać, uczelnie będą stosować niespójne strategie dostosowawcze Założenie 5. Oderwanie elit osłabi transmisję efektów do otoczenia uczelni i pogłębi negatywne zjawiska (dokument z Wiednia). Założenie 6. Uczelnie będą tworzyć wyizolowane związki, niekiedy elitarne. Założenie 7. Tożsamość europejska rozpadnie się i Europa wyrodzi się w bananową megarepublikę. FRSE grudzień2018 6
Scenariusz optymistyczny Założenie 1.. Uniwersytety Eu to charty 100/3500, ok. 3% - potencjalni beneficjenci, a 97% to uczelnie pozostałe, którym poświęca się uwagę. Założenie 2. Należy się spodziewać, że budżet na badania wzrośnie. Założenie 3. Wzrośnie finansowanie beneficjentów, ale nie kosztem pozostałych uczelni. Założenie 4. Nastąpi stabilizacja funkcjonowania uczelni, ale beneficjenci dokonają przełomu w efektywności tych uczelni luka będzie narastać, ale uczelnie będą stosować strategie dostosowawcze, narastająco przejmując dobre praktyki beneficjentów pełniacych z powodzeniem funkcje role models Założenie 5. Zbliżenie do elit wzmocni transmisję efektów do otoczenia uczelni i pogłębi oraz radykalnie przyspieszy pozytywne zjawiska (dokument z Wiednia. Założenie 6. Uczelnie utworzą federacje, beneficjenci inkluzywną społecznie odpowiedzialną elitę. Założenie 7. Tożsamość europejska odrodzi się. FRSE grudzień2018 7
Przez pytania do scenariusz realistycznego Pytanie 1. Co znaczy poświęcać uwagę uczelniom? Pytanie 2. Jak w warunkach stagnacji finansowania osiągać przyrost efektów (ich jakości)? Pytanie 3. Czy wzrost finansowanie beneficjentów można powiązać z bodźcami dla innych uczelni? Pytanie 4. Jak stworzyć dla strategie dostosowawcze dla uczelni oraz bodźce i instrumenty tworzenia i upowszechnienia praktyk? Jak budować dobre praktyki pełnić misję role models Pytanie 5. Jak doprowadzić do transmisji efektów od beneficjentów do innych uczelni i ich otoczenia i jak osiągnąć wyższy poziom realizacji ich misji? Pytanie 6. Jak zbudować otwarte środowisko uczelni i inkluzywną elitę beneficjentów? Pytanie 7. Czy tożsamość europejską można projektować? Pytanie 8. Czy jest realna mantra o reputacji, nieelitarnej elicie i niekomercyjności? FRSE grudzień2018 8
Rekomendacje: wtedy mnie wybierze, kiedy mnie dostrzeże Kierunek Visibility Anglojęzyczne (dwujęzyczne) strony internetowe Studenci ambasadorzy Wsparcie informacyjne w trakcie mobilności Wspólna platforma Akademicka Polska, Akademicka Warszawa, Kierunek Rozpoznanie potencjału Strategia komunikowania z wykorzystaniem kpi kri Analiza potencjału kadry Kierunek Konsolidacja Instytucji stowarzyszeniowych i afiliowanych Konsorcja krajowe FRSE grudzień2018 9
Uwagi końcowe Koncepcja Uniwersytetu Europejskiego jest odpowiedzią na pytanie kluczowe, ważne, ale nie chodzi o tylko doskonałość naukową, lecz także o pożytek społeczny i rozpoznanie potencjału i kierunków rozwoju (np. tematy: zdrowie - Aging, AI, miasto, tożsamość w warunkach wielokulturowości) Koncepcja Uniwersytetu Europejskiego jest zadaniem dla środowisk akademickich Model polaryzacyjno-dyfuzyjny Reforma sprzyja Test na budowę instytucji i wspólnoty w różnorodności - metafora kontynentu przeciwstawiona archipelagowi 6 wysp. FRSE grudzień2018 10