UNIWERSYTET WARSZAWSKI WYDZIAL BIOLOGII

UNIWERSYTET WARSZAWSKI WYDZIAL BIOLOGII ul. ILJI MIECZNIKOWA 1, 02-096 WARSZAWA TEL: (+22) 55-41-104, FAX: (+22) 55-41-106 e-mail: dziekan@biol.uw.edu.pl Warszawa, 20.02.2014 r. 2014-02-20 RPW/9888/2014 P Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyzszego ul. Wspolna 1/3 00-529 Warszawa Uwagi cztonkow Rady Wydziatu Biologii Uniwersytetu Warszawskiego ws. projektu z dnia 16.01.2014 roku ustawy o ochronie zwierzqt wykorzystywanych do celow naukowych i edukacyjnych W zwi^zku z ogtoszeniem projektu ustawy o ochronie zwierz^t wykorzystywanych do celow naukowych i edukacyjnych, wdrazajgce] przepisy Dyrektywy 2010/63/UE w sprawie ochrony zwierzqt wykorzystywanych do celow naukowych, pracownicy naukowi Wydziatu Biologii Uniwersytetu Warszawskiego prowadz^cy badania z wykorzystaniem zwierz^t, po zapoznaniu si^ i przedyskutowaniu tresci projektu, pragn^ wyrazic swoje stanowisko odnosnie niektorych zapisow i wskazowek zawartych we wspomnianym.dokumencie. W pierwszej cz^sci naszego pisma przekazujemy uwagi ogolne dotyczqce tresci projektu ustawy. Naszg troskg jest taka implementacja Dyrektywy, ktora nie spowoduje obnizenia konkurencyjnosci polskiej nauki. Takie zagrozenie, wedtug naszej opinii, istnieje gdyz projekt ustawy przewiduje zwi^kszenie kosztow pracy doswiadczalnej ze zwierz^tami. Zwi^kszenie kosztow badan z wykorzystaniem zwierzqt wynika z szczegotowych przepisow ustawy, ktore naktadaj^ obowi^zek: - przeprowadzania szkoleh dia pracownikow niezaleznie od posiadane] przez nich wiedzy w zakresie badah z wykorzystaniem zwierz^t

- wprowadzenia nowych etatow w jednostkach, w ktorych prowadzone badania z wykorzystaniem zwierzgt laboratoryjnych - utrzymania zwierzqt az do ich smierci po przeprowadzonych doswiadczeniach - utylizacji wszystkich, nawet niegroznych odpadow pohodovylanych. Szczegolnie silnie zaakcentowany jest w ustawie wymog szkoleh w zakresie przeprowadzania doswiadczeh na zwierz^tach niezaleznie od wyksztatcenia, praktyki i stazu pracy. Wskazuj^ na to Art.21, ktory nakazuje wyznaczonej przez Podmiot osobie odpowiedzialnej za planowanie i wykonanie procedur posiadanie stopnia naukowego doktora w wymienionych dziedzinach i (NIE LUB!) ukoriczone szkolenie, Art. 22, ktory ustala tryb szkoleh i wzory stosownych dokumentow zatwierdzonych przez wtasciwego Ministra ds. nauki. Takie zapisy stworz^ mozliwosci dia organizowania i prowadzenia szkoleri obowi^zkowych (nie zawsze uzasadnionych merytorycznie) dia pracownikow nauki w celu uzyskania przez nich zatwierdzonego przez Ministra dokumentu, ktory nada im prawo do wykonywania badah z wykorzystaniem zwierzqt laboratoryjnych. Wszak, to wtasnie naukowcy prowadz^cy badania z wykorzystaniem zwierzqt autorami i pierwszymi nauczycielami studentow oraz mtodych badaczy w zakresie procedur i dobrych praktyk w doswiadczeniach, do ktorych wykorzystywane s^ zwierz^ta. Kuriozalna wydaje si^ sytuacja, w ktorej doswiadczony naukowiec, z wieloletnim stazem pracy ze zwierz^tami (udokumentowanym kierownictwem projektow badawczych pozytywnie zaopiniowanych przez Lokaln^ Komisj^ Etyczng) b^dzie zmuszony do wyst^powania o certyfikat. Nalezy przy tym zwrocic uwag^, ze Dyrektywa UE mowi nie o obowi^zku szkoleh, a o obowigzku posiadania w zakresie procedur z wykorzystaniem zwierzgt laboratoryjnych, wiedzy i umiej^tnosci. Dyrektywa rowniez nie precyzuje sposobu ich uzyskiwania (Article 23: Competence of personnel. Article 24: Specific requirements for personnel). Nie jestesmy przeciwnikami szkolen, uwazamy nawet ze sq niezb^dne w zapewnieniu dobrostanu zwierzqt i prawidtowego poziomu badah naukowych. Apelujemy jedynie, aby z obowiqzku szkoleh wykluczyc pracownikow nauki jednostek dydaktycznych i eksperymentalnych, ktorzy przeszli juz takie szkolenia i maj^ udokumentowane doswiadczenie w badaniach z wykorzystaniem zwierzqt laboratoryjnych. Uwazamy, ze to wtasnie oni odpowiadajq za wiedzy i kompetencje pracownikow, ktorzy takiego doswiadczenia i stazu pracy nie maj^. Do wprowadzenia nowych etatow w jednostkach, w ktorych prowadzone s^ badania z wykorzystaniem zwierz^t zmuszq nas Art. 23 i 25. 0 przebiegu nadzoru weterynaryjnego 2

powinien decydowac podmiot. Ustawa wszak nie dotyczy wskazywania nowych miejsc pracy dia weterynarzy, lecz zapewnieniu dobrostanu zwierz^t. Artykut 54 projektu ustawy, z kolei, stwarza zagrozenie nadmiernej rozbudowy systemu kontroli z udziatem ekspertow roznych specjalnosci optacanych ze srodkow b^d^cych w dyspozycji ministra wtasciwego do spraw nauki, co spowoduje zmniejszenie konkurencyjnosci pojskiej nauki, z powodu niewtasciwego naszym zdaniem, podziatu srodkow. Apelujemy o pozostawienie nadzoru komisjom etycznym i osobom w jednostkach badawczych i dydaktycznych uprawnionych do prowadzenia tych czynnosci oraz "o pozostawieniu zasad wspotpracy w zakresie nadzoru weterynaryjnego w dotychczasowej formie. Rozdziat 10 ustawy dotyczy kar administracyjnych za naruszenie przepisow zawartych w Ustawie, zatem rowniez tych, ktore dotyczy rozbudowanego systemu kontroli. Kary stanowi^ dochod budzetu paristwa. Nie budz^ w nas w^tpliwosci kary za naruszenie procedur, w wyniku ktorych zwierz^ zostato narazone na niepotrzebne cierpienie, ale te powinny bye wymierzane nie na drodze administracyjnej, lecz w drodze post^powania s^dowego. Pozostate kary za naruszenie przepisow powinny bye zmodyfikowane w zaieznosci od dokonanych w ustawie zmian. Apelujemy o uwzgl^dnienie propozycji przedstawionych powyzej. Artykut 80.1 wskazuje na skutki finansowe ustawy dia budzetu paristwa i zupetnie nie uwzgl^dnia wzrostu kosztow wynikaj^cych z ustawy i ponoszonych przez jednostki badawcze i dydaktyczne. Te ostatnie mogq spowodowac ograniczenle swiadczeri dydaktycznych w zakresie procedur stosowanych w badaniach z wykorzystaniem zwierzgt laboratoryjnych na wydziatach eksperymentalnych uczeini, co z kolei zmniejszy potencjat przysztych szkoleniowcow majqcych wydawac stosowne zaswiadczenia. Apelujemy, juz po raz kolejny, by system kontroli przestrzegania przepisow zawartych w ustawie i zgodnych z Dyrektyw^ nie wymagat dodatkowych, niepotrzebnych naktadow finansowych, ktore sq pokrywane z budzetu przeznaczonego na nauk^. Wyrazamy zadowolenie z tresci Art2. pkt.6, iz nie jest procedure usmiercenie zwierz^cia wyt^cznie po to, aby wykorzystac jego narzqdy lub tkanki do celow okreslonych w art. 3. Apelowaltsmy o taki zapis juz wczesniej i cieszymy SIQ, ze nasza propozycja znalazta zrozumienie. Jest to zapis zgodny z Dyrektywq UE, ktory utatwia rozwoj badari podstawowych i aplikacyjnych z wykorzystaniem komorek i tkanek zwierz^cych.

Nasze gt^bokie zdumienie budzi Art. 37.1 reguluj^cy sktad lokalnych komisji etycznych, w ktorych zasiada 6 przedstawicieli nauk biologicznych, medycznych, rolniczych i weterynaryjnych oraz po 3 przedstawicieli nauk humanistycznych i organizacji spotecznych, ktorych statutowym celem jest ochrona zwierz^t. Prpponujemy sktad komisji, w ktorych zasiadaliby przedstawiciele roznych obszarow nauki w jednakowej liczbie; po jednym przedstawicielu w zakresie ochrony srodowiska, nauk medycznych, biologicznych eksperymentatnych, weterynaryjnych, farmaceutycznych i rolniczych (tqcznie 6), po jednym przedstawicielu nauk humanistycznych i spotecznych z zakresu filozofii, etyki i prawa (tgcznie 3) oraz jeden przedstawiciel organizacji spotecznych, ktorych statutowym celem jest ochrona zwierzqt. Nie nalezy pod presjq jedynie cz^sci srodowisk tworzyc sztucznej przeciwwagi dia racjonalnych badah naukowych. Zaufajmy sile argumentow przy zrownowazonym sktadzie komisji. Oprocz powyzszych uwag natury ogolnej, proponujemy uwzgl^dnienie uwag szczegotowych przedstawionych w ponizszej tabeli: Uwagi na temat projektu ustawy o ochronle zwierzqt wykorzystywanych do celow naukowych i edukacyjnych Art. Tresc Tresc proponowana Komentarz/Uzasadnienie Art. 1 pkt 4 czynnosci wykonywanych w ramach procedury, ktore zgodnie ze sztuk^ lekarskoweterynaryjng nie powodujq u zwierzqcia bolu, clerpienia lub dystresu w stopniu rownym uktuciu igt^ lub intensywnlejszym. czynnosci wykonywanych w ramach procedury, ktore zgodnie z wiedz^ lekarsko - weterynaryjnq prawdopodobnie nie powodujq u zwierzqcia bolu, cierpienia lub dystresu w stopniu rownym uktuciu igtq lub intensywniejszym." Po stowie czynnosci" dodac stowo prawdopodobnie", tak jak jest to w Dyrektywie; (Dyrektywa Art. 1 pkt 5)

Art. 2 pkt 1 Art. 2. Uzyte w ustawie okreslenia oznaczajq: I) zwierzqta - zywe zwierz^ta krqgowe, w tym formy larwalne zdolne do samodzielnego odzywiania i formy embrionalne ssakow w ostatniej jednej trzeciej zycia ptodowego albo znajdujqce si^ we wczesniejszym stadium rozwoju, w przypadku gdy umozliwi si^'im zycie po tym stadium rozwoju i nie pozbawi si^ ich zdolnosci odczuwania bolu, cierpienia lub dystresu po wykorzystaniu do celow okreslonych w art. 3, oraz zywe gtowonogi; Art. 2. Uzyte w ustawie okreslenia oznaczajg: I) zwierzqta - zwierz^ta kr^gowe, w tym formy larwalne zdolne do samodzielnego odzywiania i formy embrionalne ssakow w ostatniej jednej trzeciej zycia ptodowego oraz zywe gtowonogi. Formy embrionalne ssakow znajdujqce si^ we wczesniejszyrh stadium rozwoju, jesli umozliwi si^ im zycie po tym stadium rozwoju i b^dq mogty wtedy doswiadczac bolu, cierpienia, dystresu lub trwatego uszkodzenia; Zgodnie z definicj^ projektu ustawy definicja poj^cia zwierz^ta" obejmuje formy larwalne zdolne do samodzielnego odzywiania i formy embrionalne ssakow, o ile doswiadczenie przewiduje, ze b^d^ zyc dtuzej i nie pozbawi si^ ich zdolnosci odczuwania bolu itd. Jest to sprzeczne z Dyrektyw^, gdyz zgodnie z art. 1 ust. 3 lit. a tiret.drugie Dyrektywy ma ona bezwarunkowe zastosowanie do form embrionalnych ssakow od ostatniej jednej trzeciej ich prawidtowego rozwoju". Natomiast formy embrionalne, ktore znajduj^ si^ w stadium rozwoju wczesniejszym niz ostatnia jedna trzecia ich rozwoju, jesli umozliwi si^ im zycie po tym stadium rozwoju, s^ obj^te ochrony, jesli w wyniku wykonywanych procedur, po jego osiqgni^ciu mog^ doswiadczac bolu, cierpienia, dystresu lub trwatego uszkodzenia.

Art. 2 zwierzqta laboratqryjne- zwierzqta nalezqce do nast^puj^cych gatunkow: mysz domowa (mus musculus), szczur w^drowny (rattus norvegicus), swinka morska (cavia porcellus), chomik syryjski (mesocricetus auratus), chomik chiriski pr^gowany (oryctolagus cuniculus), myszoskoczek mongolski {meriones unguiculatus), krolik europejski (oryctolagus cuniculus), pies domowy {canis familiahs), kot domowy (felis catus), zaba (xenopus laevis, xenopus tropicalis, rana temporaria i rana pipiens), danio pr^gowany (danio rerio) lub zwierz^ta z rz^du naczelnych, ktore sg hodowane wyt^cznie do celow okreslonych w art..3, lub ktorych tkanki lub narzqdy przeznaczone do takiego wykorzystania; pkt 2 zwierz^ta laboratoryjnezwierz^ta nalez^ce do nast^pujqcych gatunkow: mysz domowa (Mus musculus), szczur w^drowny (Rattus norvegicus), swinka morska (Cavia porcellus), chomik syryjski (Mesocricetus auratus), chomik chiriski (Cricetulus griseus), myszoskoczek mongolski (Mriones unguiculatus), krolik europejski (Oryctolagus cuniculus), pies domowy (Canis familiaris), kot domowy (Felis catus), zaba trawna (Raha temporaria), zaba (Rana pipiens), platana szponiasta (Xenopus laevis), platana (Xenopus tropicalis), danio pr^gowany [Danio rerio) lub zwierz^ta z rz^du naczelnych, hodowane wytqcznie do celow okreslonych w art. 3, lub ktorych tkanki lub narz^dy s^ przeznaczone do takiego wykorzystania." niezb^dne jest podanie wtasciwych nazw gatunkowych zwierzqt i zachowanie ich wtasciwej pisowni, zgodnie z regu+ami systematyki zwierz^t

Art. 2 pkt 6 procedura - kazdq form^ wykorzystania zwierz^t do celow okreslonych w art. 3, ktora moze spowodowac u zwierzqcia bol, cierpienie, dystres lub trwate uszkodzenie organizmu, w tym czynnosci maj^ce na celu lub mogqce spowodowac urodzenle si^ lub wyl^g zwierzqcia albo powstanie i utrzymanle genetycznie zmodyflkowanej linii zwierzgt; nie jest procedure usmiercenie zwierz^cia wyt^cznie po to, aby wykorzystac jego narz^dy lub tkanki do celow okreslonych w art. 3; procedura - kazd^ form^ wykorzystania zwierzqt do celow okreslonych w art. 3., ktora moze spowodowac u zwierzqcia bol, cierpienie, dystres lub trwafe uszkodzenie organizmu, w tym czynnosci maj^ce na celu lub mog^ce spowodowac urodzenle si^ lub wyl^g zwierzqcia albo powstanie i utrzymanie genetycznie zmodyfikowanej linii zwierz^t o fenotypie mog^cym spowodowac bol, cierpienie lub dystres w stopniu rownym uktuciu igfq lub Intensywniejszym; nie jest procedure usmiercenie zwierzqcia wyt^cznie po to, Panel ekspercki pracuj^cy na zlecenie KE doprecyzowat, ze zgoda na procedure powodujqc^ urodzenle si^ lub wyl^g zwierz^cia albo powstanie i utrzymanie genetycznie modyfikowanej linii niezb^dna jest jedyriie w przypadku przejawiania tzw. szkodliwego fenotypu" (harmful phenotype); proponujemy rezygnowac z tego nieprecyzyjnego okreslenia, proponujemy wersj^ opisow^ o fenotypie mog^cym spowodowac bol, cierpienie lub dystres w stopniu rownym uktuciu igt^ lub intensywniejszym aby wykorzystac jego narzqdy lub tkanki do celow okreslonych w art.3; Art. 2 pkt 9 hodowca - osob^ fizycznq, osob^ prawnq lub jednostkq organizacyjnq nieposiadaj^c^ osobowosci prawnej, ktora hoduje zwierz^ta w celu wykorzystania ich w procedurach lub aby wykorzystac tkanki lub narz^dy tych zwierz^t do hodowca - osob^ fizyczn^, osob^ prawnq lub jednostk^ organizacyjn^ nie posiadajqc^ osobowosci prawnej, ktora hoduje zwierzqta i dostarcza je, gtownie w celu wykorzystania ich w procedurach lub aby wykorzystac tkanki lub hodowca, to podmiot hoduj^cy zwierzqta GtOWNIE do doswiadczeh mozliwe jest prowadzenie badah nie b^d^cych procedurami w mysl ustawy (np. obserwacje behawioralne, obserwacje catozyciowe), jak jest to w Dyrektywie; moze on tez dostarczac zwierzqta celow okreslonych w art. 3 narz^dy tych zwierz^t do celow okreslonych w art.3 Art. 2 pkt 10 dostawca - osob^ fizycznq, osob^ prawn^ lub jednostk^ organizacyjn^ nieposiadaj^cq osobowosci prawnej, ktora dostarcza zwierz^ta w celu wykorzystania ich w procedurach lub aby wykorzystac tkanki lub narzqdy tych zwierz^t do celow okreslonych w art. 3 dostawca - osob^ fizycznq, osob^ prawnq lub jednostk^ organizacyjnq nie posiadajqc^ osobowosci prawnej nie b^dqc^ hodowc^, ktora dostarcza zwierz^ta w celu wykorzystania ich w.procedurach lub aby wykorzystac tkanki lub narzqdy tych zwierz^t do celow okreslonych w art.3 doprecyzowanie definicji dostawcy, poprzez dodanie okreslenia nie bqdgcy hodowc^", jak to jest w Dyrektywie

Art. 3 5) ksztatcenia pkt 5 prowadzonego w szkotach ponadgimnazjalnych, uczelnlach, instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych, w celu nabycia lub doskonalenia umiej^tnosci zawodowych. Art. 5 Niedopuszczalne jest ust. 2 wykonanie procedury, ktora zostata wykonana w paristwie cztonkowskim Unii Europejsklej, a jej wyniki znane i dost^pne, z wyt^czeniem przypadku gdy: 1) potwierdzenie tych wynikow jest niezb^dne, aby wykorzystac je do badan maj^cych na celu ochron^ zdrowia publicznego lub srodowiska naturalnego; 2) powtorne wykonanie takiej procedury jest niezb^dne do wykonania doswiadczenia Art. 6 Procedury planuje si^ 1 ust. 1 wykonuje tak, aby unikn^c w ich wyniku smierci zwierzqt. Art. 7 1) laboratoryjnych pkt 1 niepochodz^cych z hodowli - w przypadku gdy procedury nie mozna wykonac z wykorzystaniem takich zwierz^t pochodz^cych z hodowll; 5) ksztatcenie na poziomie szkolnictwa wyzszego lub szkolenia w celu nabycia, utrzymania lub doskonalenia umiej^tnosci zawodowych; Polska akceptuje dane z innych pahstw cztonkowskich uzyskiwane w wyniku stosowania procedur uznawanych przez prawodawstwo Unii, chyba, ze konieczne jest przeprowadzenie dalszych procedur dotyczqcych tych danych w celu ochrony zdrowia publicznego, bezpieczehstwa lub srodowiska Nalezy unikac smierci w trakcie wykonywania procedur lub jako efektu wykonywania procedur, w takich przypadkach nakazuje si^ wczesniejsze usmiercenie zwierz^cia, co.ma zapobiegac cierpieniu zwierzqt doswiadczalnych. zwlerz^t z gatunkow wymienionych w Art. 2. pkt 2 niepochodzqcych z hodowli - w przypadku, gdy eel doswiadczenia nie mozna osi^gn^c z wykorzystaniem takich. zwierzqt pochodzqcych z hodowli Wydaje si^, ze zachowanie tekstu wg Dyrektywy jest wtasciwe. Proponujemy powrocic do oryginalnego zapisu z Dyrektywy Art. 46. Zaproponowane brzmienie punktu 2 jest nadinterpretacj^ sformutowah Dyrektywy. Dokument unijny w punkcie 42 Preambuty wskazuje, ze intencjq legislatorow jest unikanie powielania badah regulacyjnych, a nie wszystkich procedur. Pozostawienie zapisu w proponowanej formie prowadzi do uniemozliwienia wykonywania wi^kszosci procedur doswiadczalnych. Naszym zdaniem implementacja Dyrektywy w UE nie powinna prowadzic do wprowadzenia przepisow bardziej restrykcyjnych niz zawarte w Dyrektywie. Spowoduje to koniecznosc hodowll zwierz^t az do ich smierci CO znacz^co podwyzszy koszty prowadzenia eksperymentow I tym samym doprowadzi do spadku konkurencyjnosci Nauki w Polsce. Btgd sformutowania- zwierz^ta laboratoryjne niepochodz^ce z hodowli" - to zaprzecza Art. 2. pkt 2 - zwierz^ta laboratoryjne musza pochodzic z hodowli. Jednak nie wszystkie zwierz^ta nalez^ce do gatunkow wymienionych w Art. 2. pkt 2 s^ zwierz^tami laboratoryjnymi

Art. 11 ust. 1 pkt 2 konczy sl^, gdy zaprzestaje si^ obserwacji zwierz^cia, a w przypadku genetycznie zmodyfikowanej linii zwierz^t - gdy nie przewiduje siq, ze u potomstwa tych zwierz^t wyst^pi trwate uszkodzenie ofganizmu lub ze b^dzie ono odczuwac bbl, cierpienie lub dystres. konczy si^, gdy zaprzestaje siq obserwacji zwierz^cia, a w przypadku genetycznie zmodyfikowanej linii zwierzqt-gdy nie przewiduje si^, ze u potomstwa tych zwierzqt wyst^pi trwate uszkodzenie organizmu lub ze b^dzie ono odczuwac bol, cierpienie lub dystres. Oceny tej dokonuje Lokalna Komisja Etyczna. Jest oczywiste ze LKE wydaje pozwolenie na podstawie wniosku badacza, jesli ma w^tpliwosci zasi^ga opinii ekspertow. Art. 11 ust. 2 Po zakoriczeniu procedury lekarz weterynarii podejmuje decyzj^ o: Po zakoriczeniu doswiadczenia, jesli los zwierzqcia nie wynika z projektu, lekarz weterynarii Dyrektywa stwierdza, ze tak^ decyzj^ moze podjgc lekarz weterynarii lub inna wfasciwa osoba (Art..17; 2 Dyrektywy). lub inna wtasciwa osoba Proponujemy wprowadzenie tego posiadaj^ca kwalifikacje w zapisu do Ustawy i zastosowaniu zakresie znajomosci go do wszystkich zwierzgt - anatomii, fizjologii i zarowno laboratoryjnych, jak i nie zachowari badanych laboratoryjnych oraz zwierzqt podejmuje decyzjq gospodarskich. Proponujemy o: uscislic InformacjQ, ze sytuacja ta pojawia si^ w momencie, kiedy nie byto to precyzyjnie okreslone we wnioskach i zgodzle LKE. Art. 12 I Dopuszcza si^ ponowne wykorzystanie zwierz^cia w procedurze jedynie w przypadku, gdy lekarz weterynarii po zbadaniu tego zwierzqcia i stwierdzeniu, ze odzyskato ono prawidtowy stan zdrowia i dobrostan, wyrazit na to zgod^. Dopuszcza siq.ponowne wykorzystanie w nowej procedurze zwierz^cia, ktore zostato juz wykorzystane w jednej lub kilku procedurach - jezeli moze zostac wykorzystane inne zwierz^ niepoddane dotychczas zadnej innej procedurze - byto mozliwe jedynie w przypadku, gdy lekarz Usuni^cie fragmentu obecnego w art 16 pkt 1 Dyrektywy jezeli moze zostac wykorzystane inne zwierz^ niepoddane dotychczas zadnej innej procedurze" powoduje wypaczenie znaczenia tresci zapisu. weterynarii wyrazit na to zgod^.

Art. 21 I 1) stopieri naukowy doktora w dziedzinle nauk biologicznych, farmaceutycznych, medycznych, weterynaryjnych lub rolniczych, ukoriczone szkolenie w zakresie przeprowadzania doswiadczeri na zwierzqtach oraz co najmniej 3-letni staz pracy umozliwiajqcy uzyskanie praktycznych umiej^tnosci w tym zakresie 2) stopieri naukowy doktora w dziedzinach nauk innych niz wymienlone w pkt 1 albo dyplom ukoriczenia studiow wyzszych na kierunku studiow w dziedzlnie nauk biologicznych, farmaceutycznych, medycznych, weterynaryjnych lub rolniczych lub dyplom uznany za rownowazny oraz ukoriczone studia podyplomowe lub szkolenie w zakresie przeprowadzania doswiadczeri na zwierz^tach, a takze co najmniej 4-letni staz pracy umozliwiajqcy uzyskanie 1) stopieri naukowy doktora w dziedzinie nauk biologicznych, farmaceutycznych, medycznych i weterynaryjnych, posiadajqcych wiedzy i umiej^tnosci w zakresie przeprowadzania doswiadczeri na zwierz^tach 1 wykazujqcych CO najmniej 3-letni staz pracy eksperymentalnej z wykorzystaniem zwierz^t 2) stopieri naukowy doktora w dziedzinach nauk innych niz wymienione w pkt 1 itife dyplom ukoriczonia studiow wyzszych na kicrurdot studiow w dziedzinie nauk biologicgnychj farmacoutycznych, modycznych, weterynaryjnych lub rolnicz-yeh-lub dvploff> uznany za rownowai^ oraz ukoriczone studia podyplomowe I szkolenie w zakresie planowania i przeprowadzania doswiadczeri na zwierz^tach, a takze co najmniej 4-letni staz pracy umozliwiaj^cy uzyskanie praktycznych umiej^tnosci w tym zakresie. Proponowana zmiana zapobiegnie przymusowi szkoleri w przypadku pracownikow naukowych prowadzqcych badania z wykorzystaniem zwierz^t. Proponowane zrniany maj^ na celu zapewnienie zgodnosci podstawowego kryterium (posiadanie stopnia doktora), a zachowajq zwi^kszone wymagania co do stazu pracy. Powinno to zapewnic porownywalne kwalifikacje z okreslonymi w pkt 1. praktycznych umiejqtnosci w tym zakresie, Art. 24 pkt.2 organizacj^ szkoleri dia osob, 0 ktorych mowa w art. 20 i art. 21. zapewnia wtasciwe szkolenia dia osob, o ktorych mowa w art.20 i art. 21 Proponujemy, by osoba, o ktbrej mowa w art. 24 byta odpowiedzialna za zapewnienie, by personel by! odpowiednio wyksztatcony, kompetentny i stale szkolony oraz by podlegat nadzorowi, dopoki nie wykaze si^ wymaganymi umiej^tnosclami (art 24, pkt 1, podpunkt c Dyrektywy), a nie ich organizowanie 10

Art. 24 posiada co najmniej posiada co najmniej srednie pkt. 2.1 srednie wyksztatcenie oraz wyksztatcenie oraz tytut tytut zawodowy technika w zawodach zwi^zanych z chowem lub hodowlq zwierz^t zawodowy technika w zawodach zwi^zanych z chowem, hodowl^ zwierzgt lub naukami weterynaryjnymi Art. 25 1. Podmiot, 0 ktorym 1. Podmiot, 0 ktorym mowa Kryterium podziatu na duze" i ust. 1 mowa w art. 17 ust. 1, w art. 17 ust. 1, zawiera z mate" jednostki musi bye zawiera z osobg osobq posiadaj^c^ wiedzq i czytelne i obiektywne. Zwierz^ta posiadajqc^ wiedz^ i doswiadczenie w zakresie na powierzchni doswiadczenie w zakresie dobrostanu zwierzqt umow^ nieprzekraczaj^cej 100m2- moze dobrostanu zwierz^t 0 swiadczenie w osrodku oznaczac powierzchni^ umow^ 0 swiadczenie w ustug opiniodawczo- pomieszczeri, w ktorych osrodku ustug doradczych, przy czym w przebywaj^ zwierz^ta; opiniodawczo-doradczych. przypadku gdy hodowca lub powierzchni^ zwierz^tarnl ze przy czym w przypadku gdy dostawca utrzymuje zmywalniami i korytarzami lub tez hodowca, dostawca lub zwierz^ta w zsumowanq powierzchni^ klatek, uzytkownik utrzymuje: pomieszczeniach o w ktorych przebywaj^ zwierz^ta 1) zwierz^ta na powierzchni (np. 3 plqtra regatu). Odniesienie powierzchni nieprzekraczaj^cej 100 m^ do liczby zwlerz^t jest jeszcze nieprzekraczajqcej 100 tak^ umow^ z tq samq bardziej nieprecyzyjne: 100 myszy m2 - w przypadku osob^ moze zawrzec nie to mato, 100 psow czy kotow, to hodowcy lub dostawcy, wi^cej niz pi^ciu takich bardzo duzo. 2) jednoczesnie nie hodowcow, dostawcow lub wi^cej niz 100 zwierzgt - w przypadku uzytkownika - nie wi^cej niz pi^ciu takich hodowcow. dostawcow lub uzytkownikow moze zawrzec tak^ umow^ z t^ samq osobg. uzytkownikow. Art. 34 8 przedstawicieli nauk 8 przedstawicieli nauk Nalezy uwzgl^dnic mozliwosc ust. 1 biologicznych, medycznych, biologicznych. powotania na cztonkow Komisji rolniczych i farmaceutycznych, przedstawicieli nauk weterynaryjnych medycznych, rolniczych i farmaceutycznych. posiadaj^cych co najmniej stopieri naukowy doktora oraz wiedz^ lub doswiadczenie w zakresie wykorzystywania zwierzqt do celow naukowych lub edukacyjnych; weterynaryjnych posiadaj^cych co najmniej stopieri naukowy doktora oraz wiedze i doswiadczenie w zakresie wykorzystywania zwierz^t do celow naukowych lub edukacyjnych; 11

art. 37 ust. 1 1) 6 przedstawicieli nauk blologicznych, medycznych, rolniczych 1 weterynaryjnych posiadaj^cych co najmniej stopieh naukowy doktora oraz wiedzq lub doswiadczenie w zakresie wykorzystywania zwierz^t do celow naukowych lub edukacyjnych; 1) po jednym przedstawicielu w zakresie ochrony srodowiska, nauk medycznych, biologicznych eksperymentalnych, weterynaryjnych, farmaceutycznych i rolniczych (t^cznie 6), 2) po jednym przedstawicielu nauk humanistycznych i spotecznych z zakresu Nalezy uwzgl^dnic w sktadzie lokalnej komisji przedstawiciela nauk ochrony srodowiska i farmaceutycznych. Uwazamy, ze to racjonalna propozycja sktadu komisji etycznych, w ktorych zasiadac b^d^ przedstawiciele roznych obszarow (po 1 przedstawicielu dia kazdego wyszczegolnionego obszaru w punktach 1,2 i 3) 2) 3 przedstawicieli nauk humanistycznych i filozofii, etyki i prawa (t^cznie 3) spotecznych z zakresu filozofii, etyki lub prawa; 3) jeden przedstawiciel organizacji spotecznych, 3) 3 przedstawicieli ktorych statutowym celem organizacji spotecznych, jest ochrona zwierzqt. ktorych statutowym celem dziatania jest ochrona zwierz^t. Art. 69 pkt 3 I umyslne zranienie lub okaleczenie zwierz^cia, niestanowi^ce dozwolonego prawem zabiegu lub procedury w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia... o ochronie zwierz^t wykorzystywanych do celow naukowych i edukacyjnych, w tym znakowanie zwierzqt statocieplnych przez wypalanie lub wymrazanie, a takze wszelkie zabiegi maj^ce na celu zmian^ wygl^du zwierzqcia i wykonywane w celu innym niz ratowanie jego zdrowia lub zycia. a w szczegolnosci przycinanie psom uszu I ogonow (kopiowanie) umyslne zranienie lub okaleczenie zwierz^cia, niestanowlqce,dozwolonego prawem zabiegu, pobierania materiatu do genotypowania w hodowli lub procedury w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia... o ochronie zwierz^t wykorzystywanych do celow naukowych i edukacyjnych, w tym znakowanie zwlerz^t statocieplnych przez wypalanie lub wymrazanie, a takze wszelkie zabiegi majqce na celu zmian^ vyygl^du zwlerz^cia i wykonywane w ceju innym niz ratowanie jego zdrowia lub zycia. a w szczegolnosci przycinanie psom uszu i ogonow (kopiowanie) Taki zapis w Art 69 powoduje, ze nie tyiko nie mozna znakowac, ale tez obcinac kawatka ucha w celu pobrania materiatu do genotypowania myszy GMO po zakohczeniu okresu doswiadczenia, gdy szczep wychodzi z opieki LKE. czyli pobieranie materiatu do genotypowania przestaje bye procedure. Patrz Art. llpkt. 1 pod. 2 12

Art. 73 I odpadach weterynaryjnych - rozumie si^ przez to odpady powstajqce w zwiqzku z badaniem, leczeniem zwierz^t lub swiadczeniem ustug weterynaryjnych, a takze w zwiqzku z wykorzystywaniem zwierzqt w celach naukowych i edukacyjnych odpadach weterynaryjnych - rozumie si^ przez to odpady powstajqce w zwi^zku z badaniem, leczeniem zwierz^t lub swiadczeniem ustug weterynaryjnych, a takze w zwi^zku z wykorzystaniem zwierzqt w celach naukowych i edukacyjnych, z wytqczeniem min. sciotki, niedojadow i innych materiatow nie Przy tym sformutowaniu, wszystkie wiory i inne odpady ze zwierz^tarni musimy poddawac utylizacji, tqcznie z tymi pochodzqcymi z hodowli od czystych" i zdrowych zwierz^t, regularnie poddawanych badaniom. W przypadku zwierzqtarni Wydz. Biologii UW jest to okoto 1500 kg miesi^cznie, CO oznaczatoby nawet 33 000 PLN miesi^cznie (400 000 PLN rocznie) zawierajqcych substancji dodatkowych kosztow do stanowiqcych zagrozenie dia utrzymania zwierzqt. ludzi i srodowiska /Wyd^i^hi Biolog* yprof.dr hab. Agnieszka Mostowska 13