Zwierzęta laboratoryjne zwierzęta należące do następujących gatunków:

Transkrypt

1 Genotyp Warunki utrzymania Stan zdrowia zwierząt Transport Aklimatyzacja Chwyty Dr inż. Katarzyna Kisiel Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski Krajowa Komisja Etyczna PolLASA Zwierzęta laboratoryjne zwierzęta należące do następujących gatunków: mysz domowa (Mus musculus) szczur wędrowny (Rattus norvegicus) świnka morska (Cavia porcellus) chomik syryjski (Mesocricetus auratus) chomik chiński (Critetulus griseus) myszoskoczek mongolski (Meriones unguiculatus) królik europejski (Oryctolagus cuniculus) pies domowy (Canis familiaris) kot domowy (Felis catus) żaba trawna (Rana temporaria) żaba lamparcia (Rana pipiens) platana szponiasta (Xenopus laevis) platana tropikalna (Xenopus tropicalis) danio pręgowany (Danio rerio) - które są hodowane wyłącznie do celów określonych w art. 3 lub których tkanki lub narządy są przeznaczone do wykorzystania w takich celach Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (Dz. U. z 2015r. poz. 266) 1

2 Szczep/stado Szczepy wsobne CBA Szczepy wsobne Stada niekrewniacze (inbred strains) (outbred stock) BALB/c C57BL/6 FVB C3H Stada niekrewniacze Linie kongeniczne i koizogeniczne Szczepy wsobne rokombinacyjne Rekombinacyjne szczepy kongeniczne Szczepy konsomiczne i konplastyczne Modele specjalne (samoistne mutanty, linie selekcyjne) Zwierzęta transgeniczne (GMO) DBA/2 Jednorodność Wistar Albino Glaxo (WAG/OlaHsd) Zmienność Wistar Hannover (HsdBrlHan:WIST) (Zwierzęta Laboratoryjne, 1996; The Laboratory Mouse, 2004; ) Zwierzęta gnotobiotyczne GN Zwierzęta agnotobiotyczne Nazwy GF bezbakteryje (germ free) Mono-, di-, polibionty SOPF (specified oportunistic pathogen free) SPF (specified pathogen free) konwencjonalne CV I CV II CV III Definicja Wolne od wszelkich wykrywalnych mikroorganizmów Mikrobiologicznie zdefiniowane, zasiedlone celowo jednym lub kilkoma szczepami mikroorganizmów Wolne od określonych, swoistych dla danego gatunku patogennych mikroorganizmów (disease free) oraz oportunistycznych Wolne od określonych, swoistych dla danego gatunku patogennych mikroorganizmó w (disease free) Wolne od patogennych organizmów nieprzechodzących przez łożysko (minimal disease, MD) Wolne od epizootycznych patogenów swoistych dla danego gatunku Wolne od patogenów przenoszących się na ludzi Otrzymywa - nie zwierząt Histerektomia aseptyczna Histerektomia aseptyczna Z kolonii zwierząt GN Z kolonii zwierząt GN Z kolonii zwierząt GN lub SPF Z kolonii zwierząt SPF lub CV I Bez specjalnej procedury Warunki hodowli Izolatory klasyczne typu Trexlera Izolatory klasyczne lub namiotowe Izolatory klasyczne, IVC, szafy laminarne i kompletna bariera sanitarna Izolatory klasyczne, IVC, szafy laminarne lub kompletna bariera sanitarna Częściowa bariera sanitarna W możliwej izolacji od środowiska zewnętrznego Bez bariery sanitarnohigienicznej 2

3 Płeć Liczba zwierząt Grupy doświadczalne Agresja 3

4 Przemieszczanie w obrębie placówki Transport między jednostkami Grupowanie Stan fizjologiczny Klatki i ściółka Woda i pasza Warunki transportu 4

5 Sprawdzenie stanu zwierząt Przegrupowanie zwierząt Kwarantanna Gatunki Dni mysz domowa 5 15 szczur wędrowny 5 15 świnka morska 5 15 chomik syryjski 5 15 królik europejski kot domowy pies domowy zwierzęta naczelne (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, z dnia 14 grudnia 2016r. w sprawie minimalnych wymagań, jakie powinien spełniać ośrodek, oraz minimalnych wymagań w zakresie opieki nad zwierzętami utrzymywanymi w ośrodku) Uniknięcie obrażeń i zredukowanie stresu u zwierzęcia Zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa zwierzęciu Bezpieczny dla człowieka 5

6 Rutynowe procedury jak np. wymiana klatek Badanie stanu zdrowia Leczenie Rutynowe procedury hodowlane łączenie par zarodowych, odsadzanie młodych od matek itp. Procedury doświadczalne Przewidywanie zachowania zwierzęcia Twoje podejście do zwierząt Właściwa metoda chwytania/unieruchamiania Powrót zwierzęcia do klatki/boksu Przewidywania prawdopodobnych reakcji zwierzęcia na chwytanie: Czy zwierzę było chwytane wcześniej i jeśli tak, to czy w ten szczególny sposób? Czy zwierzę postrzega mnie jako obcego? Czy będzie chronić miot? Czy jest chore, zranione, czy odczuwa ból? Chwytanie w sposób nieunikniony powoduje stres u zwierząt, ale możemy go zminimalizować poprzez: Ostrożne otwieranie klatki bądź kojca Podejść ostrożnie i pewnie - nie za wolno, ani zbyt gwałtownie Uspokojenie zwierzęcia werbalnie Pogłaskanie zwierzęcia 6

7 Chwytaj/dotykaj zwierzę regularnie Używaj odpowiedniej metody chwytania Zastosuj pewny ale nie za mocny chwyt Przytrzymaj zwierzę obiema rękami jeśli jest taka potrzeba Nagrodź duże zwierzęta po chwytaniu Odłóż zwierzę do klatki ostrożnie Upewnij się, że wszystko co wyciągnąłeś z klatki butelka z wodą, materiał gniazdowy, wzbogacenia znajdują się z powrotem w klatce Upewnij się, że klatka/boks są prawidłowo zamknięte Odstaw klatkę na miejsce ostrożnie, upewnij się, że jest podłączona do automatycznego poidła lub do nawiewu (jeśli takie są w regale) Wymaga szczególnej ostrożności Może być konieczne wyjęcie samicy z klatki Nie wolno trzymać młodych zbyt długo poza gniazdem Małych gryzoni nie wolno podnosić za ogon Pamiętaj o umieszczeniu matki z powrotem! Sprawdź, po krótkim czasie, czy matka nie porzuciła młodego 7

8 Wyciągnij młodego z gniazda na dłoń Lekko go przytrzymuj, nie ściskaj Oszacuj odległość odbytu od bruzdy płciowej oraz jej wielkość ( ( ( 8

9 ( ( 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 Samiec Samica 15

16 16

17 17

18 18

19 Dziękuję za uwagę The Experimental Animal in Biomedical Research: A Survey of Scientific and Ethical Issues for Investigators, Tom 1 The Laboratory Rabbit, Guinea Pig, Hamster, and Other Rodents Restraint and Handling of Animals, University of Minnesota Board of Regents, 2006 The Laboratory Rat, The Board of Trustees of the university of Illinois,