OCENA KLIMATU AKUSTYCZNEGO NA WYBRANYCH OBSZARACH WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO W 2011 ROKU

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŒRODOWISKA W RZESZOWIE WYDZIA MONITORINGU ŒRODOWISKA OCENA KLIMATU AKUSTYCZNEGO NA WYBRANYCH OBSZARACH WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO W 2011 ROKU RZESZÓW, WRZESIEÑ 2012

Spis treści Spis treści... 3 1. Wstęp... 4 2. Pojęcia ogólne... 5 3. Podstawy prawne oceny hałasu... 5 4. Zakres i metodyka pomiarów... 7 5. Główne źródła hałasu w środowisku... 7 6. Monitoring hałasu komunikacyjnego na podstawie badań PMŚ... 9 6.1. Monitoring hałasu komunikacyjnego w mieście Nisko... 9 6.2. Monitoring hałasu komunikacyjnego w mieście Łańcut... 13 6.3. Monitoring hałasu komunikacyjnego w miejscowości Ustrzyki Dolne... 18 7. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego na podstawie badań Podkarpackiego Zarządu Dróg Wojewódzkich... 22 8. Wybrane elementy systemu zarządzania hałasem w środowisku... 23 Mapa akustyczna miasta Rzeszów... 24 Mapy akustyczne obszarów położonych w otoczeniu dróg wojewódzkich o natężeniu ruchu powyżej 3 milionów pojazdów rocznie... 25 Program ochrony przed hałasem dla obszarów położonych w pobliżu głównych dróg o obciążeniu ruchem powyżej 6 milionów pojazdów rocznie... 26 9. Monitoring hałasu przemysłowego... 28 10. Podsumowanie... 30 11. Spis tabel, rycin i literatury... 31 3

1. Wstęp Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska został zobowiązany do oceny stanu akustycznego środowiska na terenach nieobjętych obowiązkiem opracowania map akustycznych. Przeprowadzone w 2011 r. w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska pomiary poziomu hałasu stanowiły wypełnienie obowiązku wynikającego z ustawy. W oparciu o wykonane badania i analizy uciążliwości akustycznej poszczególnych źródeł hałasu oceniono stan środowiska. Decydujący wpływ na jakość klimatu ma poziom rozwoju społecznogospodarczego województwa, ilość eksploatowanych źródeł i rozwój infrastruktury transportowej. Podstawowym kryterium oceny hałasu w środowisku są dopuszczalne poziomy hałasu na danym terenie, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska. Poziomy dopuszczalne określone wskaźnikami: L DWN, L N, L AeqD i L AeqN odnoszą się do różnych kategorii źródeł oraz rodzajów terenów w odniesieniu do planu zagospodarowania przestrzennego. Ocena klimatu akustycznego województwa podkarpackiego za 2011 r. oparta została o wyniki badań przeprowadzonych przez w ramach realizacji Programu Państwowego monitoringu środowiska województwa podkarpackiego na lata 2010-2012. Badania prowadzone były w podsystemie monitoringu hałasu, którego podstawowym celem jest wykrywanie i ewidencjonowanie obszarów zagrożonych nadmiernym hałasem. W zależności od źródła hałasu środowiskowego dokonuje się jego podziału na kategorie hałasu komunikacyjnego (drogowy, kolejowy, lotniczy) oraz przemysłowego. Badania monitoringowe prowadzone w ramach Państwowego monitoringu środowiska (PMŚ) objęły pomiary hałasu drogowego przestrzeni zurbanizowanej miast poniżej 100 tys. mieszkańców. Uzupełnieniem badań są wyniki pomiarów hałasu przemysłowego przeprowadzonych w trakcie działalności kontrolnej WIOŚ w Rzeszowie oraz przez inne jednostki, zobowiązane z mocy prawa do ich wykonania. Struktura opracowania jest następująca. W rozdziale 2 przestawiono najważniejsze pojęcia stosowane przy prowadzeniu badań i ocen emisji hałasu. Zestawienie wartości kryterialnych, zakres i metodykę pomiarów zawiera rozdział 3 i 4. Rozdział 5 przedstawia krótką charakterystykę źródeł hałasu w środowisku. W rozdziale 6 zaprezentowano informacje i omówienie wyników badań monitoringowych hałasu komunikacyjnego zrealizowanych przez WIOŚ Rzeszów. Informacje z materiałów przekazanych przez Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich przedstawiono w rozdziale 7. Rozdział 8 zawiera dane dotyczące map akustycznych i programu ochrony środowiska przed hałasem. Wyniki pomiarów emisji hałasu przemysłowego przeanalizowano w rozdziale 9. Podsumowanie pracy oraz wnioski końcowe ze zrealizowanych badań stanowi rozdział 10. Rozdział 11 zawiera spis tabel, rycin oraz literatury wykorzystanej w opracowaniu. Ocena stanu akustycznego środowiska i pozyskane dane umożliwiły wyznaczenie obszarów o ponadnormatywnym poziomie hałasu, na których należy skoncentrować działania naprawcze. 4

2. Pojęcia ogólne Do najważniejszych pojęć stosowanych przy prowadzeniu badań oraz w celu oceny emisji hałasu do środowiska zaliczyć należy następujące [3,13]: Czas odniesienia przedział czasu, do którego może być odniesiona wartość równoważnego poziomu dźwięku. Emisja wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancje, energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. Hałas dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz. Hałas drogowy hałas emitowany przez środki komunikacji drogowej i ulicznej, ujmowany w sposób kompleksowy. Hałas drogowy identyfikowany jest z łącznym efektem emisji wszystkich pojazdów biorących udział w ruchu, a nie z emisją hałasu z pojedynczych samochodów. Instalacja stacjonarne urządzenie techniczne, zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, budowle niebędące urządzeniami technicznym ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję. Jednorodny odcinek drogi odcinek drogi o jednorodnych właściwościach ruchu oraz przyległej zabudowy. Klimat akustyczny zespół zjawisk akustycznych występujący na danym obszarze, niezależnie od źródeł jej wywołujących. Najczęściej klimat akustyczny określa się ilościowo przy pomocy poziomu dźwięku (hałasu). Poziom dźwięku A wyrażony w [db] wartość poziomu ciśnienia akustycznego, skorygowana według charakterystyki częstotliwościowej A, wyznaczona zgodnie z Polską Normą. Plan działań (Program Ochrony przed hałasem) opracowany na podstawie danych uzyskanych z map akustycznych sporządzany jest dla potrzeb zarządzania hałasem i skutkami hałasu oraz w miarę potrzeb zmniejszania hałasu. Równoważny poziom hałasu - wartość poziomu ciśnienia akustycznego ciągłego ustalonego dźwięku, skorygowaną według charakterystyki częstotliwościowej A, która w określonym przedziale czasu odniesienia jest równa średniemu kwadratowi ciśnienia akustycznego analizowanego dźwięku o zmiennym poziomie w czasie, równoważny poziom hałasu wyraża się wzorem zgodnie z Polską Normą. Strategiczna mapa hałasu oznacza mapę, opracowaną do celów całościowej oceny narażenia na hałas z różnych źródeł na danym obszarze, albo do celów sporządzania ogólnych prognoz dla danego obszaru. Stanowi wieloaspektową, wielowarstwową diagnozę graficzną oraz opisową stanu akustycznego danego obszaru. Wskaźniki oceny hałasu parametr hałasu określony poziomem dźwięku A wyrażonym w [db], w tym: 1. wskaźniki hałasu mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony środowiska przed hałasem, w szczególności do sporządzania map akustycznych: L DWN długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w db, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej, jako przedział czasu od godz. 6.00 do godz. 18.00), pory wieczoru (rozumianej, jako przedział czasu od godz. 18.00 do godz. 22.00) oraz pory nocy (rozumianej, jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00). L N - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w db, wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy (rozumianej, jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00). 2. wskaźniki hałasu mające zastosowanie do ustalenia warunków kontroli korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby: L Aeq D równoważny poziom dźwięku A dla pory dnia (rozumianej, jako przedział czasu od godz. 6.00 do godz. 22.00). L Aeq N równoważny poziom dźwięku A dla pory nocy (rozumianej, jako przedział czasu od godz. 22.00 do godz. 6.00). 3. Podstawy prawne oceny hałasu Wojewódzki inspektor ochrony środowiska został ustawowo zobowiązany do dokonywania oceny stanu akustycznego środowiska na terenach nie objętych obowiązkiem opracowywania map 5

akustycznych. W odniesieniu do obszarów, na których mapy akustyczne są wykonywane, inspektor wojewódzki ma obowiązek gromadzenia danych nt. wykonanych map i przechowywania ich w rejestrze. Dopuszczalne poziomy hałasu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. W tab. 3.1. 3.2. przedstawiono dopuszczalne poziomy powodowane przez wybrane grupy źródeł. Tab. 3.1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby [14] Lp. Rodzaj terenu 1 a) Strefa ochronna "A" uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem 2 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży 2) c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach 3 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 2) d) Tereny mieszkaniowo-usługowe LAeq D przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom Drogi lub linie kolejowe 1) Dopuszczalny poziom hałasu w [db] LAeq N przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu LAeq D przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia kolejno po sobie następującym LAeq N przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy 50 45 45 40 55 50 50 40 60 50 55 45 4 Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 3) 100 tys. mieszkańców 65 55 55 45 Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Tab. 3.2. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami L DWN i L N, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem [14] Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A w db Drogi lub linie kolejowe 1) Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu Lp. Rodzaj terenu LDWN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim porom nocy LDWN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim porom nocy 1 a) Strefa ochronna A uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem 2 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach 3 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowo-usługowe 50 45 45 40 55 50 50 40 60 50 55 45 4 Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 2) 65 55 55 45 Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. 6

W województwie podkarpackim w 2011 r. oceny klimatu akustycznego dokonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku na podstawie wyników pomiaru poziomu hałasu określonego wskaźnikami: L AeqD, L AeqN, L DWN i L N. W aspekcie hałasu komunikacyjnego w procesie oceny dla pory dnia wykorzystano pomocniczą subiektywną skalę Państwowego Zakładu Higieny opracowaną na podstawie badań ankietowych dla pory dziennej. Skala ta przedstawia się następująco [4]: 1. mała uciążliwość hałasu L Aeq < 52 db, 2. średnia uciążliwość hałasu 52 L Aeq 62 db, 3. duża uciążliwość hałasu 63 L Aeq 70 db, 4. bardzo duża uciążliwość hałasu L Aeq > 70 db. 4. Zakres i metodyka pomiarów Pomiary hałasu środowiskowego realizował w ramach Programu Państwowego monitoringu środowiska województwa podkarpackiego na lata 2010 2012. Badania wykonano zgodnie z obowiązującymi metodami referencyjnymi zawartymi w: 1. rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody, 2. rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 2 października 2007 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (rozporządzenie straciło moc w dniu 22.07.2011 r.), 3. rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalenia wartości wskaźnika hałasu L(DWN), 4. rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem. Lokalizacja rejonów badawczych została dobrana tak, by spełniała warunki techniczne i metodyczne. W odniesieniu do hałasu drogowego dla wybranych punktów pomiarowo-kontrolnych rejestrowano natężenie i strukturę ruchu (pojazdy lekkie i ciężkie). Pomiary hałasu przemysłowego prowadzone były w trakcie czynności kontrolnych WIOŚ w Rzeszowie oraz przez inne jednostki zobowiązane z mocy prawa lub decyzji administracyjnych do ich przeprowadzenia w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia. 5. Główne źródła hałasu w środowisku Hałas jest specyficznym czynnikiem zanieczyszczającym środowisko, charakteryzuje się złożonością i mnogość źródeł. Jest jednym z poważniejszych problemów środowiskowych i może stać się przyczyną powszechnej jego degradacji. Klimat akustyczny środowiska tworzy zespół dźwięków występujących w środowisku, niezależnie od źródeł je wywołujących. W klimacie akustycznym obszarów dominuje hałas emitowany przez środki komunikacyjne i tereny przemysłowe. W skład hałasu komunikacyjnego wchodzi hałas: drogowy, kolejowy i lotniczy. Szczególne znaczenie dla regionu mają przebiegające przez teren województwa trasy należące do III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego sieci TEN-10 (droga międzynarodowa E40, magistrala kolejowa E30, lotnisko Rzeszów-Jasionka oraz układ sieci uzupełniającej) i drogi międzynarodowe. Podstawową sieć drogową tworzą drogi: krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Z Raportu o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego wykonanego przez Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego wynika m.in., że stan techniczny w województwie: 1. krajowej sieci drogowej w ok. 24,7 % jest zły, w 29,2 % jest niezadowalający, a w 46,1 % może być uznany za dobry nie wymagający żadnych zabiegów, 2. dróg wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych jest wysoce niezadowalający, 7

ilość pojazdów szt. % Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. 3. infrastruktury kolejowej (w szczególności linie o znaczeniu regionalnym) jest wysoce niezadowalający. Z w/w dokumentu wynika, że podstawowym zadaniem powinna być poprawa wewnętrznych i zewnętrznych powiązań komunikacyjnych województwa. Układ sieci drogowej wymaga modernizacji, budowy obwodnic miast w ciągach dróg wojewódzkich. Układ sieci kolejowej również wymaga pilnej modernizacji. Szczegółowy raport dostępny jest na stronach Podkarpackiego Biura Planowania Przestrzennego w Rzeszowie [9]. W województwie podkarpackim w 2010 r. gęstość sieci dróg o twardej nawierzchni wyniosła 84,1 km na 100 km 2. Łączna całkowita długość dróg o nawierzchni twardej w województwie wyniosła 15008,2 km, z czego drogi krajowe stanowiły 771,7 km, drogi wojewódzkie 1667,2 km, drogi powiatowe 6368,6 km oraz drogi gminne 6200,7 km [2]. Wzrost rozwoju motoryzacji wskazuje na stopniowy wzrost zagrożenia środowiska hałasem drogowym. Na rys. 5.1. przedstawiono zmiany ilości zarejestrowanych pojazdów w województwie podkarpackim w latach 2007-2010, zaś na rys. 5.2. przedstawiono ilość zarejestrowanych pojazdów w podziale na regiony w 2010 r. pojazdy ogółem samochody osobow e samochody ciężarow e ciągniki 135 125 115 105 95 2007 2008 2009 2010 rok pomiarów Rys. 5.1. Zmiany liczby zarejestrowanych pojazdów w latach 2007-2010 w województwie podkarpackim (przy założeniu, że wartość wskaźnika w 2007 r. równa jest 100 %) [2] 800000 600000 w ojew ódzctw o podkarpackie region krośnieński region przemyski region rzeszow ski region tarnobrzeski 400000 200000 0 samochody osobow e samochody ciężarow e ciągniki rolnicze kategoria pojazdu Rys. 5.2. Ilość zarejestrowanych pojazdów w 2010 r. w podziale na regiony [2] Gęstość sieci linii kolejowej, jej rozmieszczenie oraz dostępność jest wystarczająca dla obsługi całego obszaru województwa podkarpackiego. Tylko ok. 39 % odcinków linii kolejowych jest zelektryfikowana [9]. Długość linii kolejowych eksploatowanych wynosi 1027 km, co stanowi zaledwie 5 % całkowitej długości linii kolejowych w Polsce [2]. Linie kolejowe na terenie województwa 8

przebiegają najczęściej z dala od terenów przeznaczonych na miejsce zamieszkania i nie mają zbyt dużego wpływu na degradację klimatu akustycznego. Hałas lotniczy stanowi problem na stosunkowo niewielkich terenach województwa podkarpackiego, oddziaływanie związane jest z rejonami wokół lotnisk, wzdłuż tras wznoszeń i nalotów. Do rejestru lotnisk cywilnych wpisanych jest 6 lotnisk (Iwonicz, Krosno, Mielec, Turbia, Rzeszów-Jasionka, Rzeszów) i jedno lądowisko (Przemyśl). Lotnisko Rzeszów-Jasionka ma szczególne znaczenie dla regionu, jest to jedyne lotnisko komunikacyjne w południowo-wschodniej Polsce o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. W 2011 r. zarejestrowano 12357 startów i lądowań statków powietrznych na terenie lotniska. W stosunku do roku ubiegłego analiza statystyki ruchu wskazuje tendencję wzrostową o ok. 13% [7]. 6. Monitoring hałasu komunikacyjnego na podstawie badań PMŚ WIOŚ Rzeszów w 2011 r. realizował program monitoringu hałasu w ramach trzyletniego cyklu pomiarowego ustalonego na lata 2010-2012. Do badań hałasu drogowego zakwalifikowano trzy rejony: Nisko, Łańcut i Ustrzyki Dolne. W obrębie każdego rejonu ustalono sieć punktów referencyjnych. Łączna liczba punktów pomiarowo-kontrolnych wyniosła 11. Badania monitoringowe obejmowały wyznaczenie czterech rodzajów wskaźników hałasu: L DWN, L N, L AeqD i L AeqN. Pomiary wskaźników L AeqD i L AeqN, wykorzystywanych do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, wykonano łącznie w 9 punktach pomiarowo-kontrolnych (L AeqD w 9, a L AeqN w 4). Długookresowe wskaźniki hałasu (L DWN, L N ) wykorzystywane do prowadzenia długookresowej polityki wyznaczono w 3 punktach pomiarowo-kontrolnych, po jednym w każdej miejscowości. Dla każdej miejscowości łączna długość pomiarów wyniosła 9 dób pomiarowych, z czego: 2 doby w dni powszednie oraz 1 dobę podczas weekendu w okresie wiosennym, letnim i jesiennym. W czasie badań terenowych zarejestrowano także inne dane pozaakustyczne niezbędne do interpretacji wyników i oceny klimatu akustycznego. Rys. 6.1. Mobilne laboratorium monitoringu hałasu WIOŚ w Rzeszowie. [6] 6.1. Monitoring hałasu komunikacyjnego w mieście Nisko Nisko to miasto w powiecie niżańskim, położone nad rzeką San, liczące ok. 16 tys. mieszkańców. Ogólna długość znaczących dróg w mieście wynosi ok. 70 km. Największe ciągi komunikacyjne przebiegające przez miasto to: 1. Droga krajowa Nr 19 (Kuźnica Białostocka (przejście graniczne z Białorusią) Rzeszów). 2. Droga krajowa Nr 77 (Lipnik (powiat opatowski) Przemyśl). 3. Droga wojewódzka Nr 872 (Nisko Jasienica). Z uwagi na brak obwodnicy miasta ruch drogowy odbywa się przez osiedla mieszkaniowe i centrum. Przez miasto przebiega linia kolejowa Przeworsk-Rozwadów oraz Linia Hutniczo Szerokotorowa prowadząca od granicy ukraińskiej do Sławkowa. Pomiary hałasu drogowego na terenie miasta przeprowadzono w 4 punktach pomiarowokontrolnych. W 3 punktach określano równoważny poziom hałasu L Aeq dla pory dnia oraz prowadzono 9

ewidencję natężenia i struktury ruchu pojazdów, ze szczególnym uwzględnieniem pojazdów ciężkich. Wartość długookresowego średniego poziomu dźwięku: L DWN i L N wyznaczono w 1 punkcie. Łączna długość przebadanych odcinków reprezentatywnych dróg wyniosła 1,2 km, co stanowi ok. 1,7 % długości dróg w mieście. Charakterystykę punktów oraz uzyskane wyniki pomiarów zestawiono w tab. 6.1.1. 6.1.5. na rys. 6.1.2. 6.1.4. przedstawiono wybrane wyniki pomiarów i lokalizację punktów pomiarowokontrolnych. Badaniami objęto tereny, dla których zgodnie z kryteriami ustalonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. dopuszczalne poziomy hałasu wynoszą: L AeqD = 55 db, L AeqD = 60 db, L DWN = 60 db, L N = 50 db [14]. Pomiary równoważnego poziomu hałasu (L AeqD ) oraz ewidencję natężenia i struktury ruchu pojazdów w ciągu jednej godziny w porze dnia wykonano w punktach pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych przy głównych ulicach miasta: Dworcowej, Kolejowej, 1000-lecia. Przy ul. 1000-lecia prowadzono pomiary długookresowego poziomu dźwięku (L DWN, L N ). We wszystkich punktach pomiarowo-kontrolnych stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych standardów akustycznych w stosunku do funkcji spełnianej przez teren. Wartości równoważnego poziomu hałasu w Nisku w porze dnia kształtowały się w przedziale od 68,6 db do 69,9 db. Wartości przekroczeń dopuszczalnego poziomu wynosiły od 8,6 db (ul. 1000- lecia) do 14,9 db (ul. Kolejowa). Natężenie ruchu pojazdów ogółem dla pory dnia kształtowało się w zakresie od 332 poj/h do 356 poj/h. W porze dnia procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu oscylował w granicach od 33,7 % do 37,9 %. W odniesieniu do pomocniczej subiektywnej skali ocen odczucia uciążliwości hałasu Państwowego Zakładu Higieny uzyskane wyniki badań wskazują na dużą (63 L Aeq 70 db) uciążliwość hałasu panującego w najbliższym otoczeniu analizowanych ulic Niska. Długookresowy średni poziom hałasu L DWN dla punktu pomiarowo-kontrolnego zlokalizowanego przy ul. 1000-lecia wyniósł 69,8 db, zaś L N 62,0 db. W punkcie tym stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych standardów akustycznych w stosunku do funkcji spełnianej przez teren. Wielkość przekroczenia dla L DWN wyniosła 9,8 db, zaś dla L N 12 db. Poprzednie pomiary hałasu drogowego w Nisku prowadzone były w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 2005 r. Oceny klimatu akustycznego dokonano na podstawie wartości równoważnego poziomu dźwięku A porównanego do obowiązujących w tamtym czasie norm zawartych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku oraz progowych poziomów hałasu zamieszczonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości progowych poziomów hałasu. W wyniku przeprowadzonych w 2005 r. pomiarów we wszystkich punktach pomiarowokontrolnych stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu. Z powodu zmian metodyk badawczych na przestrzeni lat, nie można dokonać analizy porównawczej wyników pomiarów równoważnego poziomu hałasu przeprowadzonych w 2005 r. z wynikami pomiarów z roku 2011. Rys. 6.1.1. Stanowisko pomiarowe monitoringu hałasu, Nisko ul. Dworcowa, 2011 r. [6] 10

liczba pojazdów/h Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. Tab. 6.1.1. Charakterystyka punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu hałasu drogowego w mieście Nisko w 2011 r. [11] Nr pkt. Nazwa ulicy 1. Dworcowa 2. Kolejowa 3. 1000-lecia 4. 1000-lecia Położenie punktu pomiarowokontrolnego wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 2 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 2 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 2 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 3 [m] Współrzędne geograficzne punktu pomiarowo-kontrolnego Odległość pierwszej linii zabudowy od drogi po stronie wykonywania pomiaru [m] po przeciwnej stronie [m] Wysokość linii zabudowy po stronie wykonywania pomiaru [m] po przeciwnej stronie [m] Liczba obiektów bezpośrednio eksponowanych na hałas po stronie wykonywania pomiaru 50º30 47,2 22º08 38,9 10 12 8 8 6 5 50º30 59,9 22º08 11,5 20-8 - 17 - po przeciwnej stronie 50º31 09,4 22º08 02,9 20 20 14 8 3 18 50º31 14,9 22º07 41,6 20 10-15 14 8 3 5 Tab. 6.1.2. Natężenie ruchu i procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu pojazdów w Nisku w 2011 r. [11] Nr pkt. Nazwa ulicy Natężenie ruchu pojazdów [liczba pojazdów/godz.] * ogółem pojazdy lekkie pojazdy ciężkie Procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu [%] 1. Dworcowa 332 214 118 35,5 2. Kolejowa 335 208 127 37,9 3. 1000-lecia 356 236 120 33,7 * natężenie ruchu rejestrowane było w przedziale jednej godziny w porze dnia 400 300 200 100 0 natężenie ruchu pojazdy lekkie natężenie ruchu pojazdy cięzkie natężenie ruchu pojazdy ogółem ul. Dworcowa ul. Kolejowa ul. 1000-lecia lokalizacja punktu pomiarowo-kontrolnego Rys. 6.1.2. Natężenie ruchu w porze dnia i porze nocy w Nisku w 2011 r. [11] 11

poziom dźwięku A w db Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. Tab. 6.1.3. Hałas komunikacyjny w Nisku w 2011 r. równoważny poziom dźwięku [11] Nazwa ulicy Dopuszczalny poziom L AeqD Wynik pomiaru L AeqD Wielkość przekroczenia db Dworcowa 55 68,6 13,6 Kolejowa 55 69,9 14,9 1000-lecia 60 68,6 8,6 Tab. 6.1.4. Hałas komunikacyjny w Nisku w 2011 r. długookresowy średni poziom dźwięku [11] Nazwa ulicy Dopuszczalny poziom L DWN Wynik pomiaru L DWN Wielkość przekroczenia Dopuszczalny poziom L N Wynik pomiaru L N Wielkość przekroczenia db 1000-lecia 60 69,8 9,8 50 62,0 12 80 70 60 50 40 30 20 10 0 równoważny poziom dźwięku dla pory dnia długookresowy poziom dźwięku z uzględnieniem pory: dnia, wieczoru i nocy długookresowy poziom dźwięku z uzględnieniem pory nocy dopuszczalny poziom dźwięku, LAeqD, LDWN dopuszczalny poziom dźwięku LN 68,6 69,9 68,6 69,8 62 Dworcowa Kolejowa 1000-lecia 1000-lecia lokazlizacja punktu pomiarowo-kontrolnego Rys. 6.1.3. Hałas komunikacyjny w Nisku w 2011 r. [11] Sandomierska Legenda: 1 77 872 lokalizacja i numer punktu pomiarowego droga linia kolejowa droga krajowa droga wojewódzka lasy liściaste lasy iglaste budynki Długookresowy średni poziom dźwięku: L = 66,6 db DWN L N = 57,4 db - z uwzględnieniem pory dnia, wieczoru i nocy - z uwzględnieniem pory nocy Równoważny średni poziom dźwięku L Ae q : L Aeq D = 63,0 db - pora dnia L = 55,4 db - pora nocy Aeq N 4 Głowackiego L = 69,8 db DWN L = 62,0 db N 1000-lecia 872 3 L = 68,6 db AeqD Kolejowa Dworcowa 2 1 77 L = 69,9 db AeqD L = 68,6 db AeqD Rys. 6.1.4. Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych hałasu komunikacyjnego w Nisku i wartości wyznaczonych wskaźników w 2011 r. [11] 12

Tab. 6.1.5. Zestawienie wyników pomiarów poziom hałasu komunikacyjnego w Nisku (pora dnia) w latach 2005 i 2011 [6] 2005 2011 Lokalizacja punktu Dopuszczalny Wynik Natężenie ruchu Dopuszczalny Wynik Natężenie ruchu pomiarowokontrolnego poziom hałasu pomiaru pojazdów poziom hałasu pomiaru pojazdów [liczba [liczba L pojazdów/godz.] * pojazdów/godz.] * AeqD [db] L AeqD [db] 1000-lecia 60 72,2 270 60 68,6 356 * - natężenie ruchu rejestrowane było w przedziale jednej godziny w porze dnia 6.2. Monitoring hałasu komunikacyjnego w mieście Łańcut Łańcut to miasto położone w powiecie łańcuckim na granicy Podgórza Rzeszowskiego i Pradoliny podkarpackiej, liczące ok. 20,5 tys. mieszkańców. Znaczące ciągi komunikacyjne przebiegające przez teren miasta to: 1. Droga krajowa Nr 4, E-40 (Kraków - Rzeszów - Łańcut Przemyśl). 2. Droga wojewódzka Nr 877 (Leżajsk - Łańcut - Dylągówka - Szklary) 3. Droga wojewódzka Nr 881 (Sokołów - Łańcut Żurawica). Sieć dróg miasta uzupełniają drogi powiatowe i gminne. Przez teren miasta przebiega ruch tranzytowy i międzynarodowy. Ponadto przez miasto przebiega magistrala kolejowa E30 o znaczeniu międzynarodowym. Przez północno-zachodni fragment miasta Łańcuta przebiegać będzie autostrada A-4. W 2011 r. na terenie miasta wykonano pomiary hałasu drogowego w 5 punktach pomiarowokontrolnych. Równoważny poziom hałasu w porze dnia (L AeqD ) i w porze nocy (L AeqN ) określono w 4 punktach (ul. Mościckiego, Mickiewicza, 3 Maja, Sikorskiego). Długookresowy średni poziomu dźwięku (L DWN, L N ) wyznaczono w 1 punkcie pomiarowokontrolnym zlokalizowanym przy ul. Kraszewskiego. Łączna długość reprezentatywnych odcinków wyniosła 1,1 km, co stanowi 2,4 % wszystkich dróg w mieście. W tab. 6.2.1. 6.2.3. zestawiono charakterystykę punktów oraz uzyskane wyniki pomiarów, na rys. 6.2.1. 6.2.4. zaprezentowano stanowisko pomiarowe monitoringu hałasu, wybrane wyniki pomiarów i lokalizację punktów pomiarowo-kontrolnych. Badaniami objęto tereny, dla których zgodnie z kryteriami ustalonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. dopuszczalne poziomy hałasu wynoszą: L AeqD = 55 db, L AeqD = 60 db, L AeqN = 50 db, L DWN = 55 db, L N = 50 db [14]. Z przeprowadzonych badań wynika, że w każdym z wytypowanych punktów pomiarowokontrolnych przekroczone zostały dopuszczalne standardy akustyczne w stosunku do funkcji spełnianej przez teren. W Łańcucie wartości równoważnego poziomu hałasu w porze dnia kształtowały się w zakresie od 62,4 db do 66,9 db, a wielkości przekroczeń dopuszczalnego poziomu dźwięku zawierały się w przedziale od 4,3 db (ul. Mickiewicza) do 11,9 db (ul. Mościckiego). Wartość wyznaczonego równoważnego poziomu hałasu dla pory nocy mieściła się w zakresie od 57,1 db do 61,6 db, zaś wielkości przekroczeń kształtowały się w przedziale od 7,1 db (ul. Mickiewicza) do 11,6 db (Mościckiego). Najwyższe natężenie ruchu w przedziale jednej godziny zarówno w porze dnia jak i w porze nocy zarejestrowano przy ul. Sikorskiego. Dla pory dnia natężenie ruchu pojazdów ogółem wyniosło 783 poj/h, zaś dla nocy 394 poj/h. Najniższe natężenie ruchu zarejestrowano w rejonie ul. Mickiewicza dla pory dnia 256 poj/h, zaś dla pory nocy 156 poj/h. Procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu dla pory dnia oscylował w granicach od 0 % (ul. Mickiewicza) do 18,9 % (ul. Sikorskiego), a dla pory nocy od 0 % (ul. Mickiewicza) do 17,5 (ul. Sikorskiego). W odniesieniu do pomocniczej subiektywnej skali ocen odczucia uciążliwości hałasu Państwowego Zakładu Higieny, uzyskane wyniki badań wskazują na średnią (52 L Aeq 62 db) oraz dużą (63 L Aeq 70 db) uciążliwość hałasu komunikacyjnego panującą w rejonach analizowanych ciągów. Długookresowy średni poziom hałasu L DWN dla punktu pomiarowo-kontrolnego zlokalizowanego w rejonie ul. Kraszewskiego wyniósł 60,3 db, zaś L N 50 db. W punkcie tym stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych standardów akustycznych w stosunku do funkcji spełnianej przez teren dla L DWN o 5,3 db. 13

Poprzednie pomiary hałasu drogowego w Łańcucie prowadzone były w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 2007 r. Wyniki z przeprowadzonych pomiarów zaprezentowano w tab. 6.2.5. Oceny klimatu akustycznego dokonano na podstawie wartości równoważnego poziomu dźwięku A porównanego do obowiązujących w tamtym okresie norm zawartych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Analiza przeprowadzonych w 2007 r. pomiarów wykazała znaczące przekroczenia dopuszczalnych standardów akustycznych na rozważanym obszarze. W 2011 r. z przyczyn technicznoorganizacyjnych lokalizacja niektórych punktów pomiarowo-kontrolnych na badanym terenie uległa modyfikacji. W stosunku do 2007 r. stwierdzono niewielkie różnice pomiędzy wartościami przekroczeń równoważnego poziomu hałasu. Dla pory dnia różnica przekroczeń mieściła się w zakresie od 1,9 do 6,7 db, zaś dla pory nocy od 0,1 db do 5,6 db. W celu realizacji polityki ekologicznej państwa Burmistrz Miasta Łańcuta sporządził Program ochrony Środowiska dla Miasta Łańcuta na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016. Działania organizacyjne i inwestycyjne do realizacji w zakresie ochrony środowiska przed hałasem zostały określone w priorytecie 8, zaproponowano działania krótko- i średniookresowe oraz długoterminowe (inwestycyjne i nieinwestyjne) [8]. Rys. 6.2.1. Stanowisko pomiarowe monitoringu hałasu, Łańcut, ul. Kraszewskiego, 2011 r [6]. 14

Tab. 6.2.1. Charakterystyka punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu hałasu drogowego w Łańcucie. [11] Nr pkt. Nazwa ulicy 1 Mościckiego 2 Mickiewicza 3 3 Maja 4 Sikorskiego 5 Kraszewskiego Położenie punktu pomiarowokontrolnego wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 6 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 2 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 8 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 12 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 15 [m] Współrzędne geograficzne punktu pomiarowo-kontrolnego Odległość pierwszej linii zabudowy od drogi po stronie wykonywania pomiaru [m] po przeciwnej stronie [m] Wysokość linii zabudowy po stronie wykonywania pomiaru [m] po przeciwnej stronie [m] Liczba obiektów bezpośrednio eksponowanych na hałas po stronie wykonywania pomiaru po przeciwnej stronie 50º03 21,6 22º13 26,9 8 5 5-7 5-7 11 15 50º03 55,8 22º13 46,3 5 5 8 10 8 10 3 2 50º03 48,4 22º14 44,9 30 30 5 8 5 8 3 5 50º04 33,7 22º14 10,2 30 30 5-7 5-7 5 7 50º04 13,9 22º13 26,8-3 - 5-8 - 6 15

liczba pojazdów/h Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. Tab. 6.2.2. Natężenie ruchu i procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu pojazdów w Łańcucie w 2011 r. [11] Nr pkt. Nazwa ulicy ogółem Natężenie ruchu pojazdów [liczba pojazdów/godz.] * pojazdy lekkie Pora dnia pojazdy ciężkie Procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu [%] 1. Mościckiego 372 318 54 14,5 2. Mickiewicza 256 256-0 3. 3 Maja 344 305 39 11,3 4. Sikorskiego 783 635 148 18,9 Pora nocy 1. Mościckiego 257 219 38 14,8 2. Mickiewicza 156 156-0 3. 3 Maja 244 212 32 13,1 4. Sikorskiego 394 325 69 17,5 * natężenie ruchu rejestrowane było w przedziale jednej godziny w porze dnia 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 natężenie ruchu pojazdy lekkie w porze dnia natężenie ruchu pojazdy ciężkie w porze nocy natężenie ruchu pojazdy ogółem w porze dnia natężenie ruchu pojazdy lekkie w porze nocy natężenie ruchu pojazdy ciężkie w porze nocy natężenie ruchu pojazdy ogółem w porze nocy ul. Miścickiego ul. Mickiewicza ul. 3 Maja ul. Sikorskiego lokalizacja punktu pomiarowo-kontrolnego Rys. 6.2.2. Natężenie ruchu w porze dnia i porze nocy w Łańcucie w 2011 r. [11] Tab. 6.2.3. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w 2011 r. równoważny poziom dźwięku [11] Nazwa ulicy Dopuszczalny poziom L AeqD Wynik pomiaru L AeqD Wielkość przekroczenia Dopuszczalny poziom L AeqN Wynik pomiaru L AeqN Wielkość przekroczenia [db] Mościckiego 55 66,9 11,9 50 61,6 11,6 Mickiewicza 60 64,3 4,3 50 57,1 7,1 3 Maja 55 66,2 11,2 50 60,4 10,4 Sikorskiego 55 62,4 7,4 50 57,7 7,7 Tab. 6.2.4. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w 2011 r. długookresowy średni poziom dźwięku [11] Nazwa ulicy Dopuszczalny poziom L DWN Wynik pomiaru L DWN Wielkość przekroczenia Dopuszczalny poziom L N Wynik pomiaru L N db Kraszewskiego 55 60,3 5,3 50 50 16

poziom dźwięku A w db Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. 80 70 60 50 40 30 20 10 0 równoważny poziom dźwięku dla pory dnia równoważny poziom dźwięku dla pory nocy długookresowy poziom dźwięku z uzględnieniem pory: dnia, wieczoru i nocy długookresowy poziom dźwięku z uzględnieniem pory nocy dopuszczalny poziom dźwięku, LAeqD, LDWN dopuszczalny poziom dźwięku LN 66,9 61,6 64,3 57,1 66,2 60,4 62,4 57,7 60,3 Mościckiego Mickiewicza 3 Maja Sikorskiego Kraszewskiego 50 lokazlizacja punktu pomiarowo-kontrolnego Rys. 6.2.3. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w 2011 r. [11] L = 60,3 db DWN L = 50,0 db N 881 5 Kraszewskiego 877 Sikorskiego 4 L = 62,4 db Aeq D L = 57,7 db Aeq N 4 E40 Legenda: 1 E40 4 877 lokalizacja i numer punktu pomiarowego droga trasa europejska droga krajowa droga wojewódzka lasy liściaste lasy iglaste budynki Długookresowy średni poziom dźwięku: L = 66,6 db DWN L N = 57,4 db - z uwzględnieniem pory dnia, wieczoru i nocy - z uwzględnieniem pory nocy Równoważny średni poziom dźwięku L Ae q : L = 63,0 db Aeq D - pora dnia L = 55,4 db - pora nocy Aeq N 4 L = 64,3 db Aeq D L = 57,1 db Aeq N E40 1 877 Mościckiego Mickiewicza 2 L = 66,9 db Aeq D L = 61,6 db Aeq N 881 L = 66,2 db Aeq D L = 60,4 db Aeq N 3 3 Maja Rys. 6.2.4. Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych hałasu komunikacyjnego w Łańcucie i wartości wyznaczonych wskaźników w 2011 r. [11] Tab. 6.2.5. Zestawienie wyników pomiarów poziomów hałasu komunikacyjnego w Łańcucie w latach 2007 i 2011 [6] 2007 2011 Dopuszczalny Dopuszczalny Lokalizacja punktu Wynik pomiaru Wynik pomiaru poziom hałasu poziom hałasu pomiarowokontrolnego L AeqD L AeqN L AeqD L AeqN L AeqD L AeqN L AeqD L AeqN [db] Mościckiego 55 50 65 56 55 50 66,9 61,6 Mickiewicza 55 50 66 57 60 50 64,3 57,1 3 Maja 60 50 68 60 55 50 66,2 60,4 Sikorskiego 55 50 66 59 55 50 62,4 57,7 17

poziom dźwięku A w db Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. 80 LAeqD - 2007 r. LAeqN - 2007 r. LAeqD - 2011 r. LAeqN - 2011 r. 60 40 20 0 Mościckiego Mickiewicza 3 Maja Sikorskiego lokazlizacja punktu pomiarowo-kontrolnego Rys. 6.2.5. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w latach 2007 i 2011 [6] 6.3. Monitoring hałasu komunikacyjnego w miejscowości Ustrzyki Dolne Ustrzyki Dolne to miasto położone powiecie bieszczadzkim liczące ok. 9,4 tys. mieszkańców. Przez Ustrzyki Dolne przepływa rzeka Strwiąż. Główne ciągi komunikacyjne przebiegające przez miasto to: 1. Droga krajowa Nr 84 (Sanok-Krościenko - Granica Państwa). 2. Droga wojewódzka Nr 896 (Ustrzyki Dolne-Czarna - Ustrzyki Górne). Przez miasto biegnie linia kolejowa łącząca stację Stróże ze stacją Krościenko oraz przejściem granicznym z Ukrainą. Pomiary hałasu drogowego przeprowadzono w 2 punktach pomiarowo-kontrolnych w rejonie drogi krajowej i drogi wojewódzkiej. W pierwszym punkcie (ul. 1 Maja) wyznaczono równoważny poziom hałasu: L AeqD oraz długookresowy średni poziom dźwięku L DWN i L N. W drugim (ul. Dwernickiego) równoważny poziom hałasu: L AeqD. W obu punktach przeprowadzono pomiary natężenia i struktury ruchu pojazdów, ze szczególnym uwzględnieniem pojazdów ciężkich. Łączna długość reprezentatywnych odcinków wyniosła 0,8 km, co stanowi 2,5 % wszystkich dróg w mieście. Charakterystykę punktów pomiarowo-kontrolnych oraz uzyskane wyniki pomiarów zestawiono w tab. 6.3.1. 6.3.3., na rys. 6.3.2 6.3.4. zaprezentowano wybrane wyniki pomiarów i lokalizację punktów pomiarowo-kontrolnych. Badaniami objęto tereny, dla których zgodnie z kryteriami ustalonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. dopuszczalne poziomy hałasu wynoszą: L AeqD = 60 db, L AeqN = 50 db, L DWN = 60 db i L N = 50 db [14]. Niekorzystne warunki akustyczne stwierdzono w obu punktach pomiarowo-kontrolnych. Wyznaczony równoważny poziom hałasu dla pory dnia kształtował się na poziomie 62,3 db (ul. Dwernickiego) i 65,9 db (ul. 1 Maja). Odnotowana wielkość przekroczenia standardów akustycznych wyniosła: 2,3 db i 5,9 db. Wykorzystując pomocniczą subiektywną skalę Państwowego Zakładu Higieny w porze dnia w rejonie badań stwierdza się średnią (52 L Aeq 62 db) i dużą uciążliwość hałasu komunikacyjnego (63 L Aeq 70 db). W rejonie badań natężenie ruchu pojazdów ogółem dla pory dnia mieściło się w zakresie od 212 poj/h do 597 poj/h. Procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu oscylował w granicach od 3,5 % do 6,6 %. Wartość długookresowego poziomu dźwięku przy ul. 1 Maja wyniosła: L DWN = 65,8 db, L N 58,5 db. Przekroczenie dopuszczalnego poziomu było na poziomie: L DWN o 5,8 db i L N o 8,5 db. Poprzednie pomiary hałasu drogowego w Ustrzykach Dolnych prowadzone były w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 2006 r. Wyniki z przeprowadzonych pomiarów zaprezentowano w tab. 6.3.5. Oceny klimatu akustycznego dokonano na podstawie wartości równoważnego poziomu dźwięku A porównanego do obowiązujących w tamtym okresie norm zawartych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku oraz w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości progowych poziomu hałasu. Analiza przeprowadzonych w 2006 r. pomiarów wykazała przekroczenia dopuszczalnych standardów akustycznych na rozważanym obszarze. 18

Z powodu zmian metodyk badawczych na przestrzeni lat, nie można dokonać analizy porównawczej wyników pomiarów równoważnego poziomu hałasu przeprowadzonych w 2006 r. z wynikami pomiarów z roku 2011. Rys. 6.3.1. Stanowisko pomiarowe monitoringu hałasu, Ustrzyki Dolne ul. 1-Maja, 2011 r. [6] 19

liczba pojazdów/h Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. Tab. 6.3.1. Charakterystyka punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu hałasu drogowego w Ustrzykach Dolnych [11] Odległość pierwszej linii Wysokość linii zabudowy zabudowy od drogi Współrzędne geograficzne Nr Położenie punktu Nazwa ulicy punktu pkt. pomiarowo-kontrolnego pomiarowo-kontrolnego 1. 1 Maja 2. Dwernickiego wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 5 [m] wysokość nad poziomem terenu 4 [m] odległość od źródła 6 [m] po stronie wykonywania pomiaru [m] po przeciwnej stronie [m] po stronie wykonywania pomiaru [m] po przeciwnej stronie [m] Liczba obiektów bezpośrednio eksponowanych na hałas po stronie wykonywania pomiaru po przeciwnej stronie 49º25 45,5 22º34 59,6 20 8 15 10-12 10 6 49º25 27,7 22º36 27,8 17 12 9 7 11 15 Tab. 6.3.2. Natężenie ruchu i procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu pojazdów w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. [11] Nr pkt. Nazwa ulicy Natężenie ruchu pojazdów [liczba pojazdów/godz.] * ogółem pojazdy lekkie pojazdy ciężkie Procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu [%] 1. 1 Maja 597 576 21 3,5 2. Dwernickiego 227 212 15 6,6 * natężenie ruchu rejestrowane było w przedziale jednej godziny w porze dnia 700 600 500 400 300 200 100 0 natężenie ruchu pojazdy lekkie w porze dnia natężenie ruchu pojazdy ciężkie w porze dnia natężenie ruchu ogółem w porze dnia 1 Maja Dwernickiego lokalizacja punktu pomiarowo-kontrolnego Rys. 6.3.2. Natężenie ruchu w porze dnia w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. [11] 20

poziom dźwięku A w db Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. Tab. 6.3.3. Hałas komunikacyjny w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. równoważny poziom dźwięku [11] Dopuszczalny poziom L AeqD Wynik pomiaru L AeqD Wielkość przekroczenia Nazwa ulicy [db] 1 Maja 60 65,9 5,9 Dwernickiego 60 62,3 2,3 Tab. 6.3.4. Hałas komunikacyjny w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. długookresowy średni poziom dźwięku [11] Nazwa ulicy Dopuszczalny poziom L DWN Wynik pomiaru L DWN Wielkość przekroczenia Dopuszczalny poziom L N Wynik pomiaru L N Wielkość przekroczenia db 1 Maja 60 65,8 5,8 50 58,5 8,5 80 60 40 równoważny poziom dźwięku dla pory dnia długookresowy poziom dźwięku z uzględnieniem pory: dnia, wieczoru i nocy długookresowy poziom dźwięku z uzględnieniem pory nocy dopuszczalny poziom dźwięku, LAeqD, LDWN dopuszczalny poziom dźwięku LN 65,9 62,3 65,8 58,5 20 0 1 Maja Dwernickiego 1 Maja lokazlizacja punktu pomiarowo-kontrolnego Rys. 6.3.3. Hałas komunikacyjny w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. [11] Legenda: 1 4 896 lokalizacja i numer punktu pomiarowego droga linia kolejowa droga krajowa droga wojewódzka lasy liściaste lasy iglaste budynki Długookresowy średni poziom dźwięku: L = 66,6 db DWN L N = 57,4 db - z uwzględnieniem pory dnia, wieczoru i nocy - z uwzględnieniem pory nocy Równoważny średni poziom dźwięku L Aeq : L = 63,0 db Aeq D - pora dnia L = 55,4 db - pora nocy Aeq N L = 65,9 db A eqd L = 65,8 db DWN L = 58,5 db N 1 1 Maja 84 L = 62,3 db A eqd Dwernickiego 2 896 Rys. 6.3.4. Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych hałasu komunikacyjnego w Ustrzykach Dolnych i wartości wyznaczonych wskaźników w 2011 r. [11] 21

db Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. Tab. 6.3.5. Zestawienie wyników pomiarów poziomów hałasu drogowego w Ustrzykach Dolnych w latach 2006 i 2011 [6] 2006 2011 Lokalizacja punktu pomiarowokontrolnego Dopuszczalny Dopuszczalny Wynik pomiaru poziom hałasu poziom hałasu L Aeq D [db] Wynik pomiaru Mościckiego 60 67,6 60 65,9 Mickiewicza 60 64,0 60 62,3 7. Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego na podstawie badań Podkarpackiego Zarządu Dróg Wojewódzkich W związku z eksploatacją dróg, zarządzający zobowiązany jest do okresowych badań poziomów hałasu wprowadzonych do środowiska. Wymagania w zakresie prowadzenia pomiarów zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem [15]. Zawarte w tym rozdziale informacje oparto na materiałach przekazanych przez Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Rzeszowie. Otrzymane materiały zawierają sprawozdania z pomiarów hałasu komunikacyjnego przeprowadzonych przy drogach wojewódzkich w roku 2010. Pomiarami objęto drogi wojewódzkie Nr: 865, 866, 871, 877, 878, 880, 886, 984, 985, 986, 988. Pomiary wykonano w 35 punktach pomiarowo-kontrolnych, zarówno w porze dnia jak i w porze nocy. Podczas pomiarów określono również warunki meteorologiczne, natężenie i strukturę ruchu. Wyniki pomiarów poziomu hałasu oraz wybrane parametry ruchu zestawiono na rys. 7.1-7.3. Obszary objęte badaniem w większości stanowiły tereny, dla których zgodnie z kryteriami ustalonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. dopuszczalne poziomy hałasu wynoszą: L AeqD = 60 db, L AeqN = 50 db oraz L AeqD = 55 db, L AeqN = 50 db [14]. Wykonane pomiary hałasu komunikacyjnego wskazują, że prawie na każdym obojętnym badaniem odcinku drogi przekroczone zostały dopuszczalne standardy akustyczne w stosunku do funkcji spełnianej przez teren. Wielkości przekroczeń dopuszczalnego poziomu dla pory dnia zawierały się w przedziale od 2,5 db (DW 871, Stalowa Wola) do 19,9 db (DW 886, Pakoszówka). Dla pory nocy w jednym punkcie pomiarowo-kontrolnym nie odnotowano przekroczenia (DW 866, Lubaczów), zaś najwyższe odnotowane przekroczenie wynosiło 24 db (DW 886, Grabownica Starzeńska). 80 w artość rów now ażnego poziomu dźw ięku LAeqD [db] w artość rów now ażnego poziomu dźw ięku LAeqN [db] dopuszczalne poziomy LAeqD [db] dopuszczalne poziomy LAeqN [db] 70 60 50 40 30 20 10 0 DW Nr 865 Jarosław DW Nr 865 Jarosław DW Nr 871 Stalowa Wola DW Nr 871 Stalowa Wola DW Nr 880 Tyniowiec DW Nr 880 Konstantynówka DW Nr 880 Jarosław DW Nr 984 Wola Mielecka DW Nr 984 Mielec DW Nr 985 Tuszyma DW Nr 985 Kozłów DW Nr 985 Chorzelów DW Nr 985 Maline DW Nr 985 Tuszów Narodowy DW Nr 985 Padew Narodowa DW Nr 985 Skopanie DW Nr 986 Ostrów DW Nr 986 Wola Ociecka DW Nr 877 Łańcut, lokalizacja punktu pomiarow ego DW Nr 877 Łańcut DW Nr 878 Tyczyn DW Nr 878 Borek Stary DW Nr 878 Hyżne DW Nr 866 Lubaczów DW Nr 866 Dachnów DW Nr 886 Blizne DW Nr 886 Pakoszówka DW Nr 886 Brzozów DW Nr 886 Grabownica Starzeńska DW Nr 988 Czudec DW Nr 988 Zaborów DW Nr 988 Strzyżów DW Nr 988 Dobrzechów DW Nr 988 Wiśniowa DW Nr 988 Twierdza Rys. 7.1. Równoważny poziom hałasu przy drogach wojewódzkich województwa podkarpackiego w 2010 r. [1] 22

% liczba pojazdów Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 DW Nr 865 Jarosław DW Nr 865 Jarosław DW Nr 871 Stalowa Wola DW Nr 871 Stalowa Wola DW Nr 880 Tyniowiec DW Nr 880 Konstantynówka DW Nr 880 Jarosław DW Nr 984 Wola Mielecka DW Nr 984 Mielec DW Nr 985 Tuszyma DW Nr 985 Kozłów DW Nr 985 Chorzelów DW Nr 985 Maline DW Nr 985 Tuszów Narodowy DW Nr 985 Padew Narodowa DW Nr 985 Skopanie DW Nr 986 Ostrów lokalizacja punktu pomiarow ego liczba pojadów lekkich pora dnia [16h] liczba pojadów lekkich pora nocy [8h] liczba pojadów lekkich pora doby [24h] liczba pojazdów ciężkich pora dnia [16h] liczba pojazdów ciężkich pora nocy [8h] liczba pojazdów ciężkich pora doby [24h] DW Nr 986 Wola Ociecka DW Nr 877 Łańcut, DW Nr 877 Łańcut DW Nr 878 Tyczyn DW Nr 878 Borek Stary DW Nr 878 Hyżne DW Nr 866 Lubaczów DW Nr 866 Dachnów DW Nr 886 Blizne DW Nr 886 Pakoszówka DW Nr 886 Brzozów DW Nr 886 Grabownica Starzeńska DW Nr 988 Czudec DW Nr 988 Zaborów DW Nr 988 Strzyżów DW Nr 988 Dobrzechów DW Nr 988 Wiśniowa DW Nr 988 Twierdza Rys. 7.2. Natężenie ruchu pojazdów na drogach wojewódzkich województwa podkarpackiego w 2010 r. [1] 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 DW Nr 865 Jarosław DW Nr 865 Jarosław DW Nr 871 Stalowa Wola DW Nr 871 Stalowa Wola DW Nr 880 Tyniowiec DW Nr 880 Konstantynówka DW Nr 880 Jarosław DW Nr 984 Wola Mielecka DW Nr 984 Mielec DW Nr 985 Tuszyma DW Nr 985 Kozłów DW Nr 985 Chorzelów DW Nr 985 Maline DW Nr 985 Tuszów Narodowy DW Nr 985 Padew Narodowa DW Nr 985 Skopanie DW Nr 986 Ostrów DW Nr 986 Wola Ociecka DW Nr 877 Łańcut, lokalizacja punktu pomiarow ego % udział pojazdów ciężkich dzień % udział pojazdów ciężkich noc % udział pojazdów ciężkich doba DW Nr 877 Łańcut DW Nr 878 Tyczyn DW Nr 878 Borek Stary DW Nr 878 Hyżne DW Nr 866 Lubaczów DW Nr 866 Dachnów DW Nr 886 Blizne DW Nr 886 Pakoszówka DW Nr 886 Brzozów DW Nr 886 Grabownica Starzeńska DW Nr 988 Czudec DW Nr 988 Zaborów DW Nr 988 Strzyżów DW Nr 988 Dobrzechów DW Nr 988 Wiśniowa DW Nr 988 Twierdza Rys. 7.3. Procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu na drogach wojewódzkich województwa podkarpackiego w 2010 r. [1] 8. Wybrane elementy systemu zarządzania hałasem w środowisku Regulacje Dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku [12] i ustanowionych w jej następstwie aktów prawnych wprowadziły obowiązek realizacji map akustycznych i opracowania na ich postawie programów ochrony środowiska przed hałasem. Zgodnie z Dyrektywą pierwsza faza realizacji map akustycznych zakończyła się z dniem 30 czerwca 2007 r. obejmując: aglomeracje o liczbie mieszkańców większej niż 250 tys., otoczenie głównych dróg o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 6 mln rocznie, otoczenie głównych linii kolejowych o liczbie przejeżdżających pociągów ponad 60 tys. rocznie oraz główne porty lotnicze, na których ma miejsce minimum 50 tys. operacji lotniczych rocznie. Do dnia 30 czerwca 2008 r. dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny właściwe rady powiatu lub sejmik województwa miały obowiązek uchwalenia programu działań, którego celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Druga faza mapowania obejmuje aglomeracje o liczbie mieszkańców większej niż 100 tys., otoczenie dróg o liczbie przejeżdżających pojazdów ponad 3 mln rocznie, główne linie kolejowe o liczbie przejeżdżających pociągów ponad 30 tys. i lotniska cywilne, na których ma miejsce ponad 50 tys. operacji. Do dnia 30 czerwca 2013 r. powinny być sporządzone programy ochrony środowiska przed hałasem. 23

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, obowiązek opracowania map akustycznych w przypadku aglomeracji spoczywa na staroście, w przypadku źródeł liniowych i lotnisk na zarządzających tymi obiektami. Mapę akustyczną sporządza się co 5 lat. W terminie 1 roku od dnia przedstawienia mapy akustycznej podmiot zobowiązany jest do określenia programu dla terenów, na których został przekroczony poziom dopuszczalny, a co najmniej raz na 5 lat do jego aktualizacji. Mapa akustyczna miasta Rzeszów [5] Mapa akustyczna stanowi podstawowe źródło danych wykorzystywanych do: informowania społeczeństwa o zagrożeniach środowiska, na cele państwowego monitoringu środowiska oraz do tworzenia i aktualizacji programów ochrony. W rozumieniu dyrektywy 2002/49/WE strategiczna mapa hałasu oznacza mapę, opracowaną do celów całościowej oceny narażenia na hałas z różnych źródeł na danym obszarze, albo do sporządzania prognoz dla danego obszaru. Mapa akustyczna miasta Rzeszowa została opracowana w 2011 r. i jest pierwszą edycją mapy akustycznej. Do wykonania mapy wykorzystano metody obliczeniowo-pomiarowe. Przeprowadzono pomiary hałasu: drogowego (20 punktów pomiarowych), kolejowego (6 punktów pomiarowych) i przemysłowego (25 zakładów przemysłowych i centrów handlowych). Mapa składa się z części opisowej i graficznej. W formie graficznej zaprezentowano 40 map tematycznych (imisji, wrażliwości hałasowej, emisji, terenów zagrożonych hałasem, liczy ludności eksponowanej na hałas, wskaźnika M charakteryzującego wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców na terenie obliczonego według wzoru) hałasu drogowego, kolejowego i przemysłowego oraz mapy z zakresu skuteczności ekranów akustycznych, obszarów cichych, zagrożeń specjalnych z elementami imisji hałasu drogowego (wskaźnik: L DWN i L N ), przedstawiającą przewidywane rezultaty działań (wskaźnik: L DWN i L N ). Część opisowa i wybrane mapy graficzne dostępne są na stronie internetowej Urzędu Miasta Rzeszowa. Z map akustycznych wynika, że głównym źródłem kształtującym klimat akustyczny miasta Rzeszów jest hałas drogowy. W tab. 8.1-8.2 przedstawiono zakres przekroczeń standardów akustycznych w stosunku do powierzchni terenów zagrożonych i liczbę zagrożonych mieszkańców w danych klasach wskaźnika L DWN i L N dla hałasu drogowego. W załączniku 1 i 2 przedstawiono mapę terenów zagrożonych hałasem drogowym ujmującą przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku dla wskaźnika L DWN i L N. Źródła hałasu kolejowego, przemysłowego i lotniczego generują niższą ilość przekroczeń standardów akustycznych i ich oddziaływanie ogranicza się do bezpośredniego otoczenia. W odniesieniu do wartości dopuszczalnej ok. 30 % ludności narażona jest na ponadnormatywny hałas określony wskaźnikiem L DWN oraz ok. 23 % wskaźnikiem L N. Szczegółowe wyniki i wybrane mapy dostępne są na stronach internetowych Urzędu Miasta Rzeszowa pod adresem: - http://www.rzeszow.pl/mieszkancy/mapa-akustyczna - http://bip.erzeszow.pl/wydzialyurzedumiasta/wydzial-ochrony-srodowiska-i-rolnictwa Tab. 8.1 Rozkład przekroczeń wskaźnika L DWN dla hałasu drogowego opracowany w ramach Mapy Akustycznej miasta Rzeszowa [5]. Przekroczenie wskaźnika do 5 db > 5-10 db > 10-15 db > 15-20 db >20 db Stan warunków akustycznych niedobry zły bardzo zły środowiska Powierzchnia terenów zagrożonych w 4,336 1,899 0,522 0,080 0,002 danym zakresie [km 2 ] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] 31,726 14,024 4,673 0,904 0,059 24

Tab. 8.2 Rozkład przekroczeń wskaźnika L N dla hałasu drogowego opracowany w ramach Mapy Akustycznej miasta Rzeszowa [5]. Przekroczenie wskaźnika do 5 db > 5-10 db > 10-15 db > 15-20 db >20 db Stan warunków akustycznych niedobry zły bardzo zły środowiska Powierzchnia terenów zagrożonych w 2,950 1,148 0,308 0,027 0 danym zakresie [km 2 ] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym zakresie [tys.] 25,476 10,566 2,721 0,431 0,014 Mapy akustyczne obszarów położonych w otoczeniu dróg wojewódzkich o natężeniu ruchu powyżej 3 milionów pojazdów rocznie W 2011 r. dla 11 odcinków dróg wojewódzkich wykonano mapę akustyczną. Zawarte w tym podrozdziale informacje oparto na materiałach przekazanych przez Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich w Rzeszowie. Mapowaniem objęto otoczenie dróg wojewódzkich Nr: 865, 866, 871, 877, 878, 880, 886, 984, 985, 986, 988, zlokalizowanych na terenie powiatów: brzozowskiego, dębickiego, jarosławskiego, lubaczowskiego, łańcuckiego, rzeszowskiego, sanockiego, stalowowolskiego, strzyżowskiego, tarnobrzeskiego, mieleckiego i ropczycko - sędziszowskiego. Jest to pierwsza edycja tego typu map. Na jej podstawie zostanie opracowany program ochrony zmierzający do poprawy klimatu akustycznego. Z map akustycznych wynika, że najwięcej powierzchni badanych obszarów i największa liczba ludności jest w strefie niedobrych warunków akustycznych, gdzie hałas drogowy przekracza obowiązujące normy do 5 db. Trzy z badanych obszarów dla wskaźnika (L DWN ) znajdują się w strefie bardzo złych warunków akustycznych, hałas drogowy przekracza standardy akustyczne powyżej 20 db, zaś jeden dla wskaźnika L N. Przekroczenie standardów akustycznych powyżej 20 db odnotowano na trzech z badanych obszarów (DW 877, DW 886 DW 985) dla wskaźnika (L DWN ) i na jednym (DW 886) dla wskaźnika (L N ). W tab. 8.3-8.4 przedstawiono powierzchnię terenów zagrożonych dla wskaźnika L DWN i L N. Szczegółowe wyniki i mapy dostępne są na stronie internetowej Podkarpackiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Rzeszowie pod adresem: http://www.pzdw.pl/index.php?content=mapy_akustyczne Tab. 8.3 Powierzchnia terenów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] dla wskaźnika L DWN [10]. Przekroczenie wskaźnika do 5 db > 5-10 db > 10-15 db > 15-20 db >20 db Stan warunków akustycznych Środowiska [km 2 ] niedobry zły bardzo zły DW Nr 865 Jarosław-Szówsko 0,033 0,0252 0,010 0,004 0,000 DW Nr 866 Dachnów Lubaczów 0,096 0,070 0,003 0,000 0,000 DW Nr 871 Stalowa Wola, ul. Ken 0,021 0,014 0,005 0,000 0,000 DW Nr 877 Łańcut 0,154 0,118 0,119 0,092 0,002 DW Nr 878 Rzeszów-Tyczyn-Dylągówka 0,233 0,165 0,123 0,024 0,000 DW Nr 880 Jarosław Pruchnik 0,174 0,172 0,120 0,000 0,000 DW Nr 886 Domaradz-Brzozów-Grabownica 0,606 0,418 0,256 0,139 0,080 DW Nr 984 Wola Mielecka - Mielec 0,069 0,049 0,029 0,025 0,000 DW Nr 985 0,766 0,622 0,526 0,327 0,009 DW Nr 986 Tuszyma - Ropczyce 0,176 0,149 0,107 0,047 0,000 DW Nr 988 Tuszyma - Ropczyce 0,420 0,335 0,203 0,088 0,000 25

Tab. 8.4. Powierzchnia terenów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] dla wskaźnika L N [10]. Przekroczenie wskaźnika do 5 db > 5-10 db > 10-15 db > 15-20 db >20 db Stan warunków akustycznych Środowiska [km 2 ] niedobry zły bardzo zły DW Nr 865 Jarosław-Szówsko 0,033 0,027 0,011 0,004 0,000 DW Nr 866 Dachnów Lubaczów 0,096 0,070 0,003 0,000 0,000 DW Nr 871 Stalowa Wola, ul. Ken 0,018 0,008 0,002 0,000 0,000 DW Nr 877 Łańcut 0,138 0,121 0,109 0,066 0,000 DW Nr 878 Rzeszów-Tyczyn-Dylągówka 0,203 0,147 0,095 0,017 0,000 DW Nr 880 Jarosław Pruchnik 0,183 0,146 0,052 0,000 0,000 DW Nr 886 Domaradz-Brzozów-Grabownica 0,491 0,339 0,184 0,096 0,010 DW Nr 984 Wola Mielecka - Mielec 0,067 0,047 0,027 0,022 0,000 DW Nr 985 0,766 0,622 0,519 0,327 0,000 DW Nr 986 Tuszyma - Ropczyce 0,175 0,149 0,107 0,046 0,000 DW Nr 988Tuszyma - Ropczyce 0,392 0,305 0,178 0,049 0,000 Program ochrony przed hałasem dla obszarów położonych w pobliżu głównych dróg o obciążeniu ruchem powyżej 6 milionów pojazdów rocznie Program ochrony środowiska przed hałasem dla obszarów położonych w pobliżu głównych dróg w województwie podkarpackim o obciążeniu ruchem powyżej 6 milionów przejazdów rocznie został uchwalony przez Sejmik Województwa Podkarpackiego uchwałą Nr XVII/284/12 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 30 stycznia 2012 r. W województwie podkarpackim Program ochrony przed hałasem wykonano po raz pierwszy. W części ogólnej programu zaprezentowano: podstawy i uwarunkowania prawne, opis obszaru, naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu wraz z zakresem naruszenia, podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów, terminy i koszty realizacji, źródła finansowania, rodzaje informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i udokumentowania realizacji, ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji Programu oraz uzasadnienie zakresu. Mapy akustyczne dla dróg krajowych o natężeniu ruchu powyżej 16 400 pojazdów na dobę stanowiły podstawę do opracowania programu ochrony. Program objął tereny położone w sąsiedztwie odcinków drogi krajowej Nr 4 (Machowa Pilzno, Klęczany Rzeszów, Rzeszów Łańcut, Przeworsk przejście) i Nr 28 (Jasło obwodnica, Sanok przejście). W ramach Programu dla problematycznych terenów zaproponowano trzy główne rodzaje działań: krótkookresowe (zrealizowane w trakcie trwania programu), długookresowe (realizacja działań w czasie trwania tego programu i w kolejnych programach) i związane z edukacją społeczną (prowadzone w sposób ciągły). Z programu wynika, że tereny gdzie przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku w chwili obecnej są największe i gdzie na oddziaływanie hałasu narażona jest największa liczba ludności zostały objęte strategią krótkookresową. Wykorzystując wartość wskaźnika M (charakteryzującego wielkość przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i liczbę mieszkańców na terenie obliczonego według wzoru) każdemu z badanych odcinków drogi przypisano odpowiednie priorytety: bardzo wysoki (M > 100), wysoki (M od 50 do 100), średni (M od 10 do 50) lub niski (M od 1 do 50). Priorytety te określają, na którym z analizowanych odcinków działania naprawcze powinny być wykonane w pierwszej kolejności. Rozkład długości odcinków analizowanych dróg w zależności od priorytetu kształtował się następująco: priorytet bardzo wysoki 6,2 km, priorytet wysoki 4,1 km, priorytet średni 7,3 km, priorytet niski 12,2 km. Dodatkowo najwyższy priorytet działań przyjęto dla odcinków dróg w rejonie, których zlokalizowane są budynki podlegające ochronie akustycznej (szpitale, szkoły, przedszkola, internaty, domy opieki społecznej). Dla każdego z analizowanych w Programie odcinków dróg zawarto opis szczegółowych działań i ich prognozowane skutki. Z programu wynika, że założonym celem strategii krótkookresowej jest ograniczenie zasięgu uciążliwości akustycznych tzw. gorących punktów w możliwie najefektywniejszy sposób. Do osiągnięcia założonego celu zaproponowano m.in. następujące działania: konsekwentną realizację planów inwestycyjnych GDDKiA (budowa autostrady A4 i obwodnic), remont nawierzchni, właściwe pod względem akustycznym planowanie przestrzenne oraz realizowanie zapisów opracowań środowiskowych (raportów, analiz i przeglądów). 26

W ramach działań długookresowych zaproponowano m.in.: budowę obwodnic (w szczególności obwodnicę Przeworska i Sanoka), zabezpieczenia przeciwdźwiękowe, właściwe planowanie przestrzenne, działania techniczne, ocenę Programu ochrony przed hałasem. W ramach działań edukacyjnych zaproponowano działania skierowane przede wszystkim do kierowców, m.in.: promocję komunikacji zbiorowej, proekologiczne korzystanie z samochodów, pojazdy ciche, ograniczenie prędkości, płynność jazdy. W kolejnych częściach programu przedstawiono część opisową każdego z analizowanych odcinków drogi krajowej (opis obszaru, naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu wraz zakresem naruszenia, podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów) oraz uzasadnienie zakresu określonych w programie zagadnień. Poniżej przedstawiono, dla każdego odcinka drogi objętego Programem, klasyfikację priorytetów wraz z zaplanowaną strategią działań: 1. Odcinek drogi krajowej Nr 4 Machowa Pilzno. Szacunkowa powierzchnia obszaru, na którym występują przekroczenia wynosi ok. 16,3 km 2. Dla dziesięciu krótszych obszarów wskaźnik M przyjmuje wartości większe od 0. Z uwagi na wartości wskaźnika analizowanym odcinkom przypisano priorytety: niski (5 odcinków), średni (4 odcinki) i wysoki (1 odcinek). W celu przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku dla problematycznych terenów zaproponowano działania w ramach polityki długookresowej i edukacji ekologicznej społeczeństwa. 2. Odcinek drogi krajowej Nr 4 Klęczany Rzeszów. Szacunkowa powierzchnia obszaru, na którym występują przekroczenia wynosi ok. 13,6 km 2. Dla terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie ośmiu krótszych odcinków wskaźnik M przyjął wartości większe od 0. Z uwagi na wartości wskaźnika analizowanym odcinkom przypisano priorytety: niski (3 odcinki), średni (3 odcinki) i wysoki (2 odcinki). Dla przedmiotowych odcinków realizowane będą działania w ramach polityki długookresowej i ekologicznej społeczeństwa. 3. Odcinek drogi krajowej Nr 4 Rzeszów Łańcut. Szacunkowa powierzchnia obszaru, na którym występują przekroczenia wynosi ok. 24,5 km 2. Dla terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie jedenastu krótszych odcinków wskaźnik M przyjął wartości większe od 0. Z uwagi na wartości wskaźnika analizowanym odcinkom przypisano priorytety: niski (5 odcinków), średni (2 odcinki), wysoki (1 odcinek) i bardzo wysoki (3 odcinki). Dla przedmiotowych odcinków realizowane będą działania w ramach polityki długookresowej i ekologicznej społeczeństwa. 4. Odcinek drogi krajowej Nr 4 Przeworsk (przejście). Szacunkowa powierzchnia obszaru, na którym występują przekroczenia wynosi ok. 9,4 km 2. Dla terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie dziesięciu krótszych odcinków wskaźnik M przyjął wartości większe od 0. Z uwagi na wartości wskaźnika analizowanym odcinkom przypisano priorytety: niski (3 odcinki), średni (2 odcinki), wysoki (2 odcinki) i bardzo wysoki (3 odcinki). Wskaźnik M w sąsiedztwie trzech odcinków przyjmuje wartości większe od 100 i w zasięgu oddziaływania hałasu znajdują się budynki szkolne. W związku z powyższym dla tych terenów zaproponowano działania naprawcze w ramach strategii krótkookresowej jak i długookresowej. Dla pozostałych odcinków realizowane będą działania w ramach polityki długookresowej i ekologicznej społeczeństwa. Zarządca analizowanego odcinka drogi ma w planach inwestycyjnych budowę obwodnicy Przeworska o długości ok. 6,7 km. 5. Odcinek drogi krajowej Nr 28 Jasło (obwodnica). Szacunkowa powierzchnia obszaru, na którym występują przekroczenia wynosi ok. 8,7 km 2. Dla terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie dziesięciu krótszych odcinków wskaźnik M przyjął wartości większe od 0. Z uwagi na wartości wskaźnika analizowanemu odcinkowi przypisano priorytet niski (1 odcinek). Dla tych terenów zaproponowano działania naprawcze w ramach strategii długookresowej i edukacji ekologicznej społeczeństwa. 6. Odcinek drogi krajowej Nr 28 Sanok (przejście). Szacunkowa powierzchnia obszaru, na którym występują przekroczenia wynosi ok. 11,3 km 2. Dla terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie jedenastu krótszych odcinków wskaźnik M przyjął wartości większe od 0. Z uwagi na wartości wskaźnika analizowanym odcinkom przypisano priorytety: niski (5 odcinków), średni (2 odcinki), wysoki (1 odcinek) i bardzo wysoki (3 odcinki). Z uwagi na fakt, iż w sąsiedztwie trzech analizowanych odcinków znajdują się budynki szkolne i przedszkola, dla tych odcinków przyjęto działania naprawcze zarówno w ramach strategii krótkookresowej, jak i długookresowej. Dla pozostałych odcinków działania naprawcze będą realizowane w ramach polityki długookresowej w okresie późniejszym. Pierwszym z zaplanowanych działań jest budowa obwodnicy miejskiej w ciągu drogi Nr 28. 27

Szczegółowy Program ochrony środowiska przed hałasem dla obszarów położonych w pobliżu głównych dróg w województwie podkarpackim o obciążeniu ruchem powyżej 6 milionów przejazdów rocznie dostępny jest na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie pod adresem: http://www.wrota.podkarpackie.pl/pl/bip/wojewodztwopodkarpackie/wykaz_dok/ochrona_przed_halasem/progr_halas/program_drogi_6mln 9. Monitoring hałasu przemysłowego Hałas przemysłowy to hałas emitowany w efekcie prowadzonej działalności gospodarczej obejmujący swoim zasięgiem obszary sąsiadujące bezpośrednio z obiektem. W tab. 9.1. zestawiono statystykę kontroli przeprowadzonych przez WIOŚ w Rzeszowie w latach 2008-2011 w zakresie przestrzegania wybranych dyrektyw dotyczących emisji przez zakłady hałasu do środowiska. Ocenę stanu zagrożenia środowiska hałasem przemysłowym oparto na wynikach pomiarów podmiotów gospodarczych, zobowiązanych na mocy prawa i decyzji administracyjnych do ich wykonania oraz badaniach kontrolnych zrealizowanych przez WIOŚ w Rzeszowie. Oceny naruszeń dokonano według czterostopniowej skali. W 2011 r., w porównaniu z rokiem 2010 niezmienna pozostała liczba wniosków o podjęcie interwencji dotycząca uciążliwości hałasowej. Działania WIOŚ podejmowane w wyniku rozpatrywania wniosków o podjęcie interwencji to: kontrole interwencyjne, mandaty karne, zarządzenia pokontrolne, wnioski do organów administracji rządowej i samorządowej w celu podjęcia działań, zgodnie z ich kompetencjami. Inspekcja Ochrony Środowiska, jako jeden z organów wyspecjalizowanych, prowadzi kontrole spełniania zasadniczych wymagań przestrzegania przepisów przez urządzenia przeznaczone do używania na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska. W 2011 r. WIOŚ w Rzeszowie kontrolą objął 74 wyroby, podlegające Dyrektywie 2000/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 8 maja 2000 r. o zbliżeniu przepisów prawnych Państw Członkowskich dotyczących emisji hałasu do otoczenia przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń. W wyniku przeprowadzonych 22 kontroli podmiotów biorących udział w obrocie rynkowym maszyn i urządzeń, w przypadku 3 kontroli urządzeń stwierdzono niezgodności 8 wyrobów wprowadzonych do obrotu. Rodzajami niezgodności najczęściej stwierdzanymi podczas kontroli były: brak oznaczenia gwarantowanego poziomu mocy akustycznej i oznakowania zgodności na urządzeniu oraz brak deklaracji zgodności lub brak w deklaracji zgodności wszystkich wymaganych informacji, zgodnie z 6 ust. 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska. Stwierdzone podczas 3 kontroli maszyn i urządzeń niezgodności i nieprawidłowości stanowią naruszenia z kategorii 1 (brak realizacji lub naruszenie obowiązków, niezwiązanych z bezpośrednim oddziaływaniem na środowisko, wynikających z mocy prawa i decyzji administracyjnych). Działania organów ochrony środowiska i postęp techniczny w przeciągu ostatnich lat skutecznie przyczyniają się do zmniejszenia uciążliwości hałasu pochodzącego od źródeł przemysłowych. 28

Rok pomiarów Liczba zakładów skontrolowanych Liczba kontroli w których stwierdzono naruszenie* pouczenie mandat karny zarządzenia pokontrolne wystąpienia do innych organów kara pieniężna wstrzymanie ruchu instalacji ogółem Ocena klimatu akustycznego na wybranych obszarach województwa podkarpackiego w 2011 r. Tab. 9.1. Kontrole przestrzegania wybranych dyrektyw dotyczących emisji hałasu do środowiska na terenie województwa podkarpackiego w latach 2008 2011 [6] Zastosowane sankcje Dyrektywa/ Rozporządzenie UE Opis 2000/14/WE W sprawie zbliżenia Państw Członkowskich odnoszących się do emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń zmieniona dyrektywa 2005/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14.12.2005 r. 1 2 3 4 2008 24 3 0 0 3 0 0 0 3 2009 21 6 0 0 5 5 0 0 10 2010 20 5 0 0 0 0 0 3 8 0 0 11 2011 22 3 0 0 0 0 0 1 4 0 0 5 2008 21 5 3 0 4 3 0 0 10 2002/49/WE Odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku 2009 55 16 3 0 10 8 0 0 21 2010 32 3 2 0 0 0 2 0 6 0 0 8 2011 24 3 1 5 1 1 1 2 7 1 0 12 * kategoria 1 - brak realizacji lub naruszenie obowiązków, niezwiązanych z bezpośrednim oddziaływaniem na środowisko, wynikających z mocy prawa i decyzji administracyjnych (np. brak ewidencji, brak przekazywania wyników pomiarów, brak wykonywania pomiarów), kategoria 2 - naruszenia warunków pozwoleń, zezwoleń lub zgłoszeń określających warunki korzystania ze środowiska, kategoria 3 - brak uregulowań formalno-prawnych korzystania ze środowiska, nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zapobiegania, usuwania lub ograniczani skutków poważnych awarii przemysłowych, kategoria 4 - zanieczyszczenie środowiska spowodowane zaniedbaniami w eksploatacji instalacji chroniących środowisko lub innymi działaniami użytkownika instalacji. 29

10. Podsumowanie Hałas w środowisku ma znaczące skutki dla zdrowia i nie zwalczany może stać się przyczyną powszechnej degradacji środowiska. Pozostaje on istotnym problemem w województwie podkarpackim. Na jakość klimatu akustycznego decydujący wpływ ma poziom rozwoju społecznogospodarczego, ilość eksploatowanych źródeł i rozwój infrastruktury transportowej. Najtrudniejsze warunki występują w dużych miastach i w rejonach przebiegu dróg wojewódzkich i krajowych. Z przedstawionych w opracowaniu materiałów wynika, że: 1. Pomiary hałasu drogowego przeprowadzone przez WIOŚ na terenie trzech rejonów: Nisko, Łańcut i Ustrzyki Dolne w ramach Państwowego monitoringu środowiska wykazały przekroczenia dopuszczalnych norm prawie we wszystkich punktach pomiarowo-kontrolnych. Na badanych obszarach, dla wyznaczanych wskaźników, nie odnotowano przekroczenia powyżej 15 db. 2. Pomiary hałasu drogowego w rejonach wybranych dróg wojewódzkich przeprowadzone przez Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich wskazują na przekroczenia standardów akustycznych prawie we wszystkich punktach pomiarowych. 3. Według danych zawartych na mapie akustycznej miasta Rzeszowa głównym źródłem kształtującym klimat akustyczny miasta jest hałas drogowy. W odniesieniu do wartości dopuszczalnej ok. 30 % ludności narażona jest na ponadnormatywny hałas określony wskaźnikiem L DWN oraz ok. 23 % wskaźnikiem L N. 4. Najwięcej powierzchni badanych obszarów i największa liczba ludności znajduje się w strefie niedobrych warunków akustycznych, gdzie hałas drogowy przekracza obowiązujące normy do 5 db według danych zamieszczonych na mapach akustycznych wykonanych przez Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich w rejonach wybranych dróg wojewódzkich. 5. Linie kolejowe przebiegają najczęściej z dala od terenów przeznaczonych na miejsce zamieszkania i nie mają zbyt dużego wpływu na degradację klimatu akustycznego województwa. 6. Zagrożenie hałasem lotniczym stanowi problem na stosunkowo niewielkich obszarach i ogranicza się do terenów znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie lotniska oraz w strefie korytarzy powietrznych startu i podejścia do lądowania. 7. W przeciągu ostatnich lat działania organów ochrony środowiska i postęp techniczny skutecznie przyczyniają się do zmniejszenia uciążliwości hałasu pochodzącego od źródeł przemysłowych. W dalszym ciągu należy kontynuować działania zmierzające do poprawy klimatu akustycznego. Doprowadzenie poziomu hałasu komunikacyjnego do wartości dopuszczalnych, utrzymanie na tym poziomie lub poniżej poziomu dopuszczalnego wymaga dalszych przedsięwzięć. Konieczne jest podjęcie nowych i kontynuacja podjętych działań organizacyjnych, prawnych i technicznych eliminujących, bądź minimalizujących emisję hałasu do środowiska i zwiększających komfort akustyczny województwa. Sporządzone mapy akustyczne pozwoliły na rozpoznanie skali i wielkości problemu związanego z hałasem, a realizowane (określone w programach ochrony środowiska) działania powinny przyczynić się do poprawy klimatu akustycznego województwa. 30

11. Spis tabel, rycin i literatury SPIS TABEL Tab. 3.1. Tab. 3.2. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby [14] Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami L DWN i L N, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem [14] Tab. 6.1.1. Charakterystyka punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu hałasu drogowego w mieście Nisko w 2011 r. [11] Tab. 6.1.2. Natężenie ruchu i procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu pojazdów w Nisku w 2011 r. [11] Tab. 6.1.3. Hałas komunikacyjny w Nisku w 2011 r. równoważny poziom dźwięku [11] Tab. 6.1.4. Hałas komunikacyjny w Nisku w 2011 r. długookresowy średni poziom dźwięku [11] Tab. 6.1.5. Zestawienie wyników pomiarów poziom hałasu komunikacyjnego w Nisku (pora dnia) w latach 2005 i 2011 [6] Tab. 6.2.1. Charakterystyka punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu hałasu drogowego w Łańcucie. [11] Tab. 6.2.2. Natężenie ruchu i procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu pojazdów w Łańcucie w 2011 r. [11] Tab. 6.2.3. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w 2011 r. równoważny poziom dźwięku [11] Tab. 6.2.4. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w 2011 r. długookresowy średni poziom dźwięku [11] Tab. 6.2.5. Zestawienie wyników pomiarów poziomów hałasu komunikacyjnego w Łańcucie w latach 2007 i 2011 [6] Tab. 6.3.1. Charakterystyka punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu hałasu drogowego w Ustrzykach Dolnych [11] Tab. 6.3.2. Natężenie ruchu i procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu pojazdów w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. [11] Tab. 6.3.3. Hałas komunikacyjny w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. równoważny poziom dźwięku [11] Tab. 6.3.4. Hałas komunikacyjny w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. długookresowy średni poziom dźwięku [11] Tab. 6.3.5. Zestawienie wyników pomiarów poziomów hałasu drogowego w Ustrzykach Dolnych w latach 2006 i 2011 [6] Tab. 8.1 Tab. 8.2 Rozkład przekroczeń wskaźnika L DWN dla hałasu drogowego opracowany w ramach Mapy Akustycznej miasta Rzeszowa [5]. Rozkład przekroczeń wskaźnika L N dla hałasu drogowego opracowany w ramach Mapy Akustycznej miasta Rzeszowa [5]. Tab. 8.3 Powierzchnia terenów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] dla wskaźnika L DWN [10]. Tab. 8.4. Powierzchnia terenów zagrożonych w danym zakresie [km 2 ] dla wskaźnika L N [10]. Tab. 9.1. Kontrole przestrzegania wybranych dyrektyw dotyczących emisji hałasu do środowiska na terenie województwa podkarpackiego w latach 2008 2011 [6] SPIS RYCIN Rys. 5.1. Zmiany liczby zarejestrowanych pojazdów w latach 2007-2010 w województwie podkarpackim (przy założeniu, że wartość wskaźnika w 2007 r. równa jest 100 %) [2] Rys. 5.2. Ilość zarejestrowanych pojazdów w 2010 r. w podziale na regiony [2] 31

Rys. 6.1. Mobilne laboratorium monitoringu hałasu WIOŚ w Rzeszowie. [6] Rys. 6.1.1. Stanowisko pomiarowe monitoringu hałasu, Nisku ul. Dworcowa, 2011 r. [6] Rys. 6.1.2. Natężenie ruchu w porze dnia i porze nocy w Nisku w 2011 r. [11] Rys. 6.1.3. Hałas komunikacyjny w Nisku w 2011 r. [11] Rys. 6.1.4. Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych hałasu komunikacyjnego w Nisku i wartości wyznaczonych wskaźników w 2011 r. [11] Rys. 6.2.1. Stanowisko pomiarowe monitoringu hałasu, Łańcut, ul. Kraszewskiego, 2011 r [6]. Rys. 6.2.2. Natężenie ruchu w porze dnia i porze nocy w Łańcucie w 2011 r. [11] Rys. 6.2.3. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w 2011 r. [11] Rys. 6.2.4. Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych hałasu komunikacyjnego w Łańcucie i wartości wyznaczonych wskaźników w 2011 r. [11] Rys. 6.2.5. Hałas komunikacyjny w Łańcucie w latach 2007 i 2011 [6] Rys. 6.3.1. Stanowisko pomiarowe monitoringu hałasu, Ustrzyki Dolne ul. 1-Maja, 2011 r. [6] Rys. 6.3.2. Natężenie ruchu w porze dnia w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. [11] Rys. 6.3.3. Hałas komunikacyjny w Ustrzykach Dolnych w 2011 r. [11] Rys. 6.3.4. Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych hałasu komunikacyjnego w Ustrzykach Dolnych i wartości wyznaczonych wskaźników w 2011 r. [11] Rys. 7.1. Równoważny poziom hałasu przy drogach wojewódzkich województwa podkarpackiego w 2010 r. [1] Rys. 7.2. Natężenie ruchu pojazdów na drogach wojewódzkich województwa podkarpackiego w 2010 r. [1] Rys. 7.3. Procentowy udział pojazdów ciężkich w strumieniu ruchu na drogach wojewódzkich województwa podkarpackiego w 2010 r. [1] LITERATURA 1. Generalny pomiar hałasu przy drogach wojewódzkich w roku 2010 w województwie podkarpackim, sprawozdania z pomiarów. 2. Główny Urząd Statystyczny, strona: http://www.stat.gov.pl/ [dostęp: 21.05.2012]. 3. Kucharski R. Praca zbiorowa: Metody prognozowania hałasu komunikacyjnego. Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 1996. 4. Kucharski R.: Zagrożenie hałasem komunikacyjnym w Polsce, Ekopartner Nr 5/1999. 5. Mapa akustyczna miasta Rzeszowa http://www.rzeszow.pl/mieszkancy/mapa-akustyczna 6. Materiały WIOŚ Rzeszów, Rzeszów 2011. 7. Port Lotniczy Jasionka, strona: http://www.rzeszowairport.pl/statystyki/operacje_lotnicze/35/0/statystyki_ruchu.html [dostęp: 21.05.2012]. 8. Program ochrony środowiska dla Miasta Łańcuta na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016, strona: http://www.wrota.podkarpackie.pl/res/bip/gminy/um_lancut/srodowisko/2011/u27_z2_prog_ochr_srod.pdf [dostęp: 05.05.2011]. 9. Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego Cz. III Infrastruktura techniczna, strona http://www.pbpp.pl/pliki/zakonczone/iii%20%20infrastruktura%20techniczna.pdf [dostęp: 05.05.2012]. 10. Wykonanie map akustycznych obszarów położonych w otoczeniu dróg wojewódzkich o ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów rocznie, PZDW, 2011. 11. Wyniki pomiarów poziomu hałasu i natężenia ruchu przeprowadzonych przez WIOŚ w ramach PMŚ, Rzeszów 2011. AKTY PRAWNE 12. Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz. Urz. UE L189/2 z 18.7.2002). 13. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2008 Nr 25, poz. 150 z późn. zmianami). 14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, (Dz. U. 2007 Nr 120 poz. 826). 15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem, (Dz. U. 2011 Nr 140 poz. 824) 32

Załącznik 1 Mapa terenów zagrożonych hałasem drogowym, ujmująca przekroczenia dopuszczalnych poziomów dźwięku miasta Rzeszowa, wskaźnik L DWN 33