Zajęcia nr 7 Temat: przekaźników, radiatorów i transformatorów I. Przekaźniki Przekaźniki to urządzenia, które pod wpływem elektrycznych sygnałów sterujących małej mocy załącza lub wyłącza kilka obwodów elektrycznych mocy wielokrotnie wyŝszej. Dzielimy je na : - elektromechaniczne (łączą za pomocą elementów ruchomych), - bezstykowe (łączą za pomocą tranzystorów lub tyrystorów). Przekaźniki elektromechaniczne mogą być sterowane prądem stałym lub przemiennym. W zaleŝności od rozmiarów i typu, przekaźniki mogą być wlutowywane w płytki drukowane, wkładane w podstawki lub przykręcane do konstrukcji nośnej śrubami i podłączane do obwodu elektrycznego osobnymi przewodami.
II. Radiatory Rys. 2.1. Zdjęcia przykładowych radiatorów Radiatory są elementami słuŝącymi do odprowadzenia nadmiaru ciepła z urządzeń elektronicznych i elektrycznych. W elektronice słuŝą do chłodzenia diod, tranzystorów, tyrystorów, stabilizatorów napięcia, procesorów itp. Elementy te mogą być do nich montowane w zaleŝności od swojej konstrukcji na wiele sposobów, np. przez wkręcanie ich do radiatora, przez dociskanie ich do radiatora za pośrednictwem pierścieni, itp. PoniŜej przedstawiono rysunki przekrojów kilku wybranych radiatorów:
Rys. 2.2. Przykładowe kształty i wykonania radiatorów.
II. Transformatory Transformator (łac. transformare przekształcać) jest to maszyna elektryczna słuŝąca do przenoszenia energii elektrycznej prądu przemiennego drogą indukcji z jednego obwodu elektrycznego do drugiego. Oba obwody mogą być odseparowane galwanicznie - co oznacza, Ŝe nie ma połączenia elektrycznego pomiędzy uzwojeniami, a energia przekazywana jest przez pole magnetyczne. Transformator zbudowany jest z dwóch lub więcej cewek (uzwojeń) nawiniętych na wspólny rdzeń wykonany zazwyczaj z materiału ferromagnetycznego. Jedno z uzwojeń (zwane pierwotnym) podłączone jest do źródła prądu przemiennego, powoduje to przepływ w nim prądu przemiennego. Przemienny prąd wywołuje powstanie zmiennego pola magnetycznego, pole to przenika przez pozostałe cewki (zwane wtórnymi) i w wyniku indukcji elektromagnetycznej powstanie w nich zmiennej siły elektromotorycznej (napięcia). Rdzeń w transformatorze jest wykonany z pakietowanych blach, co pozwala na zmniejszenie strat wywołanych działaniem prądów wirowych. Rys. 3.1.Transformator 1-fazowy Rys. 3.2. Transformator 1-fazowy widok rdzeni i uzwojeń Rys. 3.3. Transformator toroidalny Rys. 3.4. Transformator 1-fazowy
Rys. 3.5. Przykładowe wymiary transformatorów oraz widok elementów mocyjących a) b) Rys. 3.6. Transformator 3-fazowy Rys. 3.7. Pakietowanie blach rdzenia transformatora Rys. 3.8. Rdzeń transformatora
Materiały dydaktyczne wyłącznie do uŝytku uczniów klas elektrycznych i elektronicznych Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych w Katowicach. Niniejsze materiały stanowią ilustrację do wprowadzeń teoretycznych przeprowadzonych na warsztatach szkolnych według podręcznika podanego w literaturze. Zamieszczone ilustracje są chronione prawami autorskimi autorów podręcznika. Literatura: A.J.Marusak Urządzenia elektroniczne Cz.I Elementy urządzeń WSiP Warszawa 2000 W.Oleksiuk, K.Paprocki Podstawy konstrukcji mechanicznych dla elektroników WSiP Warszawa 1996