Przegląd sytuacji na rynku zbóż Michał Koleśnikow Kierownik Wydziału Analiz Sektorowych Ekspert ds. Analiz Rynków Rolnych Warszawa, 20 września 2013 r.
P O P Y T Zmiany długoterminowe na światowych rynkach surowców rolnych 1. Rosnące spożycie żywności pochodzenia zwierzęcego 2. Rosnące zużycie surowców na cele nieżywnościowe 3. Wzrost zamożności społeczeństw w krajach rozwijających się 4. Zmiany na rynkach finansowych i giełdach towarowych W 8 na 13 ostatnich sezonów popyt na zboża przewyższał ich produkcję = coraz mniejsze zapasy P O D A Ż 1. Wolny wzrost produktywności rolnictwa 2. Niskie zapasy zbóż i roślin oleistych 3. Wysokie ceny surowców energetycznych 4. Zmiany w polityce wsparcia rolnictwa 5. Duże znaczenie niestabilnych regionów w zapewnieniu podaży 6. Zmiany klimatu? Wszystko to sprawia, że jeszcze przez kilka kolejnych lat ceny prawdopodobnie nadal będą stosunkowo wysokie i zmienne Źródło: BGŻ 2
Na świecie kukurydza tanieje znacznie szybciej niż pszenica 450 400 Ceny pszenicy i kukurydzy na świecie indeks MRZ (styczeń 2000 = 100) pszenica kukurydza 350 300 250 200 150 100 50 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: Międzynarodowa Rada Zbożowa, opracowanie BGŻ 3
Ceny surowców energetycznych nadal są wysokie Ceny ropy naftowej (USD/baryłkę) i surowców rolnych (indeks cen żywności FAO) Ropa 160 Żywność 240 140 120 100 80 60 40 20 Ropa Żywność 220 200 180 160 140 120 100 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 80 Źródło: FAO, Bank Światowy, opracowanie BGŻ 4
NISKIE ZAPASY powodują, że każda informacja o obniżonej produkcji powoduje duży wzrost cen Współczynnik zapasy/zużycie dla światowego rynku zbóż 0 0,40 0 0,35 0 0,30 0 0,25 0 0,20 0 0,15 0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 0,10 Źródło: BGŻ na podstawie danych USDA (PSD) 5
Prognozy bilansu popytu i podaży w sezonie 2013/14 6
Globalny bilans popytu i podaży pszenicy poprawi się w niewielkim stopniu Szacunek za Prognoza na 2013/14 (mln t) 2011/12 2012/13 30.08 Zmiana r/r Produkcja 695 654 691 +5,7% Zużycie 696 673 688 +2,2% Zapasy końcowe 194 174 176 +1,3% - w tym u głównych eksporterów Współczynnik zapasy/zużycie (%) 69 48 50 +4,2% 27,9 25,9 25,6 - W ostatnich dwóch miesiącach podniesiono prognozy zbiorów, ale również zużycia, co spowodowało, że wskaźnik zapasy/zużycie uległ obniżeniu. Źródło: BGZ na podstawie Międzynarodowej Rady Zbożowej (30.08.2013) 7
Inne prognozy produkcji pszenicy w sezonie 2013/14 są jeszcze bardziej optymistyczne Prognozy na sezon 2013/14 (pszenica) Tallage (SG) 680 mln t (+6,8% r/r) (20.06) MRZ 683 mln t (+4,3% r/r) (1.07) USDA 698 mln t (+6,5% r/r) (11.07) FAO 704 mln t (+6,8% r/r) (11.07) Tallage (SG) 688 mln t (+8,0% r/r) (12.09) MRZ 691 mln t (+5,7% r/r) (30.08) USDA 709 mln t (+8,2% r/r) (12.09) FAO 710 mln t (+7,6% r/r) (5.09) Najbardziej prawdopodobny SCENARIUSZ Praktycznie prawie nieprzerwanie od maja br. pojawiają się coraz bardziej optymistyczne prognozy zbiorów. Jedynie w lipcu przez kilka tygodni nie było widać wyraźnego trendu (niektóre prognozy były nieco bardziej optymistyczne, niektóre nieco mniej optymistyczne). Źródło: BGŻ na podstawie danych Talalge, USDA, MRZ, FAO 8
Szczególnie w ostatnich dwóch miesiącach znacznie podnoszono prognozy światowych zbiorów pszenicy 692 690 688 Porównanie prognoz światowych zbiorów pszenicy w sezonie 2013/14 (mln t) +3,7 691 686 684 +3,8 682 680 680 678 676 674 25.04 31.05 1.07 1.08 30.08 Źródło: BGŻ na podstawie danych MRZ 9
Eksport z regionu Basenu Morza Czarnego ma być znacznie wyższy niż przed rokiem Eksport pszenicy z krajów Basenu Morza Czarnego (mln t) 40 35 30 25 20 15 10 5 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0 Cały światowy eksport pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowany wzrost o 16 mln t do 154 mln t, kraje regionu - wzrost eksportu o 11 mln t 10 Źródło: USDA, IGC, obliczenia BGŻ
Spodziewany znaczny wzrost światowej produkcji kukurydzy w sezonie 2013/14 Szacunek za Prognoza na Prognoza na 2013/14 (mln t) 2011/12 2012/13 30.08 Zmiana r/r Produkcja 877 860 945 +9,9% Zużycie 877 870 917 +5,4% Zapasy końcowe 131 121 150 +23,6% - w tym u głównych eksporterów Współczynnik zapasy/zużycie (%) 33 33 60 +81,8% 14,9 13,9 16,3 - W sezonie 2013/14 spodziewane są rekordowe zbiory kukurydzy w Stanach Zjednoczonych 352 mln t wobec 274 mln t w ubiegłym roku (+78 mln t). Źródło: BGZ na podstawie Międzynarodowej Rady Zbożowej (30.08.2013) oraz USDA (12.09.2013) 11
Dziś prognozy produkcji w sezonie 2013/14 są nieco mniej optymistyczne niż dwa miesiące temu Prognozy na sezon 2013/14 (kukurydza) MRZ 939 mln t (+10,3% r/r) (31.05) USDA 963 mln t (+12,5% r/r) (12.06) Tallage (SG) 943 mln t (+10,5% r/r) (23.05) MRZ 945 mln t (+9,9% r/r) (30.08) USDA 957 mln t (+11,2% r/r) (12.09) Tallage (SG) 929 mln t (+8,1% r/r) (12.09) Najbardziej prawdopodobny SCENARIUSZ W ostatnim okresie, szczególnie na skutek doniesień ze Stanów Zjednoczonych, ale również UE, prognozy światowych zbiorów są korygowane w dół. Źródło: BGŻ na podstawie danych Talalge, USDA, MRZ, FAO 12
W ostatnich miesiącach sucho zrobiło się w obszarach produkcji kukurydzy i soi w USA Susza w Stanach Zjednoczonych prognozy z czerwca i stan faktyczny Prognoza z dnia 20.06.2013 Stan faktyczny na dzień 10.09.2013 USDA, BGŻ 13
Jednak prognozy światowych zbiorów soi wciąż są wysokie Światowe zbiory soi (mln t) i wskaźnik zapasy/zużycie (%) 300 zbiory wskaźnik zapasy/zużycie 30% 250 25% 200 20% 150 15% 100 10% Źródło: USDA 14
Oczekiwany duży wzrost produkcji pszenicy w UE, prognozy zapasów zmienne Szacunek na Prognoza na 2013/14 (mln t) 2012/13 14.08 12.09 Zmiana r/r Produkcja 125,5 134,2 135,5 8,0% Zużycie 112,6 114,7 114,7 1,9% Eksport netto 16,0 19,7 19,0 18,8% Zapasy końcowe 11,1 11,3 12,9 16,2% Wsp. zapasy/kons. 9,9% 9,6% 11,2% - W większości krajów oczekiwane są wyższe zbiory, w tym największy wzrost (bezwzględny) oczekiwany jest w Niemczech, Rumunii i Hiszpanii. Natomiast mniejsze zbiory w Wielkiej Brytanii. Przeciętne plony prognozowane na 5,82 t/ha, tj. +7,2% wobec 2012 r. Źródło: BGZ na podstawie Strategie grains (12.09.2013) 15
Oczekuje się wzrostu produkcji i niewielkiego wzrostu zapasów kukurydzy w UE Szacunek na Prognoza na 2013/14 (mln t, UE-28) 2012/13 14.08 12.09 Zmiana r/r Produkcja 57,7 65,7 64,0 +10,9% Zużycie 69,7 71,8 71,0 +1,9% Import netto 9,6 7,0 7,2-25,0% Zapasy końcowe 4,8 5,8 5,0 +4,2% Wsp. zapasy/kons. 6,9% 8,1% 7,0% - Największe (bezwzględne) wzrosty produkcji spodziewane są w Rumunii, na Węgrzech i we Włoszech. Przeciętne plony prognozowane na poziomie 6,69 t/ha - wyższym niż przed rokiem o 12%. Źródło: BGZ na podstawie Strategie grains (12.09.2013) 16
Sytuacja w Polsce 17
W ostatnich tygodniach cena pszenicy w Polsce była wyraźnie niższa niż średnio w UE Cena pszenicy konsumpcyjnej w Polsce na tle ceny w UE (średnia cena UE = 100) 125 120 115 110 105 100 95 90 85 II III IV V VI VIIVIIIIX X XI XII I II III IV V VIVIIVIIIIX X XIXII I II III IV V VI VIIVIIIIX X 2011 2012 2013 Cena pszenicy w Polsce w trakcie zbiorów spadła bardziej niż przeciętnie w UE. Na ten czynnik nałożyło się dodatkowo osłabienie złotego wobec euro. 18 Źródło: BGZ na podstawie danych KE (za MRiRW)
W minionym sezonie pszenica była przeciętnie o około 10-12% droższa niż kukurydza Ceny zakupu pszenicy i kukurydzy przez zakłady paszowe (zł/t) Relacja cen pszenicy paszowej i kukurydzy (cena kukurydzy = 1) 1100 1000 900 800 700 600 500 400 Pszenica Kukurydza 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 2010 2011 2012 2013 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Poziom zbiorów i jakość kukurydzy krajowej wciąż jest jeszcze sporą niewiadomą, dlatego ceny utrzymują się na wysokim poziomie. 19 Źródło: BGZ na podstawie danych MRiRW
W ostatnim okresie wyraźnie poprawiła się opłacalność produkcji trzody chlewnej Relacja cen żywca wieprzowego do cen pszenicy paszowej 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Na razie okres poprawy trwa jednak zbyt krótko aby wyciągać daleko idące wnioski dotyczące możliwego wzrostu pogłowia trzody chlewnej w przyszłym roku. 20 Źródło: BGZ na podstawie danych MRiRW
Szacunki polskiej produkcji pszenicy w sezonie 2013/14 Szacunki Tallage (Strategie grains) z 12.09.2013: Powierzchnia: 2,16 mln ha (wobec 2,08 mln ha; +3,8% r/r) Plony: 4,35 t/ha (wobec 4,20 t/ha; +3,6% r/r) Zbiory: 9,39 mln t (wobec 8,72 mln t; +7,7% r/r) W maju i czerwcu obniżono prognozę zbiorów (łącznie o 0,25 mln t wobec prognozy z kwietnia). W kolejnych miesiącach prognozy podnoszono (obecna o 0,27 mln t wyższa niż czerwcowa). Prognozy produkcji dla bliskich rynków w sezonie 2013/14 i porównanie z sezonem 2012/13: Czechy: 4,48 mln t wobec 3,43 mln t +1,05 mln t Słowacja: 1,62 mln t wobec 1,25 mln t +0,37 mln t Węgry: 4,97 mln t wobec 3,93 mln t +1,04 mln t Niemcy: 24,70 mln t wobec 22,35 mln t +2,35 mln t Źródło: BGŻ na podstawie danych Talalge, (23.05, 20.06, 12.09.2013) 21
Przewidywania dla polskiej produkcji kukurydzy w sezonie 2013/14 Prognozy Tallage (Strategie grains) z 12.09.2013: Powierzchnia: 0,52 mln ha (wobec 0,54 mln ha; -3,7% r/r) Plony: 6,89 t/ha (wobec 7,35 t/ha; -2,5% r/r) Zbiory: 3,56 mln t (wobec 4,00 mln t; -7,5% r/r) W czerwcu i maju podniesiono prognozy łącznie o 0,20 mln t. W stosunku do czerwca prognozę podniesiono nieznacznie łącznie o 0,09 mln t. Prognozy produkcji w sezonie 2013/14 i porównanie z sezonem 2012/13: Czechy: 0,96 mln t wobec 0,93 mln t +0,03 mln t Słowacja: 1,25 mln t wobec 1,17 mln t +0,08 mln t Węgry: 5,78 mln t wobec 4,74 mln t +1,04 mln t Niemcy: 4,75 mln t wobec 5,51 mln t -0,76 mln t W czerwcu +3,22 mln t Źródło: BGŻ na podstawie danych Talalge, (23.05,20.06 i 12.09.2013) 22
Podsumowanie Długoterminowe tło obecnej sytuacji na rynku to wciąż WYSOKIE i ZMIENNE ceny surowców rolnych na świecie Ceny ropy naftowej, susza w USA i niższe prognozy zbiorów kukurydzy i soi mogą w krótkim okresie działać w kierunku wzrostów cen Jednakże przeciętny poziom cen niewątpliwe będzie znacznie niższy niż w ubiegłym sezonie choć na razie mało prawdopodobne są spadki do poziomów z sezonów 2008/09 i 2009/10 Źródło: BGŻ 23
Dziękuję za uwagę michal.kolesnikow@bgz.pl Bank Gospodarki Żywnościowej Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, ul. Kasprzaka 10/16, kod pocztowy: 01-211, zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod nr KRS 0000011571. Numer identyfikacji podatkowej (NIP): 526-10-08-546. Kapitał zakładowy w wysokości 43 136 764 zł w całości wpłacony.
Informacje i zastrzeżenia prawne Bank Gospodarki Żywnościowej S.A. z siedzibą w Warszawie ( Bank BGŻ ) informuje, że niniejszy materiał ma charakter wyłącznie marketingowy i informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Zawarte w nim informacje nie mogą być traktowane także, jako usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. W szczególności niniejsza prezentacja nie stanowi rekomendacji dotyczącej kupna lub sprzedaży subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu określonych instrumentów finansowych albo powstrzymania się od zawarcia transakcji dotyczącej jakichkolwiek instrumentów finansowych, jak też rekomendacji dotyczącej wykonania lub powstrzymania się od wykonania uprawnień wynikających z określonego instrumentu finansowego do zakupu, sprzedaży, subskrypcji, wymiany, wykonania lub wykupu instrumentu finansowego. Przygotowując niniejszą prezentację Bank BGŻ nie spełnia roli zarządzającego portfelem ani doradcy inwestycyjnego jakiejkolwiek osoby, w tym w szczególności Otrzymującego prezentację. Jakiekolwiek treści, zawarte w niniejszej prezentacji i przekazywane Otrzymującemu prezentację przez Bank BGŻ w związku z zawieraniem lub wykonywaniem transakcji opisanych w prezentacji, nie mogą być traktowane przez Otrzymującego prezentację jako podstawa decyzji Otrzymującego prezentację dotycząca zawierania lub wykonywania transakcji opisanych w prezentacji. Odnośnie każdej pojedynczej transakcji, korzyści oraz przydatność transakcji dla Otrzymującego prezentację jest poddawana przez Otrzymującego prezentację ocenie dokonywanej niezależnie od Banku BGŻ, albo przez Otrzymującego prezentację samodzielnie albo przez niezależnych doradców Otrzymującego prezentację, w zakresie wszelkich aspektów transakcji, w tym aspektów prawnych, podatkowych, księgowych i finansowych. Każda transakcja dotycząca produktu przedstawionego w niniejszej prezentacji jest zawierana przez Otrzymującego prezentację wyłącznie na podstawie jego niezależnej oceny i na jego własne ryzyko. Bank BGŻ dołożył niezbędnych starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na kompetentnych źródłach. Przyjęte w przykładach ceny i kursy walutowe nie są kwotowaniami rzeczywistymi, bądź kalkulacjami finansowymi jakiegokolwiek uczestnika rynku finansowego i pieniężnego, ani nie odnoszą się do obecnej bądź przyszłej sytuacji Otrzymującego prezentację. Szczegółowe informacje dotyczące Banku BGŻ S.A. oraz usług inwestycyjnych świadczonych przez Bank BGŻ znajdują się na stronie internetowej www.bgz.pl 25