Mosty w dziejach Polski : w hołdzie twórcom polskich mostów / Jan Biliszczuk. Wrocław, 2017 Spis treści Przedsłowie 10 Od autora 12 Wstęp 15 Rozwój sztuki budowlanej i inżynierii lądowej 15 Rozwój inżynierii mostowej w Polsce 17 Rozdział 1. Mosty przedsłowiańskie i wczesnosłowiańskie 21 Most do grodziska w Biskupinie (738 r. p.n.e.) 22 Most do osiedla Bałtów na jeziorze Orzysz z I wieku p.n.e 23 Most do warownego grodu w Żydowie (937 r. n.e. -?) 23 Rozdział 2. Mosty w Polsce Piastów (lata 966-1399) 25 Mosty na Jeziorze Lednickim (963-1038) 26 Mosty łyżwowe w Polsce Piastowskiej 28 Most kamienny w Kamieńcu Podolskim (XIV wiek) 28 Most kamienny przez Młynówkę w Kłodzku (1390) 30 Mosty gotyckie w Reszlu z końca XIV wieku 34 Rozdział 3. Mosty w Polsce Jagiellonów (lata 1399-1569) 35 Most łyżwowy wykorzystany podczas wojny z Zakonem Krzyżackim (1409-1410) 36 Mosty wojskowe w XV, XVI i pierwszej połowie XVII wieku 40 Drewniany most przez Niemen w Grodnie (XV wiek) 41 Drewniany most przez Wisłę w Toruniu (1500-1877) 42 Mosty kamienne na Dolnym Śląsku w XVI wieku 44 Mosty Wrocławia w XVI wieku 47 Rozdział 4. Mosty w Rzeczpospolitej Obojga Narodów (lata 1586-1795) 49 Most Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki przez Wisłę w Warszawie (1573-1603) 50 Diabelski most w Czernej nad Doliną Eliaszówki (1691) 51 Łyżwowy most Ponińskiego (1775-1864) przez Wisłę w Warszawie 51
Most w ciągu ul. Agrykola w Warszawie (1780) 53 Mosty w prywatnych rezydencjach w końcu XVIII wieku 53 Murowany most kamienny na Prądniku Czerwonym w Krakowie (1785-1962) 54 Rozdział 5. Mosty powstałe w czasach rozbiorów (lata 1772-1918) 57 Most nad rzeką Białą pod Tarnowem (1780-1914) 58 Mosty żelazne na Śląsku, w Wielkopolsce i Małopolsce na przełomie XVIII i XIX wieku 62 Most przez Strzegomkę w Łażanach (1796-1945) 63 Kładka nad Fosą Parkową w Opatówku (1824) 64 Wiszący most nad Małą Panwią w Ozimku (1827) 68 Mosty łyżwowe na dolnej Wiśle w XIX wieku 70 Most kamienny w Kaliszu (1825) 70 Most przez Wieprz pod Kośminem (1841-1856) 71 Wiadukt Pancera w ciągu zjazdu do Wisły w Warszawie (1846-1944) 73 Mosty na pierwszych liniach kolejowych na Śląsku i terenach zaborów 75 Wielkie kamienne mosty kolejowe na Dolnym Śląsku 76 Stalowy most przez Wisłę w Tczewie (1857) 82 Most kolejowy w Grodnie w ciągu linii Warszawa-Petersburg (1862-1915) 86 Most Kierbedzia w Warszawie (1864-1944) 88 Most żelazny na Kanale Bernardyńskim w Kaliszu (1866-1945) 90 Wielkie drogowo-kolejowe mosty kratownicowe na dolnej Wiśle (1873,1879,1893) 91 Kolejowo-drogowy most przez Wisłę pod Cytadelą w Warszawie (1875) 94 Kratownica Ibjańskiego - powtarzalna konstrukcja mostów drogowych stosowana w Galicji w latach 1878-1900 98 Wiadukt nad doliną rzeki Oporzec w ciągu linii kolejowej Lwów-Stryj-Beskid (1887) 100 Mosty w Zaleszczykach (1887,1898) 101 Najstarsze w Polsce mosty żelbetowe - kładka na terenie Politechniki Lwowskiej (1894) i most w Drulitach nad Kanałem Elbląskim (1894) 108 Wielkie kamienne mosty kolejowe w Dolinie Prutu (1895) 109 Most przez Odrę w Ścinawie (1903) 116 Wiadukt w ciągu ulicy Karowej w Warszawie (1904) 118 Mosty Lutosławskiego w Lublinie (1908 i 1909) 121 Most drogowy przez Niemen w Grodnie (1909-1915) 122 Most Grunwaldzki przez Odrę we Wrocławiu (1910) 126 Most im. księcia Józefa Poniatowskiego na Wiśle w Warszawie (1914) 129 Rozdział 6. Mosty w II Rzeczypospolitej (lata 1918-1939) 135 Odbudowa mostów zniszczonych w czasie I wojny światowej 136 Kratownica Rechniewskiego - most przez Wisłę pod Szczucinem
(1925-1939) 138 Most na Bugu w Sławatyczach (1925-1939) 140 Pierwszy stalowy most spawany na świecie, na Słudwi pod Łowiczem (1929) 140 Most na Czeremoszu w Kutach (1930-1940) 145 Most przez Narew w Zegrzu (1931-2003) 147 Most im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie (1933) 149 Kolejowy łukowy most Średnicowy przez Wisłę w Warszawie (1933-1944) 151 Wiadukt kolejowy w Wiśle Głębcach (1933) 153 Kratownicowy most im. Ignacego Mościckiego przez Wisłę w Puławach (1934) 154 Most przez Dunajec w Krościenku (1934-2010) 159 Most przez Sołę na drodze Tresna-Czernichów (1936-1944) 162 Most przez Pilicę w Białobrzegach (1936) 164 Most im. Generała Tadeusza Buka przez Pilicę w Spale (1936) 165 Most im. Edwarda Śmigłego-Rydza przez Wisłę we Włocławku (1937) 168 Drogowo-kolejowy most przez Wisłę w Płocku (1938) 171 Rozdział 7. Mosty zbudowane w czasie II wojny światowej (lata 1939-1945) 179 Wiadukty autostradowe zbudowane przed rokiem 1945 180 Most z betonu sprężonego w ciągu autostrady A4 nad Nysą Kłodzką w Sarnach Wielkich (1942) 182 Most przez Wisłę w Knybawie (1942) 184 Rozdział 8. Mosty z czasów powojennych i okresu PRL (lata 1944-1989) 189 Odbudowa i budowa infrastruktury komunikacyjnej po II wojnie światowej (po roku 1945) 190 Most Śląsko-Dąbrowski przez Wisłę w Warszawie (1949) 190 Wiadukt drogowy nad torami PKP w ciągu ulicy Janka Wiśniewskiego w Gdyni (1950) 194 Wdrożenie betonu sprężonego w polskim mostownictwie (1953-1975) 194 Most przez Noteć w Santoku (1958) 198 Drogowy most z betonu sprężonego przez Narew w Łomży (1958) 199 Pierwsze polskie mosty wantowe (1959) 200 Most Pokoju przez Odrę we Wrocławiu (1959) 204 Most Cłowy przez Regalicę w Szczecinie (1960-2016) 206 Most o ustroju Nielsena nad Sołą w Kobiernicach (1961) 209 Żelbetowy wieloprzęsłowy most kolejowy wykonany z użyciem zbrojenia samonośnego (1961) 211 Most przez Wisłę w Chełmnie (1963) 213 Wdrożenie wspornikowych metod budowy mostów z betonu sprężonego (1963,1969) 216 Łukowy most przez Odrę w Opolu (1964) 219
Most drogowy przez Wartę w Świerkocinie (1964) 220 Most drogowy przez Wilczy Jar koło Tresnej (1964) 221 Most przez Wisłę w Annopolu (1967) 222 Most o stalowej konstrukcji powłokowej przez Wisłę w Krakowie (1970) 226 Most im. Jana Stacha w Znamirowicach (1971) 228 Most Przemysława I nad Wartą w Poznaniu (1973) 229 Drogowy most przez Wisłę w Kieżmarku (1973) 232 Kładka dla pieszych nad Trasą Łazienkowską w Warszawie (1973) 234 Most Łazienkowski przez Wisłę w Warszawie (1974) 235 Kładki z drewna klejonego nad Drwęcą w Brodnicy (1975) 238 Most im. gen. Stefana Grota-Roweckiego w Warszawie (1981) 239 Estakada w ciągu obwodnicy Kłodzka (1984) 241 Wdrożenie metody nasuwania podłużnego do budowy mostów z betonu sprężonego (1987,1991) 243 Rozdział 9. Mosty III Rzeczpospolitej (po roku 1989) 249 Most drogowy im. Obrońców Modlina 1939 przez Wisłę w Zakroczymiu (1990) 250 Konstrukcje mostowe z rur stalowych (1993) 251 Drogowy most nad Bugiem w Broku (1995) 252 Most graniczny przez Odrę w Świecku (1995) 255 Most im. gen. Madalińskiego przez Narew w Ostrołęce (1995) 257 Mosty stalowe w ciągu Trasy Zamkowej w Szczecinie (1996) 260 Most na Wiśle w ciągu autostrady A1 koło Torunia (1998) 263 Stalowy most przez Wisłę w Wyszogrodzie (1999) 265 Kładka na Bystrzycy we Wrocławiu Leśnicy (1999) 268 Most na Odrze w ciągu obwodnicy Opola (1999) 269 Most Świętokrzyski w Warszawie (2000) 270 Kładki dla pieszych nad autostradami i drogami ekspresowymi (2000,2004) 272 Wiadukty typu landmark"(2000,2006, 2008, 2011, 2012) 274 Most III Tysiąclecia im. Jana Pawła II w Gdańsku (2001) 279 Prefabrykowane przęsła łukowe dla mostów o średnich rozpiętościach (2001) 281 Most Kotlarski przez Wisłę w Krakowie (2001) 282 Estakada Gądowska we Wrocławiu (2002) 283 Most Siekierkowski przez Wisłę w Warszawie (2002) 287 Most Zamkowy nad Wisłokiem w Rzeszowie (2002) 289 Most na Dziwnie w ciągu obwodnicy Wolina (2003) 291 Kładka Słodowa na Odrze we Wrocławiu (2003) 291 Zakrzywiony w planie most przez dolinę Komeszniczanki w ciągu drogi S69 w Milówce (2003) 294 Most Milenijny (Tysiąclecia) na Odrze w ciągu Obwodnicy Śródmiejskiej we Wrocławiu (2004) 297 Most im. Solidarności przez Wisłę w Płocku (2005) 299
Most na Nysie Kłodzkiej w Skorogoszczy (2006) 303 Podwieszona kładka dla pieszych z drewna klejonego w Sromowcach Niżnych (2006) 305 Most przez Wartę w Koninie - pierwszy most typu extradosed w Polsce (2007) 309 Przęsła o łukach sierpowych (2008,2013) 311 Kładki nad DK61 w Jadwisinie (2008) 313 Kładka dla pieszych w Gądkach k. Kórnika (2008) 314 Most im. Jana Pawła II na Wiśle w Puławach (2008) 316 Kładka w pobliżu kompleksu rekreacyjnego Malta w Poznaniu (2009) 318 Obiekty z drewna klejonego - dalsze realizacje (2009,2015) 318 Wiadukt nad torami PKP w ciągu ulicy Reymonta w Opolu (2010) 320 Kładka Ojca Bernatka na Wiśle w Krakowie (2010) 322 Estakady z betonu sprężonego w ciągu Autostradowej Obwodnicy Wrocławia (2011) 325 Przejście dla zwierząt nad łącznikiem A8 - Długołęka (2011) 327 Most Rędziński na Odrze we Wrocławiu (2011) 330 Autostradowy most przez Wisłę pod Grudziądzem (2011) 336 Pierwsza w Polsce kładka wstęgowa w miejscowości Lubień (2012) 338 Most im. Marii Skłodowskiej-Curie przez Wisłę w Warszawie (2012) 339 Wiadukt w ciągu Trasy Słowackiego w Gdańsku (2012) 340 Most przez Wisłę w Kwidzynie (2013) 341 Most przez rzekę San w ciągu autostrady A4 (2013) 345 Most im. gen. Elżbiety Zawackiej w Toruniu (2013) 347 Wiadukt kolejowy w ciągu Pomorskiej Kolei Metropolitalnej nad ulicą Słowackiego w Gdańsku (2014) 353 Estakada tramwajowa w ciągu linii KST w Krakowie (2015) 354 Most przez Wisłę w miejscowości Kamień (2015) 354 Mosty z materiałów kompozytowych (2015) 357 Most im. Tadeusza Mazowieckiego przez Wisłok w Rzeszowie (2015) 359 Most przez Wisłę w ciągu Trasy Nowohuckiej - S7 w Krakowie (2017) 359 Mosty hybrydowe stalowo-betonowe (przełom XX i XXI wieku) 361 Most na drodze krajowej DK16 w ciągu obwodnicy Ostródy (2017) 364 Most łukowy w ciągu drogi ekspresowej S7 przez Kanał Pauzeński koło Ostródy (2017) 364 Rozdział 10. Bilans 371 Literatura 387 oprac. BPK