Kilka rad o tym co i jak fotografować w Górnośląskim Przedsiębiorstwie Wodociągów? - poradnik dla uczestników konkursu fotograficznego pt Woda nasz śląski skarb Opracował: Zbigniew Sawicz, znany śląski fotografik i dokumentalista, od 40 lat związany z Katowicami. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Jego fotografie znajdują się min. w zbiorach Muzeum Śląskiego i Śląskiej Kolekcji Fotografii Artystycznej ZPAF. W swoim dorobku twórczym ma udział w kilkudziesięciu wystawach krajowych i zagranicznych, wystawy indywidualne, publikacje w prasie (m.in. Ekran, Panorama, Śląsk ), publikacjach książkowych i licznych wydawnictwach albumowych. Słowo wstępu Nie jest łatwo w krótkiej formie przekazać kompendium warsztatu fotografa tym bardziej, że dziś każdy dysponuje lepszym czy gorszym aparatem fotograficznym i niemal każdy uważa, że potrafi robić dobre zdjęcia. Nie mniej, postaram się przekazać kilka podstawowych rad i wskazówek dla tych, którzy zachęceni konkursem fotograficznym ogłoszonym przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów udadzą się zwiedzać i fotografować miejsca związane z przygotowaniem wody, którą wszyscy pijemy. Dla fotografa zawodowo, czy nawet hobbystycznie biorącego aparat do ręki, to arcyciekawe zadanie. Zdecydowana większość ludzi codziennie wielokrotnie odkręcając kran nie zastanawia się jaką drogę musi przebyć woda i jak być przygotowywana aby nadawała się do picia. Zdobycie i pokazanie na zdjęciu tej wiedzy to właśnie zadanie dla uczestników tego konkursu. Dlatego poniżej kilka rad o tym jak zrobić udaną fotografię i uniknąć podstawowych błędów. Piszę to zdanie choć wiem, że wielu, zwłaszcza młodych adeptów fotografii, uważa, że każdy powinien fotografować jak umie, nawet celowo łamiąc wszelkie zasady i kanony według swojej własnej wizji. Studenci szkół artystycznych często mówią mi,że gdyby Picasso lub inni awangardowi artyści przestrzegali żelaznych zasad ówczesnego malarstwa, czy innych form twórczości to by w ogóle nie zaistnieli. To prawda. Ale zgódźmy się, że aby łamać zasady i eksperymentować warto najpierw poznać podstawowe reguły choćby po to, żeby wiedzieć, że eksperymentujemy a nie powtarzamy czyjeś błędy. Dlatego warto wiedzieć, że Jeśli staniesz przed którymś z obiektów Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów z zamiarem sfotografowania go to : Punkt 1.Nie spiesz się. Punkt 2. Zastanów się co i po co fotografujesz? Punkt 3. Wiedz, że od ciebie zależy jak to pokażesz. str. 1
Punkt 4. Na zdjęcie musisz mieć dobry pomysł, Pomyśl, jak będzie wyglądać gotowa fotografia. Obejrzyj zdjęcie przed jego zrobieniem na tzw. podglądzie w aparacie i wtedy zdecyduj, czy lepszy będzie kadr pionowy, czy może poziomy. Staraj się, by w kadrze nie było za dużo nieba i ziemi, no chyba, że jest to merytorycznie uzasadnione. Punkt 5. Ważna jest kompozycja zdjęcia. Początkujący najczęściej robią zdjęcia w tzw. centralnym kadrze. Wtedy fotografowany obiekt jest jest umieszczony centralnie, przez co kompozycja staje się mało ciekawa i dynamiczna. Punkt 6. Zastosuj zasadę trójpodziału kadru. To prosta ale podstawowa zasada, która mówi o tym, aby horyzont na zdjęciu nie przechodził idealnie przez środek zdjęcia, a przecinał go w 1/3 lub 2/3 wysokości. Trójpodział wyznacza cztery "mocne punkty" kadru, leżące na zbiegu czterech linii (dwóch poziomych i dwóch pionowych) dzielących zdjęcie na dziewięć równych prostokątów. Decydując się na umieszczenie obiektu w jednym z "mocnych punktów", otrzymasz o wiele ciekawszy kadr. Warto tam lokować najbardziej istotne elementy zdjęcia, np. ludzkie twarze. Na liniach poziomych tworzących mocne punkty" staraj się umieszczać linie horyzontu, a na pionowych drzewa czy linie ścian. Punkt 7. Fotografując osobę warto zwrócić, uwagę na to, w którą stronę spogląda. Właśnie po tej stronie zostaw więcej miejsca. Punkt 8. Zastanów się nad perspektywą Nie bój się robić zdjęcia w nietypowych pozycjach. Masz do wyboru perspektywę ptasią (zdjęcie zrobione z góry), żabią (zdjęcie zrobione z dołu) i normalną (zdjęcie wykonane z poziomu twarzy fotografującego. Przed zrobieniem zdjęcia obiektowi, poszukaj wpierw ciekawego punktu widzenia, na przykład obchodząc go wokół. Punkt 9. Z umiarem korzystaj z zoomu! (obiektyw bliżej-dalej ). Lepszy efekt uzyska się podchodząc do obiektu z bliska. Nie tracisz wtedy jasności obiektywu i możesz zbędne elementy wyeliminować z kadru. np. jeśli robisz portret, możesz podejść bliżej, bo interesuje Cię twarz, a nie to, co jest w tle. Podobnie jest z fotografowaniem detali technicznych. Punkt 10. Jeśli fotografujesz krajobraz lub wykonujesz zdjęcia nocne- użyj statywu lub wykorzystaj np. murek albo postaw aparat w trakcie ekspozycji na czymś stałymi. To pozwoli ci otrzymać ostrzejsze zdjęcie. Punkt 11. Nie szukaj wzrokiem tylko osób i budynków. Cień dziecka, odbicie budynku w kałuży mogą o twoich wakacjach powiedzieć więcej. Punkt 12. Zwróć uwagę, skąd pochodzi główne źródło światła, zlokalizuj je i użyj do swoich potrzeb. To ono tworzy obraz, decyduje o świetle i cieniu na zdjęciu. Spraw, by było Twoim sprzymierzeńcem. Nie rób zdjęcia pod słońce, gdyż postacie będą zaciemnione. Gdy jednak to robisz, doświetl takie zdjęcie lampą błyskową Punkt 13. Gdy nie ma takiej konieczności, dla bardziej ambitnego zdjęcia, lepiej nie korzystaj z wbudowanej w aparacie lampy błyskowej. Lampa taka nie zawsze daje korzystne str. 2
oświetlenie. Jeśli nie trzeba nie używaj jej jako głównego źródła światła, a raczej jako światło dopełniające, np. przy fotografowaniu pod światło w pełnym słońcu. Punkt 14. Jeśli jest taka potrzeba, używaj wyższej czułości, zmieniając wartość ISO w ustawieniach aparatu. Zasadą jest używanie możliwie najniższego ISO (np. 100 lub 200), dzięki czemu mamy małe ziarno i lepszy kontrast. Natomiast w trudniejszych warunkach oświetleniowych używaj wyższych ustawień. Wyższe czułości ISO i krótszy czas otwarcia migawki pozwalają także lepiej uchwycić poruszający się obiekt. Punkt 15. Jeśli zechcesz pokazać na zdjęciu płynącą wodę wiedz, że im bardziej czas naświetlania będzie się różnił od tego, jak postrzega płynącą wodę człowiek tym bardziej końcowy efekt wyda się niezwykły i wart pokazania. Zapewnienie odpowiednio długiego czasu naświetlania spowoduje, że woda uwieczniona będzie w postaci mniej lub bardziej rozmytej. Punkt 16. Jeśli zdecydujesz się na profesjonalne fotografowanie płynącej wody pamiętaj, że będziesz musiał użyć mocnej lampy błyskowej, statyw, najlepiej taki, którego nogi bez obaw będzie można zanurzyć w płynącej wodzie. Jakimś ekwiwalentem statywu może być ustawienie aparatu na przybrzeżnym kamieniu, zestaw neutralnych szarych filtrów, zwłaszcza jeśli zamierzamy fotografować z przysłoną otwartą w celu uzyskania małej głębi ostrości. str. 3
Przykłady: Fotografie wodospadów to klasyka wykorzystania efektu płynącej wody, rozmytej przy dłuższych czasach naświetlania. To zdjęcie naświetlano aż 4 s (przysłona f/29). Fot. B. Mrożewski str. 4
Leśny krajobraz dobrze prezentuje się z motywem płynącego, rozmytego strumienia na pierwszym planie. Przysłona ustawiona została na f/22, aby wszystkie elementy kadru były ostro odwzorowane, czas naświetlania - 1/4 s. Fot. B. Mrożewski Punkt 17. Fotografując skomplikowane techniczne obiekty lub instalacje rur odnajdź w nim odblaski tworzące wzory, kształty, inne faktury miłe dla oka. Wtedy twoje zdjęcie będzie czymś ciekawszym i ambitniejszym niż rysunek techniczny. Punkt 18. Pamiętaj, że nawet brzydkie lub z pozoru nieciekawe obiekty techniczne można uczynić interesującymi, a nawet pięknymi wtedy, gdy fotografując dostrzeżesz w nich to, czego inni nie zauważają. Punkt 19. Staraj się w swojej fotografii zatrzymać czas i pokazać obiekt innym tak jak go widzisz tylko Ty- oryginalnie oraz tu i teraz. Niech w twoim zdjęciu obiektu lub przyrody widoczne będzie twoje autorskie spojrzenie. W Poradniku wykorzystano opinie i rady fotografików: Michała Korta, Georga Bara, Jakuba Gładkowskiego, Ryszarda Ryczkowskiego oraz Jakuba Kaźmierczyka i Tomasza Kulasa.. str. 5