Spotkanie sieciujące dla animatorów oraz pracowników odpowiedzialnych za koordynowanie działań partnerskich Bałto w, 8-9 listopada 2017 r. Spotkanie było zorganizowane w ramach projektu Forum Aktywności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES), finansowanego ze środków EFS w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój. Stronę organizacyjną zapewniła Fundacja Fundusz Współpracy (FFW), natomiast ekspertów i moderatorów Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (FAOW). W spotkaniu udział wzięło ok 50 osób (pracownicy OWES - animatorzy oraz przedstawiciele kilku Lokalnych Grup Działania [LGD] z terenu kraju. Spotkanie było moderowane przez Dariusza Majaka oraz Zenona Lewandowskiego. Program spotkania przewidywał następujące elementy: Dzień 1, Środa 8 listopada 10:00-11.00 Rejestracja 11.00-11.30 Przywitanie 11:30-12:00 Sesja plenarna Wystąpienie przedstawiciela Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Rola podejścia LEADER we wspieraniu ekonomii społecznej. 12:00-13:30 - Dyskusja moderowana / warsztat jak skorzystać z doświadczeń. Doświadczenia i korzyści ze współpracy w sieci. Prezentacje poparte dyskusją moderowaną: jak tworzyć sieć? Jak ją budować i utrzymać? Animatorzy sieciowania czy lokalni liderzy procesu? Korzyści z sieciowania motorem sieciującym podmioty? Sieć to wzajemna korzyść? Działania sieciujące prowadzone w sieciach. Prezentacja: Świętokrzyska sieć LGD Prezentacja sieci ROEFS: Akademia Rozwoju Lokalnego 13:30-14:30 - Obiad 14:30-16:00 Warsztaty - zamiennie w 2 grupach Warsztat 1 - Aktywizacja społeczności lokalnej. Jakich narzędzi i metod pracy używać w kontekście włączenia do współpracy na rzecz ekonomii społecznej, społeczności lokalnych, JST oraz biznesu? Warsztat 2 - Wymiana doświadczeń OWES-LGD. Wykorzystywanie lokalnych przewag konkurencyjnych przy udziale instrumentów ekonomii społecznej z wykorzystaniem współpracy Lokalnych Grup Działania i OWES. 17:30-18:00 - Podsumowanie obu warsztatów 18:00 - Kolacja
DZIEŃ 2, Czwartek 9 listopada 8.30 10.30 Open Space - Innowacyjne rozwiązania w kontekście animacji Krótkie wystąpienia - nowe możliwości pobudzania aktywności lokalnej: - ekonomia społeczna w kontekście rewitalizacji - innowacyjne metody pracy animatora: ekomuzeum oraz questing oraz inne wystąpienia uczestników, chętnych do prezentacji dobrych praktyk. 10:30-10:45 Przerwa kawowa 10.45 13.15 Quest w powiązaniu z wizytą studyjną w przedsiębiorstwie społecznym 13.15 13.45 Sesja podsumowująca spotkanie 14:00 - Obiad Realizacja Programu Dzień 1, Środa, 8 listopada 10:00-11.00 Rejestracja 11.00-11.30 Przywitanie Po przybyciu i rejestracji uczestników nastąpiło oficjalne otwarcie spotkania przez przedstawiciela Funduszu Współpracy p. Jolantę Kalinowską, która przedstawiła cele projektu sieciowania i planowane dalsze działania w jego ramach. Moderatorzy przedstawili formułę spotkania animatorów i jego program. W tym punkcie wyjaśniono także główną ideę spotkania polegającą na udziale przedstawicieli LGD jako potencjalnych partnerów OWES w terenie i wykorzystaniu doświadczenia LGD w budowaniu sieci. Dla ułatwienia budowania efektywnych kontaktów moderatorzy zaproponowali, aby uczestnicy opuścili swoje miejsca przy stołach i przywitali się wg formuły każdy z każdym krótko się przedstawiając. Pozwoliło to na stworzenie atmosfery sprzyjającej późniejszym dyskusjom na forum i indywidualnym rozmowom nt. praktycznej współpracy w ramach sieci. 11:30-12:00 Sesja plenarna Wystąpienie przedstawiciela Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Rola podejścia LEADER we wspieraniu ekonomii społecznej. Prezentację przedstawiła p. Sylwia Staniuk, przedstawiciel MRiRW. Jej wystąpienie zostało uzupełnione o krótkie wystąpienia obecnych na sali przedstawicieli LGD. Wystąpienie przedstawiciela MRiRW, jako instytucji realizującej PROW 2014-2020 zawierało poza ogólnymi informacjami na temat tego Programu, konkretne propozycje obszarów współpracy pomiędzy LGD a OWES. W szczególności dotyczy to możliwości tworzenia spółdzielni socjalnych przez LGD, wykorzystania inkubatorów przetwórstwa spożywczego w ramach funkcjonowania PES oraz udziału w tzw. projektach współpracy realizowanych przez LGD. Ilustracją możliwości współpracy z LGD były przykłady działań zaprezentowane przez uczestników spotkania reprezentujących LGD-y. LGD Mazurskie Morze celem działań jest wspieranie sektora ekonomii społecznej poprzez łączenie zasobów i środków z różnych programów (spółdzielnia socjalna z udziałem LGD zakres działania to usługi turystyczne). LGD Światowid aktywnie wspiera ekonomię społeczną, działalność na tym polu została zapisana w Lokalnej Strategii Rozwoju [LSR] obecnie LGD prowadzi 3 spółdzielnie socjalne. W tej części spotkania krótkie informacje przedstawiły też następujące LGD:
Zielony Pierścień, Zielone Bieszczady, Korona Sądecka, Warmiński Zakątek. W dyskusji poruszano także problem ograniczeń w dostępności środków LGD na wspieranie ekonomii społecznej w sytuacji, kiedy tego rodzaju aktywności nie zostały wprost zapisane w LSR. Wyjaśnienia przedstawiciela MRiRW oraz przedstawicieli LGD sugerowały, że co prawda zmiana strategii LGD raczej nie jest obecnie możliwa, ale zbieżność programowa w tym zakresie jest na tyle obszerna, że zapisy większości LSR umożliwiają wspieranie przez LGD podmiotów ekonomii społecznej. W ramach dyskusji uczestnicy sformułowali ogólny wniosek sprowadzający się do stwierdzenia, że są możliwe do zagospodarowania pola współpracy pomiędzy OWES a LGDi istnieją już w tym zakresie dobre przykłady. 12:00-13:30 - Dyskusja moderowana / warsztat jak skorzystać z doświadczeń. Doświadczenia i korzyści ze współpracy w sieci. Prezentacje poparte dyskusją moderowaną: jak tworzyć sieć? Jak ją budować i utrzymać? Animatorzy sieciowania czy lokalni liderzy procesu? Korzyści z sieciowania motorem sieciującym podmioty? Sieć to wzajemna korzyść? Działania sieciujące prowadzone w sieciach. Prezentacja: Świętokrzyska sieć LGD W tej części informację na temat powstawania, funkcjonowania i planów rozwoju Świętokrzyskiej Sieci LGD przedstawił p. Witold Kowal. Początki tworzenia sieci LGD miały miejsce w roku 2008, kiedy powstał inkubator organizacji III sektora, oraz zawarto porozumienie o współpracy pomiędzy LGD-ami. Kolejnym etapem była realizacja projektu finansowanego w ramach POKL dotyczącego sieciowania. W ramach projektu przeprowadzono m.in. szkolenia, wyjazdy studyjne i utworzono sekretariat Porozumienia LGD. Wspólne działania sieci to stworzenie jednolitego systemu oceny wniosków dla członków Porozumienia, szkolenia personelu LGD. Stworzono także warunki do poznania się pracowników poszczególnych LGD, co umożliwiło bezpośrednią roboczą współpracę biur LGD.
W 2014 roku powstała formalna sieć w postaci związku stowarzyszeń. Umożliwiło to podjęcie takich wspólnych przedsięwzięć jak zlecenie badań ewaluacyjnych dla wszystkich LGD i udział w targach AgroTrawel 2016. Inne wspólne działania to szkolenia (zamówienia publiczne, ochrona danych osobowych), wyjazdy studyjne, ubezpieczenie pracowników i członków zarządów LGD od odpowiedzialności cywilnej, opracowanie wspólnych procedur funkcjonowania LGD, wspólny projekt finansowany ze środków świętokrzyskiego RPO dotyczący rozwoju działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Plany rozwoju współpracy w ramach sieci obejmują takie obszary jak: procedury biurokratyczne, księgowość, ewaluacja, szkolenia, wyjazdy studyjne, promocja. Prezentacja sieci ROEFS: Akademia Rozwoju Lokalnego Pan Jacek Gralczyk przestawił funkcjonowanie sieci znanej pod nazwą Akademia Rozwoju Lokalnego [ARL]. Powstała ona na pół roku przed planowaną likwidacją Regionalnych Ośrodków Ekonomii Społecznej. Grupa osób zaangażowanych w pracach ROEWS, liderów i autorytetów, w ramach oddolnej inicjatywy, utworzyła forum dyskusyjne. Forum funkcjonowało jako sieć poprzez zorganizowanie cyklu spotkań w poszczególnych ROEWS. Przedmiotem spotkań było zaprezentowanie specyfiki i metodyki pracy w ośrodkach. Efektem tych spotkań były praktyczne wnioski dla pracy animacyjnej m.in. w obszarze ekonomii społecznej. Akademia Rozwoju Lokalnego wypracowywała i upowszechniała wiedzę w tym obszarze. Ważnym polem aktywności było uwspólnianie poglądów i modelowanie rozwiązań w kontakcie z instytucjami centralnymi. Jednak wg p. Jacka Gralczyka głównym dorobkiem ARL były relacje osób i organizacji uczestniczących w jej pracach. Na koniec swojego wystąpienia p. Gralczyk sformułował szereg rekomendacji dla tworzonej sieci OWES: Powinna to być sieć relacji a nie sieć konkretnych rozwiązań relacje pozwolą ustanowić fundament dla praktyki funkcjonowania sieci. Na spotkaniach sieciujących moderatorzy powinni dawać przestrzeń dla aktywności uczestników. Uczestnicy powinni mieć prawo do eksperymentu intelektualnego i dekonstrukcji. Idea otwartego dostępu do sieci dorobek dostępny dla wszystkich. Platforma komunikacji raczej poprzez sieci społecznościowe. Ważne aspekty to: partycypacja i odpowiedzialność za pracę w sieci, zarządzanie a komunikacja w sieci. 13:30-14:30 przerwa obiadowa 14:30-16:00 Warsztaty (zamiennie w 2 grupach) Uczestnicy spotkania zostali podzieleni na dwie grupy warsztatowe pracujące równolegle. Po udziale w warsztacie 1 uczestnicy przechodzili do sali gdzie realizowano warsztat 2.
Warsztat 1 - Aktywizacja społeczności lokalnej. Jakich narzędzi i metod pracy używać w kontekście włączenia do współpracy na rzecz ekonomii społecznej, społeczności lokalnych, JST oraz biznesu? Warsztat 1 został poprowadzony przez p. Stanisława Baskę z Fundacji Fundusz Lokalny SMK. Przedmiotem prezentacji wstępnej było studium przypadku animowania metodą dobra wspólnego. Dotyczyło to projektu Wisłą za pan brat. zrealizowanego przez Fundację Fundusz Lokalny SMK. Model zintegrowanej animacji społecznej obejmuje takie elementy jak: diagnoza potrzeb, tworzenie i rozwój zespołu animatorów oraz osób wspierających animację (kapitał ludzki i kompetencji), mapowanie społeczności i zasobów (kapitał wiedzy i materialny), budowa relacji społecznych (kapitał społeczny), realizacja projektu animacyjnego (z wykorzystaniem różnych przestrzeni), ewaluacja. Podczas omawiania zwrócono uwagę na to, że w procesie animacji i poszukiwania pola współpracy należy brać pod uwagę takie czynniki jak osoby, korzyści i wartości. Ważne, aby dostrzec korzyści dla osoby, dla instytucji, dla społeczności oraz zwrócić uwagę na takie aspekty jak wiarygodność animatora i trwałość projektu dla wspieranej grupy. W trakcie dyskusji poruszano takie problemy jak problem wyboru obiektu animacji czy wchodzić na obszar białych plam czy na teren gdzie panuje sprzyjający klimat dla inicjatyw? Warsztat 2 - Wymiana doświadczeń OWES-LGD. Wykorzystywanie lokalnych przewag konkurencyjnych przy udziale instrumentów ekonomii społecznej z wykorzystaniem współpracy Lokalnych Grup Działania i OWES. Warsztat został poprowadzony przez p. Katarzynę Jórga ze Stowarzyszenia Światowid działającego jako LGD na terenie woj. wielkopolskiego. Po przedstawieniu ogólnych informacji nt. metody LEADER i zasad funkcjonowania lokalnych grup działania, zostały zdefiniowane obszary wspólne dla LGD i OWES: 1. Obejmują swoim działaniem niemal cała Polskę, ale zawsze działają lokalnie są bliżej ludzi.
2. Ekonomia społeczna jest odpowiedzią na realizację zasad Leadera (zintegrowanie, decentralizacja, oddolność, innowacyjność). 3. W naturalny sposób LGD łączą ze sobą sektory oraz przedstawicieli lokalnych graczy w rozwiazywaniu problemów społeczno-gospodarczo-infrastrukturalnych na zamkniętym obszarze interwencji co sprzyja tworzeniu PES. 4. LGD zaczną poszukiwać nowych kierunków swej działalności w związku z kurczeniem się środków na LEADERA. Doświadczenia w zakresie współpracy LGD Światowid z OWES obejmują takie aspekty jak: Szansę do rozwiązywania problemów zawartych w strategii LGD, czyli: niskie kompetencje osób bezrobotnych, duża liczba osób opuszczających jednostki wsparcia: dom dziecka, OHP, ośrodki szkolno-wychowawcze, poprawczak, więzienie; Szansę na wykorzystanie potencjałów biznesu i jst gotowych do współpracy oraz społeczną aktywność mieszkańców; Uniezależnienie się stowarzyszenia od wpływów lokalnych, finansowych i politycznych, ale też budowanie wspólnych celów; Kreowanie społecznej gospodarności jako pracy u podstaw i powrotu do wielkopolskiej pracy organicznej; Łączenie partnerów prawnych w działania pro społeczne i ekonomicznie odpowiedzialne połączone z zatrudnieniem osób wykluczonych; W przypadku LGD Światowid OWES udzielił pomocy w następujących obszarach: Wsparcie prawne dokumenty rejestrowe, przygotowywanie zapytań ofertowych, klauzule społeczne; Wsparcie ekonomiczno- organizacyjne zarówno na poziomie składania wniosku jak i rozliczania i zarządzania; Wsparcie promocyjne budowanie wizerunku (strona internetowa), ale też ciągłe ocieplanie wizerunku spółdzielni w odbiorze społecznym. W efekcie tej współpracy, w kwietniu 2016 powołano trzy spółdzielnie socjalne. Założycielami są: Gmina Czerniejewo, Niechanowo, Orchowo, Trzemeszno, Witkowo oraz Stowarzyszenie Światowid. Na bazie wstępnej prezentacji, w trakcie dyskusji uczestnicy warsztatów sformułowali własne wnioski dotyczące współpracy OWES i LGD. Grupa I: Korzyści ze współpracy OWES-LGD: 1. Komplementarność potencjału: LGD - teren i środki inwestycyjne, OWES wiedza o PES i potencjał animacyjny; 2. Podobne cele; 3. Otwartość metody działania;
4. Wspólna promocja idei PES; 5. LGD dobre relacje z samorządami; 6. LSR wskazują obszary inwestycji na swoim terenie. 7. OWES ma Instrumenty animacyjne Zagrożenia i bariery: 1. LGD-y w większości są zdominowane przez jednostki samorządu terytorialnego, a OWES-y przez organizacje pozarządowe. 2. Obawa przed ekonomizacją rozpoczynaniem działalności gospodarczej. 3. Myślenie wskaźnikami. 4. Brak wiedzy o sobie LGD-OWES. 5. Niezrozumienie instytucji kontrolujących LGD i OWES co do przenikania się działań. 6. Brak poczucia trwałości dla instytucji LGD i OWES w perspektywie kilku lat. Sens powołania sieci współpracy OWES LGD: 1. Wzajemne poznanie się OWES-LGD. 2. Poznanie się ludzi a nie instytucji regionalnie! 3. Analiza wzajemna potencjału poszukiwanie wspólnych korzyści. 4. Analiza komplementarności wskaźników dla OWES i LGD. Grupa II Korzyści ze współpracy OWES-LGD: 1. Środki z projektów współpracy sposobem na tworzenie OWES; 2. Środki na współprace zaimplementować w Ministerstwie Rodziny na OWES; 3. Możliwość przenikania potencjałów;
4. Możliwość wspólnego tworzenia nowych miejsc pracy; 5. Współpracując mamy możliwość realizacji programu; 6. Wspólne zagrożenia. Bariery: 1. Relacje; 2. Brak wiedzy; 3. Rywalizacja. 17:30-18:00 - Podsumowanie obu warsztatów W trakcie podsumowania warsztatów zaprezentowano efekty prac warsztatowych (2 warsztaty tematyczne dla 2 grup). W trakcie omawiania dyskusji podczas sesji warsztatowych zwrócono uwagę na różne aspekty współpracy pomiędzy LGD a OWES, które wymagają bardziej szczegółowego rozpatrzenia. Są to m.in. takie problemy jak: angażowanie przedsiębiorców lokalnych dla zaangażowania społecznego, możliwość uzyskania wsparcia z LGD w trakcie wdrażania LSR, zapewnienie zbytu na usługi sp-ni u lokalnych przedsiębiorców i instytucji samorządowych jako metoda zapewnienia trwałości PS, możliwości wykorzystania potencjału jaki dają tworzone inkubatory przetwórstwa społecznego. W odniesieniu do analizy przypadku metodą animacji dobra wspólnego podkreślono znaczenie budowania płaszczyzny porozumienia jako kluczowego czynnika sukcesu. 18:00 - Kolacja DZIEŃ 2, Czwartek, 9 listopada 8.30 10.30 Open Space - Innowacyjne rozwiązania w kontekście animacji W tej części zaprezentowano różnego rodzaju aspekty dotyczące rozwoju ekonomii społecznej jak i nawiązywania współpracy. Wystąpienie, p. Jolanty Woźnickiej z Łodzi dotyczyło ekonomii społecznej w kontekście rewitalizacji. Istnieje możliwość udziału PES w programach rewitalizacyjnych realizowanych przez samorządy. Możliwe są takie formy jak zlecenie usług lub udział w partnerstwie publiczno-prywatnym. Warunkiem jest prowadzenie działań na obszarze uznanym za obszar zdegradowany, na którym występują problemy społeczne. Konieczna jest bezpośrednia współpraca z interesariuszami programów rewitalizacyjnych. Pan Krzysztof Szustka z Legnicy zaprezentował przykłady funkcjonowania innowacyjnych działań poprzez tworzenie ekomuzeum (połączone obiekty kulturowe i przyrodnicze na wybranym obszarze), rozwój questingu i wsi tematycznych. Takie formy działań dają możliwość wykorzystania lokalnych zasobów dla tworzenia i utrzymania PES. Małgorzata Wleżak ze Stowarzyszenia Wsparcia Społecznego Ja -Ty - My OWES Łódź, przedstawiła innowacyjne rozwiązanie w postaci Wymiennika praktycznego. Istotą tej
metody jest wykorzystanie wymiany doświadczeń do budowania partnerstwa i inspirowania zmiany. Grupa robocza, złożona z kilku uczestników spotkania, przygotowała w trakcie sesji Open Space pomysł na tworzenie grypy samokształceniowej. Grupa ta mogłaby wykorzystywać bazę teoretyczno historyczną obejmującą historię i wiedzę z przeszłości z podbudową teoretyczną na temat tego co jest istotą ekonomii społecznej. Inicjatywa zakłada również wymianę materiałów z Akademią Rozwoju Lokalnego i przywołanie jej dorobku. Praktyczna realizacja może polegać na stworzeniu grupy zamkniętej na Facebook-u. Grupa ta byłaby forum wymiany informacji. W trakcie sesji uczestnicy wstępnie zgłaszali swój akces do grupy (zapisy). Pomysł oddano do przemyślenia i weryfikacji przez uczestników (zakres uczestników, dla kogo, poziom otwartości, prawa autorskie). Pan Karol Buczkowski odniósł się do idei sieciowania OWES-ów, na bazie doświadczeń z trudnych mazurskich terenów oddalonych od szlaków turystycznych. Dla skuteczności budowania sieci są potrzebne osoby zmotywowane i zaangażowane, skłonne do zaprezentowania swojego dorobku i sukcesów. Potrzeba wypracowania formuły wymiany doświadczeń z zachowaniem praw autorskich. Padła także deklaracja zaprezentowania na kolejnym spotkaniu swoich doświadczeń. Sesję zakończyła informacja przedstawiona przez Jarosława Kubę na temat działań podejmowanych w Bałtowie, które doprowadziły do dynamicznego rozwoju tej miejscowości jako dużego ośrodka turystycznego. Jednym z pierwszych produktów turystycznych, które wykreowały markę Bałtowa, był questing Śladami historii w Żydowskim Jarze. Quest ten jest prowadzony przez Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Gminy Bałtów BAŁT. Rozwojowi tej formy produktu turystycznego jako formy rozwoju gospodarki lokalnej poświecono wiele uwagi upowszechniając ją także wśród okolicznych gospodarstw agroturystycznych (łącznie na terenie Bałtowa funkcjonowało ok. 40 questów). 10:30-10:45 Przerwa kawowa 10.45 13.15 Quest w powiązaniu z wizytą studyjną w przedsiębiorstwie społecznym Uczestnicy spotkania uczestniczyli w gueście. Podczas przejścia do początku ścieżki questu Śladami historii w Żydowskim Jarze zapoznali się szeroką ofertą Bałtowa i obiektami na jego terenie. 13.15 13.45 Sesja podsumowująca spotkanie W związku z opóźnieniem w realizacji programu spotkania, w trakcie skróconej sesji moderatorzy krótko podsumowali przebieg spotkania i przypomnieli kolejne działania planowane w ramach projektu, w szczególności dotyczące animatorów OWES (kolejne spotkania sieciujące w roku 2018). Zgodnie z sugestiami zgłaszanymi przez uczestników kolejne spotkania powinny być bardziej nastawione na wymianę informacji i nawiązywanie relacji przez uczestników w mniejszym stopniu należy uwzględniać prezentacje osób spoza grona uczestników spotkań delegowanych przez OWES-y. Na zakończenie spotkania Jolanta Kalinowska z FFW podziękowała za udział w spotkaniu w Bałtowie i zaprosiła na kolejne 3 spotkania w 2018 roku.