Andrzej F. Gluz Instytut Nuk o Ziemi Uniwersytet Mrii Curie-Skłodowskiej w Lulinie Wyprwy Geogrficzne U M C S w Lulinie n Spitsergen 1986 1988 Sesj Polrn 1989 Wrunki pogodowe w lipcu, sierpniu i wrześniu 1988 roku w Clypsoyen (Zchodni Spitsergen) Wether conditions in July, August nd Septemer of 1988 in Clypsoyen (Western Spitsergen) Mterił do niniejszego oprcowni zostł zerny podczs oserwcji i pomirów meteorologicznych wykonywnych w rmch relizcji progrmu III Wyprwy Geogrficznej UMCS w rejon południowego Bellsundu. Pomiry prowdzono od 1 lipc do 30 wrześni 1988 roku. Stnowiły one kontynucję dń rozpoczętych w ltch 1986 i 1987 (Gluz 1987, 1987, 1988, 1988). Stcj meteorologiczn zostł zloklizown w Clypsoyen n płskiej tersie morskiej n wysokości około 23 m npm w odległości około 200 m od rzegu fiordu Recherche. Roślinność typow tundr plmist pokrywł ok. 60% powierzchni (Święs 1988). Anlizę wrunków pogodowych przeprowdzono n podstwie średnich doowych i miesięcznych wrtości kilku elementów meteorologicznych wyliczonych z 8 oserwcji terminowych prowdzonych przez cłą doę co trzy godziny (00,03,06,09,12,15,18,21) w czsie GMT. Wrtości średnie miesięczne i średnie z cły okres pomirowy wyrnych elementów meteorologicznych przedstwiono w teli 1. W telch 2 i 3 przedstwiono njwyższe i njniższe wrtości poszczególnych elementów meteorologicznych orz liczę dni chrkterystycznych czyli dni z określonymi wrtościmi progowymi. CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW METEOROLOGICZNYCH CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE Średni doow wrtość ciśnieni tmosferycznego wynosił 1010,2 hp (t. 1). Njwyższe ciśnienie notowno w lipcu i sierpniu njniższe we wrześniu. Njwyższą średnią doową wrtość znotowno 18 lipc 1023,8 hp, njniższą 20 wrześni 990,8 hp (t. 2). Wrto zznczyć, że ciśnienie cechowł duż zmienność z dni n dzień, osiągjąc czsmi wrtości powyżej 10 hp. 43
USŁONECZNIENIE Usłonecznienie ezwzględne w okresie prowdzeni oserwcji wynosiło 411 godzin i 24 minuty. Dje to średnią doową 4 godziny i 30 minut co stnowi tylko 23,2% usłonecznieni możliwego. Usłonecznienie cechowł duż zmienność z doy n doę i z miesiąc n miesiąc (t. 1). W lipcu usłonecznienie ezwzględne stnowiło 30,4% usłonecznienie możliwego, w sierpniu tylko 16,4% we wrześniu 21,2%. Njwyższą wrtość 24 godziny czyli 100% usłonecznieni możliwego znotowno 22 lipc (t. 2). W cłym okresie pomirowym yło 22 dni ez Słońc co stnowiło około 24% wszystkich dni. Aż 11 tkich dni wystąpiło we wrześniu (czyli około 37% dni tego miesiąc t. 3). TEMPERATURA POWIETRZA Średni doow tempertur powietrz n wysokości 200 cm w okresie prowdzeni dń wynosił 3,0 C. Njcieplejszym miesiącem ył lipiec (średni 5,1 C), njchłodniejszym wrzesień (-0,5 C t. 1). Njwyższą średnią doową znotowno w dnich 22 i 23 lipc (8,4 C), njniższą (-7,9 C) 21 wrześni (t. 2). W cłym dnym okresie (VII-IX) znotowno prwie 72% dni letnich (tj. ze średnią doową > 2,5 C), około 16% dni wiosennych i jesiennych, orz 12% dni zimowych (tj. ze średnią doową ^ -2,5 C) (t. 3). Średni tempertur mksymln n wysokości 200 cm wynosił 5,2 C (t. 1), jej skrjne wrtości znotowne 7 sierpni i 28 wrześni wynosiły odpowiednio 11,8 C i -4,7 C (t. 2). Średni tempertur minimln wynosił 1,3 C (t. 1) i whł się od 6,9 C (22 lipc) do -0,6 C (22 wrześni t. 2). Nleży zuwżyć, że tempertur mksymln n wysokości 5 cm ył średnio o 2 do 3 C wyższ niż n wysokości 200 cm (njwyższe różnice dochodziły do 5 C). M n to wpływ między innymi chrkter podłoż i niskie ledo. Średni tempertur mksymln n wysokości 5 cm wynosił 7,1 C (t. 1). Njwyższ średni tempertur mksymln wystąpił w lipcu (10,3 C) njniższ we wrześniu (2,4 C). Skrjne tempertury mksymlne whły się od 15,3 C (7 sierpni) do -3,8 C (23 wrześni) (t. 2). Średni tempertur minimln n wysokości 5 cm wynosił 1,0 C (t. 1). Jej rozpiętość whł się od 7,9 C (23 lipc) do - 10,3 C (23 i 27 wrześni t. 2). Amplitudy tempertury n wysokości 5 cm yły wyższe niż n wysokości 200 cm średnio o pond 2 C (t. 1), głównie z powodu wyższych tempertur mksymlnych. Nleży zuwżyć, że whni mplitudy (zrówno n wysokości 5 cm jk i 200 cm) w poszczególnych miesiącch dnego okresu yły nieznczne (t. 1). 44
W I L G O T N O Ś Ć W Z G L Ę D N A POWIETRZA Wilgotność względn w cłym okresie prowdzeni pomirów ył wysok. Średni doow jej wrtość wynosił 83%. Njwyższe wrtości notowno w sierpniu (86%), njniższe we wrześniu (81%) (t. 1). Interesująco przedstwi się rozkłd liczy dni chrkterystycznych w poszczególnych miesiącch. Znotowno 13 dni z wilgotnością 75% (t. 3) (co stnowi pond 14% ogółu dni) z czego ż 9 we wrześniu (w sierpniu tego typu dni nie notowno). Ntomist n 18 dni z wilgotnością ^ 90% (które stnowiły około 20% ogółu dni) ż 9 (czyli 50% dni) wystąpiło w sierpniu. Njwyższ średni doow wrtość wilgotności względnej powietrz wystąpił 9 wrześni i wyniosł 99%, ntomist njniższ (68%) 12 wrześni (t. 2). ZACHMURZENIE Średnie doowe zchmurzenie ogólne nie w Clypsoyen w okresie prowdzeni pomirów osiągnęło wrtość 7,9 (w skli 0-10). Njwyższe zchmurzenie wystąpiło w sierpniu (8,5), njniższe we wrześniu (7,6 t. 1). Znotowno 2 dni pogodne (z zchmurzeniem < 2,0) i 60 dni pochmurnych (z zchmurzeniem > 8,0), stnowiących prwie 2/3 ogółu dni. Njwięcej dni pochmurnych zoserwowno w sierpniu (pond 77% dni tego miesiąc), njmniej we wrześniu (50% dni t. 3). Stopień zchmurzeni ogólnego jest niewystrczjącym wskźnikiem, jeżeli chodzi o wyjśnienie n jego podstwie przeiegu innych elementów meteorologicznych, głównie usłonecznieni. Dltego też oliczono zchmurzenie przez chmury niskie lu mjące podstwę n tym poziomie (tj. St, Sc, Ns, Cu, C). Średnie doowe zchmurzenie przez te chmury wynosiło 5,1 (w skli 0-10) (t. 1). Ogólnie możn stwierdzić, że prwie 2/3 ogólnego zchmurzeni dwły chmury niskie. KIERUNEK I PRĘDKOŚĆ WIATRU Średni doow prędkość witru w dnym okresie wynosił 4,2 m/s (t. 1). Cechowł ją duż rozpiętość i zmienność z dni n dzień i z miesiąc n miesiąc. Njwyższe prędkości witru wystąpiły we wrześniu (4,9 m/s), njniższe w sierpniu (3,4 m/s t. 1). Njwiększą średnią doową prędkość witru (12,4 m/s) znotowno 1 sierpni, njniższą (0,9 m/s) w dnich 4 sierpni i 27 wrześni (t. 2). Nleży podkreślić, że istotną cechą witru ył jego porywistość. Mksymlne porywy dochodziły do 25 m/s. Dodtkowym wskźnikiem nemometrycznym jest licz dni z witrem silnym (v ^ 10 m/s) i rdzo silnym (v > 15 m/s), czyli dni w których znotowno średnią prędkość witru o wrtości określonej tymi progmi, przynjmniej w jednym terminie oserwcyjnym. Jk wynik z teli 3 w cłym okresie yło 15 dni z witrem o prędkości ^ 10 m/s, 45
w tym 4 dni z witrem o prędkości 15 m/s. Njwięcej tkich dni wystąpiło we wrześniu (7), njmniej w sierpniu (2). W cłym okresie przewżły witry wschodnie (około 25% wszystkich przypdków), północno-zchodnie (około 16%) i południowe (około 15%). N uwgę zsługują też cisze, których w cłym okresie znotowno około 6%. OPAD ATMOSFERYCZNY Sum opdu w okresie oserwcyjnym wyniosł 43,9 mm, co w przeliczeniu n średni opd doowy dwło 0,5 mm. Njwyższe opdy wystąpiły we wrześniu (19,8 mm), njniższe w lipcu (8,7 mm t. 1). Nie odzwierciedl to włściwie rozkłdu opdów. Przedstwi go lepiej, zmieszczon w teli 3, licz dni z opdem. W cłym okresie yło 53 dni z opdem > 0,0 mm (co stnowiło 58% wszystkich dni), 31 dni z opdem ^ 0, 1 mm (prwie 34% ogółu dni) orz 10 dni z opdem ^ 1,0 mm (około 11% dni). Njwięcej dni z opdem > 0,0 mm (22) wystąpiło we wrześniu, kiedy to stnowiły one pond 73% dni, njmniej (o tylko 12) w lipcu (około 39% dni tego miesiąc). PAROWANIE P O T E N C J A L N E Łączn sum prowni potencjlnego, mierzonego ewporometrem Wild, wynosił 131,8 mm, czyli ył trzy rzy większ od łącznej sumy opdu. Njwyższe prownie wystąpiło w lipcu (62,2 mm), njniższe we wrześniu (28,3 mm t. 1). Średnie doowe prownie wynosiło 1,4 mm. Njwyższ sum doow prowni wyniosł 5,4 mm znotowno ją 28 lipc, njniższ sum wyniosł 0,1 mm znotowno ją 9 wrześni (t. 2). Przedstwione wyniki pozwlją poznć ogólne tendencje ksztłtowni się poszczególnych elementów meteorologicznych w rejonie Clypsoyen. Dopiero pełne oprcownie zernych przez utor mteriłów ze wszystkich sezonów letnich (1986-1988) pozwoli n pełniejszą i rdziej szczegółową chrkterystykę klimtu południowego orzeżeni Bellsundu. LITERATURA Gluz A. F., 1987 Prędkość orz kierunek witru w lipcu i sierpniu 1986 r. w Clypsoyen (Zchodni Spitsergen). Mteriły XIV Sympozjum Polrnego, Lulin 1987. Gluz A. F. 1987 Zchmurzenie i częstość występowni poszczególnych rodzjów chmur w lipcu i sierpniu 1986 r. w Clypsoyen (Zchodni Spitsergen). Mteriły XIV Sympozjum Polrnego, Lulin 1987. Gluz A. F. 1988 Wrunki pogodowe w sezonie letnim 1987 r. w Clypsoyen (Zchodni Spitsergen). Wyprwy Geogrficzne UMCS n Spitsergen, Lulin 1988. Gluz A. F., 1988 Prędkość i kierunek witru w sezonie letnim 1987 r. w Clypsoyen (Zchodni Spitsergen). Wyprwy Geogrficzne UMCS n Spitsergen, Lulin 1988. 46
Święs F 1988 - Zróżnicownie geootniczne tundry n południowym wyrzeżu Bellsundu (Zchodni Spitsergen). Wyprwy Geogrficzne UMCS n Spitsergen, Lulin 1988. SUMMARY The pper present results of meteorologicl oservtions eing continued during III Geogrphicl Expedition of the M. Curie-Sklodowsk University to South Bellsund from 1st July to 30 Septemer 1988 period. The oservtions were continued dy nd night ech three hours (00,03,06, 09,12,15,18, 21 GMT). Results of these oservtions re presented with tles. The tle 1 presents verge monthly vlues of chosen meteorologicl elements: tmospheric pressure, sunshine durtion, fir temperture on high of 200 cm, extreme tempertures on high of 200 cm nd 5 cm, reltive humidity, wind velocity, cloudiness (totl nd low), precipittion nd potentil evportion. This tle lso presented verge vlues of these elements for the whole mesuring period (l sl July-30 Septemer). The tle 2 presents extreme vlues of chosen meteorologicl elements. The tle 3 presents numer of selected chrcteristic dys. 47
Lipiec Sierpień. Wrzesień Cły okres July _ August 3eptemer_Whole period Ciśnienie tmosferyczne (hp) Atmospheric pressure Usłonecznienie rzeczywiste (hs) Sunshine durtion Usłonecznienie względne (%) Reltive sunshine durtion Tempertur powietrz n wysokości 200 cm ( C) Air temperture on high of 200 cm Tempertur mksymln n wysokości 200 cm ( C) Mximl ir temperture on high of 200 cm Tempertur minimln n wysokości! 200 cm ( C) Miniml ir temperture on high of 200 cm Amplitud tempertury n wysokości 200 cm ( C) Amplitude of temperture on high of 200 cm Tempertur mksymln n wysokości 5 cm ( C) Mximl ir temperture on high of 5 cm Tempertur minimln n wysokości 5 cm ( C) Miniml ir temperture on high of 5 cm Amplitud tempertury n wysokości 5 cm ( C) Amplitude of temperture on high of 5 cm Wilgotność względn (%) Reltive humidity Prędkość witru (m/s) Wind velocity Zchmurzenie ogólne (0-10) Totl cloudiness Zchmurzenie niskie (0-10) Low cloudiness Sum opdu (mm) Precipittion Prownie potencjlne (mm) Potentil evportion 1012,4 1012,5 1005,8 1010,2 226,0 111,9 73,5 411,4 30,4 16,4 21,2 23,2 5,1 4,3-0,5 3,0 7,5 6,5 1,5 5,2 3,6 2,7-2,4 1,3 3,9 3,8 3,9 3,9 8,5 2,4 7,1 3,9 2,7-3,5 1,0 6,4 5,8 5,9 6,1 10,3 ' 83 86 81 83 4,3 3,4 4,9 4,2 7,7 8,5 7,6 7,9 4,1 6,1-5,1 5,1 8,7 15,4 19,8 43,9 62,2 41,3 28,3 131,8 Tel 1. Średnie miesięczne wrtości poszczególnych elementów meteorologicznych w Clypsoyen w okresie VII-IX 1988 r. Tle 1. Averge monthly vlues of ech meteorologicl elements in Clypsoyen in period July-Septemer, 1988. 48
Ciśnienie tmosferyczne w hp Atmospheric pressure Usłonecznienie rzeczy- wiste (hs) Sunshine durtion Usłonecznienie względne (#) Reltive sunshine durtion Tempertur średni doow ( C) Averge ir temperture Tempertur mksymln n wysokości 200 cm ( C) Mximl ir temperture on. high of 200 cm Tempertur minimln n wysokości 200 cm( C) Miniml ir temperture on high of 200 cm Tempertur mksymln n wysokości 5 cm ( C) Mximl ir temperture on high of 5 cm Tempertur minimln n wysokości 5 cm ( C) Miniml ir temperture on high of 5 cm Prędkość -witru (m/s) Wind velocity Wilgotność względn (%) Reltive humidity Zchmurzenie ogólne w skli 0-1 0 Totl cloudiness Sum opdu (mm) Precipittion Prownie potencjlne w mm Potentil evportion Lipiec July Sierpień August Wrzesień Septemer 1023,8 (18) 998,1 (3) 1022,0 (16) 1000,9 (2) ' 1018,0 (6) 990,8 (20) 17,2 (12) 11,3 (4) 72 72 24,0 (22) 100 8,4 (22,23) 1,9 (2).Г ' 6,7 (11) 1,5 (3D 8,2 (6) -7,9 (21) 11,8 (7) 3,3 (31) 9,8 (6) -4,7 (28) 6,9 (22) -0,1 (3) 4,6 (24) 0,4 (3D 4,7 (7).-9,6 (22) 15,2 (23) 4,6 (2) 15,3. (7) 4,6 (30) 11,0 (6) -3,8 (23) 7,9 (23) 0,1 (3) 'J'5 (2) -0.7 (30) 4,6 (7) -10,3 (23, 11,8 (31) 1,2 (19,22) 12,4 (1) 0,9 (4) 11,5 (21) 0,9 (27) 94 71 9,9 0,1 95 76 10,0 3,5 99 68 10,0 1,0 11,3 (23) 3,0 (1,2) (14) (4) (13) (22) (9,10) (16) (22) (12) / (9) (12) (9) (26) 6,4 (14) 7,8 (27) 8,4 (9) 5,4 (28) 0,6 (14) 4,0 (1) 0,2 (9) 2,0 (25) 0,1 (9) - wrtość mksymln ( mximum vlue ) - wrtość minimln ( minimum vlue ) Tel 2. Ekstremlne wrtości poszczególnych elementów meteorologicznych w Clypsoyen w okresie VII-IX 1988 r. Tle 2. Extreml vlues of ech meteorologicl elements in Clypsoyen in period July-Septemer, 1988. 49
Lipiec July _ Pory termiczne ( Thermic sesons ) Lto (Ti 2,5 C) Summer Wiosn, jesień (-2,5 C ^ T i ^2,5 C) Spring, Autumn Zim (Ti 5^-2,5 C), Winter Dni z wilgotnością względną <^755ь Dys with reltive humidity ^ 7 5 % Dni z wilgotnością względną 90% Dys with reltive humidity^ 90% Dni ez Słońc Dys without Sun Dni pogodne (<C2)(w skli 0-1 0 ) Sunny dys ( <12)(in scle 0-10) Dni pochmurne (> S)(w skli 0-10) Cloudy dys 8) (in scle 0-10) Dni z witrem silnym (v^> 10m/s) Dys with strong wind (vq^s 10m/s) Dni z witrem rdzo silnym (v^;15m/s) Dys with very strong wind (v^15m/s) Dni z opdem ^^0,0 mm Dys with precipittion ^ 0,1 mm >1,0ш Sierpień _Aysyst _ Wrzesień Cły okres Segtemer Whole_period 28 (90,3%) 29 (93,5%) 9 (30,0%) 66 (71,7%) 3 (9,7%) 2 (6,5%) 10 (33,5%) 15 (16,3%) _ 11 (36,7!tf) 9 (30,0%) 11 (12,0%) '13 (14,1%) 4 (12,9%) - 4 (12,9%) 9 (29,0%) 5 (16,7%) 18 (19,6%) 3 (9,7%) 8 (25,8%) 11 (36,7%) 22 (23,9%) 1 (3,3%) 2 (2, Z/o) 1 (3,2%) 21 (67,8%) 24 (77,4%) 15 (50,0%) 60 (65,2%) 6 (19,4%) 2 (6,5%) 7 (23,3%) 15 (16,3%) 1 (3,2%) 1 (3,2%) 2 (6,7%) 4 (4,3%) 12 (38,7%) 9 (29,0%) 1 (3,2%) 19 (61,3%) 7 (22,6%) 4 (12,9%) 22 (73,3%) 15 (50,0%) 5 (16,7%) 53 (57,6%) 31 (33,7%) 10 (10,9%) Tel 3. Licz dni z wyrnymi elementmi klimtycznymi w Clypsoyen w okresie VII-IX 1988 r. Tle 3. Numer of dys of selected climtic elements in Clypsoyen in period July-Septemer, 1988.