JAK MODRENIZOWAĆ DZIAŁKI? ANALIZA ZBIORCZA ANKIET Okręgowy Zarząd PZD w Legnicy objął programem badawczym, zgodnie z rozdzielnikiem KR PZD, 6 ogrodów, a mianowicie: 1. ROD Kolejarz w Legnicy 2. ROD Nad Jeziorkiem w Grzybianach 3. ROD Słonecznik w Lubinie 4. ROD Tulipan w Bolesławcu 5. ROD Wyzwolenie w Legnicy 6. ROD Zdrowie w Złotoryi W każdym wymienionym wyżej ogrodzie dokonano wizji lokalnej na pięciu działkach wytypowanych przez zarząd, po uzyskaniu uprzednio zgody użytkowników. Badanie przeprowadzały zespoły złożone z dwóch instruktorów etatowych PZD oraz zarządów ROD. Wyniki zostały opisane szczegółowo w Ankiecie z wizji lokalnej działki uczestniczącej w programie badawczym Krajowej Rady PZD pt. Jak modernizować działki ' Na podstawie ankiet opisujących poszczególne działki, dokonano następującej analizy dotyczącej zagospodarowania, stanu technicznego i estetycznego urządzeń rekreacyjnych oraz małej architektury ogrodowej, zgodności z regulaminem ROD: 1. ALTANY - stan techniczny: zróżnicowany; zdecydowana większość to altany w dobrym i bardzo dobrym stanie technicznym, nowe altany zbudowane z materiałów dobrej jakości; nieliczne już altany kilkudziesięcioletnie są przeważnie w złym stanie technicznym materiały głównie murowane, otynkowane; ok. 30% to altany drewniane najczęściej spotykanym pokryciem dachów jest papa, na drugim miejscu blachodachówka, sporadycznie ondulina, dachówka ceramiczna - estetyka: zróżnicowana; kolorystyka przeważnie jasna, biała lub paleta barw pastelowa, a także różne odcienie zieleni elementy drewniane w różnych odcieniach brązu powiązanie z otoczeniem poprzez przylegające do altan, zadaszone tarasy wypoczynkowe, często porośnięte winoroślą lub pnączami ozdobnymi - funkcjonalność:
zróżnicowana; występują zarówno funkcjonalne, wygodne altany, w których występuje podział na pomieszczenia wypoczynkowe i gospodarcze, jak i niewielkie, spełniające jedynie rolę schowków na narzędzia - powierzchnia zabudowy: podczas przeglądu nie stwierdzono występowania altan ponadnormatywnych, natomiast wiele altan ma rozmiary mniejsze niż dozwolone w regulaminie ROD, co wpływa na małą funkcjonalność - usytuowanie na działce większość altan na działkach i w ogrodach objętych badaniem usytuowana jest zgodnie z regulaminem ROD występuje problem usytuowania altan zbyt blisko granic w przypadku powiazania małych powierzchni oraz wydłużonego kształtu działki; jest to stan zastany z lat 60-80 ubiegłego wieku - ustalenia i wnioski w kierunku modernizacji: wskazany remont lub rozbudowa części altan, w tym odnowienie elewacji oraz poszycia dachowego wskazana rozbiórka lub remont starych, wyeksploatowanych altan i zastąpienie ich nowymi obiektami, usytuowanymi zgodnie z regulaminem, z uwzględnieniem regulaminowych rozmiarów. 2. OGRODZENIE - stan techniczny: materiały ogrodzeniowe w zdecydowanej większości to siatka metalowa powlekana i niepowlekana malowana, słupki metalowe, niekiedy ogrodzenie panelowe, ok. 1/3 opisanych ogrodzeń posiada betonową podmurówkę - estetyka: kolorystyka różne odcienie zieleni, niekiedy kolor trudny do określenia przeważa standardowa estetyka, brak elementów wyróżniających się pomysłowocią - zgodność z regulaminem: wysokość 60-100cm; zgodna z regulaminem ażurowe nie zaobserwowano elementów ostro zakończonych - ustalenia i wnioski w kierunku modernizacji: niekiedy brak ogrodzeń wewnętrznych pomiędzy działkami, często są one prowizoryczne wskazane ujednolicenie ogrodzeń wewnętrznych w danym ogrodzie.
3. DRZEWA I KRZEWY OWOCOWE - aktualny stan drzew owocowych większość drzew na działkach objętych programem to drzewa kilkunastoletnie, o koronach średniej wielkości, prawidłowo prześwietlane występują także drzewa prześwietlane nieprawidłowo, co świadczy o potrzebie przeprowadzania pokazów cięcia w ogrodach - aktualny stan krzewów owocowych stan krzewów owocowych można określić jako dobry, korony są systematycznie odmładzane widoczna potrzeba przeprowadzania pokazów cięcia winorośli krzewy zazwyczaj źle cięte, nadmiernie zagęszczone - zgodność z regulaminem ROD tylko niewielki procent drzew owocowych jest posadzonych zbyt blisko ogrodzenia, są to zwykle drzewa stare, ok. 20 -letnie, sukcesywnie wymieniane przez użytkowników znacznie częściej sadzone zbyt blisko ogrodzeń są krzewy owocowe, traktowane przez użytkowników także jako optyczna przegroda z sąsiadami lub alejką ogrodową - ocena usytuowania kwatery sadowniczej w odniesieniu do zagospodarowania działki na większości działek nie występuje specjalnie wydzielona część sadownicza, drzewa owocowe są rozmieszczone równomiernie na całej powierzchni działki lub wkomponowane w część warzywniczą, czy ozdobną zagęszczenie drzew sporadycznie nadmierne, zdarza się w odniesieniu do nowych nasadzeń użytkownik nie zawsze potrafi uwzględnić przyszły rozwój i wzrost drzewa kolizje z układem komunikacji i małą architekturą ogrodową zdarza się sporadycznie - ustalenia i wnioski w kierunku modernizacji tematyka sadownicza nadal powinna być omawiana na szkoleniach dla kandydatów na działkowców, szczególnie w zakresie planowania nasadzeń sadowniczychi i ich pielęgnacji ważnym elementem szkoleń są praktyczne pokazy cięcia 4. CZĘŚĆ OZDOBNA DZIAŁKI - rozmieszczenie, dobór, ilość i kondycja drzew i krzewów ozdobnych na działkach objętych badaniem zaobserwowano niewielką ilość gatunków drzew i krzewów ozdobnych; drzew ozdobnych liściastych praktycznie brak, nawet gatunków i odmian słabo rosnących, występują natomiast drzewa i krzewy iglaste, szczególnie żywotniki, cyprysiki i jałowce, zdarzają się także świerki
krzewy ozdobne reprezentują głównie róże, hortensje, różaneczniki, bukszpany najmniej rozpowszechnione są formy karłowe i słaborosnące gat. iglastych i pnącza ozdobne - ocena zaprojektowanych rabat kwiatowych rabaty zwykle geometryczne, prostokątne, usytuowane wzdłuż prostych alejek lub przy ogrodzeniu lub miejscu wypoczynkowym kompozycje rabat trudna do określenia ze względu na porę roku (styczeń), zwykle płaskie, zawierają mało roślin zimozielonych o zróżnicowanej wysokości często sprawiają wrażenie chaotycznych - zgodność z regulaminem ROD nie zaobserwowano niezgodności z regulaminem ROD - ustalenia i wnioski w kierunku modernizacji wprowadzanie mniej popularnych gatunków i odmian karłowych i słabo rosnących iglastych i liściastych o zróżnicowanej kolorystyce zmiany w kompozycji rabat ozdobnych uwzględniające zmiany kształtu rabat otoczenie roślinami ozdobnymi kącików wypoczynkowych. 5. ESTETYKA NA DZIAŁKACH - ogólne wrażenie estetyczne i kompozycyjne średnia; wiele można jeszcze poprawić - ustalenia i wnioski w kierunku poprawy estetyki na każdej działce w inny sposób: niekiedy zastosowanie lepszych jakościowo materiałów, niekiedy poprzez wprowadzenie zasad kompozycji roślinnych 6. FUNKCJONALNOŚĆ DZIAŁEK - ocena istniejących funkcji wszystkie działki biorące udział w badaniu spełniają funkcję rekreacyjno wypoczynkową, realizowaną w różny sposób, nawet te, na których nie ma altany wyposażone są w ławkę i trawnik można zaoberwować zmianę funkcji głównej, szczególnie na działkach przejmowanych przez nowych, młodszych wiekiem użytkowników, w kierunku funkcji rekreacyjnno ozdobnych nadal spełniają jednak funkcje użytkowe prowadzone są uprawy warzywnicze, choćby w niewielkim zakresie, oraz sadownicze na wszystkich występują kompostowniki ok. połowa posiada zbiorniki na wodę deszczową
- zadania w celu poprawy funkcjonalności działki zmiany indywidualne w zależności od stanu aktualnego oraz potrzeb użytkowników, np.: zmiana układu komunikacyjnego, budowa lub rozbudowa altany, budowa lub renowacja tarasu wypoczynkowego, uporządkowanie nasadzeń sadowniczych przebudowy lub wykonanie obudowy wymagają także kompostowniki, gdyż często są to betonowe boksy ze słabym odpływem wody opadowej, lub obudowy praktycznie brak usytuowanie kompostowników często zbyt blisko części wypoczynkowej 7. MAŁA ARCHITEKTURA NA DZIAŁKACH - stan techniczny mała architektura w stanie technicznym nie stwarzającym zagrożenia dla użytkowników, choć w większości o znacznym stopniu zużycia ze względu na wiek materiały często przypadkowe, wykonane na niskim poziomie estetycznym nowi użytkownicy wykazują większą dbałość o elementy architektury ogrodowej i zastępują stare, wysłużone podpory dla roślin nowymi, solidnymi i estetycznymi konstrukcjami alejki na działkach zwykle betonowe wylewane lub układane z betonowych płytek chodnikowych w dobrym i bardzo dobrym stanie technicznym, ale występują także alejki nieutwardzone, ziemne, żwirowe lub trawiaste - różnorodność i pomysłowość elementów małej architektury występuje duże zróżnicowanie w tym zakresie: część działek bogatych w różnorodne elementy małej architektury ogrodowej, część w ogóle ich nie zawiera - ustalenia i wnioski w kierunku modernizacji małej architektury wymiana zużytych i mało estetycznych elemantów na nowe, estetyczne i bezpieczne konstrukcje wprowadzanie elementów małej architektury ogrodowej na działki. 8. EKOLOGIA NA DZIAŁKACH - ocena działań w kierunku ekologii użytkownicy działek biorących udział w badaniu chętnie stosują kompost i nawozy zielone jako poplon nieliczni stosują preparaty roślinne przygotowywane przez siebie budki lęgowe dla ptaków występują na ok. 1/3 działek niektórzy wykorzystują wodę opadową gromadzoną w specjalnych zbiornikach, odbieraną przez system rynien z połaci dachu altany - ustalenia i wnioski w kierunku poprawy ekologii
nadal należy zachęcać do stosowania oprysków ekologicznych, wskazywać na korzyści wynikające z dokarmiania ptaków oraz instalowania budek lęgowych 9. PORZĄDEK I ŁAD PRZESTRZENNY NA DZIAŁKACH - ocena całości zagospodarowania wiele działek znajduje się w trakcie procesu zagospodarowywania i porządkowania, który zdaje się zmierzać w dobrym kierunku, ogólnie można stwierdzić zadawalający poziom utrzymania porządku na działkach. - ustalenia i wnioski w kierunku poprawy porządku i ładu przestrzennego nadal należy prowadzić działalność edukacyjną w zakresie stosowania zasad kompozycji i znajomości roślin ozdobnych, szczególnie co do siły wzrostu i wielkości osiąganych przez gatunki iglaste także materiałoznawstwa w dziedzinie małej architektury ogrodowej. 10. KORZYSTANIE Z LITERATURY WYDAWNICTWA DZIAŁKOWIEC A) wszyscy użytkownicy działek objętych badaniem deklarują korzystanie z miesięcznika działkowiec B) nieliczni korzystają z innych publikacji, coraz powszechniejszym źródłem informacji jest internet opracowała: mgr inż. Bożena Łupkowska instruktor ogrodniczy OZ PZD w Legnicy Legnica 8.02.2012.