Dyrektor Biura Bezpieczeństwa i Higieny Pracy Wchodzi w skład KSP Zarządzenie operacyjne nr 5/2015/RB z dnia 25 lutego 2015 r. w sprawie: wprowadzenia do użytku służbowego Instrukcji ochrony radiologicznej w zakładzie produkcyjnym w Płocku i Zakładzie PTA we Włocławku. Na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących w celu realizacji obowiązków z nich wynikających, a także aktualizacji zasad oraz poprawy bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w PKN ORLEN S.A., zarządza się, co następuje: 1. Wprowadza się do użytku służbowego Instrukcję ochrony radiologicznej przed promieniowaniem jonizującym, zwaną dalej w treści Instrukcją, stanowiącą Załącznik nr 1 do Zarządzenia operacyjnego. 2. 1. Nadzór nad całokształtem zagadnień związanych z ochroną radiologiczną w PKN ORLEN S.A. oraz kontrolę realizacji ustaleń zawartych w niniejszym zarządzeniu operacyjnym sprawuje Zakładowy Inspektor Ochrony Radiologicznej, dalej w treści ZIOR. 2. Informacja o ZIOR oraz osobach zastępujących go w czasie nieobecności dostępna jest w Intranecie, w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP.
3. Zobowiązuje się kierowników komórek organizacyjnych, w których są zainstalowane źródła promieniowania jonizującego do: znajomości i zapoznania podległych pracowników z postanowieniami zawartymi w niniejszym zarządzeniu operacyjnym, ścisłej współpracy z ZIOR oraz stosowania się do wydawanych poleceń. 4. 1. Wzory oraz dokumenty powiązane: Zakładowy plan postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych, Wytyczne dla kontroli stanu technicznego konstrukcji wsporczych i cięgien linowych pojemników ze źródłami izotopowymi, Zezwolenie na wykonanie badań radiologicznych przez ekipy radiograficzne z aparatami zawierającymi źródła promieniotwórcze, Plan rozmieszczenia źródeł izotopowych, dostępne są w Intranecie, w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP. 2. Odpowiedzialność za umieszczanie i bieżącą aktualizację dokumentów, o których mowa w ust. 1 ponosi osoba kierująca Działem BHP i Bezpieczeństwa Procesowego. 5. Zobowiązuje się osobę kierującą Działem BHP i Bezpieczeństwa Procesowego, przy współpracy z ZIOR, do opracowania propozycji aktualizacji niniejszego Zarządzenia operacyjnego, w przypadku zaistnienia okoliczności ją uzasadniających. 6. Uchyla się zarządzenie nr 31/GD/2004 z dnia 14.07.2004 r. w sprawie: ochrony radiologicznej wraz z Aneksem nr 1 z dnia 24.03.2005 r. 7. Aktualizacja załączników wymienionych w Instrukcji nie wymaga aneksowania
Zarządzenia operacyjnego. 8. Zarządzenie operacyjne wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jego podpisania. Dyrektor Biura Bezpieczeństwa i Higieny Pracy Dariusz Loska Opracowanie: RBB Konsultacja: PR, PP, PT, PRC, GRK, RBP, GRO, ROS, ZUM, ZSIP, ORLEN Ochrona Sp. z o.o., ORLEN Automatyka Sp. z o.o. Rozdzielnik: Wszystkie komórki organizacyjne PKN ORLEN S.A., ORLEN Eko Sp. z o.o., ORLEN Ochrona Sp. z o.o., ORLEN Automatyka Sp. z o.o.
Załącznik nr 1 do zarządzenia operacyjnego nr 5/2015/RB I N S T R U K C J A ochrony radiologicznej przed promieniowaniem jonizującym I. POJĘCIA I DEFINICJE 1. Bezpieczeństwo jądrowe osiągnięcie odpowiednich warunków eksploatacji, zapobieganie awariom i łagodzenie ich skutków, czego wynikiem jest ochrona pracowników i ludności przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego z obiektów jądrowych. 2. Dawka graniczna wartość dawki promieniowania jonizującego, wyrażona, jako dawka skuteczna lub równoważna, dla określonych grup osób, pochodząca od kontrolowanej działalności zawodowej, której poza przypadkami przewidzianymi w Ustawie nie wolno przekroczyć. 3. Dawki graniczne (msv/rok milisiwert/rok) szegółowe wartości dawek są ujęte w Rozporządzeniu Rady Ministrów (Dz.U. z 2005 r., nr 20, poz. 168) Osoby narażone zawodowo, praktykanci, studenci ( 18 lat) Praktykanci, uczniowie (16 18 lat) Osoby z ludności, uczniowie, praktykanci (<16 lat) Dawka skuteczna oczy Dawka równoważna skóra dłonie, stopy 20 150 500 500 6 50 150 150 1 15 50 4. Dawka pochłonięta energia promieniowania jonizującego przekazana materii w elemencie objętości podzielona przez masę tego elementu. 5. Dawka równoważna dawka pochłonięta w tkance lub narządzie, ważona dla rodzaju i energii promieniowania jonizującego. 6. Dawka skuteczna (efektywna) suma ważonych dawek równoważnych od zewnętrznego i wewnętrznego napromienienia tkanek i narządów. 7. Kategoria A pracownicy, którzy mogą być narażeni na dawkę skuteczną, przekraczającą 6mSv/rok lub dawkę równoważną przekraczającą 1/3 wartości dawek granicznych dla soczewek oczu, skóry i kończyn.
8. Kategoria B pracownicy, którzy mogą być narażeni na dawkę skuteczną, przekraczającą 1mSv/rok lub dawkę równoważną przekraczającą 1/20 wartości dawek granicznych dla soczewek oczu, skóry i kończyn. 9. Miernik skażeń urządzenie do pomiaru skażeń z danej powierzchni. 10. Ochrona radiologiczna zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom, ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to rozsądnie osiągalne, przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych. 11. Odpady promieniotwórcze materiały stałe ciekłe lub gazowe, zawierające substancję promieniotwórcze lub skażone tymi substancjami, których wykorzystanie nie jest przewidywane ani rozważane, zakwalifikowane do kategorii odpadów. 12. Prawo atomowe podstawowy zbiór przepisów prawnych obowiązujących w Polsce w zakresie ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego. Nazwa pochodzi od najważniejszego aktu prawnego w tej dziedzinie, tj. Ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (tekst jednolity Dz.U. z 2014 r., poz. 1512, dalej: Ustawa). 13. Promieniowanie jonizujące promieniowanie składające się z cząstek bezpośrednio lub pośrednio jonizujących lub z obu rodzajów tych cząstek lub fal elektromagnetycznych o długości do 100nm (nanometrów). 14. Radiometr urządzenie do pomiaru wielkości związanych z promieniowaniem jonizującym. 15. Służba ochrony spółka ORLEN Ochrona Sp. z o.o. lub inny uprawniony podmiot, realizujący na rzecz PKN ORLEN S.A. zadania związane z ochroną osób, mienia i obsługą biur przepustek, na podstawie zawartych umów. 16. Strefa awaryjna teren, na którym może występować jakiekolwiek nietrwałe (usuwalne) skażenie promieniotwórcze lub moc dawki promieniowania przekracza poziom 100 µsv/h. 17. Teren kontrolowany teren o kontrolowanym dostępie, objęty specjalnymi przepisami, mającymi na celu ochronę przed promieniowaniem jonizującym lub rozprzestrzenianiem się skażeń promieniotwórczych. 18. Teren nadzorowany teren objęty specjalnym nadzorem, w celu ochrony przed promieniowaniem jonizującym.
19. Uprawniony instalator podmiot zewnętrzny, który posiada zezwolenie (nadane przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki Departament Ochrony Radiologicznej) na instalowanie urządzeń zawierających źródła promieniowania i posiada podpisaną umowę z PKN ORLEN S.A. 20. Zamknięte źródło źródło promieniotwórcze o takiej budowie, która w warunkach określonych dla jego stosowania uniemożliwia przedostanie się do środowiska zawartej w nim substancji promieniotwórczej. 21. Zdarzenie radiacyjne sytuacja związana z zagrożeniem wymagająca podjęcia pilnych działań w celu ochrony pracowników lub ludności. 22. Źródło otwarte każda inna postać źródła, niebędąca zamkniętym źródłem promieniotwórczym. 23. Technologiczna instrukcja pracy ze źródłami promieniotwórczymi - zbiór wymagań określających szczegółowo w punktach rodzaj wykonania poszczególnych czynności przy pracy z danym źródłem promieniowania oraz podających sposób postępowania awaryjnego. II. ORGANIZACJA OCHRONY RADIOLOGICZNEJ w PKN ORLEN S.A. 1. W PKN ORLEN S.A. (zakład produkcyjny w Płocku i Zakład PTA we Włocławku) całokształt spraw związanych z ochroną przed promieniowaniem jonizującym nadzoruje ZIOR. Do jego obowiązków w szczególności należy: nadzorowanie prac ze źródłami promieniowania, konserwacji aparatury izotopowej, badania szczelności zamkniętych źródeł promieniowania, sprawdzanie kwalifikacji osób pracujących ze źródłami promieniowania w zakresie ochrony radiologicznej, sprawdzanie działania aparatury dozymetrycznej oraz aktualności kart kalibracyjnych, kontrola prawidłowego oznakowania miejsc pracy ze źródłami promieniotwórczymi, prowadzenie ewidencji źródeł promieniowania jonizującego, posiadanie zbiorów aktualnych przepisów państwowych, resortowych, wewnętrznych aktów organizacyjnych, procedur zintegrowanego systemu zarządzania, dotyczących stosowania źródeł promieniotwórczych, jak również planu sytuacyjnego rozmieszczenia źródeł izotopowych, opracowywanie harmonogramu wymiany źródeł izotopowych po okresach
półrozpadu, prowadzenie ewidencji oraz prawidłowe rozliczanie stanu źródeł w magazynie źródeł izotopowych, zlecanie i nadzór w likwidacji odpadów promieniotwórczych, prowadzenie kontroli, ewidencji indywidualnych dawek promieniowania pracowników objętych kontrolą radiologiczną w PKN ORLEN S.A., wnioskowanie do kierowników komórek organizacyjnych o zakupienie aparatury dozymetrycznej i sprzętu ochronnego dla potrzeb PKN ORLEN S.A., zabezpieczenie miejsca zaistnienia zdarzenia radiacyjnego oraz kierowanie akcją ratowniczą do czasu przybycia specjalistycznej ekipy, opiniowanie wewnętrznych aktów organizacyjnych, procedur zintegrowanego systemu zarządzania i instrukcji stanowiskowych, dotyczących stosowania źródeł promieniotwórczych i ochrony przed promieniowaniem, technologicznych instrukcji pracy oraz instrukcji dotyczących transportu źródeł promieniowania. 2. Kontrolę i konserwację urządzeń zawierających zamknięte źródła promieniowania jonizującego (aparatura kontrolno-pomiarowa, izotopowe czujki dymu) w tym badania szczelności, pomiary dozymetryczne, wymianę i likwidację źródeł zlecają kierownicy komórek organizacyjnych podmiotom zewnętrznym, które posiadają uprawnienia (zezwolenie) nadane przez PAA (Państwową Agencję Atomistyki) na tą działalność. Kierownicy zlecają badania stanu technicznego konstrukcji wsporczych i cięgien linowych pojemników ze źródłami według wytycznych dostępnych w Intranecie, w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP. 3. Dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników w kontakcie z promieniowaniem jonizującym wykonujących prace w obrębie źródeł izotopowych na stale zamontowanych na obiektach instalacyjnych, w pierwszej kolejności należy wezwać ekipę podmiotu zewnętrznego, zajmującą się konserwacją aparatury izotopowej do jej demontażu lub zaślepienia. 4. Podmioty zewnętrzne wykonujące konserwację aparatury izotopowej są zobowiązane informować ZIOR PKN ORLEN S.A. o ewentualnych usterkach i dokonywać odpowiedniego wpisu w protokołach konserwacji i obsługi technicznej.
5. Badania radiograficzne prowadzi się w Dziale Inżynierii Materiałowej oraz na terenie zakładu produkcyjnego w Płocku i Zakładu PTA we Włocławku w ramach zezwoleń na tą działalność, nadanych przez PAA. Operatorzy defektoskopów posiadający uprawnienia na wykonywanie powyższych prac, muszą posiadać zgodę lekarza na prace w kontakcie z promieniowaniem jonizującym oraz powinni zostać obowiązkowo objęci kontrolą dawek indywidualnych. 6. Kierownicy komórek organizacyjnych (obiektów), na których zlokalizowane są źródła promieniowania jonizującego prowadzą nadzór eksploatacyjny przy jednoczesnym zachowaniu przyjętych zasad postępowania. Do obowiązków kierowników w szczególności należy: przestrzeganie przepisów z zakresie ochrony radiologicznej, stosowanie się do zaleceń zawartych w dokumentacji techniczno-ruchowej, przestrzeganie realizacji zaleceń wydanych przez ZIOR, udział w szkoleniach i realizowanie samokształcenia z zakresu ochrony radiologicznej podległych pracowników, uzgadnianie i informowanie ZIOR, o każdej nowej działalności związanej z promieniowaniem jonizującym na swoim obiekcie. 7. Wjazd i prace ekip radiologicznych na terenie zakładu produkcyjnego w Płocku i Zakładu PTA we Włocławku odbywają się z uwzględnieniem poniższych zasad: wszelkie prace związane z promieniowaniem jonizującym, wykonywane przez podmioty zewnętrzne, powinny być poprzedzone akceptacją ZIOR lub osób zastępujących ZIOR (podczas jego nieobecności) na zezwoleniu jednorazowym na wykonanie badań radiologicznych przez ekipy radiograficzne z aparatami zawierającymi źródła promieniotwórcze. Wzór zezwolenia dostępny jest w Intranecie w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP. Kopie zezwolenia należy dołączyć do zezwolenia jednorazowego, wystawionego na obiekcie, wjazd ekip na teren zakładu produkcyjnego w Płocku odbywa się wyłącznie Bramą nr 1, zaś na teren Zakładu PTA we Włocławku bramą wjazdową nr 1, Służba ochrony, na podstawie wydanego zezwolenia oraz zgodnie z przyjętą procedurą postępowania, dotyczącą wydawania przepustek, wpuszcza ekipy radiograficzne, potwierdzając ich wjazd i wyjazd, rejestr zezwoleń na wjazd prowadzi ZIOR, podczas prowadzonych badań radiologicznych obowiązuje całkowity zakaz
wykonywania innych prac przez inne osoby na terenie kontrolowanym podanym w zezwoleniu, bezpośredni nadzór nad pracami radiograficznymi sprawuje operator tej firmy legitymujący się uprawnieniami IOR, w przypadku braku wyznaczonego terenu kontrolowanego i właściwego nadzoru radiologicznego, ZIOR wzywa Służbę ochrony i w jej obecności nakazuje ekipie przerwanie prac i opuszczenie terenu oraz wnioskuje do Biura Kontroli i Bezpieczeństwa o zakaz wjazdu na teren zakładu produkcyjnego w Płocku lub Zakładu PTA we Włocławku. 8. Zakup i instalowanie urządzeń zawierających zamknięte źródła promieniowania odbywa się z uwzględnieniem poniższych zasad: działalność związana z narażeniem na promieniowanie jonizujące podlega lub nie podlega obowiązkowi uzyskania zezwolenia albo zgłoszenia, dlatego przed dokonaniem zakupu urządzeń izotopowych należy sprawy wymogów prawnych uzgodnić z ZIOR lub osobami zastępującymi go w czasie jego nieobecności, dostarczoną aparaturę izotopową do czasu jej montażu na obiekcie należy przechowywać tylko w zakładowym magazynie źródeł izotopowych należącym do Działu BHP i Bezpieczeństwa Procesowego, przekazania urządzeń izotopowych do eksploatacji należy dokonać protokołem zdawczo-odbiorczym, zatwierdzonym przez ZIOR, transport drogowy urządzeń zawierających źródła promieniowania (klasa 7 przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych) prowadzą podmioty zewnętrzne, które uzyskały na taką działalność zezwolenie z PAA, komórka obszaru Zakupów odpowiedzialna za zakup zobowiązana jest do informowania ZIOR o wszystkich planowanych zleceniach na prace związane z promieniowaniem jonizującym, na etapie otrzymania zapotrzebowania na zakup lub wykonanie ww. prac. komórka obszaru Zakupów odpowiedzialna za zakup zobowiązana jest do zaproszenia ZIOR do uczestnictwa w postępowaniu zakupowym na materiały lub prace związane z promieniowaniem jonizującym, w roli członka Zespołu bez względu na kwotę zakupu. komórka obszaru Zakupów odpowiedzialna za zakup zobowiązana jest do uzyskania podpisu wraz z pieczątką ZIOR umowy/zamówienia na zakup
materiału lub prac związanych z promieniowaniem jonizującym. 9. Plan rozmieszczenia źródeł izotopowych dotyczący: zakładu produkcyjnego w Płocku wskazany został na mapie, dostępnej w Intranecie, w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP, Zakładu PTA we Włocławku wskazany został na mapie, dostępnej w Intranecie, w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP. III. ZDARZENIA RADIACYJNE Sposób postępowania w tym zakresie został przedstawiony w: Zakładowym planie postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (dla zakładu produkcyjnego w Płocku) dostępny w Intranecie w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP, Zakładowym planie postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (dla Zakładu PTA we Włocławku) dostępny w Intranecie w zakładce: BHP/BHP/Dokumenty BHP/Załączniki do zarządzeń KSP. IV. ZNAKI OSTRZEGAWCZE Wszystkie urządzenia zawierające zamknięte źródła promieniowania winny być oznakowane znakami ostrzegawczymi zgodnie z Polską Normą PN-79/J-08002.