ZASADY OCENIANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ

ZASADY OCENIANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. MARII KONOPNICKIEJ W WIETLINIE Jolanta Kisielewicz kl. I Magdalena Mielnik kl. II Danuta Rokitowska kl. III

Spis treści Rozdział I - Postanowienia ogólne... 2 Rozdział II - Cele edukacyjne... 2 Rozdział III - Rola, rodzaj i funkcje oceny... 3 Rozdział IV Poziomy wymagań edukacyjnych... 4 Klasa I... 4 Klasa II... 6 Klasa III... 6 Rozdział VI Ocena z zachowania... 10 Rozdział VII - Sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów.... 11 Rozdział VIII- Sposoby informowania uczniów i ich rodziców o indywidualnych osiągnięciach... 14 Rozdział IX - Warunki poprawiania oceny z przedmiotów obowiązkowych i dodatkowych.... 15 Rozdział X Warunki niepromowania ucznia klas I-III... 16 1

Rozdział I - Postanowienia ogólne 1. Mówiąc o ocenianiu w klasach I-III mamy na myśli proces gromadzenia informacji o uczniach. Stała obserwacja uczniów przez nauczyciela i rozpoznawanie poziomu opanowania przez nich wiadomości i umiejętności, a także ich postaw społecznoemocjonalnych w stosunku do wymagań edukacyjnych i gromadzenie informacji stanowi integralną część procesu nauczania, uczenia i wychowania. 2. Mówiąc edukacja wczesnoszkolna mamy na myśli również kształcenie zintegrowane (nazwa edukacja wczesnoszkolna, zgodnie z podstawą programową, dotyczy klas rozpoczynających naukę w szkole od 1 września 2009 roku). Rozdział II - Cele edukacyjne 1. Wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. 2. Przygotowanie do życia w zgodzie z samym sobą, ludźmi i przyrodą. 3. Dbałość o to, aby dziecko rozróżniało dobro od zła, było świadome przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz rozumiało konieczność dbania o przyrodę. 4. Kształtowanie systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki w klasach IV-VIII szkoły podstawowej. Wykaz celów dla klas I- III Klasa I: Klasa II: wprowadzenie i utrwalenie liter, początkowa nauka czytania i pisania rozwijanie zainteresowania czytaniem i książkami liczenie w zakresie do 20 / zapis cyfrowy w zakresie do 10/ orientacja w najbliższym otoczeniu przyrodniczo-społecznym z wykorzystaniem doświadczenia i obserwacji rozbudzanie zainteresowań kulturą i sztuką rozwijanie poczucia estetyki, umuzykalnianie, edukacja motoryczno-zdrowotna wdrażanie do funkcjonowania w zespole uczniowskim doskonalenie techniki czytania i pisania kształtowanie umiejętności wypowiadania się na określony temat rozwijanie zainteresowań czytelniczych rozszerzenie zakresu liczbowego w zakresie 60, liczenie z wykorzystaniem czterech podstawowych działań matematycznych, rozwiązywanie prostych zadań tekstowych 2

poszerzanie wiedzy przyrodniczo- społecznej z elementami kulturowymi doskonalenie umiejętności pos³ugiwania się językiem obcym rozwijanie wrażliwości na sztukę poprzez kontakt z literaturą, muzyką, malarstwem, rzeźbą, architekturą rozwijanie sprawności motorycznej i edukacja zdrowotna motywowanie do pracy w zespole Klasa III: czytanie ze zrozumieniem, stosowanie różnorodnych form wypowiedzi ustnych i pisemnych znajomość zasad gramatycznych, orograficznych i kaligraficznych oraz umiejętność korzystania z różnych źródeł informacji pogłębianie zainteresowań czytelniczych doskonalenie liczenia w zakresie 100, analiza treści zadań z³ożonych, wdrażanie do logicznego myślenia pogłębianie znajomości środowiska społeczno- przyrodniczego wybranych regionów Polski, Europy i świata doskonalenie umiejętności posługiwania się językiem obcym pogłębianie zainteresowań muzycznych, plastycznych, artystycznych dzieci oraz wdrażanie do aktywnego uczestniczenia w kulturze edukacja motoryczna, kształtowanie zdrowego, aktywnego stylu życia przygotowanie do samodzielnej pracy i nauki Rozdział III - Rola, rodzaj i funkcje oceny Rola oceniania: informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie; udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju; motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu; dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia; umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktycznowychowawczej. Rodzaje ocen: wstępna ocena rozwoju ucznia i jego możliwości - w klasie I, stanowi podstawę do zapewnienia każdemu uczniowi maksymalnego rozwoju, ocena bieżąca informująca ucznia o jego postępach i zachowaniu, wyraźnie wskazująca osiągnięcia i to, co należy usprawnić, 3

ocena podsumowująca: śródroczna i końcoworoczna wyrażona na piśmie, stanowi syntetyczną informację o osiągnięciach ucznia, końcowa ocena rozwoju ucznia i jego możliwości - diagnozy końcowej - w klasie III Funkcje oceny: Informacyjna co dziecku udało się poznać, zrozumieć, opanować, jakie umiejętności zdobyło, jaki był wkład pracy; Korekcyjna co trzeba zmienić w pracy z dzieckiem, aby uzyskać lepsze efekty; Motywująca zachęca do podejmowania dalszego wysiłku, wskazuje na możliwość osiągnięcia sukcesu, oraz daje dziecku wiarę we własne siły. W procesie oceniania uwzględniane są następujące obszary: Indywidualne predyspozycje i możliwości dziecka w opanowaniu materiału edukacyjnego Stopień zaangażowania ucznia i wkład pracy w procesie zdobywania wiadomości i umiejętności, Umiejętność rozwiązywania problemów. Postępy dziecka w rozwoju społeczno-emocjonalnym Rozdział IV Poziomy wymagań edukacyjnych Klasa I Uczeń klasy pierwszej otrzymuje promocję do klasy drugiej, jeżeli jego osiągnięcia edukacyjne w danym roku szkolnym zostaną ocenione pozytywnie. Przyjmuje się następujący sposób oceniania: 1. Ocena bieżąca odbywa się każdego dnia w trakcie zajęć szkolnych, polega na stałym informowaniu ucznia o jego zachowaniu i postępach, jest to ocenianie punktami w skali 1 6 zamiast ocenami. Punkty określają poziom wymagań edukacyjnych: a) 1p poziom niedostateczny: uczeń nie opanował wiadomości i umiejętności określonych w minimum programowym. Nie zna wszystkich liter, ma trudności z wypowiadaniem się, nie czyta wyrazów jednosylabowych, posiada bardzo ubogą wiedzę o otaczającym go środowisku społeczno-przyrodniczym. Nie potrafi przeliczać liczb w zakresie 20. Uczeń wymaga ciągłej pomocy ze strony nauczyciela w swoich działaniach i rozwiązywaniu zadań. Posiada duże braki w wiadomościach i umiejętnościach. Nie pracuje samodzielnie. b) 2p poziom konieczny : uczeń na zadawane pytania najczęściej odpowiada jednym słowem. Czyta głoskami i globalnie wyrazy jednosylabowe. Próbuje prawidłowo łączyć litery w wyrazach i prawidłowo rozmieszczać w liniaturze. Nabiera wprawy w różnicowaniu spółgłosek i samogłosek. Opanował pisownię 4

kilku wyrazów z poszczególnych grup ortografów przewidzianych dla klasy pierwszej, bo zna tylko niektóre zasady ortograficzne. Posiada wybiórczą wiedzę o środowisku. Przy pomocy nauczyciela przelicza, dodaje i odejmuje w zakresie 20 oraz rozwiązuje proste zadania tekstowe. c) 3p poziom podstawowy: wypowiada się na temat w formie prostych zdań. Teksty drukowane czyta stosując metodę sylabową a przy tekstach pisanych głosuje. Dłuższe wyrazy czyta poprawnie a proste teksty potrafi przeczytać cicho ze zrozumieniem. Odtwarza kształty liter i nabiera wprawy w prawidłowym ich łączeniu. W tekście potrafi rozpoznać różne typy zdań. Zna i stosuje zasady ortograficzne w przepisywaniu i pisaniu z komentarzem. Pamięciowo liczy w zakresie 20 bez przekraczania progu dziesiątkowego. Rozwiązuje proste zadania tekstowe, odwołując się do konkretów. Posiada podstawową wiedzę o środowisku. Chętnie podejmuje różnorodne działania związane z edukacją plastycznotechniczną. Śpiewa piosenki jednogłosowe indywidualnie i zespołowo. d) 4p poziom rozszerzający: chętnie wypowiada się używając zdań rozwiniętych. Czyta globalnie pojedyncze wyrazy pisane i drukowane. Krótkie teksty potrafi przeczytać poprawnie i płynnie rozumiejąc tekst przeczytany po cicho. Poprawnie pisze litery, zwracając uwagę na ich połączenia w wyrazach oraz prawidłowe rozmieszczenie wyrazów w zdaniach. Zna i stosuje zasady ortograficzne. Posiada ogólną wiedzę o środowisku. Samodzielnie przelicza, odczytuje, zapisuje, dodaje i odejmuje liczby w zakresie 20 i pełnymi dziesiątkami w zakresie 100. Rozwiązuje i układa proste zadania tekstowe. Stara się estetycznie wykonywać prace plastyczno-techniczne. Chętnie śpiewa piosenki jednogłosowe indywidualnie i zespołowo. e) 5p poziom pełny: uczeń stosuje w wypowiedziach zdania rozwinięte i bogate w słownictwo. Czyta globalnie wyrazy, zdania oraz teksty drukowane i pisane. Jego czytanie jest poprawne, pełne, wyraziste i biegłe. Potrafi czytać cicho ze zrozumieniem. Pismo jest poprawne, kształtne a teksty pisane właściwie rozmieszczone na stronie zeszytu. Tworzy formy liczby pojedynczej i mnogiej podanych rzeczowników. Zna i stosuje zasady ortograficzne we wszystkich typach ćwiczeń w pisaniu. Pamięciowo poprawnie liczy w zakresie 20 z przekroczeniem progu dziesiątkowego. Przelicza liczby w zakresie 100. Układa samodzielnie zadania tekstowe do formuły matematycznej, stosuje zapis cyfrowy i znaki działań. Estetycznie wykonuje prace plastyczno techniczne wykorzystując różne techniki i środki wyrazu artystycznego. Zawsze chętnie śpiewa poznane piosenki. f) 6p poziom wykraczający: umiejętności wybiegają poza program nauczania. 1. Ocena spontaniczna połączona z gestem, mimiką i niewerbalnym przekazem informacji przez nauczyciela. 2. Ocena słowna motywująca do aktywności i wysiłku, wyraźnie wskazująca osiągnięcia i to co należy jeszcze wykonać, usprawnić. 5

3. Ocena śródroczna redagowana pisemnie na koniec semestru szkolnego. Informuje o osiągnięciach ucznia, ale równocześnie zawiera wskazania, nad czym uczeń powinien intensywniej popracować w następnym semestrze, by nie dopuścić do rażących braków edukacyjnych. Na półrocze roku szkolnego ocena będzie miała formę Arkusza Oceny Opisowej. 4. Końcowa ocena podsumowująca klasyfikacyjna wyrażona na piśmie na koniec roku szkolnego. Informuje o osiągnięciach ucznia w danym roku szkolnym w zakresie: Osiągnięć edukacyjnych, Zachowania, Osiągnięć szczególnych. Klasa II Uczeń klasy drugiej otrzymuje promocję do klasy trzeciej jeżeli jego osiągnięcia edukacyjne w danym roku szkolnym zostaną ocenione pozytywnie. Przyjmuje się następujący sposób oceniania: 1. Ocena bieżąca odbywa się każdego dnia w trakcie zajęć szkolnych, polega na stałym informowaniu ucznia o jego zachowaniu i postępach, jest to ocenianie punktami w skali 1 6 zamiast ocenami. Punkty określają poziom wymagań edukacyjnych: a) 1p. poziom niedostateczny: uczeń ma trudności w przeczytaniu prostych dwusylabowych wyrazów, zniekształca je lub w ogóle nie czyta, nie potrafi samodzielnie przeczytać teksu. W pisaniu z pamięci i ze słuchu popełnia bardzo liczne błędy, opuszcza litery i wyrazy, nie stosuje zasad ortograficznych. Ma kłopoty z wypowiadaniem się, na pytania odpowiada jednym wyrazem lub w ogóle, nie potrafi samodzielnie ułożyć poprawnego językowego zdania. Nie zdobył wiadomości i umiejętności w liczeniu i sprawności rachunkowej. Nie radzi sobie z wykonywaniem ćwiczeń związanych z zegarem, kalendarzem, termometrem, a braki uniemożliwiają uzyskanie podstawowej wiedzy. Nie rozumie zachodzących w przyrodzie zjawisk i niechętnie je obserwuje. Ma niechętny stosunek do przedmiotu. Prace wykonuje niechętnie, wymaga ciągłej pomocy nauczyciela. Uchyla się od wykonywania ćwiczeń gimnastycznych, nie przestrzega zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw. b) 2p. poziom konieczny: uczeń czyta poprawnie wyuczone teksty. Oczekuje pomocy nauczyciela w zrozumieniu czytanych tekstów. Odpowiada tylko na łatwe pytania. Z pomocą nauczyciela pisze na określony temat. W pisaniu ma problemy z zachowaniem kształtu liter. Zna niektóre zasady ortograficzne. Z pomocą rozpoznaje rzeczowniki i czasowniki. Zna swój adres. Rozpoznaje zwierzęta domowe i leśne. Rozróżnia park, las i sad. W obliczeniach, w zakresie 20 popełnia nieliczne błędy. Mnoży i dzieli w zakresie 20, na konkretach. Z pomocą nauczyciela wykonuje proste zadania z treścią. Stara się wykonać prace plastyczno-techniczne na temat. Nie zawsze kończy rozpoczętą pracę. Zna wybrane fragmenty piosenek. Stara się uczestniczyć w grach i zabawach sportowych. 6

c) 3p. poziom podstawowy: uczeń czyta poprawnie i płynnie opracowane krótkie teksty. Rozumie cicho czytane teksty i polecenia. Wypowiada się na temat w formie prostych zdań. Z pomocą redaguje i zapisuje opis przedmiotu. Zna i potrafi zastosować niektóre zasady ortograficzne. Wyróżnia rzeczowniki i czasowniki w zdaniu. Wie, co można ciekawego zobaczyć w swojej miejscowości. Wyjaśnia zależność zjawisk przyrody od pór roku. Rozpoznaje wybrane zwierzęta żyjące w sadach i ogrodach. Zapisuje cyframi i odczytuje liczby w zakresie 60. Z pomocą dodaje i odejmuje liczby w zakresie 60. Podaje z pamięci iloczyny w zakresie 25, sprawdza wyniki dzielenia za pomocą mnożenia. Samodzielnie rozwiązuje proste zadania z treścią. Dba o estetykę swoich prac plastycznych. Prace wykonuje samodzielnie według wzoru. Zachęcany, doprowadza pracę do końca. Zna krótkie piosenki. Chętnie uczestniczy w zabawach i grach sportowych. Stara się przestrzegać zasad bezpiecznego zachowania się w trakcie zajęć. d) 4p. poziom rozszerzony: uczeń czyta płynnie i poprawnie przygotowane teksty. Czyta cicho ze zrozumieniem. Wypowiada się na temat używając zdań rozwiniętych. Pisze czytelnie i estetycznie. Redaguje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi na zadany temat. Zna i stosuje w pisaniu większość zasad ortograficznych. Rozpoznaje i nazywa poznane części mowy: rzeczownik, czasownik, przymiotnik. Potrafi obserwować przyrodę i wiązać przyczyny powstawania wybranych zjawisk ze skutkami. Rozumie znaczenie powietrza i wody dla życia. Dodaje i odejmuje liczby w zakresie 60 i sprawdza wyniki odejmowania za pomocą dodawania. Wykonuje obliczenia pieniężne w zakresie 60. Podaje z pamięci iloczyny w zakresie 25, sprawdza wyniki dzielenia za pomocą mnożenia. Rozwiązuje zadania tekstowe wymagające wykonania jednego działania. Posługuje się poznanymi jednostkami miar. Wykonuje łatwe obliczenia w systemie rzymskim od I do XII. Zawsze stosuje oryginalne pomysły i rozwiązania przy wykonywaniu prac plastyczno-technicznych. Aktywnie słucha muzyki i określa jej cechy. Śpiewa piosenki ze słuchu. Bierze udział w zabawach, minigrach sportowych, respektując zasady bezpiecznego zachowania się na zajęciach ruchowych. Posługuje się przyborami sportowymi zgodnie z ich przeznaczeniem. e) 5p. poziom pełny: uczeń biegle czyta teksty drukowane i pisane z naturalną intonacją. W pełni rozumie cicho czytany tekst. Chętnie wypowiada się na temat stosując bogate słownictwo. Tworzy kilkuzdaniowe wypowiedzi na zadany temat. Rozpoznaje i nazywa poznane części mowy. Poprawnie zapisuje poznane wyrazy z trudnościami ortograficznymi. Przepisuje teksty, pisze z pamięci i ze słuchu. Samodzielnie realizuje pisemne zadania domowe. Rozumie konieczność ochrony środowiska społeczno-przyrodniczego. Porównuje dowolne liczby w zakresie 60. Biegle dodaje i odejmuje liczby w zakresie 60. Podaje z pamięci iloczyny w zakresie 30, sprawdza wyniki dzielenia za pomocą mnożenia. Rozwiązuje zadania tekstowe wymagające wykonania jednego działania. Posługuje się poznanymi jednostkami miar. Wykonuje obliczenia w systemie rzymskim od I do XII. Podaje 7

Klasa III i zapisuje daty różnymi sposobami. Odczytuje wskazania zegarów w systemie 12 i 24 godzinnym. Podejmuje działalność twórczą, posługując się różnymi środkami wyrazu plastycznego. Stosuje określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne. Gra na instrumentach perkusyjnych proste rytmy. Aktywnie słucha muzyki i określa jej cechy. Śpiewa piosenki ze słuchu. Wyróżnia się w grach zespołowych i chętnie w nich uczestniczy. f) 6p. - poziom wykraczający: uczeń biegle czyta wszystkie teksty drukowane i pisane. Doskonale rozumie teksty czytane cicho ze zrozumieniem. Posiada bogaty zasób słownictwa. Zrozumiale przekazuje swoje myśli w mowie i na piśmie. Pisze starannie i bezbłędnie. Bardzo dobrze opanował wiadomości gramatycznoortograficzne. Dostrzega zmiany zachodzące w przyrodzie i potrafi wyjaśnić zachodzące zjawiska. Wie, że jest częścią przyrody, chroni ja, szanuje i nie niszczy swojego otoczenia. Biegle dodaje i odejmuje liczby w zakresie 100. Sprawnie posługuje się tabliczką mnożenia i dzielenia w zakresie 100. Samodzielnie układa i rozwiązuje zadania z treścią. Rozróżnia takie dziedziny działalności twórczej człowieka jak: architektura, sztuki plastyczne, fotografika, film, telewizja, Internet. Tworzy ilustracje dźwiękowe do tekstów i obrazów oraz improwizacje ruchowe do muzyki. Śpiewa poznane piosenki. Samodzielnie przeprowadza zabawy ruchowe. Uczeń klasy III otrzymuje promocję do klasy czwartej jeżeli jego osiągnięcia edukacyjne w danym roku szkolnym zostaną ocenione pozytywnie. Przyjmuje się następujący sposób oceniania: 1. Ocena bieżąca odbywa się każdego dnia w trakcie zajęć szkolnych, polega na stałym informowaniu ucznia o jego zachowaniu i postępach, jest to ocenianie punktami w skali 1 6 zamiast ocenami. Punkty określają poziom wymagań edukacyjnych: a) 1p poziom niedostateczny: uczeń nie opanował wiadomości i umiejętności w czytaniu, mówieniu oraz pisaniu określonego minimum programowym. Nie zna żadnej zasady pisowni. Posiada bardzo ubogie słownictwo. Nie zdobył wiadomości i umiejętności w liczeniu i sprawności rachunkowej. Nie radzi sobie z wykonywaniem ćwiczeń związanych z zegarem, kalendarzem, termometrem, a braki uniemożliwiają uzyskanie podstawowej wiedzy. Nie przyswoił prostych pojęć, które służą do orientacji w rzeczywistości i stanowią podstawę do dalszej nauki. Nie potrafi rozwiązywać problemów o elementarnym stopniu trudności. Ma niechętny stosunek do przedmiotu. Prace wykonuje niechętnie. Wymaga częstego przypominania o zasadach bezpiecznego zachowania podczas zajęć ruchowych. b) 2p konieczny: uczeń czyta poprawnie krótkie wyuczone teksty. Wypowiadając się najczęściej odpowiada na pytania. Tempo pisania ma wolne. Stara się pisać kształtnie i czytelnie, zachowując proporcje liter. Opanował pisownię najczęściej stosowanych w klasie III wyrazów z:,,rz, ż, ó, h. Dokonuje prostych 8

obliczeń pamięciowych w zakresie 100. Nie zawsze potrafi rozwiązać proste zadania z treścią,czasami oczekuje pomocy. Myli związki przyczynowo-skutkowe w przyrodzie. Prace plastyczno-techniczne wykonuje niechętnie. Nie angażuje się na zajęciach muzyczno-ruchowych. Niechętnie śpiewa. Wymaga stałej kontroli i zachęty podczas wykonywania ćwiczeń. c) 3p podstawowy: uczeń czyta poprawnie i płynnie wyuczone teksty. Słabo rozumie cicho czytany tekst. Wypowiada się używając pojedynczych zdań. Pisze kształtnie i czytelnie ale w wolnym tempie. Opanował pisownię niektórych wyrazów z:,,rz, ż, ó, h. Tworzy i pisze krótkie swobodne teksty. Dodaje i odejmuje w zakresie 100. Mnoży i dzieli w zakresie 100, z pomocą nauczyciela. Rozumie i nazywa własności czterech podstawowych działań arytmetycznych. Samodzielnie rozwiązuje zadania tekstowe jednodziałaniowe. Z pomocą posługuje się mapą, obserwuje i analizuje zjawiska przyrodnicze. Prace plastyczno-techniczne nie zawsze doprowadza do końca. Wykazuje małe zaangażowanie na zajęciach muzycznych. Stara się poprawnie wykonywać zadania i ćwiczenia ruchowe. d) 4p rozszerzony: uczeń czyta w dobrym tempie przygotowane teksty. Czyta cicho ze zrozumieniem. Wypowiada się w formie zdań złożonych. Pisze kształtnie, czytelnie i prawidłowo rozmieszcza tekst na stronicy. Opanował pisownię większości wyrazów z programu klasy III. Samodzielnie pisze swobodne teksty. List i życzenia układa w kilku zdaniach. Dodaje i odejmuje w zakresie 100. Mnoży i dzieli, w zakresie 100. Samodzielnie układa i rozwiązuje zadania tekstowe jednodziałaniowe, z pomocą zadania złożone. Posługuje się pojęciami: godzina, kwadrans, minuta. Nie zawsze potrafi zastosować w praktyce zdobyte wiadomości z geometrii. Z pomocą posługuje się mapą, obserwuje i analizuje zjawiska przyrodnicze. Prace plastyczne wykonuje na temat, starannie i estetycznie. Zna większość piosenek i śpiewa z całą grupą. Ćwiczenia ruchowe wykonuje poprawnie. e) 5p pełny: uczeń czyta płynnie, wyraziście nowe, długie teksty. W szybkim tempie czyta cicho ze zrozumieniem. Chętnie wypowiada się stosując bogate słownictwo w prawidłowo skonstruowanych zdaniach. Pisze kształtnie i czytelnie w szybkim tempie. Zna i stosuje zasady ortograficzne we wszystkich wyrazach z programu klasy III i w każdym z ćwiczeń, w pisaniu. Prawidłowo rozpoznaje, nazywa, układa i odmienia poznane części mowy. Potrafi samodzielnie napisać swobodny tekst, list, ułożyć życzenia. Wykonuje obliczenia w zakresie 1000. Biegle i bezbłędnie stosuje różne metody obliczania sumy, różnicy, iloczynów do 100. Biegle wykorzystuje poznane własności działań arytmetycznych. Samodzielnie rozwiązuje zadania z treścią. Zna i właściwie stosuje umiejętności geometryczne. Obserwuje i analizuje zjawiska przyrodnicze. Chętnie podejmuje działania plastyczne i muzyczne. Z ochotą uczestniczy w zajęciach ruchowych i współdziała w grupie przy wykonywaniu ćwiczeń. 9

f) 6p poziom wykraczający: uczeń posiada bogaty zasób słownictwa. Chętnie czyta książki i czasopisma. Korzysta z różnych źródeł wiedzy. Potrafi dyskutować używając właściwych argumentów. Samodzielnie redaguje swoje wypowiedzi pisemne. Biegle dodaje i odejmuje w zakresie 1000, mnoży i dzieli w zakresie 100. Wyróżnia się szybkim tempem pracy, samodzielnym rozwiązywaniem trudnych zadań testowych. Obserwuje, analizuje i wyjaśnia zjawiska przyrodnicze. Biegle posługuje się mapą. Oryginalnie i ciekawie wykorzystuje poznane techniki plastyczne. Chętnie śpiewa i podejmuje wszystkie zadania muzyczne. Niezwykle starannie wykonuje ćwiczenia ruchowe. 2. Ocena spontaniczna połączona z gestem, mimiką i niewerbalnym przekazem informacji przez nauczyciela. 3. Ocena słowna motywująca do aktywności i wysiłku, wyraźnie wskazująca osiągnięcia i to co należy jeszcze wykonać, usprawnić. 4. Ocena śródroczna redagowana pisemnie na koniec semestru szkolnego. Informuje o osiągnięciach ucznia, ale równocześnie zawiera wskazania, nad czym uczeń powinien intensywniej popracować w następnym semestrze, by nie dopuścić do rażących braków edukacyjnych. Na półrocze roku szkolnego ocena będzie miała formę Arkusza Oceny Opisowej. 5. Końcowa ocena podsumowująca klasyfikacyjna wyrażona na piśmie na koniec roku szkolnego. Informuje o osiągnięciach ucznia w danym roku szkolnym w zakresie: Osiągnięć edukacyjnych, Zachowania, Osiągnięć szczególnych. Rozdział VI Ocena z zachowania Ocena z zachowania ma również formę oceny opisowej i opiera się o następujące kryteria: 1. Stosunek do obowiązków szkolnych: a) systematyczne i punktualne uczęszczanie na zajęcia, b) systematyczne przygotowanie się do zajęć, c) estetyka zeszytów i kart ćwiczeń, d) systematyczne odrabianie prac domowych, e) każdorazowe usprawiedliwienie nieobecności i spóźnienia, f) czynny udział w zajęciach 2. Aktywność społeczna: a) wywiązywanie się z podjętych zadań, b) czynny udział w pracach na rzecz klasy, c) poszanowanie mienia osobistego i społecznego, d) wykonywanie zadań szkoły. 3. Kultura osobista: a) kulturalny sposób bycia i wyrażania się, b) stosunek do kolegów koleżanek i dorosłych c) zachowanie ucznia w klasie, szkole, na drodze i na wycieczce, d) higiena osobista ucznia, odzieży i wyposażenia uczniowskiego. 10

Rozdział VII - Sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów. 1. Metody sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów ustne sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów prace pisemne np. (dłuższe wypowiedzi ciągłe) sprawdziany - trwają od 30 45 minut i muszą być zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem - nauczyciel musi sprawdzić je w ciągu tygodnia; w tygodniu mogą być tylko dwie takie prace testy trwają 2 godziny i mogą być przeprowadzane w częściach w ciągu 1 lub 2 dni; muszą być zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem - nauczyciel musi sprawdzić je w ciągu 2 tygodni; w ciągu tygodnia może być jeden taki test obserwacja uczenia się (praca w grupie) posługiwanie się książką, słownikiem ortograficznym aktywność zadania domowe prace samodzielne np. albumy, makiety, plansze informacyjne wykonywanie ćwiczeń praktycznych (przede wszystkim w przedmiotach artystycznych" oraz wychowaniu fizycznym. 2. Formy sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów Formy, jakie stosuje się w edukacji uczniów klas I - III do sprawdzania wiadomości i umiejętności pracy uczniów to: ciche czytanie głośne czytanie przepisywanie pisanie ze słuchu pisanie z pamięci wypowiedzi ustne wypowiedzi pisemne recytacja prowadzenie zeszytu i ćwiczeń samodzielne zdobywanie wiadomości, lektura dostrzeganie zjawisk przyrodniczych liczenie pamięciowe wykonywanie i zapisywanie działań matematycznych układanie zadań przeprowadzanie pomiarów stosowanie technik plastycznych i technicznych dokładność i estetyka wykonania prac wiedza o sztuce śpiewanie 11

czytanie i zapisywanie nut rozpoznawanie utworów muzycznych wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych sprawność fizyczna aktywność na lekcji praca w zespole 3. Organizacja procesu sprawdzania 1. W klasach I-III ocena klasyfikacyjna śródroczna i końcoworoczna jest oceną opisową. Śródroczna ocena przygotowywana jest w postaci tabelarycznej, w której osiągnięcia wychowawcze określane są na trzech poziomach: zawsze, często, rzadko. Natomiast osiągnięcia w nauce oceniane są na sześciu poziomach: wykraczający, pełny, rozszerzony, podstawowy, konieczny i niedostateczny. 2. Ocena końcoworoczna jest oceną opisową i ujmuje: a) osiągnięcia wychowawcze: wywiązywanie się z obowiązku ucznia przestrzeganie regulaminów klasowych i szkolnych umiejętność współdziałania w zespole lub grupie z zachowaniem odpowiednich norm kulturalne zachowanie się poza szkołą okazywanie szacunku innym osobom dbałość o bezpieczeństwo i zdrowie własne b) osiągnięcia edukacyjne: umiejętność wypowiadania się technikę czytania i pisania podstawy ortografii i gramatyki liczenie w zależności od poziomu nauczania rozwiązywanie zadań tekstowych ogólną wiedza o otaczającym świecie zaangażowanie w zajęcia o charakterze artystycznym i sportowym osobiste osiągnięcia uczniów. c) W klasach I-III oceny bieżące ustala się w stopniach według następującej skali: stopień 6 - gdy osiągnięcia ucznia wyraźnie wykraczają poza poziom przewidzianych osiągnięć edukacyjnych; stopień 5 - gdy uczeń opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności; stopień 4 - gdy opanowane wiadomości i umiejętności nie są pełne, ale pozwalają na dalsze opanowywanie treści; stopień 3 - gdy uczeń opanował podstawowy zakres wiadomości i umiejętności, sprawiający kłopoty w przyswajaniu trudniejszych treści; stopień 2- gdy opanowane wiadomości i umiejętności są niewielkie i utrudniają dalsze kształcenie; stopień 1 gdy wiadomości i umiejętności nie zostały opanowane 12

d) Dopuszcza się komentarz słowny lub pisemny typu: Ocena celująca - wyrażona cyfrą 6 Znakomicie! Brawo! Osiągasz doskonałe wyniki. Posiadasz uzdolnienia i rozwijasz je. Należą Ci się gratulacje! Ocena bardzo dobra - wyrażona cyfrą 5 Bardzo dobrze pracujesz. Robisz w szybkim tempie duże postępy. Tak trzymaj! Ocena dobra - wyrażona cyfrą 4 Dobrze pracujesz jednak stać cię, by było lepiej. Włóż więcej wysiłku w podejmowane prace, co umożliwi ci osiągać lepsze wyniki Ocena dostateczna - wyrażona cyfrą 3 Pracujesz, ale osiągasz słabe wyniki. Aby to zmienić na lepsze konieczna jest pomoc nauczyciela i rodziców, oraz systematyczna praca, wymagająca dużo wysiłku z twojej strony. Ocena dopuszczająca - wyrażona cyfrą 2 Zbyt mało pracujesz i osiągasz bardzo słabe wyniki. Włóż dużo wysiłku, bądź aktywniejszy, skorzystaj z pomocy nauczyciela i rodziców. Ocenia niedostateczna wyrażona cyfrą 1 Osiągasz niezadowalające stopnie. Spotkało cię niepowodzenie. Pokonasz to, ale czeka cię bardzo dużo systematycznej pracy wspólnie z nauczycielem i rodzicami. e) Dopuszcza się oceny bieżące i oceny klasyfikacyjne śródroczne ze znakiem plus (+) lub minus (-). f) Dopuszcza się także stosowanie w dziennikach lekcyjnych następujących znaków: bz. - brak zadania, bp. - brak pomocy, zeszytu. nb lub 0 - nieobecność dziecka podczas zajęć ocenianych z np. edukacji plastycznej, technicznej. g) Inne oznaczenia przyjęte przez nauczyciela powinny być przekazane uczniom i ich rodzicom np. za trzy plusy można otrzymać ocenę bardzo dobrą (stosowane w zapiskach własnych nauczyciela). h) Pod koniec pierwszego etapu edukacji dopuszcza się możliwość przeprowadzenia zewnętrznego testu kompetencji dla klas III. i) Wyniki zewnętrznego testu kompetencji kl. III zostają przekazane wychowawcom klas IV i stanowią diagnozę wstępną uczniów w klasie czwartej. j) Prace sprawdzające (dyktanda, sprawdziany, testy) będą oceniane wg obowiązującej skali ocen, wynik wpisany do dziennika w wydzielonym miejscu, wyniki omówione z uczniami, gromadzone w teczce ucznia i udostępniane rodzicom na zebraniu. k) Pisanie z pamięci i ze słuchu oceniane będą następująco: Celujący (6) 0 błędów Bardzo dobry minus (5-): 1 błąd Dobry plus (4+): 2 błędy Dobry (4): 3 błędy 13

Dobry minus (4-): 4 błędy Dostateczny plus (3+): 5 błędów Dostateczny(3): 6 błędów Dostateczny minus (3-): 7 błędów Dopuszczający (2): 8 błędów Niedostateczny (1): 9 i więcej błędów l) Podstawą do ustalenia oceny jest minimum pięć ocen cząstkowych z edukacji środowiska społeczno-przyrodniczego, z edukacji plastycznej, technicznej, muzycznej i fizycznej, natomiast z edukacji polonistycznej i matematycznej, co najmniej 10 ocen. m) Nauczyciel obserwując ucznia i jego rozwój, gromadzi swoje obserwacje. Zbiera również karty pracy ucznia, jego prace plastyczne, literackie - przechowuje je segregatorach lub miejscu wyznaczonym w klasie. Na tej podstawie dokonuje oceny opisowej na koniec pierwszego i drugiego semestru. n) Zadania dodatkowe nie są obowiązkowe, wykonują je dzieci chętne. Za wykonanie prac dodatkowych uczeń otrzymuje tylko ocenę pozytywną. Za brak lub źle wykonaną pracę dodatkową nie wystawia się oceny negatywnej. o) Przy formułowaniu oceny z edukacji muzycznej, plastycznej, technicznej czy wychowania fizycznego nauczyciel ocenia zaangażowanie i wysiłek ze strony ucznia oraz jego możliwości w tym zakresie. p) Uczeń ma prawo być nieprzygotowany do zajęć np. nieobecność z powodu choroby, innych - ważnych przyczyn. Fakt nieprzygotowania uczeń zgłasza na początku zajęć, w przeciwnym razie nie będzie on usprawiedliwiony. q) W przypadku niezrozumienia określonego zagadnienia, partii materiału, uczeń powinien zgłosić to nauczycielowi. Rozdział VIII- Sposoby informowania uczniów i ich rodziców o indywidualnych osiągnięciach 1. Wymagania edukacyjne i przedmiotowy system oceniania przedstawiane są uczniom na jednych z pierwszych zajęć w danym roku szkolnym, a fakt ten jest odnotowany w dzienniku zajęć lekcyjnych. 2. Wymagania edukacyjne i przedmiotowy system oceniania przedstawiane są rodzicom na pierwszym zebraniu w danym roku szkolnym, a fakt ten jest odnotowany w dzienniku zajęć lekcyjnych, a dodatkowo potwierdzony podpisem rodzica na liście potwierdzającej zapoznanie się z aktami wewnętrznymi szkoły. Informacja na temat wymagań edukacyjnych obejmuje zakres wiadomości i umiejętności z poszczególnych edukacji nauczania, uwzględnia poziom wymagań na poszczególne oceny szkolne. 3. Ocenianie ucznia w nauczaniu zintegrowanym jest jawne i odbywa się na bieżąco w klasie, podczas wielokierunkowej działalności ucznia. Nauczyciel sprawdza wykonywane prace, chwali za wysiłek, za chęci, za pracę. Nagradza uśmiechem, pochwałą, gestem oraz wskazuje, co uczeń powinien zmienić, poprawić czy 14

wyeksponować. Podkreśla, więc osiągnięcia ucznia, ale nie porównuje go z innymi uczniami. 4. Nauczyciel stosuje wszystkie dostępne sposoby oceniania wspomagającego, tj.: obserwuje ucznia i jego pracę, rozmawia z nim i motywuje do dalszych wysiłków. Uczeń powinien mieć pewność, że w toku uczenia się ma prawo do popełniania błędów, do rzetelnej informacji, z której jasno wynika, co zrobił dobrze, co źle, a co musi zmienić, aby było lepiej. Taka informacja wywołuje motywację do dalszego wysiłku w celu dokonywania korekty poprzez kolejne działania. 5. Sprawdzone i ocenione prace kontrolne uczeń i rodzice otrzymują do wglądu, zawsze, gdy zajdzie taka potrzeba. 6. Informacje o postępach ucznia w nauce i pracy rodzice uzyskują podczas kontaktów indywidualnych z nauczycielem, podczas zebrań z rodzicami organizowanymi zgodnie z kalendarzem szkolnym oraz zajęć otwartych dla rodziców. 7. Podczas zebrań z rodzicami organizowanymi w ciągu semestru nauczyciel przekazuje informacje o postępach dziecka. 8. W przypadku trudności w nauce, częstego nieprzygotowania do zajęć rodzice informowani będą podczas organizowania indywidualnych spotkań z nauczycielem. 9. W przypadkach utrudnionych kontaktów z rodzicem informacje zostaną przekazane telefonicznie. 10. W przypadkach niemożliwego kontaktu telefonicznego - wysłanie listu - zaproszenie do szkoły na indywidualną rozmowę lub ostatecznością będzie wizyta w domu dziecka nauczyciela-wychowawcy. 11. Prace ucznia (zeszyty dyktand, prace samodzielne, sprawdziany, prace plastyczne itp.) udostępniane są rodzicom na ich prośbę. 12. Ocenę śródroczną otrzymuje rodzic po zakończeniu semestru na specjalnie przygotowanym arkuszu, odrębnym dla poszczególnych poziomów nauczania (kl. I, II, III). 13. Ocenę roczną otrzymuje rodzic w dniu zakończenia roku szkolnego na świadectwie szkolnym. 14. Po zakończeniu pierwszego etapu edukacyjnego uczeń może zostać nagrodzony: dyplomem nagrodą książkową. Rozdział IX - Warunki poprawiania oceny z przedmiotów obowiązkowych i dodatkowych. 1. W klasach I-III dopuszcza się poprawianie oceny bieżącej na prośbę ucznia lub rodziców (opiekunów prawnych) w formie dogodnej dla ucznia (pisemnej, ustnej lub łącznej). 2. Nie dopuszcza się w klasach I-III zmiany oceny klasyfikacyjnej. 3. W razie nieobecności, uczeń ma obowiązek nadrobić zaległości z poszczególnych przedmiotów w terminie uzgodnionym z nauczycielem. 15

Rozdział X Warunki niepromowania ucznia klas I-III W związku z tym, iż podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej nie podaje definicji szczególnego przypadku ucznia na żadnym z trzech poziomów kształcenia nauczania początkowego w ramach Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania (WSO) ustala się następujące kryteria dla poszczególnych klas. W myśl tej decyzji promocji do następnej klasy nie otrzymuje uczeń, który nie rokuje na powodzenie w nauce w klasie wyższej, a powtórzenie klasy daje nadzieję i szansę na uzupełnienie jego podstawowych i najważniejszych kompetencji w zakresie czytania, pisania i liczenia. Propozycję składa nauczyciel wychowawca w oparciu o swoje doświadczenie, obserwację dziecka i jego dotychczasowe postępy w nauce, a następnie przedstawia radzie pedagogicznej do zatwierdzenia większością głosów. Dlatego też ten szczególny przypadek w WSO dotyczy tylko edukacji polonistycznej i matematycznej. Oznacza to w praktyce, że dziecko rozpoczynając naukę w klasie IV: powinno samodzielnie czytać i rozumieć przeczytany tekst, powinno sprawnie komunikować się w formie pisemnej, powinno mieć opanowane pojęcie liczby. Ostateczną decyzję o niepromowaniu ucznia do następnej klasy (jak wyżej zapisano) podejmuje Rada Pedagogiczna, po stwierdzeniu, że uczeń podlega co najmniej 5 kryteriom opracowanym pod pojęciem szczególny przypadek. KLASA I: Uczeń nie otrzymuje promocji do klasy II w następujących warunkach: nie potrafi w sposób jasny i czytelny komunikować się z otoczeniem (nie słucha wypowiedzi innych, nie dzieli się swoimi spostrzeżeniami, nie sygnalizuje swoich potrzeb społecznych) nie uczestniczy w rozmowach tematycznych(związanych z życiem rodzinnym, szkolnym, przeczytaną lekturą, obejrzanym spektaklem, filmem itp.) wymaga ciągłego dyscyplinowania uwagi zewnętrznej (nie korzysta z pakietów edukacyjnych) nie zna wszystkich liter alfabetu głoskuje nie składając w sylaby czyta pamięciowo tylko przygotowane krótkie teksty nie opanował umiejętności cichego czytania ze zrozumieniem popełnia błędy w pisaniu z pamięci pisze nieczytelnie, nie mieści się w liniaturze przepisuje z błędami pismo stanowi sałatkę literową zawierającą liczne błędy (fonetyczne, mylenie liter podobnych graficznie itp.) uniemożliwiającą zrozumienie treści 16

Edukacja matematyczna: nie potrafi ustalić równoliczności zbiorów (przy porównywaniu ich) nie układa poszczególnych elementów w porządku rosnącym lub malejącym nie potrafi utworzyć zbiorów wg. podanego kryterium nie umie określić kierunków położenia obiektów (prawo lewo, niżej wyżej, nad pod itp.) nie ma orientacji przestrzennej (np. lewy górny róg kartki) nie doprowadza pracy do końca nie utożsamia liczb z cyframi ma problemy z przeliczaniem zbiorów popełnia błędy w dodawaniu i odejmowaniu w zakresie 20 nie potrafi liczyć na konkretach nie opanował dodawania i odejmowania w zakresie 20 z przekroczeniem progu dziesiętnego nie umie zapisać poprawnie działania matematycznego do konkretnej sytuacji (obrazek, zadanie z treścią, zabawy matematyczne) nie wykorzystuje wiadomości matematycznych w praktyce (mierzenie, ważenie, liczenie pieniędzy, wiadomości kalendarzowe) nie rozpoznaje i nie nazywa figur geometrycznych (koło, trójkąt, kwadrat, prostokąt) KLASA II Uczeń nie otrzymuje promocji do klasy III w następujących warunkach: Edukacja polonistyczna: nie wykazuje zainteresowania tematyką zajęć związki przyczynowo skutkowe dostrzega jedynie z pomocą nauczyciela wymaga dyscyplinowania uwagi zewnętrznej nie czyta ze zrozumieniem tekstów nie opanował umiejętności cichego czytania ze zrozumieniem popełnia błędy przy przepisywaniu, pisaniu z pamięci i ze słuchu w ramach poznanego i utrwalonego słownictwa nie potrafi układać i pisać zdań na zadany temat pismo stanowi sałatkę literową zawierającą liczne błędy (fonetyczne, mylenie liter podobnych graficznie itp.) uniemożliwiającą zrozumienie treści nie rozpoznaje w zdaniach poznanych części mowy nie umie wyróżnić i nazwać w tekstach zdań oznajmujących, pytających i wykrzyknikowych Edukacja matematyczna nie potrafi określić kierunków położenia obiektów (prawo lewo, niżej wyżej, nad pod itp.) nie wykazuje orientacji przestrzennej 17

KLASA III nie doprowadza pracy do końca wymaga ciągłego dyscyplinowania uwagi zewnętrznej popełnia błędy w dodawaniu i odejmowaniu w zakresie 30 nie opanował dodawania i odejmowania w zakresie 30 z przekroczeniem progu dziesiątkowego nie potrafi zapisać poprawnie działania matematycznego do konkretnego zadania z treścią (nie rozwiązuje zadań z treścią) nie wykorzystuje wiadomości matematycznych w różnych sytuacjach praktycznych (mierzenie, ważenie, liczenie pieniędzy, obliczenia kalendarzowe, zegar) nie opanował tabliczki mnożenia w zakresie 30 Uczeń nie otrzymuje promocji do klasy IV w następujących warunkach: Edukacja polonistyczna: nie skupia uwagi na wypowiedziach nauczyciela i uczniów nie potrafi korzystać z przekazywanych informacji wymaga ciągłego dyscyplinowania uwagi zewnętrznej nie czyta ze zrozumieniem tekstów nie potrafi przeczytać poprawnie i płynnie nowego tekstu przygotowany tekst czyta z błędami nie potrafi wyszukać w tekście potrzebnych informacji posiada ubogi zasób słów niechętnie się wypowiada pytany odpowiada pojedynczymi wyrazami nie przejawia aktywności na zajęciach nie posiadł umiejętności wypowiadania się na zadany temat, także poza forum klasy - w obecności tylko nauczyciela samodzielnie nie formułuje żadnej wypowiedzi pisemnej (opis, opowiadani, list, notatka) nie dostrzega różnicy między literą a głoską, nie dzieli wyrazów na sylaby, nie oddziela wyrazów w zdaniu i zdań w tekście pismo jest nieczytelne w treści: zawiera liczne błędy tzw. sałatkę literową nie dba o poprawność gramatyczną i interpunkcyjną popełnia w pisaniu błędy fonetyczne świadczące o nie wyćwiczonej analizie i syntezie słuchowej wyrazów (zniekształca brzmienie wyrazów) nie wyróżnia w tekście poznanych i utrwalonych części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, liczebnik, przysłówek) nie umie wyróżnić w tekstach zdań oznajmujących, pytających, wykrzyknikowych i rozkazujących 18

Edukacja matematyczna: nie potrafi przeliczać w przód i w tył w zakresie 100 nie potrafi zapisać cyframi danej liczby myli znaki różnicowe przy porównywaniu dowolnych liczb (<, >, =) popełnia błędy w dodawaniu i odejmowaniu w zakresie 100 nie opanował umiejętności dodawania i odejmowania w zakresie 100 z przekroczeniem progu dziesiątkowego nie utożsamia działań wzajemnie odwrotnych sprawdzając poprawność ich wykonania nie opanował tabliczki mnożenia i dzielenia w zakresie 100 nie rozwiązuje równań jednodziałaniowych z niewiadomą w postaci okienka nie rozwiązuje zadań tekstowych nie opanował matematycznych wiadomości praktycznych (nie wykorzystuje wiedzy w praktyce) nie odczytuje i nie zapisuje liczb w systemie rzymskim (od I do XII) popełnia błędy w obliczeniach kalendarzowych (w tym obliczenia zegarowe) nie umie obliczyć obwodów kwadratu i prostokąta W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych poziomem rozwoju i osiągnięć ucznia w danym roku szkolnym lub stanem zdrowia ucznia, Rada Pedagogiczna może postanowić o powtarzaniu klasy przez ucznia edukacji wczesnoszkolnej, na wniosek wychowawcy klasy po zasięgnięciu opinii rodziców ucznia lub na wniosek rodziców ucznia po zasięgnięciu opinii wychowawcy klasy. Opracowanie: Jolanta Kisielewicz Magdalena Mielnik Danuta Rokitowska 19