Koalicja POLSKA WOLNA OD GMO ul. Chłodna 48/153 00-872 Warszawa http://www.polska-wolna-od-gmo.org Warszawa, Stryszów, Wrocław, Gliwice, 11.04.2012 r. Pan Marcin Korolec Minister Środowiska ul. Wawelska 52/54 00-922 Warszawa Dotyczy: Opina Koalicji POLSKA WOLNA OD GMO w sprawie Projektu Ustawy o zmianie ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw W nawiązaniu do pisma DP-0230-12/12180/12/A z dnia 28 marca 2012 doręczonego w dniu 04.04.2012 r., Koalicja POLSKA WOLNA OD GMO wnioskuje o odrzucenie w całości przedmiotowego projektu zmian do ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych. Na wstępie pragniemy podkreślić, że proponowane zmiany dotyczą w głównej mierze wprowadzenia zapisów zawartych w rozporządzeniach Wspólnot Europejskich, które z mocy traktatu weszły uprzednio do porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Wprowadzanie w życie regulacji zawartych w tych rozporządzeniach leży w gestii ministrów odpowiedzialnych za ich implementację i nie wymaga interwencji Parlamentu i Prezydenta. Konsekwencją umieszczenia szczegółowych zapisów rozporządzeń WE w ustawie o organizmach genetycznie zmodyfikowanych będzie konieczność dokonywania ustawowych zmian w każdym przypadku rewizji treści tych rozporządzeń dokonywanych na szczeblu WE. Zmiana ustawy będzie także niezbędna w przypadku utraty mocy prawnej tych rozporządzeń np. w przypadku wystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej ze struktur Unii Europejskiej. Strona 1 z 5
Rozparzenie projektu zmian ustawy w proponowanym zakresie przez Parlament wydaje się być stratą czasu i środków finansowych, które mogły by być przeznaczone na zasadniczą poprawę brzmienia tej ustawy w kierunku realizacji postulatów społeczeństwa i Ramowego Stanowiska Rządu RP dotyczącego organizmów genetycznie zmodyfikowanych z dnia 18.11.2008 r. dla uzyskania przez Polskę statusu kraju wolnego od GMO. Koalicja POLSKA WOLNA OD GMO ponownie zgłasza swoje zasadnicze zastrzeżenia w odniesieniu do aktualnie obowiązującego stanu prawnego obowiązującego w obszarze uregulowań związanych z zamierzonym uwolnieniem GMO do środowiska, które są opisane w aktualnie obowiązującej Ustawie o organizmach genetycznie zmodyfikowanych z 2001 r. W naszej ocenie niezbędne jest wprowadzenie zasadniczej poprawki do treści tej ustawy dotyczącej definicji tzw. zamierzonego uwolnienia. Projekt zmiany zgłaszany do Premiera RP w trybie ustawy lobbingowej stanowi załącznik do niniejszej opinii. Niezależnie od powyższego pragniemy podkreślić, że : 1. Ustawa ta zezwala na uprawy w Polsce genetycznie zmodyfikowanych roślin na skalę przemysłową: Jest to szokujący brak respektu dla żądań zdecydowanej większości Polaków, którzy chcą Polski wolnej od GMO. Ustawa jest również niezgodna z Ramowym Stanowiskiem Rządu RP dotyczącym organizmów genetycznie zmodyfikowanych z dnia 18.11.2008 r., które wyraźnie mówi, że Polska ma być krajem wolnym od GMO. 2. Ustawa ta zawiera zapisy mówiące o tym, że jest możliwe wpółistnienie rolnictwa wolnego od GMO z tym stosującym GMO Tymczasem współistnienie rolnictwa wolnego od GMO z tym stosującym GMO jest NIEMOŻLIWE i zostało to wielokrotnie udowodnione. Skażenie genetyczne będzie nieuniknione i nieodwracalne. Rząd RP wprowadza opinię publiczną w błąd. Stwarzanie pozorów regulacji koegzystencji to tylko metoda narzucenia GMO wbrew preferencjom obywateli. Kiedy współistnienie okaże się nie być możliwe, nie będzie już możliwości zmiany biegu wydarzeń i Strona 2 z 5
naprawienia szkód. Kary przewidziane w ustawie za 1 ha nielegalnych upraw genetycznie zmodyfikowanych roślin są śmiesznie małe, bo przecież zwolennikom GMO chodzi o zanieczyszczenie polskich pól. Zapłacą więc z ochotą aby tylko pozbawić polskich rolników możliwości produkcji wysokiej jakości żywności, zrobić z nich niewolników ponadnarodowych korporacji a Polaków zmusić do spożywania żywności, która zabija. Zgodę sąsiadów można będzie łatwo uzyskać znając realia polskiej wsi, bowiem rolnicy są nieświadomi zagrożeń ze strony GMO. Poza tym w wielu wypadkach zgoda nie będzie konieczna, bo uprawa może być np. zlokalizowana w środku wielkiego pola tego samego właściciela. Ustawa zwalnia z wszelkiej odpowiedzialności użytkowników GMO za spowodowanie szkody, jeśli szkoda nastąpiła na skutek siły wyższej - można pod to podciągnąć wszystko. W związku z powyższym domagamy się: 1.Odrzucenia w całości obecnego projektu ustawy o GMO. 2.Natychmiastowego wprowadzenia zakazu na MON810 wzorem innych krajów powołując się na zasadę przezorności/klauzulę ochronną, która obowiązuje w Unii Europejskiej. '... Celem klauzuli ochronnej jest minimalizowanie zagrożeń dla ludzi i środowiska. Zagrożenie takie istnieje także wtedy, gdy państwo członkowskie nie zdążyło dokonać transpozycji przepisów unijnych do prawa krajowego. Polskie społeczeństwo i środowisko wymagają ochrony przeciwko niebezpiecznym produktom niezależnie od tego czy mamy czy nie mamy dobrych ustaw...' - prof. Kramer, specjalista prawa europejskiego. W świetle przepisów zawartych w Zasadzie Przezorności zakaz taki powinien obowiązywać aż do momentu przedstawienia przez niezależne ośrodki badawcze niezbitych dowodów na brak jakiejkolwiek szkodliwości GMO. 3. Podjęcie przez Rząd RP współpracy z innymi krajami UE, które już wprowadziły zakaz MON810 (7 faktycznie + 2 w trakcie) w celu wprowadzenia w całej UE zakazu na stosowanie GMO w rolnictwie i przy produkcji żywności do czasu udowodnienia, że są one bezpieczne. Ustawodawca deklaruje, że celem projektu ustawy jest dokonanie transpozycji do polskiego porządku prawnego dyrektyw Wspólnot Europejskich regulujących zagadnienia dotyczące organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Warto nadmienić, kraje UE, powołując się na klauzule ochronne zawarte w dyrektywie 2001/18, wprowadziły zakaz upraw GM na swoim terytorium. Wydaje się, że chcąc realizować Stanowisko Ramowe Rządu RP w odniesieniu do GMO, Polska powinna postąpić podobnie jak wspomniane kraje UE, a nie przyjmować ustawę, która zezwala na uprawy roślin GM. Podsumowując, uważamy, że wymienione zasadnicze wady proponowanej ustawy kwalifikują projekt do odrzucenia w całości. Ustawodawca deklaruje, że przepisy ustawy zostały opracowane w celu wdrożenia ramowego Stanowiska Rządu RP, w którym znajduje się zapis, że Polska dąży, aby być krajem wolnym od GMO. Strona 3 z 5
Zapisy projektu ustawy, dopuszczające otwarte użycie GMO, pozostają w rażącej sprzeczności z Ramowym Stanowiskiem Rządu RP dotyczącym organizmów genetycznie zmodyfikowanych z dnia 18.11.2008. Projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o organizmach genetycznie zmodyfikowanych sugeruje, że możliwa jest koegzystencja upraw tradycyjnych i GMO. Doświadczenia krajów, które dopuściły uprawy GMO, pokazują, że takie współistnienie jest niemożliwe. Potwierdza to opinia Centrum Badawczego Unii (Joint Research Centre) z 2002 r. wykonana na zlecenie Komisji Europejskiej a także Europejski Komitet Społeczno Ekonomiczny w Opinii w sprawie koegzystencji upraw zmodyfikowanych genetycznie z uprawami tradycyjnymi i ekologicznymi CESE 165/2004 Projekt narusza: ustawy o zmianie ustawy Prawo o organizmach genetycznie zmodyfikowanych art.39 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ uprawa GMO w warunkach otwartych może narazić zdrowi i życie ludzi na niebezpieczeństwo.(znane są już udokumentowane przypadki szkodliwego oddziaływania pyłków roślin GMO na ludzi) art.64 Konstytucji RP, ponieważ wprowadzenie zezwoleń na uprawy GMO spowoduje realne straty dla producentów żywności i pasz bez GMO art.74 i 86 Konstytucji RP, ponieważ uwolnienie GMO może spowodować pogorszenie stanu środowiska i zagrozić utratą bezpieczeństwa ekologicznego. Zasadę Zrównoważonego Rozwoju i Zasadę Przezorności ponieważ na wszystkich państwach ciąży obowiązek dołożenia należytej staranności w ocenie skutków, jakie dla środowiska może przynieść nowo podejmowana decyzja lub uruchamiana działalność. Odpowiednie działania powinny być podejmowane z wyprzedzeniem, tzn. już wtedy, gdy zachodzi uzasadnione prawdopodobieństwo, że powstanie problem ekologiczny, wymagający rozwiązania, a nie dopiero wtedy, gdy praktyka lub nauka potwierdza jego istnienie. Projekt ustawy jest sprzeczny z Ramowym Stanowiskiem Rządu RP dotyczącym GMO z 2008 r. Rząd Polski powinien wprowadzić natychmiastowy zakaz upraw roślin GMO w oparciu o delegacje odpowiednich dyrektyw i rozporządzeń unijnych tak, jak to zrobiły inne kraje Unii Europejskiej. Według opinii znawcy prawa europejskiego prof. Ludwika Kramera, Rząd Polski ma prawo to zrobić jeszcze przed transponowaniem odpowiedniej dyrektywy do prawa krajowego (opinia listopad 2009). Art. 39 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej brzmi: Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody. Art. 74 Konstytucji RP brzmi: Władze publiczne prowadza politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. 1. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Art. 86 Konstytucji stwierdza: Każdy jest zobowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. Art. 64 Konstytucji RP brzmi : 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. Strona 4 z 5
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Ramowe Stanowisko Rządu RP w sprawie GMO z 2008 r., w konkluzji rozdziału II zatytułowanego Zamierzone uwolnienie organizmów genetycznie modyfikowanych do środowiska w celach doświadczalnych zawiera jednoznaczny zapis: Rząd Polski dąży, by Polska uzyskała status kraju wolnego od GMO, dlatego też opowiada się przeciwko prowadzeniu na terytorium RP zamierzonego uwalniania GMO do środowiska w celach doświadczalnych. Tymczasem w projekcie Ustawy o zmianie ustawy Prawo o organizmach genetycznie zmodyfikowanych zamieszczono cały szereg przepisów oraz procedur sankcjonujących zastosowanie upraw roślin z zamierzonym uwolnieniem GMO do środowiska w celach doświadczalnych, które w świetle Ramowego Stanowiska Rządu RP są bezprzedmiotowe. W ustawie (przedłożeniu rządowym ) nie powinny pojawiać się zapisy, które są z nim sprzeczne. Przeciwnie, treść ustawy powinna być pełnym odzwierciedleniem ducha i litery Ramowego Stanowiska Polski w sprawie GMO. Komisja Sterująca Koalicji POLSKA WOLNA OD GMO Paweł Połanecki Jadwiga Łopata Sir Julian Rose Anna Szmelcer Roman Andrzej Śniady Podpisał z upoważnienia Komisji Sterującej Roman Andrzej Śniady Załącznik: Interwencja w sprawie poprawki do ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych z dnia 21 czerwca 2001r. Strona 5 z 5