ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU ustawy o zmianie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego 1)

Transkrypt

1 ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU ustawy o zmianie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego 1) Konieczność podjęcia działań o charakterze legislacyjnym w zakresie nowelizacji ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz z późn. zm.; dalej ustawa o sprzedaży konsumenckiej), jest konsekwencją zawartego w piśmie Komisji Europejskiej z dnia 25 czerwca 2009 r. (sygn.: K(2009)4869), zarzutu formalnego zawierającego wezwanie do usunięcia uchybienia (naruszenie nr 2009/2124), potwierdzonego następnie uzasadniona opinią (naruszenie nr 2009/2124) z dnia 18 marca 2010 r. (sygn. K(2010)1501) skierowaną do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Przedmiotowe zarzuty odnoszą się do transpozycji przez Rzeczpospolitą Polską art. 6 ust. 5 dyrektywy 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (dalej: dyrektywa 1999/44/WE), poprzez pominięcie wymogów określonych w jej art. 6 ust. 2 tiret pierwsze i art. 6 ust. 3 w art. 13 ust. 3 ustawy o sprzedaży konsumenckiej, która transponuje dyrektywę 1999/44/WE do prawa polskiego. Jak wskazała w powyższych dokumentach Komisja Europejska artykuł 6 dyrektywy 1999/44/WE stanowi iż: 1. Gwarancja będzie prawnie wiążąca dla udzielającego na warunkach określonych w oświadczeniu gwarancyjnym i związaną z nim reklamą. 2. Gwarancja: stwierdza, że konsument ma prawa przyznane zgodne z mającym zastosowanie ustawodawstwem krajowym, któremu podlega sprzedaż towarów konsumpcyjnych i wyjaśnia, że gwarancja tych praw nie narusza, określa, w prostym i zrozumiałym języku zawartość gwarancji i podstawowe szczegółowe dane potrzebne dla złożenia skargi w oparciu o gwarancję, w szczególności okres ważności i zasięg terytorialny gwarancji, jak też nazwisko i adres gwaranta. 3. Na żądanie konsumenta gwarancja zostaje udostępniona w formie pisemnej lub sporządzona na innym trwałym, dostępnym dla niego nośniku. 4. Na swoim własnym terytorium Państwo Członkowskie, w którym towary konsumpcyjne wprowadzane są do obrotu, może zgodnie z zasadami Traktatu ustanowić, iż gwarancja będzie sporządzona w jednym lub więcej języków, które wyznaczy spośród języków urzędowych Wspólnoty. 5. Gdyby gwarancja naruszała wymogi ust. 2, 3 i 4, jej ważność na tym nie ucierpi, a konsument może nadal polegać na gwarancji i domagać się jej honorowania. Implementację art. 6 dyrektywy 1999/44/WE stanowią natomiast art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze oraz art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej, które stanowią iż: 1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 99/44/WE z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (Dz. Urz. WE L 171 z ).

2 Sprzedawca dokonujący sprzedaży w Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany udzielić kupującemu jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania ze sprzedanego towaru konsumpcyjnego (art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o sprzedaży konsumenckiej). 1. Udzielenie kupującemu gwarancji następuje bez odrębnej opłaty przez oświadczenie gwaranta, zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszących się do towaru konsumpcyjnego; określa ono obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu. Nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta. 2. Sprzedawca udzielający gwarancji wydaje kupującemu wraz z towarem dokument gwarancyjny; powinien także sprawdzić zgodność znajdujących się na towarze oznaczeń z danymi zawartymi w dokumencie gwarancyjnym oraz stan plomb i innych umieszczonych na towarze zabezpieczeń. 3. Oświadczenie gwarancyjne powinno być sformułowane zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze. Jednakże uchybienie tym wymaganiom pozostaje bez wpływu na ważność gwarancji i nie pozbawia kupującego wynikających z niej uprawnień. 4. W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową (art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej). Jak wskazała Komisja Europejska w dalszej części swoich wywodów, zgodnie z art. 6 ust. 5 dyrektywy 1999/44/WE, nawet jeśli gwarancja naruszy wymogi wymienione w art. 6 ust. 2-4, konsument może nadal polegać na jej ważności. Następnie Komisja wskazała, że artykuł 13 ust. 3 ustawy o sprzedaży konsumenckiej stanowi transpozycję art. 6 ust. 5 dyrektywy 1999/44/WE, natomiast art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o sprzedaży konsumenckiej stanowi transpozycję art. 6 ust. 2 tiret drugie i art. 6 ust. 4 dyrektywy 1999/44/WE. Zdaniem Komisji, poprzez odniesienie wyłącznie do art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze, w art. 13 ust. 3 ustawy o sprzedaży konsumenckiej nie bierze się pod uwagę wymogów określonych w art. 6 ust. 2 tiret pierwsze i art. 6 ust. 3 dyrektywy 1999/44/WE, co świadczy o niedokonaniu przez Polskę pełnej transpozycji art. 6 ust. 5 dyrektywy 1999/44/WE. Z uwagi na powyższe zarzuty wymagana jest interwencja legislacyjna w postaci uzupełnienia art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej o dodatkowy ustęp (ust. 6) o czym szczegółowo będzie mowa poniżej. Działania te uczynią zadość deklaracjom złożonym w stanowiącym odpowiedź na wspomniane powyżej pismo Komisji Europejskiej z dnia 25 czerwca 2009 r. (sygn.: K(2009)4869) zawierające wezwanie do usunięcia uchybienia, piśmie Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 sierpnia 2009 r. (sygn. SGCdC(2009)A/8301), w którym wskazano na gotowość do wprowadzenia do art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej stosownych zmian legislacyjnych w celu rozwiania wszelkich wątpliwości Komisji Europejskiej we wspomnianym zakresie.

3 Jednocześnie przeprowadzona analiza powyższych regulacji wykazała, że w zakresie powyższych zarzutów zakres koniecznej nowelizacji treści ustawy o sprzedaży konsumenckiej wydaje się być szerszy, niż wynikający z treści pisma Komisji Europejskiej. Przede wszystkim stanowiący transpozycję art. 6 dyrektywy 1999/44/WE art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej (jak i cała ustawa), nie zawiera postanowienia transponującego przepis art. 6 ust. 3, który stwierdza, że na żądanie konsumenta gwarancja zostaje udostępniona w formie pisemnej lub sporządzona na innym trwałym, dostępnym dla niego nośniku. Brak powyższego uprawnienia konsumenta, skorelowanego z obowiązkiem sprzedawcy do udostępnienia dokumentu gwarancyjnego może zostać uznany za przypadek błędnej implementacji dyrektywy 1999/44/WE. Zasadnym wydaje się więc uzupełnienie art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej o stosowne postanowienie wskazujące, że sprzedawca wydaje kupującemu wraz z towarem dokument gwarancyjny sporządzony na papierze lub na innym dostępnym dla kupującego trwałym nośniku informacji. Odbędzie się to w drodze modyfikacji ust. 2 tego przepisu, który w obecnym brzmieniu statuuje obowiązek sprzedawcy udzielającego gwarancji wydania konsumentowi dokumentu gwarancyjnego. Należy zwrócić uwagę, że w projektowanym przepisie usunięto istniejące dotychczas, odnoszące się do sprzedawcy wyrażenie udzielający gwarancji. W nowym brzmieniu art. 13 ust. 2 ustawy o sprzedaży konsumenckiej na sprzedawcy będzie więc ciążył obowiązek wydania dokumentu gwarancyjnego nie tylko wtedy kiedy sam będzie udzielał gwarancji (sam będzie gwarantem), ale także wtedy kiedy będzie on tylko pośrednikiem między gwarantem (np. producentem), a konsumentem. Modyfikacja ta ma więc charakter prokonsumencki. Zapewnia bowiem konsumentowi uzyskanie dokumentu gwarancyjnego statuującego jego uprawnienia w razie nienależytej jakości towaru, co w istotny sposób ułatwia mu późniejsze dochodzenie ewentualnych roszczeń z gwarancji. Dyrektywa 1999/44/WE w swym art. 6 ust. 3 używa zwrotu Na żądanie konsumenta gwarancja zostaje udostępniona. Biorąc pod uwagę fakt, iż wskazany akt prawny odnosi się do obowiązków sprzedawców w stosunku do nabywających od nich towary konsumentów, należy wnosić, że ustawodawca unijny miał w tym przypadku na myśli obowiązek sprzedawcy (a nie gwaranta) do przekazania dokumentu gwarancyjnego. Jest to o tyle uzasadnione, że to sprzedawca jest podmiotem z którym kontaktuje się konsument w sposób bezpośredni w ramach dokonywania zakupu towaru. Gwarant może częstokroć być podmiotem mającym swoją siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, co powoduje, że zgłaszanie do niego jakichkolwiek roszczeń przez konsumenta będzie w sposób istotny utrudnione. Należy zwrócić uwagę, że możliwość taką (możliwość zajścia konieczności nawiązania kontaktu konsumenta z podmiotem w myśl art. 6 ust. 3 dyrektywy 1999/44/WE zobowiązanym do wydania mu dokumentu gwarancyjnego) ustawodawca unijny przewidział, wskazując że przekazanie dokumentu gwarancyjnego odbywa się na żądanie konsumenta. Zasadnym jest jednocześnie, aby nie uzależniać obowiązku sprzedawcy do przekazania konsumentowi dokumentu gwarancyjnego od uprzedniego żądania konsumenta. Uprawnienia gwarancyjne, jako niezwykle istotny element ochrony konsumenta, winny być mu znane, co może być skutecznie osiągnięte przede wszystkim poprzez wręczenie mu dokumentu gwarancyjnego. Ta modyfikacja w stosunku do regulacji zawartych w art. 6 ust. 3 dyrektywy 1999/44/WE z uwagi na rozszerzenie uprawnień konsumenckich (konsument nie będzie musiał żądać od konsumenta dokumentu gwarancyjnego, a sprzedawca będzie miał obowiązek mu go wręczyć), przy jednoczesnej świadomości istnienia obowiązku harmonizacji minimalnej w odniesieniu do tego aktu prawnego (art. 8 ust. 2 dyrektywy 1999/44/WE), jest dopuszczalna i nie naraża Rzeczpospolitej Polskiej na zarzut błędnej implementacji dyrektywy 1999/44/WE.

4 Należy zwrócić uwagę, że powyższy przepis należy uzupełnić o wyrażenie sporządzony na papierze lub na innym dostępnym dla kupującego trwałym nośniku informacji wynikające z art. 6 ust. 3 dyrektywy 1999/44/WE. Niniejsza modyfikacja pozwoli na przekazywanie konsumentom dokumentów gwarancyjnych w innych dostępnych dla konsumenta formach niż forma papierowa (np. plik tekstowy w wersji elektronicznej), przez co uwzględnia okoliczność istnienia nowych technologii zapisu dokumentów. W związku ze wskazaną powyżej modyfikacją art. 13 ust. 2 ustawy o sprzedaży konsumenckiej w dotychczasowym brzmieniu jego treść zostanie podzielona na dwa ustępy. I tak dyspozycję zawartą w przepisie zdania 1 przedmiotowego przepisu obejmie swym zakresem projektowany art. 13 ust. 2 ustawy o sprzedaży konsumenckiej, natomiast dyspozycję zawartą w przepisie zdania 2 przedmiotowego przepisu powinien obejąć swym zakresem projektowany art. 13 ust. 3 ustawy o sprzedaży konsumenckiej. Celem ujednolicenia nomenklatury terminologicznej stosowanej w art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej, wykorzystane w art. 13 ust. 3 zd. 1 ustawy o sprzedaży konsumenckiej (projektowany art. 13 ust. 4 ustawy o sprzedaży konsumenckiej) pojęcie oświadczenie gwarancyjne zastąpiono pojęciem oświadczenie gwaranta. Takim pojęciem posługuje się bowiem art. 13. ust. 1 ustawy o sprzedaży konsumenckiej (zarówno w obecnym, jak i w projektowanym brzmieniu). W pozostałym zakresie przepis projektowanego art. 13 ust. 4 ustawy o sprzedaży konsumenckiej powinien stanowić odpowiednik dotychczasowego przepisu art. 13 ust. 3 zd. 1 ustawy o sprzedaży konsumenckiej i implementuje częściowo art. 6 ust. 2 tiret drugie dyrektywy 1999/44/WE, zgodnie z którym gwarancja określa, w prostym i zrozumiałym języku zawartość gwarancji podstawowe szczegółowe dane potrzebne do złożenia skargi w oparciu o gwarancję. Przepis projektowanego art. 13 ust. 5 ustawy o sprzedaży konsumenckiej stanowi odpowiednik dotychczasowego przepisu art. 13 ust. 4 ustawy o sprzedaży konsumenckiej i implementuje art. 6 ust. 2 tiret pierwsze i drugie (w zakresie nieobjętym przez projektowany art. 13 ust. 4 ustawy o sprzedaży konsumenckiej) dyrektywy 1999/44/WE, zgodnie z którym gwarancja: stwierdza, że konsument ma prawa przyznane zgodne z mającym zastosowanie ustawodawstwem krajowym, któremu podlega sprzedaż towarów konsumpcyjnych i wyjaśnia, że gwarancja tych praw nie narusza, określa, w prostym i zrozumiałym języku zawartość gwarancji i podstawowe szczegółowe dane potrzebne dla złożenia skargi w oparciu o gwarancję, w szczególności okres ważności i zasięg terytorialny gwarancji, jak też nazwisko i adres gwaranta. Ponadto należy zwrócić uwagę, że art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej w obecnym brzmieniu (jak i cała ustawa), nie zawiera postanowienia stanowiącego odpowiednik art. 6 ust. 5 dyrektywy 1999/44/WE w zakresie odniesienia jego treści do jej art. 6 ust. 2, 3 i 4 (Gdyby gwarancja naruszała wymogi ust. 2, 3 i 4, jej ważność na tym nie ucierpi, a konsument może nadal polegać na gwarancji i domagać się jej honorowania). Jednocześnie przepis art. 13 ust. 3 ustawy o sprzedaży konsumenckiej w obecnym brzmieniu, zgodnie z którym oświadczenie gwarancyjne powinno być sformułowane zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze. Jednakże uchybienie tym wymaganiom pozostaje bez wpływu na ważność gwarancji i nie pozbawia kupującego wynikających z niej uprawnień, a więc brak wpływu niespełnienia przez gwarancję określonych warunków na możliwość domagania się przez konsumenta jej realizacji, odnosi

5 się wyłącznie do wymogu sformułowania gwarancji w prostym i zrozumiałym języku (przepis stanowiący transpozycję art. 6 ust. 2 tiret 2 ab initio dyrektywy 1999/44/WE). Przepis ten nie odnosi się natomiast do przypadku niespełnienia wymogów określonych w: art. 13 ust. 4 zdanie 1 ustawy o sprzedaży konsumenckiej w obecnym brzmieniu, zgodnie z którym w dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej przepis stanowiący transpozycję art. 6 ust. 2 tiret 2 in fine dyrektywy 1999/44/WE; art. 13 ust. 4 zdanie 2 ustawy o sprzedaży konsumenckiej w obecnym brzmieniu, zgodnie z którym ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową przepis stanowiący transpozycję art. 6 ust. 2 tiret 1 dyrektywy 1999/44/WE; art. 6 ust. 3 dyrektywy 1999/44/WE, który stwierdza, że na żądanie konsumenta gwarancja zostaje udostępniona w formie pisemnej lub sporządzona na innym trwałym, dostępnym dla niego nośniku w obecnym brzmieniu (jak wskazano powyżej ustawa o sprzedaży konsumenckiej w ogóle nie zawiera transpozycji tego przepisu). W związku z powyższym, jednocześnie uwzględniając cytowane powyżej zarzuty Komisji Europejskiej, zasadnym wydaje się uzupełnienie art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej o ust. 6 o treści: Uchybienie wymaganiom zawartym w ust. 1-5 pozostaje bez wpływu na ważność gwarancji i nie pozbawia kupującego wynikających z niej uprawnień. Przepis o zbliżonej treści znajdował się dotychczas w art. 13 ust. 3 zd. 2 ustawy o sprzedaży konsumenckiej, jednak jego zakres był zbyt wąski (odnosił się tylko do sytuacji, w której oświadczenie gwarancyjne nie zostało sformułowane zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o sprzedaży konsumenckiej). Wobec powyższego zasadnym wydaje się, celem pełnego dostosowania regulacji zawartej w art. 13 ustawy o sprzedaży konsumenckiej do brzmienia art. 6 dyrektywy 1999/44/WE, a tym samym do uniknięcia w przyszłości zarzutu błędnej implementacji dyrektywy 1999/44/WE, rozszerzenie przedmiotowej nowelizacji o wskazane powyżej kwestie.