1.2 Resuscytacja krąŝeniowo- oddechowa Resuscytacja krąŝeniowo- oddechowa u dorosłych Obecnie wyróŝnia się 2 algorytmy postępowania w zaleŝności od zaawansowania oraz dostępnych środków: BLS polega na udzielaniu pacjentowi pierwszej pomocy metodami nieinwazyjnymi, podaŝy tlenu za pomocą masek i kaniuli, wstępnym zaopatrzeniu (np. unieruchamianiu kończyn, bandaŝowaniu) oraz ocenie podstawowych czynności Ŝyciowych. ALS polega na udzielaniu pacjentowi zaawansowanej pomocy z zastosowaniem metod inwazyjnych, zabiegowym udroŝnieniu dróg oddechowych, doŝylnej podaŝy płynów i leków, monitorowaniu pracy serca, zastosowaniu defibrylacji, kardiowersji i przezskórnej stymulacji rytmu serca. BLS u dorosłych Za osobę dorosłą naleŝy uznać równieŝ dzieci w wieku co najmniej 8 lat (płci męskiej i płci Ŝeńskiej). 1. Upewnij się, czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni. 2. Sprawdź reakcję poszkodowanego: - delikatnie potrząśnij za ramiona i głośno zapytaj: Czy wszystko w porządku? 3a. JeŜeli reaguje: - zostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraŝa mu Ŝadne niebezpieczeństwo, - dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, jeśli będzie potrzebna - regularnie oceniaj jego stan. 3b. JeŜeli nie reaguje: - głośno zawołaj o pomoc, - odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udroŝnij drogi oddechowe, wykonując odgięcie głowy i uniesienie Ŝuchwy: umieść jedną rękę na czole poszkodowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu, pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący tak, aby zatkać nimi nos jeŝeli potrzebne będą oddechy ratunkowe, opuszki palców drugiej reki umieść na Ŝuchwie poszkodowanego, a następnie unieś ją w celu udroŝnienia dróg oddechowych. 4. Utrzymując droŝność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem oceń, czy występuje prawidłowy oddech. Oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej, i nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów oddechowych, staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku.
W pierwszych minutach po zatrzymaniu krąŝenia poszkodowany moŝe słabo oddychać lub wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie naleŝy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niŝ 10 sekund. JeŜeli masz jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy. 5a. JeŜeli oddech jest prawidłowy: - ułóŝ poszkodowanego w pozycji bezpiecznej - wyślij kogoś lub sam udaj się po pomoc (wezwij pogotowie), - regularnie oceniaj oddech.
5b. JeŜeli jego oddech nie jest prawidłowy: - wyślij kogoś po pomoc, a jeŝeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i wezwij pogotowie, wróć i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej zgodnie z poniŝszym opisem: uklęknij obok poszkodowanego, ułóŝ nadgarstek jednej ręki na środku mostka poszkodowanego, ułóŝ nadgarstek drugiej reki na pierwszym, spleć palce obu dłoni i upewnij się, Ŝe nie będziesz wywierać nacisku na Ŝebra poszkodowanego nie uciskaj nadbrzusza ani dolnej części mostka, pochyl się nad poszkodowanym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość 4 5 cm, po kaŝdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając dłoni od mostka. Powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min (nieco mniej niŝ 2 uciśnięcia/s), okres uciskania i zwalniania nacisku (relaksacji) mostka powinien być taki sam. 6a. Połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi: - po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udroŝnij drogi oddechowe, odginając głowę i unosząc Ŝuchwę, - zaciśnij skrzydełka nosa, uŝywając palca wskazującego i kciuka reki umieszczonej na czole poszkodowanego, - pozostaw usta delikatnie otwarte jednocześnie utrzymując uniesienie Ŝuchwy, - weź normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi ustami, upewniając się, Ŝe nie ma przecieku powietrza, - wdmuchuj powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1 sekundę (tak jak przy normalnym oddychaniu), obserwując jednocześnie czy klatka piersiowa się unosi; taki oddech ratowniczy jest efektywny, utrzymując odgięcie głowy i uniesienie Ŝuchwy, odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa, - jeszcze raz nabierz powietrza i wdmuchnij do ust poszkodowanego, dąŝąc do wykonania dwóch skutecznych oddechów ratowniczych, następnie ponownie ułóŝ ręce w prawidłowej pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej,
- kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2, - przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko gdy zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji. JeŜeli wykonane na wstępie oddechy ratownicze nie powodują uniesienia się klatki piersiowej jak przy normalnym oddychaniu, wykonaj następujące czynności: - sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce, - sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie Ŝuchwy są poprawnie wykonane, - wykonaj nie więcej niŝ 2 próby wentylacji za kaŝdym razem, zanim podejmiesz ponownie uciskanie klatki piersiowej. JeŜeli na miejscu zdarzenia jest więcej niŝ jeden ratownik powinni oni się zmieniać podczas prowadzenia RKO co 1 2 minuty, aby zapobiec zmęczeniu. NaleŜy zminimalizować przerwy w resuscytacji podczas zmian. 6b. RKO ograniczona wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej moŝesz prowadzić w następujących sytuacjach: - JeŜeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj uciśnięcia klatki piersiowej. - JeŜeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć/min, - Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeŝeli zacznie on prawidłowo o oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji. 7. Kontynuuj resuscytację do czasu gdy: - przybędą wykwalifikowane słuŝby medyczne i przejmą działania, - poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać, - ulegniesz wyczerpaniu. Kiedy wezwać pomoc? Podstawowe znaczenie dla ratowników ma jak najszybsze wezwanie pomocy - jeśli pomocy udziela co najmniej 2 ratowników, jeden powinien rozpocząć resuscytację a drugi natychmiast udać się po pomoc po stwierdzeniu, Ŝe poszkodowany nie oddycha - jeśli poszkodowany jest osoba dorosłą, pojedynczy ratownik udzielający pomocy powinien załoŝyć, Ŝe przyczyną jest patologia układu krąŝenia i natychmiast udać się po pomoc po stwierdzeniu, Ŝe poszkodowany nie oddycha. Decyzja ta moŝe zaleŝeć od dostępności słuŝb ratunkowych. JednakŜe jeśli prawdopodobną przyczyną utraty przytomności są zaburzenia oddechowe, np. w: - urazie - utonięciu - zadławieniu - zatruciu alkoholem lub lekami - lub jeśli poszkodowany jest niemowlę lub dziecko ratownik powinien przed udaniem się po pomoc przez około 1 minutę prowadzić resuscytację.
Uniwersalny Algorytm ALS u dorosłych 1.Uderzenie przedsercowe- wykonać gdy NZK wystąpiło w obecności ratownika u pacjenta z monitorowaniem EKG. 2. Gdy nie jest moŝliwa wczesna defibrylacja: - udroŝnij drogi oddechowe - wentylować wysokimi stęŝeniami tlenu - podjąć zabiegi z grupy BLS 3. Gdy dostępny jest defibrylator: - monitorować rytm serca - wcześnie defibrylować zgodnie z wytycznymi
4. Badanie tętna -sprawdzic oznaki zachowanego krąŝenia, zbadać tętno na tętnicy szyjnej -czas na badanie nie dluŝszy niŝ 10 s -ocenić rytm serca na monitorze i adekwatnie reagować( wczesna defibrylacja) 5. Migotanie komór: -defibrylacja 360J z defibrylatora jednofazowego; jeŝeli uwaŝa się defibrylatora dwufazowego, energię dobrać zgodnie z zaleceniami producenta; -wykonać 1 defibrylacje (jeśli potrzeba i po wyładowaniu sprawdzić zapis EKG; -po wyładowaniu, gdy utrzymuje się migotanie komór, stosowac BLS przez 2 min; -podac 1 mg epinefryny doŝylnie, tlen i ponownie ocenić rytm serca na monitorze -sprawdzić tętno na tętnicy szyjnej; -jeśli nadal utrzymuje się migotanie komór, rozwaŝyć podanie amiodaronu, wykonac kolejną defibrylacje o energii 360J, podac 1 mg epinefryny i powtarzać tę podaŝ co 3 min -defibrylacje z BLS i ocenę rytmu powtarzać aŝ do pozytywnego skutku defibrylacji ( przywrócenia właściwiego rytmu serca) 6. W czasie BLS (1min) sprawdzić droŝność drog oddechowych, podać tlen do oddychania, sprawdzić ułoŝenie elektrod, dostęp donaczyniowy, rozwaŝyć podanie leków resuscytacyjnych itp. 7. Asystolia i aktywność elektryczna bez tętna (PEA): -sprawdzić oznaki zachowania krąŝenia, zbadac tetno na tetnicy szyjnej -rozpocząć BLS i prowadzić przez 3 min -ustalic przyczynę NZK -po intubacji- prowadzić resuscytację asynchroniczną: uciskanie klatki piersiowej 100/min u doroslychi 12/min sztucznych oddechow -podać leki resuscytacyjne: epinefryna 1 mg doŝylnie co 3 min, atropina 3 mg doŝylnie, zasady buforujące (wg wytycznych) przy ph<7,10 i po 20 min resuscytacji, -rozwaŝyć wykonanie elektrostymulacji - obrazki pochodzą z wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji