INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE MECHATRONIK kod 742118 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowe 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, wrzesień 2018 r. 1
1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny Zawód monter mechatronik (kod 742114) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy(tekst jedn. Dz. U. z 2018, poz. 227). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tą samą nazwę oraz kod. Według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. 1 obowiązujące dotychczas kształcenie w zawodzie monter mechatronik (kod 742114) od 1 września 2017 r. zostanie zastąpione kształceniem w szkole branżowej I stopnia w zawodzie mechatronik (kod 742118 ). W związku z powyższymi zmianami, wszystkie dane zawarte w poniższej analizie odnosić będą się do zawodu monter mechatronik (kod 742114 ). Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter mechatronik powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych 2 : 1) montowania urządzeń i systemów mechatronicznych; 2) wykonywania rozruchu urządzeń i systemów mechatronicznych; 3) wykonywania konserwacji urządzeń i systemów mechatronicznych. PROFIL KOMPETENCYJNY 3 dla grupy Elektrycy i elektronicy (grupa duża 4 74) Przykładowe zawody dla grupy Elektrycy i elektronicy: elektryk, elektromechanik, monter elektronik, monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, serwisant sprzętu komputerowego, monter/konserwator urządzeń zabezpieczeń technicznych osób i mienia, automatyk sterowania ruchem kolejowym, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 5 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Elektrycy i elektronicy określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Gotowość do podnoszenia kwalifikacji: otwartość na wiedzę i na zadania umożliwiające jej zdobycie. Wykorzystywanie napotkanych problemów jako okazji do rozwoju. Chęć eksperymentowania i podejmowania nowych zadań. Staranna analiza sukcesów i porażek oraz traktowanie tych drugich jako cennej lekcji. Kompetencja 2 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, 1 https://men.gov.pl/ministerstwo/informacje/rozporzadzenie-w-sprawie-klasyfikacji-zawodow-szkolnictwa-zawodowegopodpisane.html# - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach 2 Źródło: http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20170000860 - podstawa programowa kształcenia w zawodzie monter mechatronik 3 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa 2014r. 4 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 5 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 2
różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Kompetencja 3 Podzielność uwagi: efektywne wykonywanie kilku czynności jednoczenie i zdolność do pracy w warunkach rozpraszających uwagę. Kompetencja 4 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 6 Sytuacja osób z tym zawodem w województwie kujawsko-pomorskim charakteryzuje się nieznacznym poziomem bezrobocia. W I pół. 2018 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowano 6 bezrobotnych z zawodem monter mechatronik. W tym czasie zgłoszono 2 oferty pracy dla tego zawodu. Na koniec tego okresu zarejestrowanych było 3 bezrobotnych. W latach 2013-2017 powiatowe urzędy pracy zarejestrowały łącznie 18 osób z zawodem monter mechatronik.w tym czasie pracodawcy zgłosili 6 wolnych miejsc pracy (w 2016 i 2017 r.). Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wprowadziło nową metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych 7. Według tej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów, dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W latach: 2015-2017 oraz w I pół. 2018 r. zawód monter mechatronik był w grupie zawodów nieokreślonych. Dane statystyczne dotyczące zawodu monter mechatronik umieszczono w aneksie. 6 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w poszczególnych latach dostępny jest na stronie: http://wup.torun.pl/urzad/publikacje/publikacje-dotyczace-rynku-pracy/ 7 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 3
3) Prognozy dla rynku pracy-barometr Zawodów Z badania pt. Barometr zawodów 8, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w województwie wynika, że zawód monter mechatronik, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą Monterzy elektronicy, w 2018 r. został zaklasyfikowany w Regionie do zawodów zrównoważonych. W większości powiatów województwa kujawsko-pomorskiego zawód ten sklasyfikowany jest jako zrównoważony. W 2018 r. największe szanse na zatrudnienie z kwalifikacjami dla tej grupy zawodów mają osoby z 8 powiatów: bydgoskich (grodzkiego i ziemskiego, sępoleńskiego, nakielskiego, toruńskiego (grodzkiego), rypińskiego i włocławskich (grodzkiego i ziemskiego). 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie Podstawa prawna w kształceniu Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2017, poz. 622, z późn. zm.), wprowadziło zmiany w nazewnictwie dotychczasowych zawodów. Zawód monter mechatronik (symbol cyfrowy 742114) został zastąpiony zawodem mechatronik (symbol cyfrowy 742118). Od roku szkolnego 2017/2018 zawód można zdobyć w trzyletniej branżowej szkoły I stopnia oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych wyodrębnionych w zawodzie. 8 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2017 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. 4
Jednocześnie, w pozostałych klasach dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej prowadzonych w branżowej szkole I stopnia aż do czasu zakończenia kształcenia będzie miało zastosowanie dotychczasowe rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2016 r., poz. 2094). Według danych na dzień 30 września 2017 r. w województwie były 2 szkoły kształcące w zawodzie monter mechatronik (w Bydgoszczy i Brodnicy) publiczna dla dzieci i młodzieży. W roku szkolnym 2016/2017 w województwie kujawsko-pomorskim kształciło się 2 uczniów w zawodzie monter mechatronik. Naukę w tym zawodzie ukończyła 1 osoba (rok szkolny 2015/2016 był pierwszym okresem, w którym odnotowano liczbę absolwentów kończących kierunek kształcenia w zawodzie monter mechatronik). 5) Informacje dodatkowe. Literatura POMOCNE ADRESY http://wup.torun.pl strona Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu www.psz.praca.gov.pl Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia zawiera szereg informacji dotyczących różnego rodzaju zawodów, w tym także zawodów informatycznych. Można znaleźć opisy zawodów (w zakładce Publikacje znajduje się np. Przewodnik po Zawodach), informacje o ofertach pracy w urzędach pracy, standardy kwalifikacyjne i inne. http://tujestpraca.eu Portal poświęcony zagadnieniom związanym z poszukiwaniem zatrudnienia, serwis prowadzony jest przez urzędy pracy województwa kujawsko-pomorskiego. KSIĄŻKI Urządzenia i systemy mechatroniczne cz. 1- pracowanie Zbiorowe rok wydania 2009, Jerzy Kostro - Elementy urządzenia i układy automatyki, WSiP rok wydania 1998, Witold Jabłoński - Elektrotechnika z automatyką rok wydania 1999, Bodo Heimann, Wilfried Gerth, Karl Popp - Mechatronika Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, Haberle Gregor Haberle Heinz Kilgus Roland - Poradnik mechatronika Rea, 2010. Komponenty, metody, przykłady Opracował: Adam Mickiewicz doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy. 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej Mechatronik 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego 5
państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie mechatronik w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako mechatronik w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód mechatronik jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie zawód mechatronik jest regulowany tylko w Austrii. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem mechatronik wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 628 ofert pracy z 7 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla mechatroników znajduje się w Niemczech (280 oferty) i Austrii (330 ofert) - dane wg stanu na dzień 05.0.2018 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie mechatronik w krajach EOG powinny mieć wykształcenie zawodowe jako mechatronik z udokumentowanym doświadczeniem zawodowym. Ponadto wymagana jest umiejętność czytania dokumentacji technicznej oraz znajomość systemów MS Windows a także zdolności manualne, uzdolnienia planimetryczne oraz zainteresowania techniczne i informatyczne. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę oraz posiadania prawa jazdy kat. B. Przykładowe stawki płacy brutto w zawodzie mechatronik w wybranych krajach: Niemcy od 10 /godz., Austria 2000 /m-c. Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 6
ANEKS SPIS TABEL Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie monter mechatronik w latach: 2013-2017 Tabela 2. Liczba uczniów i absolwentów kształcących się w zawodzie monter mechatronik w latach 2013-2017 Szkoły w woj. kujawsko-pomorskim kształcące w zawodzie monter mechatronik 7
Tabela 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy w zawodzie monter mechatronik w latach: 2013-2017 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w ciągu okresu Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w ciągu okresu ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w ciągu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2017 4 1 2 0 1 0 2016 8 0 4 0 5 0 2015 4 1 3 1 0 0 2014 2 1 0 0 0 0 2013 0 0 0 0 0 0 Tabela 2. Liczba uczniów i absolwentów kształcących się w zawodzie monter mechatronik w latach 2013-2017 stan na 30 września Liczba uczniów Liczba absolwentów 2017 2 1 2016 2 4 2015 14 0 2014 14 0 2013 14 0 8
Załącznik SZKOŁY KSZTAŁCĄCE W ZAWODZIE MONTER MECHATRONIK Wykaz szkół i placówek systemu informacji oświatowych (wg SIO, stan na 2017.09.30 w.5) LP Nazwa Ulica Numer budynku Miejscowość Publiczność status Kategoria uczniów 1. 2. ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA Branżowa Szkoła I stopnia Mazurska 28 Brodnica publiczna ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA Branżowa Szkoła I stopnia nr 5 Toruńska 44 Bydgoszcz publiczna Dzieci lub młodzież Dzieci lub młodzież 9