III. PYTANIA KONKURSOWE (i odpowiedzi na nie)

III. PYTANIA KONKURSOWE (i odpowiedzi na nie) Pytania eliminacyjne, jednakowe dla juniorów i studentów (należy odpowiedzieć poprawnie na min. 13 z 15 pytań, aby przejść do II etapu): 1. Jak nazywał się pierwszy w historii rakietowy pocisk balistyczny? Kto był jego konstruktorem? W jakim kraju został zbudowany? Kiedy odbyła się pierwsza udana próba startu tego pocisku. Odp. Op. Rakieta V (Vergeltungswaffe-), także A4 (skrót od Aggregat-4), Wernher von Braun, Niemcy (III Rzesza), połowicznie udana 13 czerwca 194, całkowicie udana 3 Października 194 r. - max. 5 pkt.. Ile krajów spoza Europejskiej Agencji Kosmicznej ma możliwość wynoszenia satelitów własną rakietą? Jakie to kraje? Odp. 11 krajów: Obowiązkowo Rosja, Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny i Indie, - brak tych krajów oznacza 0 pkt. i niezaliczenie pytania Dodatkowo: Izrael, Iran, Kora Północna, Korea Południowa; Nowa Zelandia i Ukraina - 11 pkt. 3. Jak nazywała się radziecka rakieta nośna przeznaczona do wynoszenia wahadłowca w radzieckim projekcie kosmicznym, wystrzelona po raz pierwszy na orbitę 15 maja 1987 r.? Odp. rakieta Energia 1 pkt. 4. Jakie oznaczenie kodowe miały główne silniki rakietowe amerykańskich promów kosmicznych powszechnie nazywanych SSME? Odp. RS-5 1 pkt. 5. Jak nazywa się rakieta kosmiczna używana w chińskim programie kosmicznym, której pierwszy lot odbył się 3 listopada 016 r. o planowanym udźwigu 5t na orbitę LEO? Odp. Chang Zheng 5 (CZ-5) lub Długi Marsz 5 1 pkt. 6. Rozwiąż skrót SIR. Jaka firma buduje tę rakietę? Podaj przeznaczenie i docelowy pułap rakiety? Odp. SIR czyli Suborbital Inexpensive Rocket, SpaceForest, wynoszenie ładunków o masie 50 kg na wysokość 150 km, pułap min. 100 km 4 pkt. 7. Kiedy po raz pierwszy wystrzelono rakietę Meteor-K? Kto był jej konstruktorem? Jaki najwyższy pułap (oficjalnie) osiągnęła ta rakieta? Odp. 10 lipca 1970 r., zespół inżynierów z Instytutu Lotnictwa w Warszawie pod kierunkiem mgr inż. Jana Haraźnego (Całością prac nad projektem kierował mgr inż. Jerzy Haraźny. Za próby w locie odpowiedzialny był mgr inż. Grzegorz Pawlak. W projektowaniu rakiety uczestniczyli m.in.: Adam Obidziński, Witold Błaszczyk, Stefan Bramski, Ryszard Lewandowski, Krzysztof Nowak, Józef Pogoda, Grzegorz Pawlak, Wiktor Kobyliński.), oficjalny pułap 90-98 km (nieoficjalnie 100-105 km) 3 pkt. 8. Kiedy miał miejsce pierwszy start rakiety ILR-33 Bursztyn i gdzie się odbył? Kto ją skonstruował? Jaka jest jej prędkość maksymalna? Jaki pułap osiągnęła? Jaki jest jej pułap docelowy? 1

Odp. października 017, poligon w Drawsku Pomorskim, Centrum Technologii Kosmicznych Instytutu Lotnictwa (główny konstruktor - mgr inż. Bartosz Bartkowiak, kierownik projektu inż. Michał Pakosz), ok.100 m/s lub Mach 4, 15 km, 100 km max. 6 pkt. 9. Od 010 roku w Polsce odbywają się strzelania rakiet amatorskich pod nazwami Festiwal Meteor i Loty Rakiet Eksperymentalnych? Podaj z jakich miejsc w latach 010-018 strzelano rakietami na imprezach Polskiego Towarzystwa Rakietowego (PTR). Odp. Obowiązkowo: poligon w Drawsku Pomorskim, poligon wojskowy w Toruniu (CSAiU), Pustynia Błędowska; Dodatkowo: lotnisko Piła, lądowisko Czaplinek- Broczyno, 5 pkt. 10. Jak nazywa się japońska rakieta dostarczająca zaopatrzenie do japońskiego modułu na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej? Odp. rakieta H-B 1 pkt. 11. Co wspólnego z rakietami ma konik polny? Odp. Konik polny czyli Grasshopper. Tak nazywał się prototyp rakiety wielokrotnego użytku zbudowanej przez SpaceX, Był to demonstrator technologiczny służący do testów konstrukcji umożliwiającej odzyskiwanie pierwszego stopnia rakiety Falcon 9 3 pkt. 1. Jaki jest rekord lotu polskiej rakiety amatorskiej? Kto, gdzie i kiedy go ustanowił? Jak nazywała się rakieta. Odp. 1 00 (1 308) m., poligon w Drawsku Pomorskim, 16 października 016, krakowski oddział PTR (dwóch głównych konstruktorów: Kacper Zieliński - zaprojektował i wykonał m.in. silnik na paliwo stałe oraz Adam Matusiewicz autor projektu silnika hybrydowego oraz systemu spadochronowego. Andrzej Chwastek m.in. elektronika pokładowa; Robert Magiera m.in. wyrzutnia rakietowa, tankowani NO i logistyka; Krzysztof Ścigalski wykonał m.in. projekt rakiety; dodatkowo Agnieszka Olek i Maciej Olesiński), rakieta K1-X 5 pkt. 13. Wymień rakiety nośne, którymi dysponuje Europejska Agencja Kosmiczna Odp. Ariane 5, Vega, Sojuz STB (Sojuz ) 3 pkt. 14. Jak nazywa się indyjska rakieta nośna, która może umieścić na orbicie geostacjonarnej 5 tonowy ładunek, a w przyszłości planowane jest jej użycie do misji załogowych? Odp. Geosynchronous Satellite Launch Vehicle Mark III (GSLV-III) 15. Jaką rakietą, skąd i kiedy został wyniesiony pierwszy polski satelita naukowy BRITE_PL1 Lem? Odp. rosyjsko-ukraińska rakieta Dniepr, kosmodrom (baza wojskowa) Jasnyj/ Dombarowskij na Uralu, Rosja, 1 listopada 013 4 pkt. Pytania konkursowe w kategorii JUNIOR (należy odpowiedzieć na wszystkie): 1. Jak nazywała się rakieta, która miała wynieść radzieckich kosmonautów na Księżyc? Kiedy odbył się jej pierwszy start? Ile miała silników 1 stopnia? Jaką długość miała ta rakieta? Kto był jej konstruktorem? Z jakiego powodu zakończono pracę nad nią? Odp. N1, 1 lutego 1969, 30 silników, 105 metrów, Siergiej Korolow (następnie Wasilij Miszyn), problem z niestabilnością podczas lotu, skomplikowana struktura, brak sukcesów, brak funduszy 6 (9) pkt.

. Jakie firmy przetestowały z sukcesem rakiety wielokrotnego użytku? Podaj nazwę firm, nazwiska ich właścicieli i nazwy rakiet (bez nazw prototypów). Odp. Space X, Elon Musk, Falcon 9R lub Falcon9 FT (Falcon 9 v1.1); Blue Origin, Jeff Bezos, New Shepard 6 pkt. 3. Kiedy po raz pierwszy żywe zwierzę przekroczyło linię Karmana? Podaj datę dzienną startu, wysokość, na którą poleciała rakieta, gatunek zwierzęcia, nazwę rakiety i kraj, który dokonał wystrzelenia. Odp. 0 lutego 1947, 109 km, muszki owocowe (owocówki), rakieta V, USA 5 pkt. 4. Wymień polskie zespoły studenckie, które skonstruowały własne rakiety i brały udział m.in. w Lotach Rakiet Eksperymentalnych. Dla każdego zespołu podaj nazwy wszystkich rakiet, jakie zostały przez niego zbudowane. Odp. Sekcja Rakietowa SKA; rakiety Amelia 1, Amelia, hipersoniczna H-1, H-, TuCAN i Emilia 1 AGH Space Systems: testowa rakieta BETA oraz eksperymentalna rakieta hybrydowa Bagieta, Panda3 i Turbulencja 1 pkt. 5. W tym roku mija 40 rocznica lotu pierwszego Polaka w kosmos. Podaj daty startu i lądowania, nazwisko, stopień wojskowy w momencie lotu oraz nazwę statku kosmicznego, którym poleciał? Dlaczego polskiemu kosmonaucie wycięto zdrowe migdałki? Kto był jego zmiennikiem? Odp. Start 7 czerwca 1978 godz. 17:7, lądowanie 5 lipca 1978 godz. 16:31, mjr Mirosław Hermaszewski, Sojuz 30, płk. Zenon Jankowski, wg gen. Hermaszewskiego była to choroba polityczna, gdyż radzieckie kierownictwo zdecydowało, że pierwszy poleci czechosłowacki kosmonauta Remek. Była to rekompensata dla Czechów za Praską Wiosnę z 1968 r. 6 pkt. 6. Jakie utleniacze mogą być stosowane w silnikach rakiet na ciekłe materiały pędne? Podaj 4 przykłady. Odp. ciekły tlen (LOX, O), nadtlenek wodoru (HO), podtlenek azotu [tlenek diazotu] (NO), tlenek azotu IV [tetratlenek diazotu] (NO4), kwas azotowy (HNO3), ciekły fluor (F), 6 pkt. 7. Jedyna komercyjna cywilna polska rakieta została rozwinięta przez warszawską firmę Bowman Dynamics. Jak jest wykorzystywana? Ile lotów już odbyła? Odp. Jest wykorzystywana do wynoszenia małych eksperymentów edukacyjnych i naukowych na pułapy około km (w ramach konkursu CanSatów organizowanego przez ESERO Polska - Biuro Edukacyjne ESA w Polsce), odbyła 3 loty pkt. 8. Jeden z polskich podmiotów jest liderem w dziedzinie napędów rakietowych. Bierze udział w 9 na 11 projektach ESA realizowanych w Polsce w tej dziedzinie. Który to podmiot? Gdzie się mieści? Odp. Instytut Lotnictwa, w Warszawie pkt. 3

9. Zapomnianym twórcą rakiet wielostopniowych, z którego osiągnięć korzystali późniejsi konstruktorzy rakiet, jest polski szlachcic z XVII wieku. Podaj jego imię i nazwisko, lata w których żył, tytuł książki zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu na język polski, w której omawia konstrukcje rakietowe, w tym rakiety wielostopniowe. Z ilu części składało się jego dzieło? Która część traktuje o rakietach? Co stało się z częścią drugą dzieła? Kiedy ukazało się polskie wydanie części pierwszej książki? Odp. Kazimierz Siemienowicz (ur. ok. 1600 r., zmarł po 1651 r.), polski szlachcic herbu Ostoja, napisał książkę Artis Magnae Artilleriae pars prima (Wielkiej sztuki artylerii część pierwsza bądź O sztuce wielkiej artylerii część pierwsza ), Było 5 części książki. O rakietach mówi cz. 3 ( De rochetis ), Cz. zaginęła. Polskie wydanie ukazało się dopiero w 1963 r. 8 pkt. Pytania problemowe w kategorii JUNIOR (odpowiedz na wybrane zagadnienia z 3 dostępnych i na 1 obowiązkowe zadanie): 1. Jakie są główne założenia planu kolonizacji Marsa przedstawione przez Elona Muska? Jakie rakiety mają w niej wziąć udział? Czy kolonizacja Marsa przedstawiona przez SpaceX jest twoim zdaniem realna? Uzasadnij swoją wypowiedź. Odp. sugerowane zagadnienia: - do podróży na Marsa mają zostać wykorzystane rakiety wielokrotnego użytku (BFR - Big Falcon Rocket), w których będzie miejsce dla 100 pasażerów oraz paliwa i zapasów. Rakiety mają startować mniej więcej co dwa lata. Pasażerowie i zapasy zostaną na Marsie, by budować kolonię, a statek po zatankowaniu na miejscu powróci na Ziemię. Do końca stulecia na Czerwonej Planecie ma żyć i pracować milion ludzi. Interplanetary Transport System (ITS), wcześniej Mars Colonial Transporter (MCT) to rakieta powracająca po starcie na Ziemię i lądująca pionowo (do ponownego wykorzystania), gigantyczny statek załogowy, tankowce i stacje zaopatrywania w paliwo. Nowe mocniejsze silniki Raptor. Etapy podboju Marsa. W roku 018 r. miała polecieć bezzałogowa kapsuła Red Dragon, która miała wypróbować systemy lądowania. W roku 0 SpaceX planuje wystrzelić co najmniej dwie rakiety bez załogi. Jedna ma zająć się poszukiwaniem źródeł wody, a druga zbudować fabrykę paliwa. W 04 roku Musk planuje wysłać na Marsa cztery statki, w których znajdą się pierwsi osadnicy. To będzie początek budowy potężnej kolonii. Elon Musk jeszcze nie wysłał żadnego człowieka w kosmos. Zapowiedziane plany są mgliste, ponieważ Musk nie dysponuje nawet pojazdem załogowym, który jest na etapie budowy i nie poleciał jeszcze na orbitę. Brakuje pieniędzy. Partnerstwo publiczno - prywatne wciąż jest w powijakach. Innym pomysłem ma być zarabianie funduszy przy pomocy rakiety BFG. 10 pkt. 4

. Jaki był udział Polaków w rozszyfrowaniu sekretów tajnej niemieckiej broni Vergeltungswaffe- (V-)? Czy zgadzasz się z opinią, że Polacy pomogli ocalić Londyn? Uzasadnij swoją wypowiedź. Odp. sugerowane zagadnienia: Sekcję Lombard wywiadu Armii Krajowej zbierała wśród Polaków przymusowo zatrudnionych w zakładach w Peenemünde informacje o pracach nad rakietami, a następnie przesłała te dane do Londynu. Lotnictwo alianckie dokonało nalotów na zakłady w nocy z 17 na 18 sierpnia 1943 niszcząc linie produkcyjne rakiet V1/V. Zniszczenie znacznej części ośrodka doświadczalnego opóźniło prace nad rozwojem rakiety i co ważniejsze, opóźniło uruchomienie masowej produkcji pocisków (rakieta V została użyta przez Niemców dopiero po lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944). Operacja wywiadu Armii Krajowej pod kryptonimem Synteza pozwoliła rozpracować fabrykę benzyny w Policach, gdzie produkowano syntetyczną benzynę m.in. do rakiet V-1/V-. Zostały one zbombardowane później przez alianckie bombowce. - Operacja Most III W dniu 0 maja 1944 roku, w okolicach Sarnak, Armia Krajowa przejęła niewybuch V. Po rozebraniu na części został on zbadany w tajnych laboratoriach AK. W badaniach pocisku udział brali m.in. prof. Janusz Groszkowski, prof. Marceli Stróżyński i inż. Antoni Kocjan. Następnie dostarczono aliantom elementy zdobytego nad Bugiem pocisku V- łącznie ze szczegółowymi analizami dokonanymi przez polskich naukowców. O żołnierzach AK, którzy brali udział w tej operacji napisano po wojnie, że to oni ocalili Londyn. Taki napis znajduje się na pomniku odsłoniętym w Sarnakach (1995 r.). - 10 pkt. 3. Omów jakie technologie mogą umożliwić poprawę osiągów rakiet nośnych i obniżenie kosztów ich budowy w ciągu najbliższych 0 lat. Odp.: Sugerowane zagadnienia przykładowe technologie: - druk 3D - technologie kompozytowe - podejście tzw. Lean Engineering, Lean Manufacturing wykorzystanie technologii zgodnie z tym podejściem - ekologiczne materiały pędne, nowe materiały pędne - zastosowanie pomp zasilanych elektrycznie (a nie turbopomp) - miniaturyzacja elektroniki, łączność bezprzewodowa na pokładzie rakiet (brak okablowania) - 10 pkt. 4. Wyznaczyć przyrost prędkości dla rakiety dwustopniowej o masie całkowitej 100 t (pierwszy stopień 90 ton, drugi 10 ton), wynoszącą ładunek 1 t, o stałej prędkości gazów 5

wylotowych 700 m/s dla obydwu stopni. Masa struktury rakiety stanowi 10% całości. Pominąć opory ruchu i grawitacji. m s masa struktury m p masa materiału pędnego m f masa ładunku użytecznego I sp impuls właściwy V = I sp ln m s + m f + m p m s + m p 9 + 81 + 10 V i = 700 ln = 4483,9m/s 9 + 10 V i = 700 ln 1 + 8 + 1 1 + 1 = 4345,5m/s V całość = 4483,9 + 4345,5 = 889,4m/s - 5 pkt. Pytania konkursowe w kategorii STUDENT (należy odpowiedzieć na wszystkie): 1. Rozwiąż skrót DEWI. Dla kogo był realizowany ten projekt? Jaka polska firma go realizowała i w jakich latach? Gdzie znajduje się siedziba firmy? Jakie rakiety były użyte do testów? Co opracowano w trakcie trwania tego projektu. Odp. DEWI czyli Dependable Embedded Wireless Infrastructure, Realizowany dla Komisji Europejskiej przez polską firmę SpaceForest w latach 014 017, która ma siedzibę w Gdyńskim Parku Naukowo-Technologicznym. Rakiety Bigos, Bigos-3, Candle. SpaceForest wraz z Thales Alenia Space opracował demonstrator bezprzewodowej sieci czujników do zastosowań w obiektach latających. 9 pkt.. Polskie zespoły studenckie biorą od wielu lat udział w programie REXUS/BEXUS? Są to misje rakietowe i balonowe. Nas interesuje tylko część rakietowa programu. Podaj, jakie agencje kierują tym programem, skąd odbywają się starty rakiet, jaki pułap osiągają te rakiety, ile jest startów w ciągu roku. W programie biorą udział także polskie zespoły. Wymień nazwy eksperymentów oraz nazwy uczelni, które te zespoły reprezentują, a także rok, w którym się odbyła (lub odbędzie) misja. Odp. Program REXUS/BEXUS jest realizowany w ramach umowy między Niemiecką Agencją Kosmiczną (DLR) i Szwedzką Krajową Radą ds. Przestrzeni Kosmicznej (SNSB) we współpracy z ESA. Starty rakiet odbywają się z kosmodromu ESRANGE, który znajduje się około 40 km od Kiruny w Szwecji. Suborbitalne rakiety osiągają wysokość w granicach 80-95 km. W ciągu roku w jednej kampanii są dwa starty rakiet w odstępie 1- dni. Polskie zespoły biorą udział w programie od 009 roku w części balonowej, a od 015 r. w części rakietowej. Ale dopiero w 017 była zrealizowana pierwsza misja rakietowa. 017, DREAM (DRilling Experiment for Asteroid Mining), Politechnika Wrocławska; 6

Rok 018, TRACZ (Testing Robotic Applications for Catching in Zero-g), Politechnika Wrocławska; Rok 018, HEDGEHOG (High-quality Experiment Dedicated to microgravity Exploration, Heat flow and Oscillation measurement from Gdańsk), Politechnika Gdańska; - 9 pkt. 3. Polski konkurs CanSat jest corocznym wydarzeniem organizowanym przez Europejską Agencję Kosmiczną. Podaj, od kiedy i gdzie odbywają się te zawody w Polsce? Czy rakiety typu CSL powstały także w Polsce? Jeśli tak, podaj nazwy rakiet oraz grup konstruktorów. Odp. Pierwsza polska edycja wystartowała w 015 roku, finał miał miejsce w 016 r. Pierwsza edycja zawodów odbyła się na poligonie nad Sandomierzem, następne dwie na poligonie w Nowej Dębie. Rakiety CSL powstają także w Polsce. Rakieta TuCAN została zbudowana przez Sekcję Rakietową SKA z Politechniki Warszawskiej. Rakieta Pacman firmy Bowman Dynamics uczestnicząca w konkursie CanSat 5 pkt. 4. Do jakiej rakiety należy rekord wysokości lotu rakiet amatorskich na świecie? Kiedy i w jakim kraju doszło do ustanowienia tego rekordu oraz jaką wysokość osiągnęła rakieta? Odp. 4 marca 017 r. studencka rakieta Fanthom II (USA) osiągnęła pułap około 144 tysięcy stóp czyli 44 km 4 pkt. 5. W tym roku mija 40 rocznica lotu pierwszego Polaka w kosmos. Podaj daty startu i lądowania, nazwisko, stopień wojskowy w momencie lotu oraz nazwę statku kosmicznego, którym poleciał? Dlaczego polskiemu kosmonaucie wycięto zdrowe migdałki? Kto był jego zmiennikiem? Odp. Start 7 czerwca 1978 godz. 17:7, lądowanie 5 lipca 1978 godz. 16:31, mjr Mirosław Hermaszewski, Sojuz 30, płk. Zenon Jankowski, wg gen. Hermaszewskiego była to choroba polityczna, gdyż radzieckie kierownictwo zdecydowało, że pierwszy poleci czechosłowacki kosmonauta Remek. Była to rekompensata dla Czechów za Praską Wiosnę z 1968 r. 6 pkt. 6. Jaka nazywała się najmniejsza rakieta, która startując z powierzchni Ziemi wyniosła ładunek użyteczny na orbitę? W jakim kraju powstała? Jaką miała masę startową? Jakiej masy był satelita, którego wyniosła? Odp. SS-50-5 (zmodyfikowana rakieta sondująca SS-50), Japonia, 600 kg, 3 kg 4 pkt. 7. Jak nazywała się jedyna w historii brytyjska rakieta nośna? Ile miała stopni? Jakie materiały pędne wykorzystano w jej pierwszym i drugim stopniu? Gdzie znajdowało się jej miejsce startu? Odp. Black Arrow, 3, nadtlenek wodoru i nafta, Woomera (Australia) 4 pkt. 8. Ile rakiet nośnych wykorzystujących hybrydowe materiały pędne zostało przetestowanych w locie? 7

Odp. zero (do tej pory były to jedynie rakiety suborbitalne, a nie nośne - dopiero rozpoczęto tego typu prace w kilku krajach na świecie) pkt. 9. Zapomnianym twórcą rakiet wielostopniowych, z którego osiągnięć korzystali późniejsi konstruktorzy rakiet, jest polski szlachcic z XVII wieku. Podaj jego imię i nazwisko, lata w których żył, tytuł książki zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu na język polski, w której omawia konstrukcje rakietowe, w tym rakiety wielostopniowe. Z ilu części składało się jego dzieło? Która część traktuje o rakietach? Co stało się z częścią drugą dzieła? Kiedy ukazało się polskie wydanie części pierwszej książki? Odp. Kazimierz Siemienowicz (ur. ok. 1600 r., zmarł po 1651 r.), polski szlachcic herbu Ostoja, napisał książkę Artis Magnae Artilleriae pars prima (Wielkiej sztuki artylerii część pierwsza bądź O sztuce wielkiej artylerii część pierwsza ), Były 3 części książki. O rakietach mówi cz. 3 ( De rochetis ), Cz. zaginęła. Polskie wydanie ukazało się dopiero w 1963 r. 8 pkt. Pytania problemowe w kategorii STUDENT(odpowiedz na wybrane zagadnienie z 3 dostępnych i na 1 obowiązkowe zadanie): 1. W latach 1957-1974 prowadzone były prace nad polskim programem rakietowym. Pomimo sporych sukcesów, program ten zamknięto w 1974 roku. Japonia nieznacznie wyprzedzała Polskę w budowie rakiet. W 1970 rakieta Lambda 4 S wyniosła w kosmos japońskiego satelitę. Dziś Japonia ma rakiety nośne, które wynoszą w kosmos satelity oraz zaopatrzenie dla japońskiego modułu na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Co było przyczyną przerwania prac nad polskimi rakietami? Czy gdyby te prace nie zostały przerwane, to Polska dysponowała by dziś własnymi rakietami nośnymi? Uzasadnij swoją odpowiedz. 10 pkt. Odp. sugerowane zagadnienia: kwestie polityczne, opieka ZSRR, brak finansowania, kwestie ekonomiczne, kwestie psychologiczne (zazdrość). Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że Polska podobnie jak Japonia miałaby rakiety nośne do wynoszenia satelitów. Krokiem w tym kierunku był projekt Meteora- 4, który mógł polecieć na wysokość 10 km. Następne wersje tej rakiety mogłyby osiągnąć wyższy pułap.. Jakie kraje, organizacje lub firmy planują wysłać człowieka na Marsa? Opisz planowane rakiety, które mają być użyte do tych misji. Do kogo, twoim zdaniem, będzie należało pierwszeństwo w lądowaniu człowieka na Czerwonej Planecie? Uzasadnij swoją wypowiedź. Odp. Sugerowane zagadnienia: NASA - Journey to Mars, Space Launch System, Boeing, Lunar Orbital Platform-Gateway i Deep Space Transport, Orion MPCV; ESA Program Aurora; SpaceX BFG, ITS, MCT; Lockheed Martin - Mars Base Camp (MBC); Mars One; Rosja. Chiny, Zjednoczone Emiraty Arabskie 10 pkt. 3. Omów jakie podsystemy praktycznie nie występują w rakietach suborbitalnych, a są powszechne w rakietach nośnych. Wytłumacz dlaczego. 8

Odp. Sugerowane zagadnienia: Rakiety suborbitalne posiadają spadochrony, za pomocą których wracają na Ziemię. Rakiety nośne nie posiadają spadochronów. Rakiety nośne zazwyczaj nie wracają na Ziemię (wyjątek Falcon9, New Shepard) Rakiety nośne posiadają cold gas thrusters oraz sterowanie za pomocą gimballingu silników. 10 pkt. 4. Silniki rakiety zakończyły pracę na wysokości 185 km od powierzchni Ziemi, przy prędkości 7950 m/s. Kąt trajektorii lotu wynosił 1,5 o. Wyznaczyć parametry uzyskanej orbity: promień apogeum i perigeum, mimośród orbity oraz anomalię prawdziwą w momencie wejścia na orbitę. e = R r p, a r1 V C = 1 C 1 4 1 ( C)( cos ) = B ( C) r V 1 cos + sin C = tg r p = B r1 ra = B r1 V1 cos sin = r1 V1 cos 1 ( ) 1 r1 promień wodzący r prędkość V kąt trajektorii lotu - promień perigeum r p promień apogeum - r a mimośród orbity e anomalia prawdziwa Wyniki: R r p, a e = 0.0483 = 34.97 0.99198 = r 1.0973-5 pkt. p, a 6410.4 = km h 7171.6 p, a 13.4 = km 793.6 9