Stan turystyki w Metropolii Poznań w latach 216-217 Raport na podstawie danych zebranych w ramach Poznańskiego Barometru Turystycznego.travel
Spis tresci Wstęp Spis treści Wstęp...3 Turystyka w Poznaniu - - kluczowe dane...4 Metropolia Poznań w liczbach...6 Port Lotniczy Poznań-Ławica... 8 Turyści w bazie noclegowej...14 Informacja turystyczna...22 Atrakcje turystyczne... 23 Branża spotkań...26 Ostatnie lata przyniosły dynamiczny rozwój turystyki w Poznaniu. Poparciem tego stwierdzenia są liczby. W 213 roku w Poznaniu sprzedawano 1,2 mln noclegów, a w 216 roku liczba ta osiągnęła poziom 1,46 mln noclegów. W ciągu czterech lat nastąpił wzrost o 43%. Tylko w 216 r. o 16% wzrosła także wartość istotnego dla branży hotelowej wskaźnika RevPAR (przychód na każdy dostępny pokój). Pozytywna koniunktura zaowocowała również licznymi inwestycjami hotelowymi w przeciągu ostatnich kilku lat. Przykładami są Hotel Puro Poznań, Hotel DeSilva Premium Poznań czy Hotel Altus. Jeszcze w 218 roku pierwszych gości przyjmą hotele Park Inn by Radisson, Hampton by Hilton i Focus. W nadchodzących latach powstaną obiekty Best Western, hotel Bazar, hotel Moxy oraz przynajmniej kilka hoteli butikowych. Przyczyną tego boomu turystycznego jest coraz większe zainteresowanie stolicą Wielkopolski wśród turystów indywidualnych oraz tour-operatorów. Zwiększa się także zapełnienie hoteli w weekendy, święta i wakacje. Bardzo dynamicznie rozwija się turystyka kulinarna i kulturowa. Rozwijają się również nowe nisze turystyczne, jak choćby turystyka forteczna. To jednak turystyka biznesowa wciąż odgrywa w Poznaniu kluczową rolę. O sukcesach branży spotkań może świadczyć awans miasta o ponad 5 pozycji w najnowszym rankingu Międzynarodowego Stowarzyszenia Konferencji i Kongresów (ICCA). Poznań zajął 74 miejsce w Europie pośród 228 ujętych miast. To najwyższa pozycja od 28 r., gdy miasto zaczęło być uwzględniane w rankingu. W ciągu ostatnich lat udało się zorganizować i pozyskać wiele prestiżowych wydarzeń, w tym Światowy Kongres Dentystyczny FDI (blisko 16 tys. uczestników ze 152 krajów świata), Światowy Kongres Nauk Politycznych IPSA, Światowy Kongres Komputerowy (World Computer Congress) czy Światowy Kongres Historyków CISH, który odbędzie się w 22 roku. Wstęp Sport i rekreacja...3 Jan Mazurczak Prezes Zarządu Stowarzyszenia Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna Wyniki badań ankietowych ruchu turystycznego w Metropolii Poznań...32 Autor opracowania: Anna Królikowska-Tomczak.travel 2 3
Turystyka w Poznaniu - kluczowe dane TURYSTYKA W POZNANIU 216-217: - PONAD 135 OBIEKTÓW NOCLEGOWYCH PONAD 11 tys. MIEJSC NOCLEGOWYCH 216 217 POZNAŃ ZACHWYCA 96% TURYSTÓW JEST GOTOWYCH ZAREKOMENDOWAĆ SWOIM ZNAJOMYM I RODZINIE PRZYJAZD DO POZNANIA Turystyka w Poznaniu - kluczowe dane 1 395 939 UDZIELONYCH NOCLEGÓW wzrost o 7,3 % w stosunku do roku poprzedniego 1 456 22 UDZIELONYCH NOCLEGÓW wzrost o 4,3 % w stosunku do roku poprzedniego 993 893 42 46 1 58 578 397 642 NOCLEGÓW UDZIELONYCH TURYSTOM KRAJOWYM NOCLEGÓW UDZIELONYCH TURYSTOM ZAGRANICZNYM NOCLEGÓW UDZIELONYCH TURYSTOM KRAJOWYM NOCLEGÓW UDZIELONYCH TURYSTOM ZAGRANICZNYM LICZBA NOCLEGÓW UDZIELANYCH TURYSTOM ZAGRANICZNYM-NAJPOPULARNIEJSZE NARODOWOŚCI W ROKU 217 POZNAŃ WCIĄGA POZNAŃ ZATRZYMUJE POZNAŃ SIĘ ROZWIJA 87% 62% 6% Źródło: Badanie ruchu turystycznego Poznań 216, Poznański Barometr Turystyczny, [1, 7] 1 4 1 6 888 865 979 155 891 737 TURYSTÓW ZAMIERZA PRZYJECHAĆ DO POZNANIA PONOWNIE TURYSTÓW KORZYSTA Z WIĘCEJ NIŻ 1 NOCLEGU WZROST UDZIELANYCH TURYSTOM NOCLEGÓW W LATACH 27-217 986 48 1 28 638 1 42 737 1 16 964 1 175 636 Lorem ipsum dolor sit amet 1 3 768 1 395 939 1 437 617 Turystyka w Poznaniu - kluczowe dane Niemcy Wlk. Brytania Hiszpania Włochy 12 842 35 879 24 321 22 19 18 171 USA 2 Ukraina 16 267 Francja 14 73 Holandia Szwecja Chiny 13 538 1 286 9 339 27 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Liczba udzielonych noclegów w latach 27-217 Źródło: Poznański Barometr Turystyczny [7] 4 5
Metropolia Poznań w liczbach Poznańska Kolej Metropolitalna KOMUNIKACJA MIEJSKA I METROPOLITALNA LUDZIE I POTENCJAŁ 993 893 mieszkańców Metropolii Poznań 538 633 mieszkańców miasta Poznania 112 studentów w Poznaniu 23 szkoły wyższe w Poznaniu Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu [11] Metropolia Poznań to stowarzyszenie utworzone przez 23 jednostki samorządu terytorialnego o wzajemnych powiązaniach przestrzennych, społecznych i gospodarczych. Jej ośrodkiem centralnym jest miasto Poznań. Granice Metropolii Poznań określają także zakres przestrzenny działań Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej. 2 linii tramwajowych dziennych 1 linia tramwajowa nocna 48 linii autobusowych miejskich dziennych 57 linii autobusowych podmiejskich dziennych 17 linii autobusowych miejskich nocnych Metropolia Poznań w liczbach GOSPODARKA 92 232 zł PKB na jednego mieszkańca Poznania (197,1% PKB na jednego mieszkańca w skali kraju) 112 782 podmiotów gospodarczych 5 14 podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w Metropolii Poznań (najwięcej z Niemiec i Holandii) 1,9% stopa bezrobocia (31.XII.216) Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu [11] PRZESTRZEŃ 2 3 81 km powierzchnia Metropolii 261 k m Poznań 2 powierzchnia Poznania 7 je zi or na terenie Metropolii Poznań, z czego 4 w mieście Poznaniu. Wielkopolski Park Narodowy oraz 4 parki krajobrazowe na obszarze Metropolii Poznań Przystanki PKM Linie uruchomione w czerwcu 218 Linie uruchomione we wrześniu 218 Linie uruchomione w latach 219-221 Źródło: Poznańska Kolej Metropolitarna [9] Poznański Rower Miejski to jeden z najdynamiczniej rozwijających się systemów rowerowych w Polsce. Powstał 15 kwietnia 212 roku jako jeden z pierwszych systemów rowerów miejskich. 1 8 6 4 Liczba stacji wypożyczeń rowerów miejskich 37 61 89 216 217 3 linie autobusowe podmiejskie nocne 2 sezonowy linie turystyczne Poznań jest drugim miastem w Polsce w zestawieniu wydatków na lokalny transport zbiorowy w przeliczeniu na mieszkańca. 61 73 67 959 wypożyczeń 58 27 3253 Źródło: ZTM, MPK [5, 18], stan z 9.218 wypożyczeń 31 sierpnia Metropolia Poznań w liczbach Źródło: Urząd Statystyczny w Poznaniu [11] 2 7 7 212 213 214 16 215 216 217 Liczba stacji wypożyczeń rowerów miejskich Źródło: Poznański Rower Miejski [14] 6 7
Port Lotniczy Poznań - Ławica 25 Całkowity ruch pasażerski według miesięcy 216-217 Port lotniczy Poznań - Ławica Port Lotniczy Poznań - Ławica jest położony w odległości 6 km od Międzynarodowych Targów Poznańskich i 8 km od Starego Rynku. Przepustowość Ławicy to 3 miliony pasażerów rocznie. Lata 216 i 217 to lata dynamicznego rozwoju Portu Lotniczego Poznań - Ławica pod względem liczby obsłużonych pasażerów jak i sieci połączeń. W roku 216 liczba obsłużonych pasażerów wzrosła w stosunku do roku 215 o 14%. Rok 217 to wzrost o kolejnych 8,3%. W perspektywie 5 letniej (od 213) liczba pasażerów obsługiwanych przez lotnisko wzrosła o 37%. Łącznie w latach 216 i 217 Port Lotniczy Poznań - Ławica obsłużył ponad 3,5 miliona pasażerów. Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica [6] Całkowity ruch pasażerski 2 1 6 1 2 LICZBA PASAŻERÓW 216 1 74 456 LICZBA PASAŻERÓW 217 1 847 978 2 15 1 5 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień Miesiąc Liczba Liczba Zmiana 216/ 217 pasażerów pasażerów (rok 216 =1%) ogółem 216 ogółem 217 styczeń 94 599 1 85 +5 % luty 94 13 97 944 +4 % marzec 15 639 19 857 +4% kwiecień 116 544 111 947-4% maj 141 583 14 144-1% czerwiec 193 749 2 433 +3 % lipiec 223 239 226 55 +1 % sierpień 211 484 222 253 +5 % wrzesień 199 122 216 163 +8 % październik 126 728 151 851 +19 % listopad 98 969 136 442 +37 % grudzień 98 787 134 39 +36% 1 74 456 1 847 978 +8 % wrzesień październik listopad grudzień Liczba pasażerów ogółem 216 Liczba pasażerów ogółem 217 Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] Port lotniczy Poznań - Ławica 8 4 213 214 215 216 217 Całkowity ruch pasażerski 1 355 56 1 445 35 1 5 918 1 74 456 1 847 978 Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] W latach 216 i 217 największą liczbę pasażerów obsłużono w miesiącach letnich: od czerwca do września. W roku 217 w miesiącach jesienno zimowych lotnisko Ławica odnotowało znaczący wzrost liczby obsłużonych pasażerów względem roku 216: październik 217: wzrost o 2% względęm odpowiedniego miesiąca 216 listopad 217: wzrost o 38% grudzień: wzrost o 37% Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] 8 9
6 5 4 Port Lotniczy Ławica całkowita liczba połączeń 216-217 216 217 41 57 55 57 55 56 56 56 57 44 5 25 2 Liczba pasażerów w połączeniach regularnych i czarterowych według miesięcy w roku 217 3 2 27 26 25 26 27 27 35 33 38 25 35 26 37 15 Port lotniczy Poznań - Ławica 1 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad W roku 216, jak i 217 największa liczba połączeń realizowana była od maja do października. Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] 25 2 15 1 5 Liczba pasażerów w połączeniach regularnych i czarterowych według miesięcy w roku 216 styczeń luty marzec kwiecień maj Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień grudzień Liczba pasażerów - połączenia regularne Liczba pasażerów - połączenia czarterowe 1 5 Miesiąc styczeń luty marzec kwiecień maj Liczba pasażerów - połączenia regularne Liczba pasażerów korzystających z połączeń regularnych i czarterowych według miesięcy w roku 216 Liczba pasażerów ogółem Liczba pasażerów korzystających z połączeń regularnych czerwiec lipiec Liczba pasażerów korzystających z połączeń czarterowych styczeń 94 599 88 253 6 346 luty 94 13 88 417 5 596 marzec 15 639 99 786 5 853 kwiecień 116 544 11 579 5 965 maj 141 583 118 851 22 732 czerwiec 193 749 121 119 72 63 lipiec 223 239 127 548 95 691 sierpień 211 484 12 17 91 377 wrzesień 199 122 122 63 77 59 październik 126 728 11 57 16 221 listopad 98 969 94 256 4 713 grudzień 98 787 94 7 4 717 1 74 456 1 295 556 48 9 sierpień wrzesień Liczba pasażerów - połączenia czarterowe październik listopad grudzień Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] Zarówno w roku 216, jak i 217 większa liczba pasażerów korzystała z połączeń regularnych niż czarterowych. Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] Port lotniczy Poznań - Ławica 1 11
Port lotniczy Poznań - Ławica Liczba pasażerów w połączeniach regularnych ma bardziej stabilny poziom przez cały rok, niż w przypadku sezonowych połaczeń czarterowych. Największa liczba pasażerów korzysta z połączeń czarterowych od czerwca do września. Z połączeń regularnych skorzystało 1 363 483 pasażerów, w tym z tanich lini lotniczych 954 923 pasażerów, z dynamiką wzrostu na poziomie 1,54%. W segmencie przewoźników Legacy (przewoźnicy tradycyjni) liczba pasażerów to 48 56, z dynamiką 15%. W segmencie połączeń czarterowych obsłużono w Poznaniu 484 495 pasażerów, co daje dynamikę rok do roku na poziomie 18,5%. Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, Poznański Barometr Turystyczny [6, 7] Połączenia regularne Połączenia regularne Stan aktualny na dzień 8 czerwca 218 Dania Francja Grecja Niemcy Hiszpania Holandia Irlandia KRAJ DESTYNACJA Billund (BLL) Kopenhaga (CPH) Paryż-Beauvais (BVA) Ateny (ATH) Korfu ( CFU) Dortmund (DTM) Frankfurt (FRA) Monachium (MUC) Alicante (ALC) Barcelona (BCN) Barcelona-Girona (GRO) Castellon (CTD) Madryt ( MAD) Eindhoven (EIN) Dublin ( DUB) Połączenia czarterowe New! Izrael Malta Norwegia Polska Szwecja Ukraina Wielka Brytania 48 9 484 495 24% 26% Ejlat (OVD) Tel Awiw (TLV) Malta (MLA) Oslo Torp (TRF) Warszawa (WAW) Malmo (MMX) Połączenia regularne i czarterowe w roku 216 Połączenia regularne i czarterowe w roku 217 Sztokholm-Skavsta (NYO) Lwów (LWO) Kijów-Borispol (KBP) Kijów-Zuliany (IEV) Birmingham (BHX) Bristol (BRS) Doncaster (DSA) Edynburg (EDI) Liverpool (LPL) Londyn Luton (LTN) Londyn Stansted (STN) New! 76% 74% KEF EDI DUB LPL DSA BHX STN BRS LTN BWA MAD GRO BCN CTD ALC BLL EIN DTM FRA BGY TRF CPH MMX MUC MLA NYO WAW CFU LWO ATH KBP IEV TLV Port lotniczy Poznań - Ławica Islandia Reykjavik (KEF) New! Włochy Milan - Bergamo (BGY) New! OVD Źródło: Port Lotniczy Poznań-Ławica, [6] 12 13
Turyści w bazie noclegowej Turyści w bazie noclegowej W POZNANIU ZNAJDUJE SIĘ: 135 obiektów noclegowych (hotele i hostele) 12 991 miejsc noclegowych (hotele i hostele) *nie wliczono apartamentów i pokoi gościnnych Hotele wg kategorii (217) 3 59 2 86 Miejsca noclegowe w hotelach wg kategorii (217) 15 2948 31 2379 14 1211 1 2 3 4 1 2 3 Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna [1] 216: 1 395 939 217: 1 456 22 udzielonych noclegów w Poznaniu (wzrost o 7,3% w stosunku do roku poprzedniego) 24 udzielonych noclegów w Poznaniu (wzrost o 4,3% w stosunku do roku 216) 1 6 1 4 1 2 1 8 6 4 2 Liczba noclegów udzielonych turystom krajowym i zagranicznym w latach 24-217 29 725 676 762 386 37 748 421 292 14 456 317 85 356 35 732 544 624 275 592 613 273 326 83 652 352 37 884 583 853 3 651 685 829 38 34 72 64 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Liczba noclegów udzielonych turystom krajowym 888 865 979 155 891 737 986 48 1 28 638 1 42 738 324 3 718 735 1 16 964 34 151 712 813 1 175 636 34 694 834 942 1 3 768 343 67 957 98 1 395 939 42 46 993 893 Liczba noclegów udzielonych turystom zagranicznym 1 456 22 397 642 1 58 578 Większość noclegów udzielanych jest w hotelach. W roku 216 noclegi udzielone w hotelach stanowiły 74,6% ogólnej liczby noclegów a w 217 74,3%. W roku 216 i 217 istotną część liczby noclegów udzielono turystom zagranicznym. Stosunek liczby noclegów udzielonych turystom krajowym i zagranicznym kształtował się odpowiednio: w roku 216-71% do 29%, a w roku 217 73% do 27%. 42 426 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1 4 1 2 1 8 6 4 2 Noclegi udzielone ogółem Noclegi udzielone w hotelach 74,5 % 74,6 % 74,3 % 215 1 3 768 1 395 939 969 11 216 217 1 456 22 1 42 33 1 81 739 29% Liczba noclegów 27% Liczba udzielonych Liczba udzielonych turystom krajowym udzielonych noclegów Liczba noclegów noclegów turystom krajowym udzielonych turystom krajowym i zagranicznym turystom zagranicznym i zagranicznym w roku 216 w roku 217 71% 73% 81 359 62 5 18 859 styczeń 397 642 Noclegi udzielone turystom krajowym i zagranicznym na tle ogólnej liczby noclegów w 217 96 929 73 585 luty 122 499 marzec 122 37 95 48 95 723 92 2 9 3 23 344 27 451 26 314 kwiecień 31 947 maj 124 147 137 765 47 735 czerwiec 122 273 121 635 79 435 79 248 42 838 42 337 lipiec sierpień 156 814 14 369 17 549 11 526 12 39 52 445 wrzesień 3 723 październik 138 272 13 181 28 655 24 944 listopad 77 315 grudzień Liczba udzielonych noclegów Liczba noclegów turystów krajowych Liczba noclegów turystów zagranicznych Turyści w bazie noclegowej 14 15
Korzystający z noclegów w Poznaniu 215-217 Turyści zagraniczni - najpopularniejsze narodowości w roku 217 według miesięcy 1 14 8 12 6 1 4 2 Korzystający z noclegów w Poznaniu 215 819 695 846 71 216 217 878 64 8 6 4 2 Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Listopad Grudzień Październik Turyści w bazie noclegowej Turyści krajowi Turyści zagraniczni 12 1 8 6 4 2 628 784 648 144 19 911 198 557 Turyści zagraniczni-najpopularniejsze narodowości w roku 217 671 939 26 125 Niemcy Brytyjczycy Hiszpanie Skandynawia 5 474 2 82 1 3 5 687 6 677 7 397 2 46 3 79 2 772 1 194 1 221 1 536 1 141 1 419 1 963 2 24 9 63 12 854 12 172 11 819 2 612 3 577 3 44 3 824 1 983 2 824 4 74 4 75 2 373 2 886 3 4 2 573 1 422 7 935 6 24 6 535 3 32 2 94 3 291 2 572 3 362 1 127 949 973 2 589 2 19 2 134 2 134 Poza rynkami priorytetowymi (Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania, Skandynawia) wzrasta liczba turystów z takich krajów jak: Francja, Holandia, Włochy, Belgia, Czechy, Ukraina, Rosja i krajów bałtyckich (Litwa, Łotwa, Estonia). 8 Przyrost liczby turystów 216/217 - - inne europejskie narodowości Turyści w bazie noclegowej Niemcy Brytyjczycy Skandynawia Hiszpanie 12 842 35 879 26 636 24 321 6 4 Turyści krajowi w latach 216 217 stanowili 76,5% ogółu turystów odwiedzających Poznań. Turyści zagraniczni odpowiednio: 23,5%. Kraje pochodzenia turystów zagranicznych najczęściej odwiedzających Poznań to: Niemcy: zmiana względem roku 216: -,6% Wielka Brytania: zmiana względem roku 216: +11,7% Hiszpania: zmiana względem roku 216: -4,4%) Skandynawia (Dania, Szwecja, Norwegia): zmiana względem roku 216: +4,4% 2 Kraje bałtyckie Francja Holandia Włochy (Litwa, Ukraina Rosja Belgia Łotwa, Estonia) 216 7 228 6 426 6 86 5 87 3 651 3 631 3 223 217 8 493 6 72 7 654 6 39 6 747 5 118 3 398 Czechy 3 222 3 517 16 17
Przyrost liczby turystów 216-217 - kraje pozaeuropejskie Stopień wykorzystania pokoi w roku 217 Turyści w bazie noclegowej 8 6 4 2 USA Chiny 216 5 9 3 86 217 8 762 5 746 Japonia Kanada Izrael Indie 3 35 1 349 758 697 3 553 973 1 556 873 Wzrasta również liczba turystów z krajów pozaeuropejskich odwiedzających Poznań. Największy wzrost odnotowano wśród przyjazdów turystów z Chin: 86,2% w stosunku do roku 216, USA 48,5% w stosunku do roku 216 oraz Izraela 15,3% w stosunku do roku 216. 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 styczeń luty Turyści krajowi i zagraniczni w obiektach noclegowych w roku 217 marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Turysta - osoba przebywająca co najmniej 24h w odwiedzanej destynacji, korzystająca z bazy noclegowej, w celach wypoczynkowych, leczniczych, służbowych, z wyłączeniem zarobkowych (def. Światowa Organizacja Turystyki). Turyści ogółem Turyści krajowi Turyści zagraniczni Stopień wykorzystania pokoi hotelowych w zależności od miesiąca kształtuje się na poziomie od 37,4% do 69,3% według GUS oraz od 36,9% do 75,7% według STR. Niezależnie od źródła danych najwyższy stopień wykorzystania pokoi w roku 217 przypada na czerwiec i wrzesień. 18 19 45 4 35 3 25 2 15 1 5 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Stopień wykorzystania pokoi według STR Global Stopień wykorzystania pokoi według GUS 245,37 92,13 287,9 165,63 281,9 167,54 I II III IV V VI 36,9% 37,4% 51,% 5,% 59,7% 55,3% 57,3% 55,1% 59,7% 56,% 74,8% 66,2% VII 58,2% 52,4% VIII 59,9% 51,9% Wskaźnik ADR i RevPAR według miesięcy w roku 216 271,54 19,7 254,98 155,2 1 2 3 4 5 279,45 29,5 248,13 17,39 23,37 129,54 47,14 33,3 IX X XI XII 75,7% 69,3% 66,3% 62,5% 185,87 ADR 62,6% 57,8% 51,1% 45,9% Źródło: GUS, STR Global [4, 16] 275,93 26,5 152,91 RevPAR 258,14 11,6 6 7 8 9 1 11 12 Dane ADR i RevPAR w tej publikacji zostały dostarczone przez STR, wiodącego dostawcę danych i analiz dla branży hotelarskiej na świecie. Źródło: STR Global [16] Turyści w bazie noclegowej
35 3 25 255,34 35,25 Wskaźnik ADR i RevPAR według miesięcy w roku 217 294,9 27,8 291,3 218,1 291,7 224,2 32,5 228,9 ADR RevPAR 286,1 268,7 255,3 Najbardziej popularne formy zakwaterowania turystów: % 5% 1% 15% 2% 25% 3% 35% 4% hotel mieszkanie znajomych lub rodziny 35% 31% 2 15 1 11,21 155,55 176,2 155, 173,8 13,6 218,8 131,1 189,7 168,1 13,4 hostel lub dom wycieczkowy wynajęte mieszkanie 8% 16% 5 pensjonat 2% Turyści w bazie noclegowej 1 2 3 4 5 Średni czas pobytu turystów w obiektach noclegowych to 1,7 dnia 1,9 dnia w przypadku turystów zagranicznych 16% 6 7 8 9 1 11 12 Dane ADR i RevPAR w tej publikacji zostały dostarczone przez STR, wiodącego dostawcę danych i analiz dla branży hotelarskiej na świecie. Wskaźnik ADR Average Daily Rate: średnia stawka netto za pokój bez śniadania, najwyższy poziom w roku 217 osiągał w lutym (35,25 PLN), czerwcu (291,7 PLN) i wrześniu (32,5 PLN). Średnia roczna wskaźnika ADR w roku 217 wynosiła 247,8 PLN. Wskaźnik RevPAR Revenue per available room: przychód za każdy dostępny pokój. Średnia roczna wskaźnika RevPAR w roku 217 wyniosła 163,2 PLN. Najwyższy poziom osiągał w czerwcu (218,1 PLN) i wrześniu (228,9 PLN) (217). Źródło: STR Global [16] 15% jeden nocleg Planowana długość pobytu w Poznaniu 7% Więcej noclegów 62% pokój gościnny lub kwatera prywatna 1% 8% 6% 4% 2% % 37% 24% Polska inne 2% 5% 8% 6% 8% 8% 8% 13% 58% 6% 23% 22% Polonia hotel hostel mieszkanie u znajomych lub rodziny Źródło: Badanie ruchu turystycznego Poznań 216 [1] wynajęty pokój lub mieszkanie 16% 8% 55% Obcokrajowcy pozostałe Turyści w bazie noclegowej Źródło: Badanie ruchu turystycznego Poznań 216 [1] Źródło: Badanie ruchu turystycznego Poznań 216 [1] 2 21
Informacja turystyczna Atrakcje turystyczne Informacja turystyczna Do roku 217 sieć punktów informacji turystycznej prowadzona była przez Centrum Informacji Miejskiej, będące częścią Wydawnictwa Miejskiego Posnania. Z początkiem roku 218 Informacja Turystyczna stała się częścią Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej: należą do niej trzy punkty zlokalizowane na Starym Rynku, Dworcu Głównym PKP oraz na Lotnisku Ławica. W 216 roku w punktach Centrum Informacji Miejskiej obsłużono 472 744 osób, w tym blisko 33 tys. turystów. W roku 217 były to 44 222 osoby, z czego ponad 292 tys. stanowili turyści. 37% turystów przyjeżdżających do Poznania skorzystało z usług informacji turystycznej. 75% turystów bardzo dobrze oceniło obsługę w punktach informacji turystycznej. 6 5 4 147 891 Mieszkańcy Poznania Korzystający z usług poznańskiej informacji turystycznej Liczba odwiedzających punkty informacji turystycznej w roku 217 według miesięcy 21 292 Turyści krajowi Punkty informacji turystycznej najczęściej odwiedzane są od maja do września. Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznański Barometr Turystyczny [7, 1] Frekwencja w wybranych atrakcjach turystycznych Poznania i okolic: Liczba Liczba Lp. Nazwa obiektu odwiedzających odwiedzających ogółem 216 ogółem 217 1 Nowe Zoo 397 46 388 846 2 Palmiarnia Poznańska 193 95 29 26 3 Kolejka Parkowa Maltanka 143 323 141 71 4 Deli Park 13 12 5 Brama Poznania ICHOT 18 158 91 997 6 Arboretum Kórnickie 84 663 84 514 7 Muzeum Narodowe w Poznaniu (Galeria Malarstwa i Rzeźby) 73 56 77 42 8 Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno- -Spożywczego w Szreniawie 64 823 75 159 9 Muzeum Pałac w Rogalinie (oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) 79 955 7 79 1 11 12 13 14 15 16 17 18 Muzeum Sztuk Użytkowych (oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) 36 617 64 578 Zamek w Kórniku 72 17 6 94 Makiety Dawnego Poznania 44 634 41 468 Muzeum Archeologiczne 41 413 38 859 Muzeum Uzbrojenia (oddział Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości) 39 487 37 946 Muzeum Historii Miasta Poznania (oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) 37 743 35 983 Park Dzieje w Murowanej Goślinie otwarcie 217 3 84 Stadion Poznań (dawniej INEA Stadion) 33 81 29 835 Rezerwat Archeologiczny Genius loci (oddział Muzeum Archeologicznego) 29 874 26 71 Atrakcje turystyczne 3 19 Centrum Kultury Zamek (zwiedzanie) 1 197 23 18 2 1 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Turyści krajowi Turyści zagraniczni Mieszkańcy Poznania Źródło: Poznański Barometr Turystyczny [1] 2 Muzeum - Zamek Górków w Szamotułach 17 274 18 31 21 Wielkopolskie Muzeum Wojskowe (oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) 21 681 17 682 22 Skansen Miniatur Szlaku Piastowskiego w Pobiedziskach 22 56 17 17 23 Lech Browary Wielkopolski (centrum wycieczkowe) 23 161 17 83 24 Muzeum Przyrodniczo- Łowieckie w Uzarzewie (oddział Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie) 21 299 16 561 25 Gród Pobiedziska 16 25 16 Ciąg dalszy tabeli na stronie 24 22 23
Atrakcje turystyczne Lp. Nazwa obiektu Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna [1] 49% turystów deklaruje korzystanie z oferty muzeów. Źródło: Badanie Ruchu Turystycznego Poznań 216 [1] Najczęściej odwiedzane atrakcje turystyczne Poznania Stary Rynek 87% Katedra Stary Browar Malta Centrum Kultury Zamek Muzeum Narodowe w Poznaniu Brama Poznania ICHOT ZOO Termy Maltańskie Rogalowe Muzeum Poznania Stadion Poznań (dawniej INEA Stadion) inne 4% 18% 15% 11% 23% 33% 3% Liczba odwiedzających ogółem 216 48% 43% 36% 56% Liczba odwiedzających ogółem 217 26 Muzeum Archidiecezjalne 7 94 14 94 27 Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 22 578 12 263 28 Muzeum Martyrologii Wielkopolan - Fort VII (oddział Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości) 7 462 11 731 29 Muzeum Powstania Poznańskiego - Czerwiec 1956 (oddział Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości) 7 14 11 241 3 Muzeum Etnograficzne (oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) 1 511 11 56 31 Muzeum Przyrodnicze Wielkopolskiego Parku Narodowego 9 6 9 136 32 Muzeum Armii Poznań (oddział Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości) 9 24 8 315 33 2 554 Muzeum Instrumentów Muzycznych (oddział ( w remoncie w Muzeum Narodowego w Poznaniu) roku 217) 6 755 34 Wieża widokowa na Dziewiczej Górze 6 6 35 Muzeum Pszczelarstwa w Swarzędzu (oddział Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolnospożywczego w Szreniawie) 7 788 5 841 36 Muzeum Bambrów Poznańskich 3 594 3 874 37 Muzeum Powstańców Wielkopolskich im. Generała Józefa Dowbora Muśnickiego w Lusowie 2 567 2 38 38 Prezydencki Schron Przeciwatomowy 1 814 613 Centrum Kultury Zamek największa instytucja kultury w Poznaniu. Jedna z największych instytucji kultury w kraju, prezentująca najciekawsze zjawiska kultury współczesnej, w tym sztuki wizualne, teatr, film, muzyka i literaturę. W 217 roku Centrum Kultury ZAMEK odwiedziło 596 44 osób. 5 wystaw obejrzało 166 23 osób. Wystawę Frida Kahlo i Diego Rivera. Polski kontekst w dniach 28.9.217-21.1.218 obejrzało ok. 11 osób. Widownię 89 koncertów stanowiły 38 54 osoby. W Festiwalu Ethno Port Poznań udział wzięło ponad 16 5 osób Pyrkon Short Waves Malta Festival Poznań Animator Ethnoport Wybrane cykliczne wydarzenia kulturalne: jeden z największych festiwali fantastyki w Europie rekordowa frekwencja w 217 roku: 44 osób pierwsza edycja wydarzenia w 1999 roku liczyła 4 uczestników międzynarodowy festiwal filmów krótkometrażowych. W latach 216-217 uczestniczyło w nim średnio 63 osób. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych ANIMATOR, największy festiwal filmu animowanego w Polsce: 16 2 uczestników ostatniej edycji (217) jedno z najważniejszych wydarzeń artystycznych Europy Środkowo- -Wschodniej. edycje w latach 216-217 gromadziły przeciętnie 77 5 uczestników. zaliczany do 25 najlepszych festiwali na świecie w kategorii wydarzeń związanych z muzyką świata według fachowego magazynu muzycznego Songlines frekwencja w roku 216 9 3 osób, 217 16 5 osób Źródło: CK Zamek [3] Atrakcje turystyczne Źródło: Badanie Ruchu Turystycznego Poznań 216 [1] % 2% 4% 6% 8% 1% 24 25 Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1]
Branża spotkań Fakty i liczby Branża spotkań Poznań należy do grupy najprężniej działających ośrodków przemysłu spotkań w Polsce. W 217 roku uplasował się na 3 miejscu, zaraz za Warszawą i Krakowem. Pozycję tę zajął zarówno w światowym rankingu stowarzyszenia ICCA (International Congress and Convention Association), jak i w raporcie krajowym Poland Convention Bureau (Przemysł Spotkań i Wydarzeń w Polsce). W latach 216-217, zgodnie z danymi uzyskanymi od lokalnych obiektów konferencyjnych, w 57 spotkaniach i wydarzeniach biznesowych* udział wzięło łącznie 3 157 483 osób. Przeciętny czas ich trwania wyniósł 1,4 dnia dnia. Jest to wynik zbliżony do średniej krajowej (1,5 dnia). W badaniu udział wzięły centra kongresowe i konferencyjne, hotele, uczelnie wyższe i obiekty nietypowe (tzw. unique venues, np. zamki i pałace). Potencjał rozwojowy rynku spotkań w Poznaniu widoczny jest również w nowo powstających centrach konferencyjnych. W prezentowanym okresie otwarto 6 nowych obiektów. Niekwestionowanym liderem lokalnej branży spotkań pozostają jednak Międzynarodowe Targi Poznańskie - Poznań Congress Center, które goszczą największe wydarzenia sektora MICE w mieście. W latach 216-217 pozyskano także kolejne międzynarodowe wydarzenia, takie jak 19. międzynarodowy kongres Europejskiej Federacji Nauki i Technologii Lipidów (Euro Fed Lipid) oraz spotkania organizacji Roaster Guild of Europe i Barista Guild of Europe (sektor kawy specjalistycznej). * spotkania i wydarzenia biznesowe o liczbie uczestników 5 i powyżej, obejmujące: - konferencje/kongresy - krajowe i międzynarodowe spotkania stowarzyszeń, bez wyraźnego podziału na spotkania rządowe i pozarządowe, - wydarzenia korporacyjne - wydarzenia firmowe ze szczególnym uwzględnieniem szkoleń, warsztatów, seminariów, konferencji prasowych, premier produktów, - wydarzenia motywacyjne - w tym podróże, wyjazdy motywacyjne o charakterze gratyfikacyjnym i uznaniowym, - targi - duże wydarzenia o dowolnej tematyce, zwykle organizowane na terenie obiektów wystawienniczych targi/wystawy wydarzenia motywacyjne/korporacyjne 4% 29% Struktura wydarzeń i spotkań biznesowych w Poznaniu w latach 216-217 67% 193 137 16 26 2 Liczba miejsc w nowych obiektach eventowych i konferencyjnych. Łączna liczba zorganizowanych w Poznaniu międzynarodowych spotkań od roku 28 do 217, które spełniają kryteria światowego Stowarzyszenia Stowarzyszenia Konferencji i Kongresów ICCA (The International Congress and Convention Association). 21 Największe kongresy i konferencje w latach 216-217 uczestników na14 Światowym Kongresie Stomatologicznym FDI 216 24. Światowy Kongres Nauk Politycznych IPSA 216 28. konferencja Europejskich Towarzystw Badań Operacyjnych EURO 216 5 2 1 Doroczna konferencja stowarzyszenia APRIA (Asia-Pacific Risk and Insurance Association) goszczona w Poznaniu w 217 roku była pierwszą edycją w historii wydarzenia zorganizowaną poza regionem Azji i Pacyfiku. Najbardziej przyjazne dla biznesu miasto w rankingu Financial Times - fdi European Cities and Regions of the Future 216/217 (kategoria miast i obszarów metropolitalnych o liczbie mieszkańców powyżej 75 osób). Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1] XVIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego IX Ogólnopolski Kongres Kobiet 217 Branża spotkań Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1] Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1] 26 27
Branża spotkań 4 35 3 25 2 15 1 5 216 112 217 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 15 21 162 Liczba wydarzeń MICE w latach 216-217* 168 232 256 214 259 226 235 184 *Zaprezentowane wydarzenia zgromadziły minimum 5 uczestników i obejmowały: - konferencje/kongresy - krajowe i międzynarodowe spotkania stowarzyszeń, bez wyraźnego podziału na spotkania rządowe i pozarządowe, - wydarzenia korporacyjne - wydarzenia firmowe ze szczególnym uwzględnieniem szkoleń, warsztatów, seminariów, konferencji prasowych, premier produktów, - wydarzenia motywacyjne - w tym podróże, wyjazdy motywacyjne o charakterze gratyfikacyjnym i uznaniowym, - targi - duże wydarzenia o dowolnej tematyce, zwykle organizowane na terenie obiektów wystawienniczych. 78 92 71 92 318 267 371 337 31 219 239 213 Poznań na międzynarodowym rynku spotkań W 217 roku Poznań awansował o ponad 5 miejsc w raporcie międzynarodowego stowarzyszenia ICCA (Statistics Report Country & City Rankings) i zajął najwyższą pozycję od 28 roku, kiedy miasto przystąpiło do organizacji: 74 miejsce wśród 228 miast w Europie i 133 wśród 46 miast na świecie. Stowarzyszenie ICCA przygotowuje co roku ranking dla miast i państw na świecie, na podstawie danych zebranych o spotkaniach stowarzyszeń specjalistycznych, które gromadzą minimum 5 uczestników, migrują pomiędzy co najmniej 3 krajami i odbywają się z określoną częstotliwością. W latach 216-217 Poznań gościł rocznie 17 tego rodzaju spotkań. Jest to wynik o 4% lepszy w porównaniu do okresu poprzedniego, 214-215. Nazwa 1% 19% 6% Struktura wydarzeń na targach w 217 Źródło 14 2% 6% 38% Struktura wydarzeń na targach w 217 roku w % Największe obiekty kongresowo-konferencyjne w Poznaniu 12% 15% 8% 6% 3% 12% Podział spotkań ICCA w latach 216-217 ze względu na tematykę 9% 25% 2% Działalność konferencyjno- -kongresowa Wydarzenia kulturalne i koncerty oraz wydarzenia sportowe Najem infrastruktury innym organizacjom Eventy korporacyjne i inne wydarzenia Rynek wydarzeń SMERF: Social, Military, Educational, Religious, Fraternal Inne Targi Podział spotkań ICCA w latach 216-217 ze względu na tematykę: Medycyna Nauki społeczne Nauki humanistyczne Inżynieria/Technologia/IT Zarządzanie Badanie i nauka Ekologia i środowisko Inne Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1] Maksymalna liczba miejsc w ustawieniu teatralnym Branża spotkań Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1] Międzynarodowe Targi Poznańskie - Poznań Congress Center Międzynarodowe Targi Poznańskie Poznań Congress Center 33 912 Lech Poznań Conference Center 8 75 Novotel Poznań Centrum 1 1 Słodownia Blow Up Hall 1 1 największy organizator imprez targowych w Europie Środkowo-Wschodniej 55% udziału w rynku targowym w Polsce Collegium Minus Aula Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Concordia Design 878 93 drugie największe zaplecze targowe i konferencyjne w kraju: 16 pawilonów 77 sal konferencyjnych Sala Ziemi o pojemności do 2 osób członek organizacji: UFI Światowe Stowarzyszenie Przemysłu Targowego Centrex Międzynarodowy Związek Statystyk Targowych EMECA Europejskie Stowarzyszenie Głównych Centrów Wystawienniczych Polska Izba Przemysłu Targowego Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki 858 IBB Andersia Hotel 771 Nowe obiekty i przestrzenie konferencyjne otwarte w latach 216-217 Nazwa Maksymalna liczba miejsc w ustawieniu teatralnym Centrum konferencyjne Ogrodowa 12 499 Klub Muzyczny B17 45 Centrum konferencyjne Młyńska 12 339 Restauracje Garden City 335 Hotel DeSilva Premium Poznań **** 18 Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1] Miejska przestrzeń coworkingowa Plus Jeden 1 Źródło: Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, Poznań Convention Bureau [8, 1] 28 29
Sport i rekreacja Liczba uczestników maratonu poznańskiego w latach 2-217 Wybrane biletowane obiekty rekreacyjne Poznania i okolic 216 217 Termy Maltańskie 72 537 749 295 4 18 3 873 4 63 5 425 5 678 6 326 6 251 5 888 6 362 Tarnowskie Termy 466 543 443 56 Basen Chwiałka (letni) 28 84 29 95 Basen Chwiałka (kryty) 34 319 34 676 Basen w Parku Kasprowicza 6 6 Lodowisko Chwiałka 7 46 66 149 761 2 778 21 1 11 22 1 55 23 1 973 24 2 61 25 2 211 26 2 324 27 2 64 28 29 21 211 212 213 214 215 216 217 Lodowisko Malta 33 387 29 787 Źródło: Poznań Maraton [12] Sport i rekreacja Źródło: POSiR [15] Bula Park Malta 3 2 635 Poznań to miasto o cenionej marce organizatora imprez sportowych We wszystkich edycjach 17 maratonów wystartowało Liczba uczestników półmaratonu poznańskiego w latach 28-217 1 37 28 1 72 29 2 471 21 3 517 211 4 49 212 5 747 213 6 655 214 8 48 215 11 347 216 1 398 217 Sport i rekreacja 6 289 53 biegaczy z państw Źródło: Poznań Półmaraton [13] Wings for Life World Run to jedyny globalny bieg, w którym meta, będąca Samochodem Pościgowym, goni zawodników. Odbywa się on w 12 lokalizacjach na świecie i rozpoczyna dokładnie o tej samej godzinie. W roku 216 w biegu wzięło udział 4 zawodników, a w roku 217-6. Źródło: Poznań Maraton [12] Źródło: Wings For Life Worldrun [17] 3 31
Wyniki badań ankietowych ruchu turystycznego w Metropolii Poznań Wyniki badań ankietowych ruchu turystycznego w Metropolii Poznań WYNIKI BADANIA OPINII TURYSTÓW I REKREANTÓW (217) Badanie prowadzono w pięciu lokalizacjach na terenie Metropolii Poznań na próbie 111 osób: Muzeum Pałac w Rogalinie Arboretum Kórnickie 36% 2% Udział turystów i rekreantów w próbie badawczej Wieża widokowa na Dziewiczej Górze Tarnowskie Termy 12% 39% Źródło: Badanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego Metropolii Poznań 217 [2] Z noclegiem Bez noclegu 11% Muzeum Przyrodniczo- Łowieckie w Uzarzewie Mieszkańcy miasta Poznań Mieszkańcy Metropolii Poznań (z wyłączeniem miasta Poznań) Turyści polscy spoza Wielkopolski Turyści polscy z Wielkopolski Turyści zagraniczni Deklarowana długość pobytu w Metropolii Poznań 12% 12% 8% 1 noc 2 noce 3 noce 7% 15% 5% 4% Poniżej 2h 2h do 6h Powyżej 6h ale bez noclegu 4 noce 5 nocy 6 nocy i więcej % 1% 2% 3% 4% 5% 6% Źródło: Badanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego Metropolii Poznań 217 [2] 21% 18% 37% Poza Poznaniem Lokalizacja noclegu 63% Główny cel przybycia do miejsca prowadzenia badania Rekreacja czynna Wypoczynek bierny Zwiedzanie zabytków Poznawanie kultury, historii i miejscowych zwyczajów Poznawanie przyrody Inny cel Odwiedziny krewnych lub znajomych Udział w imprezie sportowej Udział w wydarzeniu kulturalnym 1%,1% 5% 4% 11% 15% 13,9% 19% % 1% 2% 3% 9,7 9,7 Skłonność do polecenia przyjazdu do lokalizacji turystycznej, w której prowadzono badanie 31% Rodzaj miejsca noclegowego Mieszkanie rodziny lub znajomych Hotel Pensjonat Agroturystyka Pokój gościnny lub kwatera Hostel Motel Pole namiotowe Ośrodek wczasowy Dom letniskowy Mała gastronomia Restauracja Sklep spożywczy Oprowadzanie w zwiedzanym obiekcie Usługi informacji turystycznej 8,1% 4,3% 4,3% 4,3% 1,9% 1,2% 1,2%,6% % 2% Ocena oferty turystycznej Metropolii Poznań (maksymalna ocena to 1) Ocena atrakcyjności turystycznej lokalizacji, w której prowadzono badanie 8% 13% 2,4% 53,7% 4% 6% Źródło: Badanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego Metropolii Poznań 217 [2] Usługi wykorzystywane na miejscu 15% 24% % 1% 2% 3% 4% Źródło: Badanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego Metropolii Poznań 217 [2] 8,57 8,62 Skłonność do polecenia przyjazdu do Metropolii Poznań Ocena atrakcyjności turystycznej Metropolii Poznań Źródło: Badanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego Metropolii Poznań 217 [2] 43% Wyniki badań ankietowych ruchu turystycznego w Metropolii Poznań 32 33
Źródła [1] Badanie ruchu turystycznego Poznań 216, Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter Sp. z o.o., Poznań 216 [2] Badanie ruchu turystycznego i rekreacyjnego, Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter Sp. z o.o. - opinia turystów i rekreantów odwiedzających obszar Metropolii Poznań 217, Poznań 217 [3] Centrum Kultury Zamek w Poznaniu [4] Główny Urząd Statystyczny miesięczne zestawienia Turystyczne obiekty noclegowe według kategorii i ich wykorzystanie w Poznaniu 216-217 [5] MPK Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu [6] Poznań Airport Ławica, www.airport-poznan.com.pl [7] Poznański Barometr Turystyczny, www.pbt.poznan.pl [8] Poznań Convention Bureau, www.poznan.travel/pl/c/biznes [9] Poznańska Kolej Metropolitarna, www.kolej.metropoliapoznan.pl [1] Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna, wewnętrzne bazy danych [11] Poznań-Metropolia, Urząd Statystyczny Poznań, 218, www.poznan.stat.gov.pl/publikacje-i-foldery/foldery/metropolia-poznan,6,1.html [12] PKO Poznań Maraton, www.marathon.poznan.pl [13] PKO Poznań Półmaraton, www.halfmarathon.poznan.pl [14] Poznański Rower Miejski, www.nextbike.pl/miasta/poznanski-rower-miejski [15] POSiR, Poznańskie Ośrodki Sportu i Rekreacji, www.posir.poznan.pl [16] STR Global, Poland Hotel Review (Poland Local), miesięczne zestawienia wskaźników ADR i RevPAR, 216-217 [17] Wings For Life Worldrun, www.wingsforlifeworldrun.com/pl [18] ZTM Zarząd Transportu Miejskiego Autor opracowania: Anna Królikowska-Tomczak Współpraca merytoryczna: Piotr Basiński Monika Dembińska Joanna Gonia-Kołodziejczyk Wojciech Mania Jan Mazurczak.travel opracowanie graficzne: Arvi Konrad Tomczak www.arvi.pl 34
Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna Plac Kolegiacki 17, 61-841 Poznań tel. +48 61 878 55 6 e-mail: biuro@plot.poznan.pl www.plot.poznan.travel