PROTOKÓŁ z III spotkania warsztatowego w ramach priorytetu I i II, w ramach Programu Bezpieczeństwa Powodziowego w Dorzeczu Wisły Środkowej Mazowiecki Urząd Wojewódzki Godz. 10:00, 08.02.2012, Warszawa W spotkaniu uczestniczyli: 1. Mateusz Balcerowicz, Pełnomocnik Wojewody Mazowieckiego ds. Programu Bezpieczeństwa Powodziowego w dorzeczu Wisły Środkowej 2. Małgorzata Bogucka- Szymalska, MUW 3. Michał Tomusiak, MUW 4. Andrzej Balcerzak, OTKZ 5. Wojciech Bareja, Stowarzyszenie Osiedle Rekreacyjne ŚlęŜany 6. Jan Bęben, WINB Bydgoszcz 7. Wojciech Biegański, WZMiUW Białystok 8. Aleksander Błaszczyk, Pełnomocnik Wojewody Lubelskiego 9. Beata Czajkowska, Łódzki Urząd Marszałkowski 10. Dorota Dąbrowska, WNB Łódź 11. Witold Drowanowski, Pełnomocnik Wojewody Podlaskiego 12. Marian DroŜniewski, WINB Bydgoszcz 13. Tomasz Dudkowski, WZMiUW Kielce 14. Jakub Grzegorczyk, WINB Białystok 15. Adam Jacewicz, Projekt Wisła 16. Stanisław Jakimiuk, WzMiUW Lublin 17. Edyta Jakubowska, RDOŚ Białystok 18. Mirosława Kamińska, WINB Warszawa 19. Łukasz Kozub, Centrum Ochrony Mokradeł 20. Piotr Lebiecki, GUNB 21. Piotr Ligocki, RDOŚ Łódź 22. Janusz Łach, Pełnomocnik Marszałka woj. Świętokrzyskiego 23. Stanisław Maciejewski, Pełnomocnik Marszałka woj. Mazowieckiego 24. Adam Madejski, RDOŚ Lublin 25. Anna Maksymiuk Dziuban, Hydroprojekt 26. Mirosław Markowski, Kampinoski Park Narodowy 27. Piotr Markuszewski, RDLP Warszawa 28. Anna Andrzejewska, Kampinoski Park Narodowy 29. Wiesław Ostaniewicz, Pełnomocnik Wojewody Warmińsko Mazurskiego 30. Miłosz Owieśny, RDOŚ Bydgoszcz 31. Jolanta Pawlak, BAiPP 32. Edward Pierzgalski, Ekspert Programu 33. Zbigniew Popek, Ekspert Programu 34. Justyna Rajfura, WINB Kielce 35. Janusz Rzepka, Pełnomocnik Starosty Piaseczyńskiego 36. Andrzej Sobieraj, WZMiUW Łódź 37. Marek Sokołowski, Pełnomocnik Wojewody Łódzkiego 38. Adam Sulejowski, Pełnomocnik Prezydenta Warszawy 39. Agnieszka Karczmarz Ignatowicz, RDOŚ Olsztyn 40. Wojciech Tarnowski, Urząd Miejski w Łomiankach 41. Bogusław Wiącek, RZGW 42. Marian Wilmanowicz, Pełnomocnik Marszałka woj. Kujawsko Pomorskiego 43. Michał Wołyńczyk, Urząd Miasta st. Warszawy 44. Ewa Zakrzewska, Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego 45. Małgorzata Zbyryt, RDOŚ Białystok 46. Witold Ziółkowski, OTKZ 47. Jan śelazo, Ekspert Programu 48. Janusz śelaziński, KWW 49. Andrzej Sadurski, Ekspert Programu 50. Sylwia Skoczeń, Starostwo Powiatowe w Wyszkowie 51. Tomasz śak, Urząd Marszałkowski Kielce 52. Andrzej Pichla, WZMiUW Lublin 53. Jerzy Dziurdź, WZMiUW Olsztyn
PROGRAM SPOTKANIA Lp. Priorytet Zagadnienie Prowadzący Czas (min ) Część I - godz. 10.00-12.00 1. Otwarcie spotkania Aleksandra CzyŜewska Pełnomocnik Wojewody 5 2 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 14. 15. Priorytet I InŜynierskie środki ochrony przed powodzią Priorytet II Proekologiczne działania dla ochrony przed powodzią Wnioski z warsztatu II Przedstawienie tematu i celu spotkania III Ocena stanu technicznego urządzeń przeciwpowodziowych Urządzenia przeciwpowodziowe wymagające przebudowy i poŝądane miejsca lokalizacji nowych urządzeń Dyskusja ocena celowości utrzymania niektórych technicznych obiektów ochrony przeciwpowodziowej. Określenie listy zadań moŝliwych do zrealizowania do 2016, do 2020 i 2030 r. Identyfikacja systemu melioracji podstawowej i szczegółowej wraz z oceną jej stanu technicznego. Ocena zagospodarowania terenu pod kątem moŝliwości odwadniajaconawadniających systemu melioracji. Wytypowanie obszarów, gdzie nieodpowiednie zagospodarowanie terenu w stosunku do systemu melioracji powoduje zwiększenie ryzyka powodziowego. Dyskusja - Określenie listy zadań moŝliwych do zrealizowania do 2016, do 2020 i 2030 r. Podsumowanie i wnioski. Przerwa 12.00-12.30 Część II - godz. 12.30-14.30 Wnioski z warsztatu II Przedstawienie tematu i celu spotkania III Podsumowanie wpływu zwierząt na międzywale i budowle przeciwpowodziowe w ostatnich latach. Określenie kryteriów branych pod uwagę przy określaniu standardów postępowania ze zwierzętami w obrębie międzywala. Dyskusja propozycje działań w zakresie sposobu postępowania ze zwierzętami w obrębie międzywala w zaleŝności od przyjętych kryteriów. Małgorzata Bogucka-Szymalska Ekspert PBPDWS GUNB, WINB 10 WZMiUW, RZGW w Warszawie 10 Uczestnicy 30 WZMiUW 20 Uczestnicy 35 Małgorzata Bogucka-Szymalska Ekspert PBPDWS Michał Tomusiak 10 Uczestnicy 30 Uczestnicy 30 Uczestnicy 40 Podsumowanie i wnioski. Michał Tomusiak 10 Zakończenie spotkania 5 5
Przebieg spotkania 1. Otwarcie spotkania Otwarcia spotkania dokonał Jacek Kozłowski, Wojewoda Mazowiecki. Tytułem wstępu powitał on wszystkich przybyłych i poinformował o zmianie swojego Pełnomocnika ds. Programu. Funkcję Aleksandry CzyŜewskiej będzie od teraz pełnił Mateusz Balcerowicz. 2. Priorytet I: InŜynierskie środki ochrony przed powodzią Prezentacja tematów planowanych ekspertyz Następnie głos zabrała Małgorzata Bogucka Szymalska, ekspert Programu, która przedstawiła zaproponowaną przez zespół ekspercki listę najpilniejszych ekspertyz. Są to: 1. Wskazanie moŝliwości zwiększania rozpiętości wałów z uwzględnieniem róŝnorodnych kryteriów. 2. Określenie zasad wyboru i wybór zadań inwestycyjnych zgłoszonych przez m.in. WZMiUW i RZGW. 3. Opracowanie załoŝeń modelu opisującego zjawisko przepływu wody i morfologii koryta wraz z moŝliwością prognozowania zmian. 4. Analiza wpływu roślinności na warunki przepływu wody w międzywalu i określenie kryteriów ustalania miejsc przeprowadzania wycinek i usuwania nadmiaru roślinności. 5. Weryfikacja systemów melioracyjnych pod kątem znaczenia dla bezpieczeństwa powodziowego. 6. Analiza wielokryterialna moŝliwości realizacji suchych zbiorników oraz polderów w dolinie Wisły środkowej. 7. Analiza wielokryterialna moŝliwości realizacji zbiorników małej retencji w dorzeczu Wisły środkowej. Głos zabrał Jan śelazo, ekspert Programu. Profesor przypomniał, Ŝe ogół działania Programu jest sumą propozycji projektów zgłaszanych przez WZMiUW-y i RZGW, a zespół Wojewody ma zadanie jedynie koordynacyjne. Co za tym idzie tematyka wszystkich ekspertyz ma na celu odpowiednie ukierunkowanie zarówno zespołu koordynacyjnego jak i innych instytucji programowych. Następnie po krótce uzasadnił potrzebę przeprowadzenia kaŝdej z ekspertyz. Głos został udzielony Marianowi Wilmanowiczowi, Pełnomocnikowi Marszałka woj. Kujawsko Pomorskiego. Wyraził on pogląd, iŝ póki co w dyskusjach mało uwagi poświęcono stopniowi wodnemu we Włocławku i Zbiornikowi Włocławskiemu. Podkreślił istotność potrzeby poprawienia stanu technicznego stopnia wodnego, ze względu na bezpieczeństwo ekologiczne i powodziowe. Poparcia udzielił przedmówcy Stanisław Maciejewski, Pełnomocnik Marszałka woj. Mazowieckiego. Ponownie głos zabrała Małgorzata Bogucka Szymalska, która poprosiła koordynatorów zlewni o zebranie następujących danych: wytypowanie odcinków wałów, na których moŝliwe jest ich rozszerzenie (WZMiUW); identyfikacja systemów melioracyjnych (WZMiUW); lista zadań inwestycyjnych;
rozpoznanie stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa urządzeń przeciwpowodziowych (WINB); plany wycinek roślinności w międzywalu (RZGW); identyfikacja istniejących i planowanych zbiorników małej retencji; obszary szczególnego wpływu działalności zwierząt w międzywalu i na budowle przeciwpowodziowe (WINB); obszary chronione szczególnie naraŝone na niebezpieczeństwo powodzi i zmiany stosunków wodnych (RDOŚ); wartości kulturowe wymagające zabezpieczenia przez skutkami powodzi (WUOZ). Głos zabrał Zbigniew Popek, Ekspert Programu i zwrócił uwagę na fakt pominięcia tematyki przeciwpowodziowej w przypadku danych dot. zbiorników małej retencji. Podkreślił, Ŝe nie wszystkie zbiorniki małej retencji mają przeznaczenie powodziowe i warto zaznaczyć, Ŝe chodzi o takie właśnie zbiorniki. Profesora poparł Łukasz Kozub, z Centrum Ochrony Mokradeł. Następnie wypowiadał się Marek Sokołowski, Pełnomocnik Wojewody Łódzkiego. Podjął on temat stawów rybnych i prawdopodobieństwa niekontrolowanego spuszczania wody, z tychŝe stawów, w przypadku jej nadmiaru. Zbigniew Popek, uznał podejrzenia przedmówcy za uzasadnione i wymagające głębszej analizy. Urządzenia przeciwpowodziowe Małgorzata Bogucka Szymalska przedstawiła dalszy tok planowanej dyskusji. Zwróciła uwagę na potrzebę omówienia kwestii efektywności infrastruktury przeciwpowodziowej, ze szczególnym uwzględnieniem oceny stanu technicznego urządzeń przeciwpowodziowych; informacji nt. obiektów przeciwpowodziowych wymagających przebudowy; oceny celowości utrzymania niektórych obiektów przeciwpowodziowych; planów budowy nowych obiektów przeciwpowodziowych. Głos został udzielony Piotrowi Lebieckiemu, z GUNB. Powiedział on, iŝ rocznie, kilkaset osób przeprowadza w Polsce kontrolę budowli piętrzących wodę. W roku 2010 przeprowadzono kontrolę 3370 budowli stale piętrzących wodę oraz kilkuset budowli piętrzących wodę okresowo, w tym 3706 km obwałowań rzek. W ramach tych działań zbadano: 281 zapór, 2229 jazów, 128 śluz rzek, 387 elektrowni wodnych i 345 zbiorników wodnych. Z 3370 budowli stale piętrzących wodę, stan 18 budowli zakwalifikowano jako zagraŝający bezpieczeństwu, a stan 85 budowli jako mogący zagraŝać bezpieczeństwu. Z 3706 km obwałowań rzek, stan 868 km zakwalifikowano jako zagraŝający bezpieczeństwu, a stan 2838 km jako mogących zagraŝać bezpieczeństwu. W temacie stopnia wodnego we Włocławku, referent udzielił informacji, iŝ wieloletnie niewłaściwe uŝytkowania stopnia spowodowało erozję dolnego stanowiska stopnia, a w konsekwencji obniŝenie poziomu dolnej wody i znaczne podniesienie wysokości piętrzenia wody. Z przeprowadzonej okresowej kontroli z 2010 roku wynika, Ŝe za stan niedostateczny uznano stan zagęszczenia zapory czołowej w strefie przyczółkowej jazu, stan urządzeń drenaŝowych, stan dna poniŝej sztywnych umocnień poszuru jazu, stan progu stabilizującego, stan przepławki dla ryb oraz stan zapór bocznych: Borowiczki, Duninów i Jordanów Tokary. PrzedłoŜone problemy techniczne wynikają przede wszystkim z: niewystarczającego zakresu przeprowadzanych napraw; postępującego procesu starzenia się infrastruktury przeciwpowodziowej; zniszczeń obiektów przeciwpowodziowych na skutek negatywnego działania fal wezbraniowych; dewastacji budowli. Referent następnie powiedział, Ŝe maksymalny przepływ na Wiśle w trakcie wezbrania w 2010 roku szacowany jest na ok. 7000 m 3 /s, co stanowi wynik niŝszy,
niŝ te obserwowane w latach ubiegłych, a i tak poziom zniszczenia wałów oraz innych obiektów przeciwpowodziowych był wysoki. Na zakończenie, przedstawiciel GUNB powiedział, Ŝe stan bezpieczeństwa infrastruktury powodziowej na rok 2010 moŝna uznać za niezadowalający i wymagający poprawy. Głos zabrała ponownie Małgorzata Bogucka Szymalska i poprosiła Pełnomocników poszczególnych Wojewodów o krótki komentarz nt. stanu infrastruktury w ich województwach. Sytuacja przedstawia się następująco: Woj. Lubelskie- w rejonie Wisły są 142 km obwałowań, z czego poprawić naleŝy 133 km; na koniec 2011 rozbudowano 76 km wałów; budowle stale piętrzące wodę są w dobrym stanie. Woj. Łódzkie- wały są w dobrym stanie; obiekty czasowo piętrzące wodę mogą być w stanie niezapewniającym wystarczającego bezpieczeństwa; obiekty stale piętrzące wodę są w dobrym stanie. Woj. Mazowieckie- w rejonie Wisły jest 669 km wałów, z czego 305,5 km wymaga przebudowy, a powstać powinno kolejne 35,7 km. Informacje dot. pozostałych województw zostaną przekazane wkrótce. Następnie p. Bogucka Szymalska krótko przedstawiła tematykę kolejnego spotkania warsztatowego i zakończyła swoją część spotkania. 3. Priorytet II: Proekologiczne działania dla ochrony przed powodzią Urządzenia malej retencji Drugą część spotkania rozpoczął Michał Tomusiak, koordynator priorytetu II. Na początku wypowiedzi, p. Tomusiak poprosił przedstawicieli WZMiUW-ów, aby krótko omówili stan obiektów małej retencji w poszczególnych województwach. W odpowiedzi, jeden z dyskutantów, powiedział, iŝ wszelkie informacje tego typu zawarte są w ewidencji konkretnych WZMiUW-ów. Sytuacja wygląda następująco: Woj. Świętokrzyskie- ponad 1000 ha zmeliorowanych w ramach melioracji szczegółowej; wały wymagają nieznacznych modernizacji; 4 zbiorniki małej retencji wymagające rozbudowy. Woj. Łódzkie- wszystkie obiekty ( w tym 6 zbiorników małej retencji) są w dobrym stanie i nie wymagają modernizacji. Woj. Kujawsko Pomorskie- wprowadzane są programy małej retencji, a ich ewidencja zostanie wkrótce przekazana zainteresowanym. Woj. Mazowieckie- 9 jezior o powierzchni 709 ha; 12 zbiorników małej retencji o łącznej powierzchni 551 ha. Woj. Podlaskie- wszystkie informacje są ewidencjonowane i wkrótce zostaną przekazane zainteresowanym. Głos zabrał Edward Pierzgalski, Ekspert Programu. Przedstawił on istotę działań przeciwpowodziowych w ramach małej retencji. Zwrócił uwagę na moŝliwość wykorzystania środków melioracji szczegółowej do odprowadzania nadmiaru wody ze zlewni oraz do ograniczania spływu. Podkreślił jednocześnie potrzebę stałej eksploatacji obiektów małej retencji, która jest obecnie zaniedbywana. Wpływ zwierząt na urządzenia przeciwpowodziowe
Michał Tomusiak, poprosił reprezentantów poszczególnych WZMiUW-ów o przedstawienie wpływu zachowania zwierząt na stan budowli przeciwpowodziowych. Sytuacja wygląda następująco: Woj. Świętokrzyskie- naliczono 4800 sztuk bobrów; wpłynęło 120 wniosków, na skutek, których wypłacono 489 tyś. zł odszkodowań. Woj. Mazowieckie- 5200 dziur bobrowych w wałach; brak informacji nt. innych województw. Dyskutanci podjęli temat zabezpieczania wałów przed najbardziej szkodliwymi zwierzętami- bobrami. Jedną z metod mogłoby być wkopywanie w wał siatki ogrodzeniowej na odpowiednią głębokość, uniemoŝliwiając tym sposobem zadomowienie się bobrów w danym wale. Podjęto równieŝ temat potrzeby koszenia wałów, w celu łatwego wykrywania norek. W odpowiedzi, jeden z dyskutantów powiedział, iŝ bobry nie naruszają wałów w czasie, gdy poziom wody jest w normie, natomiast w sytuacji wezbrania, bóbr jest w stanie w tempie ekspresowym wykopać norę mogącą mieć kluczowe znaczenie w przypadku zagroŝenia powodzią. Następnie głos zabrała przedstawicielka RDOŚ w Warszawie. Powiedziała ona, Ŝe bóbr jest zwierzęciem częściowo chronionym w Prawie Europejskim i pod Ŝadnymi względami tej ochrony nie moŝna z niego zdjąć. Zaznaczyła równieŝ, Ŝe urządzenia melioracji szczegółowej nie są utrzymywane w dobrym stanie (zarastają drzewami itp.), stanowiąc tym samym idealny środowisko dla bobrów. Przechodząc do tematu wydawania pozwoleń na odstrzał bobrów, powiedziała, Ŝe o ile w sytuacji zagroŝenia powodzią, pozwolenia są wydawane o tyle problem stanowi faktyczna eliminacja zwierząt. W 2010 r. wydano pozwolenie na odstrzał 164 osobników, z czego zastrzelono jedynie 54. Głos został udzielony Janowi śelazo, Ekspertowi Programu. Powiedział on, iŝ istotą rozwiązania problemu bobrów jest współdziałanie organizacji przyrodniczych i hydrotechnicznych, a nie zrzucanie odpowiedzialności z jednej organizacji na drugą. Zwrócił uwagę na fakt niemoŝności całkowitego rozwiązania problemu w ramach Programu, z zaznaczeniem moŝliwości ustalenia w Programie licznych metod i rozwiązań tegoŝ problemu oraz sfinansowanie ich z programowego budŝetu. Jeden z dyskutantów, nadmienił, Ŝe w trakcie spotkań warsztatowych i konferencji programowych tak często mówi się o zmianie obowiązującego prawa na potrzeby Programu, Ŝe warto powołać grupę specjalistów prawnych, którzy odpowiadaliby za wprowadzenie do prawa odpowiednich regulacji. Głos zabrał Bogusław Wiącek, z RZGW. Ucinając dyskusję powiedział, Ŝe problemu nie da się zaŝegnać ad hoc. Temat naleŝy uwzględnić w dalszych badaniach programowych, natomiast teraz zająć się sprawami pilniejszymi i dającymi się rozwiązać w bliŝszym horyzoncie czasowym. Sporządził: Jan Dryszel (praktykant WBZK) Sprawdził/a: Małgorzata Bogucka-Szymalska, Michał Tomusiak