Wymagania odnośnie infrastruktury telekomunikacyjnej ze względu na ochronę środowiska i przyrody. Dr inż. Lech Magrel Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku Warszawa, 14 kwiecień 2011r.
Definicję infrastruktury telekomunikacyjnej określa ustawa z dnia 16 lipca 2004r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171 poz. 1800 ze zm.). Pod pojęciem tym należy rozumieć urządzenia telekomunikacyjne (oprócz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych) oraz w szczególności linie, kanalizacje kablowe, słupy, wieże, maszty, kable, przewody oraz osprzęt, wykorzystywane do zapewnienia telekomunikacji.
Ustawa z dnia 16 lipca 2004r. Prawo telekomunikacyjne definiuje także pojęcie telekomunikacji - czyli nadawania, odbioru lub transmisji informacji, niezależnie od ich rodzaju, za pomocą przewodów, fal radiowych bądź optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną.
Spośród wszystkich w/w elementów wchodzących w skład infrastruktury telekomunikacyjnej, przed uzyskaniem pozwolenia na budowę części z nich konieczne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia. Takie postępowanie normuje art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227, ze zm.).
Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko (tzw. I grupa przedsięwzięć) oraz przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (tzw. II grupa), wyszczególnione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr. 213 poz. 1397). Rozporządzenie to w 2 ust. 1 pkt 7 i 3 ust. 1 pkt 8 uwzględnia przedsięwzięcia infrastruktury telekomunikacyjnej.
Zgodnie z 2 ust. 1 pkt 7 do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, z wyłączeniem radiolinii, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0,03 MHz do 300 000 MHz, w których równoważna moc promieniowana izotropowo wyznaczona dla pojedynczej anteny wynosi nie mniej niż: a) 2 000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 100 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny;
b) 5 000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 150 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny; c) 10 000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 200 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny; d) 20 000 W. Równoważną moc promieniowaną izotropowo wyznacza się dla pojedynczej anteny także w przypadku, gdy na terenie tego samego zakładu lub obiektu znajduje się realizowana lub zrealizowana inna instalacja radiokomunikacyjna, radionawigacyjna lub radiolokacyjna.
Przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia z tzw. I grupy przedsięwzięć, organ wydający tę decyzję powinien przedłożyć rdoś i właściwemu inspektorowi sanitarnemu raport o oddziaływaniu na środowisko z prośbą o uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia. Dopiero po uzgodnieniu tych organów, decyzja środowiskowa może zostać wydana. W przypadku możliwego oddziaływania transgranicznego W przypadku możliwego oddziaływania transgranicznego przedsięwzięcia, inwestor przed sporządzeniem raportu ooś powinien wystąpić do organu wydającego decyzję o określenie zakresu raportu, który także musi być zaopiniowany przez rdoś i inspektorat sanitarny.
Zgodnie z 3 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, mogą wymagać instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, inne niż wymienione w 2 ust. 1 pkt 7, z wyłączeniem radiolinii, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0,03 MHz do 300 000 MHz, w których równoważna moc promieniowana izotropowo wyznaczona dla pojedynczej anteny wynosi nie mniej niż: a) 15 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 5 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny,
b) 100 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 20 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny, c) 500 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 40 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny, d) 1 000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 70 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny,
e) 2 000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 150 m i nie mniejszej niż 100 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny, f) 5 000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 200 m i nie mniejszej niż 150 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny,
g) 10 000 W, a miejsca dostępne dla ludności znajdują się w odległości nie większej niż 300 m i nie mniejszej niż 200 m od środka elektrycznego, w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny. Przy czym równoważną moc promieniowaną izotropowo wyznacza się dla pojedynczej anteny także w przypadku, gdy na terenie tego samego zakładu lub obiektu znajduje się realizowana lub zrealizowana inna instalacja radiokomunikacyjna, radionawigacyjna lub radiolokacyjna.
Organ wydający decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia z tzw. II grupy przedsięwzięć, powinien zasięgnąć opinii rdoś i właściwego inspektora sanitarnego przedkładając wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, karty informacyjnej przedsięwzięcia oraz wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W przypadku stwierdzenia braku potrzeby przeprowadzenia W przypadku stwierdzenia braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przez ww. organy, zostaje wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia oraz podana do publicznej wiadomości informacja o jej wydaniu.
Kiedy stwierdzony jest obowiązek przeprowadzenia ooś, inwestor powinien przedłożyć organowi wydającemu decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach raport w zakresie zgodnym z postanowieniem. Następnie organ ten podaje do publicznej wiadomości informację o postępowaniu w sprawie, występuje o uzgodnienie warunków realizacji do rdoś i inspektora sanitarnego, po czym po przeanalizowaniu zgromadzonego materiału wydaje decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, podając ją jednocześnie do publicznej wiadomości.
W przypadku, gdy przewidziana jest realizacja innych zamierzeń niż wcześniej wspomniane przedsięwzięcia wyszczególnione w rozporządzeniu z dnia 9 listopada 2010r., etap uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia jest pomijany. Ewentualny wpływ na obszary Natura 2000 jest analizowany przed wydaniem innych decyzji.
Wówczas organ ten na drodze postanowienia informuje wnioskodawcę o konieczności przedłożenia do rdoś dokumentów wyszczególnionych w art. 96 ust.2 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Rdoś podobnie jak przy postępowaniu przy przedsięwzięciach z tzn. II grupy przedsięwzięć, może stwierdzić brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000, będący podstawą do wydania końcowej decyzji lub obowiązek sporządzenia raportu oddziaływania na obszar Natura 2000.
Do ważniejszych aktów prawnych podczas procedury oddziaływania na środowisko i obszary Natura 2000 można zaliczyć: 1. Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008 Nr 199, poz. 1227 ze zm.), 2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać naśrodowisko (Dz. U. 2010 Nr 213, poz. 1397), 3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008 Nr 25, poz.150 ze zm.),
4. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. 2009 Nr 151, poz. 1220 ze zm.), 5. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007 Nr 75, poz. 493 ze zm.), 6. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku (Dz. U. 2008 Nr 82, poz. 501), 7. Dyrektywa Siedliskowa 92/43/EEC, Dyrektywa Ptasia 79/409/EEC oraz Dyrektywa Rady 97/11/WE w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre publiczne i prywatne przedsięwzięcia na środowisko.
Podstawą dobrej praktyki podczas projektowania elementów infrastruktury telekomunikacyjnej jest umiejętne dobranie lokalizacji, tak by stosowanie działań minimalizujących nie było konieczne. Przed rozpoczęciem inwestycji należy dokonać szczegółowej oceny potencjalnych lokalizacji z uwzględnieniem walorów przyrodniczych, nie tylko w obszarach Natura 2000 i innych form ochrony przyrody, ale we wszystkich lokalizacjach gdzie zachodzi możliwość powstania zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. Jeśli posiadane materiały o rozmieszczeniu siedlisk i gatunków są nie wystarczające należy je uzupełnić choćby o podstawową aktualną inwentaryzację terenową wykonaną przez specjalistów.
Ponadto należy zwracać uwagę, aby: powierzchnie siedlisk gatunków strefowych lub ginących, a także siedliska przyrodnicze szczególnie wrażliwe na oddziaływania znajdowały się w jak najdalszej odległości od przedsięwzięcia - lokalizacja inwestycji w terenie pozbawionym walorów przyrodniczych, na które mogłaby oddziaływać;
uwzględnić na etapie planowania zachowanie liniowych elementów krajobrazu (np. pasów drzew, krzewów, zadrzewień nadwodnych), które będą mogły pełnić funkcję lokalnych szlaków migracyjnych oraz unikać lokalizacji wysokich elementów typu maszty i słupy nad zbiornikami wodnymi, na skraju i na obszarach leśnych oraz w miejscach znaczących koncentracji oraz migracji ptaków i nietoperzy;
w przypadku zaistnienia konieczności wycinki drzew i krzewów należy ją wykonać w odpowiednim czasie unikając płoszenia podczas okresu rozrodczego - nie zabezpiecza to co prawda przed utratą niektórych drugich lęgów, ale znacznie minimalizuje straty wśród ptaków oraz nietoperzy; zasięgnąć opinii entomologa, jeśli na terenie znajdują się stare, dziuplaste i próchniejące drzewa, gdyż mogą się w nich rozwijać larwy rzadkich gatunków owadów;
należy pamiętać, że ani decyzja środowiskowa ani zezwolenie na realizację inwestycji nie upoważniają do naruszania zakazów obowiązujących w stosunku do chronionych gatunków roślin i zwierząt - Jeżeli inwestycja miałaby powodować naruszenie tych zakazów, to konieczne jest osobne zezwolenie wydane przez Regionalnego lub Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.
place budowy i inne elementy zabudowy tymczasowej (place budowy, platformy do przewiertów, składowiska materiałów oraz odpadów, drogi techniczne i dojazdowe etc.) dla uniknięcia przypadkowych zniszczeń planować tak by nie zajmowały powierzchni siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz znajdowały się w odległości co najmniej 50 metrów od brzegów cieków (dla zapobiegania skażeniu wód płynących przez substancje chemiczne, ropopochodne, odpady itp. oraz ich zmąceniu;
w miarę możliwości wykorzystywać już istniejące drogi do przemieszczania się ciężkiego sprzętu budowlanego oraz prowadzić wykopy w istniejących elementach infrastruktury (drogi).
Minimalizację bądź całkowitą eliminację znaczącego oddziaływania można uzyskać poprzez zastosowanie środków łagodzących. Środki łagodzące mają za zadanie zapobieganie znaczącemu negatywnemu oddziaływaniu przedsięwzięcia na gatunki i siedliska chronione w ramach danego obszaru lub przynajmniej zmniejszenie tego oddziaływania do poziomu nieistotnego z punktu widzenia celu ochrony obszaru Natura 2000.
W przypadku inwestycji infrastruktury telekomunikacyjnej działania łagodzące mogą się przejawiać np.: 1. Można zoptymalizować terminy prac budowlanych w celu uniknięcia płoszenia zwierząt, przynajmniej w okresach rozrodu: Jeśli w odległości do 0,5 km od inwestycji znajdują się siedliska gatunków chronionych ptaków należy tak zaplanować prace, by te o największym natężeniu emitowanego hałasu przypadały poza sezonem lęgowym ptaków (pomiędzy 1 sierpnia a 1 marca). Należy także pamiętać, że niektóre z gatunków ptaków lęgną się także w innych miesiącach na przykład w lutym wtedy trzeba dostosować terminy prac do tych gatunków ze względu na ich wrażliwość na zmiany środowiska przyrodniczego.
Ze względu na hałas, w okresie od kwietnia do października nie należy prowadzić prac w godzinach nocnych w pobliżu kolonii rozrodczych i miejsc żerowania nietoperzy (duże płaty zadrzewień, lasy, zbiorniki wodne).
2. Pułapki dla płazów, gadów i drobnych ssaków mogą powodować zwiększoną śmiertelność zwierząt podczas budowy, zatem: W przypadku stwierdzenia miejsc rozrodu płazów i gadów oraz potencjalnych szlaków migracji płazów, gadów i drobnych ssaków należy podczas robót co 50 metrów wykonać w rowie skarpy o nachylaniu 1:2, by umożliwić wychodzenie z rowu drobnym zwierzętom.
Podczas budowy, codziennie rano przed rozpoczęciem robót przeprowadzać kontrolę, czy nie ma w wykopie zwierząt i je stamtąd uwalniać. Przeprowadzać dodatkową kontrolę przed zasypaniem wykopów. W miejscach o dużym prawdopodobieństwie wpadania drobnych ssaków, płazów i gadów do pułapki antropogenicznej należy prowadzić inwestycje poza sezonem migracyjnym i rozrodczym płazów, czyli poza okresem od 1 marca do 31 maja, od 15 września do 31 października.
3. W stosunku do możliwego zanieczyszczenia gleb i wód gruntowych substancjami ropopochodnym, dobrą praktyką minimalizującą potencjalne negatywne oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne powinno być: Używanie do prac sprawnego technicznie sprzętu w celu wyeliminowania ewentualnych wycieków paliwa i olejów. Uszczelnienie nawierzchni placów postojowych dla Uszczelnienie nawierzchni placów postojowych dla maszyn, środków transportu, parkingów dla pracowników.
Zwracanie szczególnej uwagi na zapleczach budowy podczas tankowania i usuwania awarii sprzętu budowlanego, aby wycieki paliwa i olejów nie dostawały się na teren, z którego mogłyby zostać zmyte do wód powierzchniowych. Uszczelnienie nawierzchni, gdzie składowane będą odpady niebezpieczne. Odbieranie odpadów i ścieków przez koncesjonowane firmy.
4. Stosowanie technik alternatywnych (np. wykonanie przewiertu i przeprowadzenie linii kablowej pod ciekiem lub zbiornikiem wodnym) w celu uniknięcia pogorszenia warunków ekologicznych w ciekach i wodach stojących poprzez naruszenie osadów dennych, skutkujących powstaniem zawiesiny pogarszającej warunki tlenowe i parametry fizyko chemiczne wód.
Ze środkami kompensującymi mamy do czynienia w sytuacjach wyjątkowych, gdy pomimo zastosowania środków łagodzących negatywne oddziaływania się utrzymują, a przedsięwzięcie musi być realizowane. W takiej sytuacji podejmowane są działania, których celem jest zrekompensowanie strat na poziomie całej sieci Natura 2000.
Kompensacja przyrodnicza jest to wyjątkowe odstępstwo od zakazu podejmowania działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 i jest obwarowane określonymi ograniczeniami udowodniony nadrzędny interes publiczny i brak alternatywnych środków osiągnięcia celu przedsięwzięcia. Środki kompensujące podjęte dla zachowania spójności Środki kompensujące podjęte dla zachowania spójności sieci Natura 2000 nie są elementem przedsięwzięcia.
Kompensację przyrodniczą definiuje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska, zgodnie z którą to zespół działań obejmujących w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych.
Należy pamiętać, że: prawidłowo i rzetelnie opracowana dokumentacja na etapie wstępnym lub raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. zaproponowane odpowiednie warunki dotyczące minimalizacji zagrożeń i łagodzenia niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne ułatwia realizację inwestycji na obszarach chronionych. Przy odpowiednim podejściu do przygotowania inwestycji obszary Natura 2000 nie stanowią przeszkody przy ich realizacji.
Lepiej mieć ocenę wpływu na obszar Natura 2000. Jeżeli nie wykona się oceny, a okaże się, że negatywny wpływ wystąpi regionalny dyrektor ochrony środowiska musi nakazać wstrzymanie inwestycji i przywrócenie stanu poprzedniego (ustawa o ochronie przyrody art. 37) nawet jeżeli inwestor ma pozwolenie na budowę. Jeżeli wystąpi negatywny wpływ, który nie został uprzednio przewidziany w procedurze oceny, to będzie on szkodą w środowisku, nawet jeżeli inwestor miał ważną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach.
Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody to nie blokada rozwoju inwestycji, ale filtr oddzielający dobrze zaplanowane inwestycje od źle zaplanowanych. Natura 2000 to narzędzie wymuszające, by rozwój był naprawdę zrównoważony.
Dziękuję za uwagę