Tekst ukazał się na łamach Rocznika Jeleniogórskiego, tom XL, 2008, ISSN0080-3480 publikuje go za zgodą redakcji rocznika. Edyta Łaborewicz AP Legnica Archiwiści w Karkonoszach Przepiękne okolice Jeleniej Góry przyciągają nie tylko turystów. Jak się okazuje, są też od lat ulubionym miejscem spotkań pewnej, pozornie małej, grupy zawodowej, jaką są archiwiści. Już od 1999 roku Oddział Stowarzyszenia Archiwistów Polskich w Legnicy upodobał sobie teren Kotliny Jeleniogórskiej i Karkonoszy do organizowania corocznych konferencji i szkoleń archiwalnych, w których uczestniczą osoby z całej Polski, zajmujące się na co dzień archiwami i archiwistyką i tą tzw. praktyczną, czyli pracownicy archiwów zakładowych różnych jednostek organizacyjnych (urzędów, zakładów przemysłowych, szkół wyższych), i tą teoretyczną, którą uprawiają wykładowcy archiwistyki i dziedzin jej pokrewnych na wyższych uczelniach oraz pracownicy archiwów państwowych. Oddział Wojewódzki Stowarzyszenia Archiwistów Polskich w Legnicy powstał w październiku 1996 roku i szybko stał się jednym z najaktywniejszych i najprężniej działających Oddziałów SAP w kraju, głównie dzięki niezwykłemu zaangażowaniu przewodniczącej Oddziału (od lutego 1999 r., wcześniej wiceprzewodniczącej), pani Barbary Pazoły, ówczesnego wieloletniego już kierownika Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Legnicy. Terenem działania Oddziału SAP w Legnicy od momentu jego powstania były ówczesne województwa legnickie i jeleniogórskie, i tak jest w dalszym ciągu, mimo 1
zmian w podziale administracyjnym Polski. Środowiska archiwalne legnickie i jeleniogórskie są zatem od kilkunastu już lat zintegrowane i zaprzyjaźnione. Być może w ramach zachowania swoistej równowagi wpływów szkolenia wyjazdowe odbywają się w okolicach Jeleniej Góry, zaś walne i zwykłe zebrania członków Oddziału w Legnicy, kto wie... Obok organizowanych 3-4 razy w roku kursów kancelaryjno-archiwalnych, Zarząd Oddziału SAP w Legnicy postanowił organizować również szkolenia wyjazdowe, 2-3 dniowe, połączone ze zwiedzaniem atrakcji turystycznych, wspólnym biesiadowaniem przy ognisku i nawiązywaniem bliższych kontaktów w swobodniejszej atmosferze. Tradycyjnie, miejscem zbiórek uczestników szkoleń wyjazdowych jest Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Legnicy, przy al. Piłsudskiego 1 w Legnicy (do listopada 2001 Archiwum mieściło się przy ul. Piastowskiej 22), oferując przed wyruszeniem dach nad głową i wsparcie kawą i herbatą. Pierwsze wyjazdowa, jednodniowa konferencja odbyła się 17 czerwca 1999 r. Wzięło w niej udział 46 osób, z różnych zakładów pracy z województw legnickiego i jeleniogórskiego, a odbyło się w siedzibie Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze w historycznej już siedzibie Oddziału przy ul. Podwale 27. Celem konferencji było zapoznanie uczestników z projektem nowej ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz z nowym regulaminem przeprowadzania kontroli archiwów zakładowych; przy okazji, uczestnicy zapoznali się z historią i zasobem Archiwum Państwowego w Jeleniej Górze. Dodatkową atrakcją dnia było zwiedzanie Muzeum Karkonoskiego, w szczególnie wystawy szkła. Mając już pewne doświadczenie, w latach 2000 i 2001 SAP w Legnicy zorganizował konferencje trzydniowe, w Ośrodku Lubuszanin w Sosnówce koło Karpacza. W szkoleniu w 2000 r. (16-18 czerwca) uczestniczyło ok. 40 archiwistów zakładowych, a tematyką wiodącą była interpretacja przepisów prawnych w postępowaniu z dokumentacją, ze szczególnym uwzględnieniem projektowanych zmian w ustawie archiwalnej i implikacji w udostępnianiu akt wynikających z ustaw: o ochronie danych osobowych oraz o ochronie mienia. Referentami byli: dr Zbigniew Pustuła zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych i jednocześnie sekretarz Zarządu Głównego Stowarzyszenia Archiwistów Polskich w Warszawie, dr Stanisław Kłys zastępca Dyrektora Archiwum Państwowego w Poznaniu, jednocześnie wykładowca archiwistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, oraz Helena Kułdo zastępca Dyrektora Archiwum Państwowego we Wrocławiu. 2
W przerwach między szkoleniami oraz po ich zakończeniu, oprócz dość burzliwych dyskusji, uczestnicy mieli czas na zwiedzanie atrakcji turystycznych Sosnówki i okolic, jak kaplica i źródło św. Anny i kościół Wang w Karpaczu. Na zakończenie szkolenia grupa zwidziała Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze-Cieplicach. Tematem szkolenia w Sosnówce w dniach 30 marca 1 kwietnia 2001 r. była Społeczna i gospodarcza użyteczność archiwów zakładowych. O wartościowaniu dokumentacji powstającej w zakładach pracy, funkcji społecznej, politycznej i gospodarczej archiwaliów oraz znaczeniu zawodu archiwisty zakładowego mówili główni prelegenci, pp. Zbigniew Pustuła i Stanisław Kłys, oraz Eugeniusz Borodij z Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, a także Ivo Łaborewicz kierownik Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze, i dr Roman Stelmach kierownik I Oddziału Archiwum Państwowego we Wrocławiu. Po obligatoryjnych godzinach spędzonych na szkoleniu, dyskusje i spory przenosiły się do szałasu zbójnickiego, gdzie na uczestników czekały takie specjały, jak prosię pieczone na ruszcie. Szkolenia w latach 2003-2005 (w 2002 r. wyjazdowe szkolenie nie odbyło się z uwagi na XII Krajowy Zjazd Delegatów SAP i IV Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich w Szczecinie) odbywały się w Piechowicach. W dniach 25-27 kwietnia 2003 r. w pensjonacie Uroczysko odbyło się Seminarium Komputerowe, którego celem było zaznajomienie archiwistów z komputerowym zarządzaniem dokumentacją oraz aktualne uregulowania prawne w tym temacie. Autorami głównych referatów byli: wyżej wspominani dr Stanisław Kłys i Eugeniusz Borodij, dr Jan Macholak i dr Andrzej Jabłoński z Archiwum Państwowego (AP) w Szczecinie. Po raz pierwszy w szkoleniu archiwistów zakładowych wzięli czynny udział przedstawiciele świata nauki: dr Waldemar Chorążyczewski i dr Robert Degen, pracownicy Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Komunikaty wygłosili prelegenci z AP w Olsztynie (Marek Kuczyński) i AP we Wrocławiu (dr Roman Stelmach). W seminarium uczestniczyło ogółem ok. 30 osób. W tym samym miejscu, co rok wcześniej, 23-25 kwietnia 2004 r., zorganizowano szkolenie pt. Polskie archiwa zakładowe w Unii Europejskiej. Prelegentami byli: dr Stanisław Kłys, dr Krzysztof Stryjkowski i Henryk Krystek (AP w Poznaniu), Eugeniusz Borodij (AP w Bydgoszczy, jednocześnie Dyrektor Krajowego Centrum Edukacji Archiwalnej SAP w Warszawie), dr Jan Macholak (AP w Szczecinie, wiceprezes Zarządu Głównego SAP) i dr Leonard Smołka przedstawiciel Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu. Jak zazwyczaj, komunikaty wygłosili pracownicy AP we Wrocławiu (Helena 3
Kułdo i Roman Stelmach). Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych godnie reprezentował jej Dyrektor Generalny dr Andrzej Biernat (obecnie zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych). Wykładowcami na szkoleniu archiwalnym nt. Archiwa zakładowe rola i zadania, w dniach 22-24 kwietnia 2005 r., w którym wzięło udział ponad 70 osób, byli wyżej wymienieni: Andrzej Biernat, Henryk Krystek, Waldemar Chorążyczewski, Rober Degen, oraz prof. Halina Robótka z UMK w Toruniu, dr Hanna Krajewska dyrektor Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W dyskusjach po referatach brali udział licznie przybyli goście szkolenia, m. in. pracownicy Archiwum Akt Nowych w Warszawie (m. in. nieżyjący już dr Waldemar Wysocki), pracownicy archiwów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie. Miejscem szkolenia wyjazdowego w 2006 r. stały się z kolei Borowice, w dniach 22-24 września. Temat szkolenia brzmiał: Różne rodzaje dokumentacji archiwalnej występujące w archiwach zakładowych, a kadrę wykładowców wzmocnili m. in. Roland Banduch - specjalista od dokumentacji technicznej, geodezyjno-kartograficznej i mierniczej, długoletni pracownik AP w Katowicach, Krzysztof Pątek z Centrum Reprografii i Digitalizacji Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie (obecnie Narodowe Archiwum Cyfrowe). Wśród zaproszonych gości był prezes Zarządu Głównego SAP w Warszawie prof. Jarosław Poraziński. Szkolenie to, jak i poprzednie, cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem, i wzięło w nim udział około 70 osób. W 2007 r., w związku z wejściem w życie przepisów ustawy o informatyzacji podmiotów realizujących zadania publiczne z dnia 17 lutego 2005 r., szkolenie dotyczyło szeroko pojętej problematyki postępowania z dokumentacją elektroniczną. Odbyło się w dniach 18-20 maja 2007 r. w Przesiece koło Jeleniej Góry, obrady otworzył prezes ZG SAP prof. Jarosław Poraziński, a trudną tematykę starali się przekazać zebranym m. in. Dyrektor Generalny NDAP w Warszawie dr Andrzej Biernat, Kazimierz Schmidt (NDAP), Beata Kajzer i dr Janusz Gołaszewski z AP we Wrocławiu, Roman Kusyk i Rafał Magryś z AP w Lublinie, Roland Banduch z AP w Katowicach i Adam Baniecki, kierownik AP we Wrocławiu Oddział w Lubaniu. W roku 2008 r. miejscami spotkań i szkoleń archiwistów z całej Polski stały się Karpacz i Zachełmie. Trzydniowe szkolenie w 23-25 kwietniu 2008 r. dotyczyło Wartościowania różnego rodzaju dokumentacji w archiwach zakładowych. W charakterze wykładowców wystąpili m. in. Joanna Chojecka dyrektor AP w Koszalinie, Jolanta 4
Leśniewska kierownik AP w Płocku Oddział w Kutnie, Elżbieta Olender dyrektor AP w Lesznie. Po raz pierwszy referentem był gość z zagranicy Ivan Spatenka z Czech. Ostatnie spotkanie w dniach 25-26 września na temat Archiwizacja dokumentacji - kryteria, problemy, rozwiązania" ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień z zakresu segregacji i systematyzacji dokumentacji oraz jej brakowania, odbyło się po raz pierwszy w formule warsztatów, w których propozycje rozwiązywania zgłoszonych wcześniej problemów miały opracowywać grupy problemowe pod opieką moderatorów (pracowników archiwów państwowych). Przyjęcie takiego sposobu szkolenia i dokształcania zostało przyjęte z zadowoleniem przez uczestników, mimo iż zmuszało ich do aktywnego uczestnictwa, zabierania głosu i niejednokrotnie zażartej obrony własnych rozwiązań. Uczestnicy warsztatów pochodzili z różnych instytucji z terenu Dolnego Śląska, Wielkopolski i Mazowsza. Na pytanie, czy wyjazdowe szkolenia, konferencje i warsztaty przynoszą inne korzyści poza doraźnym poczuciem integracji środowiska archiwalnego, można po doświadczeniach prawie 10 lat ich organizowania odpowiedzieć, że efekty są na ogół pozytywne i długofalowe. W instytucjach, które decydują się wysłać swoich pracowników na SAP-owskie szkolenia, występuje mniej problemów z właściwym prowadzeniem kancelarii i archiwum zakładowego, pracownicy z dużym powodzeniem przekazują nabytą wiedzę w swoich zakładach pracy. Szkolenia, konferencje i warsztaty, których organizatorem jest Oddział Stowarzyszenia Archiwistów Polskich w Legnicy, na pewno będę się odbywały w kolejnych latach, z dużym prawdopodobieństwem w miejscowościach turystycznych Kotliny Jeleniogórskiej i Karkonoszy. 5
FOTOGRAFIE: Szkolenie w Piechowicach w 2004r. Dyrektor Generalny Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych dr Andrzej Biernat, Edyta i Ivo Łaborewicz, fot. A. Baniecki Szkolenie w Piechowicach w 2005r. fot. SAP Oddział Legnica. Fot. SAP Legnica 6
Szkolenie w Borowicach w 2006r. Roman Stelmach, Barbara Pazoła i Magdalena Kackprzak, Fot. A. Baniecki Szkolenie w Przesiece w 2007r. Kazimierz Schmidt i dokument elektroniczny, fot. A. Baniecki 7
Szkolenie w Karpaczu w 2008r. Prezes SAP Jarosław Poraziński, fot. A. Baniecki Szkolenie w Karpaczu w 2008r Eugeniusz Borodij w trakcie dyskusji, fot. A. Baniecki 8