Przedmiot ochrony w OSO i SOO Natura 2000 Łukasz Rejt Muzeum i Instytut Zoologii PAN
obszary specjalnej ochrony ptaków gatunki wymienione w zał. I i II Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków gatunki wymienione w zał. II Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, z późn. zm.) oraz ich naturalne siedliska
specjalne obszary ochrony siedliska wymienione w zał. I i gatunki wymienione w zał. II, IV, V Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory w konkretnym obszarze Natura 2000 - konkretne siedliska przyrodnicze i gatunki (rośliny, zwierzęta inne niż ptaki)
te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi) muszą byd uwzględniane w planowaniu ochrony obszaru. Celem ochrony jest utrzymanie lub przywrócenie ich właściwego stanu ochrony te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi), wraz z ich przewidywanymi potrzebami ochrony w przyszłości, muszą byd uwzględniane w ocenach oddziaływania na obszar
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Ocena ogólna siedliska Reprezentatywnośd Powierzchnia względna Stan zachowania stopieo zachowania struktury stopieo zachowania funkcji możliwośd odtworzenia gatunki Populacja Zachowanie stopieo zachowania siedliska możliwośd odtworzenia Izolacja
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Reprezentatywnośd: ocena A doskonała ocena B dobra ocena C znacząca ocena D nieznaczące występowanie
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Powierzchnia względna: ocena A 100 p 15% ocena B 15 p 2% ocena C 2 p 0%
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Stan zachowania - podkryteria stopieo zachowania struktury struktura doskonała struktura dobrze zachowana struktura średnio lub częściowo zdegradowana stopieo zachowania funkcji doskonałe perspektywy dobre perspektywy średnie lub niekorzystne perspektywy możliwośd odtworzenia łatwe odtworzenie możliwe odtworzenie ze średnim wysiłkiem trudne lub niemożliwe do odtworzenia
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Stan zachowania: ocena A doskonałe zachowanie doskonała struktura, niezależnie od klasyfikacji pozostałych dwóch podkryteriów dobrze zachowana struktura i doskonałe perspektywy niezależnie od klasyfikacji trzeciego kryterium ocena B dobre zachowanie dobrze zachowana struktura i dobre perspektywy dobrze zachowana struktura i średnie/ew. niekorzystne perspektywy i odtworzenie łatwe wymagające średniego wysiłku średnia struktura/częściowo zdegradowana i doskonałe perspektywy i odtworzenie łatwe lub możliwe ze średnim wysiłkiem średnia struktura/częściowo zdegradowana i dobre perspektywy i łatwe odtworzenie
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Stan zachowania: ocena C średnie lub zmniejszone zachowanie wszystkie inne kombinacje
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Siedliska Ocena ogólna: ocena A doskonała wartośd ocena B dobra wartośd ocena C znacząca wartośd
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Populacja: ocena A 100 p 15% ocena B 15 p 2% ocena C 2 p 0% ocena D populacja nieznacząca
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Zachowanie - podkryteria stopieo zachowania cech siedliska przyrodniczego elementy w doskonałym stanie elementy dobrze zachowane elementy w średnim lub częściowo zdegradowanym stanie możliwośd odtworzenia łatwe do odtworzenie możliwe odtworzenie ze średnim wysiłkiem trudne lub niemożliwe odtworzenie
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Zachowanie: ocena A doskonałe zachowanie elementy w doskonałym stanie, niezależnie od możliwości odtworzenia ocena B dobre zachowanie elementy dobrze zachowane, niezależnie od możliwości odtworzenia elementy w średnim lub częściowo zdegradowanym stanie i łatwe do odtworzenie ocena C średnie lub zmniejszone zachowanie wszystkie inne kombinacje
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Izolacja: ocena A populacja (prawie odizolowana) ocena B populacja nie odizolowana, lecz na skraju obszaru rozmieszczenia ocena C populacja nie odizolowana w ramach poszerzonego przedziału rozmieszczenia
(Decyzja komisji z dnia 18 maja 1996 r. dotycząca formularza zawierającego informacje o terenach proponowanych jako tereny Natura 2000, 97/266/WE) Gatunki Ocena ogólna: ocena A doskonała wartośd ocena B dobra wartośd ocena C znacząca wartośd
Przedmiot ochrony w obszarach specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 116 gatunków 1-(33) gatunków/obszar Nie-ptaki ocena D
SOO Inne niż siedliska Ptaki, siedliska ocena D ocena D
siedliska/gatunki ujęte w SDF z ogólną oceną A, B lub C gatunki z oceną D nie są przedmiotem założeo ochrony (C-304/05, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Włoskiej z 19 kwietnia 2007 r.) ALE...
gatunki ujęte w SFD z ogólną oceną A, B lub C SDF przekazany Komisji Europejskiej weryfikacje/uaktualnienia/urealnienia poddane konsultacjom a bez akceptacji KE nie mogą byd brane pod uwagę stwierdzenie błędu powoduje usunięcie siedliska/gatunku z listy przedmiotów ochrony w procesie planowania» formalnie dopiero po notyfikacji aktualizacji SDF przez KE» wysoki stopieo pewności (zgoda ekspertów) stwierdzenie zaniku przedmiotu ochrony w wyniku naturalnych procesów powoduje usunięcie siedliska/gatunku z listy przedmiotów ochrony w procesie planowania
gatunki z oceną D nie są przedmiotem założeo ochrony (C-304/05, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Włoskiej z 19 kwietnia 2007 r.) ale. z chwilą uzyskania wiedzy naukowej o znalezieniu w obszarze gatunków, które powinny byd w nim przedmiotami ochrony, korzystają one z ochrony (np. w przypadku ptaków w trybie art. 4.4 dyrektywy ptasiej)
rozszerzenie założeo ochrony ochrona siedlisk istotnych dla przedmiotów ochrony innego obszaru Natura 2000 reintrodukcje kluczowe przedmioty ochrony w obszarach o znacznej liczbie przedmiotów ochrony przedmioty ochrony o różnym ciężarze gatunkowym określenie, które przedmioty ochrony decydują o sensie wyznaczenia obszaru odzwierciedlenie wartości oceny w SDF (A, B) siedliska dynamika procesów szczególnie staranne zaplanowanie ochrony priorytet w przypadku konfliktu między potrzebami różnych przedmiotów ochrony monitoring
te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi) muszą byd uwzględniane w planowaniu ochrony obszaru. Celem ochrony jest utrzymanie lub przywrócenie ich właściwego stanu ochrony te i tylko te siedliska przyrodnicze (wraz z ich typowymi gatunkami) i gatunki (wraz z ich siedliskami i korytarzami ekologicznymi), wraz z ich przewidywanymi potrzebami ochrony w przyszłości, muszą byd uwzględniane w ocenach oddziaływania na obszar
Celem planowania ochrony jest ochrona przedmiotów ochrony w obszarze
Celem planowania ochrony jest ochrona terenów poza granicą obszaru, jeśli są niezbędne dla przedmiotów ochrony w obszarze
Zasięg przestrzenny Projekt z dnia 28 stycznia 2010 r. Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sporządzania projektu planu zadao ochronnych dla obszaru Natura 2000 3. Zakres prac koniecznych dla sporządzania projektu planu zadao ochronnych dla obszaru obejmuje: 7) ustalenie, w oparciu o analizę obowiązujących studiów uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, wskazao do zmiany tych studiów lub planów, których realizacja naruszy lub stworzy ryzyko naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 33 ustawy; Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.) Art. 28. pkt 10. Plan zadao ochronnych dla obszaru Natura 2000 zawiera: 5) wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach zagospodarowania przestrzennego województw oraz planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeo wewnętrznych lub zewnętrznych, jeżeli są niezbędne dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000; tereny poza granicami obszaru?
Wskazówki do wyznaczania "obszarów funkcjonalnych bociana czarnego, bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia Decyzja nr 63 z 7 sierpnia 2006 r. wprowadzająca jednolity tekst decyzji nr 61 dyrektora generalnego Lasów Paostwowych z 25 lipca 2006 r. w sprawie przeprowadzenia w roku 2006 i 2007 powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, o których mowa w dyrektywach Rady Europejskiej nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, jak też 92/62/WE z 27 października 1997 r. w sprawie dostosowania do postępu naukowo-technicznego dyrektywy 93/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, a także uzupełnienia inwentaryzacji bociana czarnego, orła bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia (ZO-732-2-24/2006)... Obszar funkcjonalny - suma obszarów: wykorzystywanych jako biotop lęgowy, wykorzystywanych regularnie jako miejsca żerowania, wykorzystywanych regularnie jako miejsca tokowania, wiosennych lub jesiennych koncentracji, przebywania stad ptaków nielęgowych, pierzowisk, regularnego przebywania. Wyznaczanie obszarów funkcjonalnych jest niezależne od tego, czy dla ochrony stanowiska wyznaczono strefę ochronną, czy też nie. Zwykle obszar funkcjonalny będzie znacznie większy od wyznaczonej 500- metrowej strefy ochronnej. Obszar trzeba wyznaczyd także wtedy, gdy strefa dla danego gniazda nie jest wyznaczona (np. informacja o gnieździe nie była wcześniej podawana)...
Orlik krzykliwy Rewiry lęgowe Bocian czarny Rewiry lęgowe
PLB280009 Ostoja Warmioska
Odniesienia do innych planów Plan zadao ochronnych ma związek z: planem ochrony/zadaniami ochronnymi rezerwatu przyrody planem ochrony/zadaniami ochronnymi Parku Narodowego krajowym planem ochrony gatunku Planem Urządzenia Lasu R PN PGL LP PK
Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony Należy wykorzystad wszystkie dostępne źródła informacji o obszarze i przedmiotach ochrony, gdyż NIE ISTNIEJE ostateczny i w pełni kompletny dokument zawierający całą wiedzę o obszarze kompletowanie wiedzy o przedmiotach ochrony jest procesem inwentaryzacja to statyczny obraz stanu w konkretnym momencie żadnego ze źródeł nie należy traktowad jako ostateczne i w pełni kompetentne Dostępne dokumenty mają swoje ograniczenia (aktualnośd, zakres prac przestrzenny, przedmiotowy) i niekiedy wady (wiarygodnośd) kompilacja danych pochodzących z różnych źródeł
Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony Wytyczne GDOŚ Opracowanie planu zadao ochronnych dla obszaru Natura 2000 (załącznik 2): typowe źródła użytecznych informacji wykaz źródeł wykorzystanych w projekcie Transition Facility
Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony SDF przekazane do KE (2009)!, w posiadaniu GDOŚ inwentaryzacja siedlisk w posiadaniu LP, GDOŚ i gatunków w Lasach Paostwowych (2006) inwentaryzacja siedlisk w posiadaniu LP, GDOŚ na terenach nieleśnych Natura 2000 (2007) inwentaryzacja ornitologiczna 17 OSO Natura 2000 (2008) inwentaryzacja dotyczy kilku województw, w posiadaniu GDOŚ dane o siedliskach i gatunkach WZS (2009) w posiadaniu GDOŚ projekty planów ochrony z projektu PHARE wybranych obszarów, w posiadaniu GDOŚ 2003 dotyczą kilkunastu Plany ochrony rezerwaty, PK Plany Lokalnej Współpracy z projektu TF 2005 dotyczą kilkunastu wybranych obszarów, dokumentacja przyrodnicza dostępna w RDOŚ dokumentacje przyrodnicze ARiMR
Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony książki, podręczniki, poradniki, opracowania regionalne prace naukowe
Źródła dostępnych informacji o przedmiotach ochrony INNE ŹRÓDŁA - INTERNET... http://www.worldbirds.org/v3/poland.php Kartoteka OTOP http://www.birdwatching.pl/obserwacje Kartoteka rzadkości BirdWatching http://www.clanga.com/index.php/news/show Serwis rzadkości grupy CLANGA http://kartoteka-przyrodnicza.pl/users/sign_in Kartoteka TP BOCIAN http://www.avestom.com/index.php/fotonotes Fotonotes ptaków Północnego Podlasia http://www.ztp.org.pl/kartoteka.htm Kartoteka Ptaków Pomorza Zachodniego http://www.zep.biol.uni.wroc.pl/index.php?option=com_content&task=section&id=23&itemid=71 Kartoteka gniazd i lęgów ZE UWr http://www.zep.biol.uni.wroc.pl/index.php?option=com_content&task=section&id=19&itemid=54 Kartoteka Awifauny Śląska http://www.ptaki.org.pl/ptaki/kartoteka Kartoteka Rzadkości Regionu Łódzkiego http://lto.most.org.pl/index.php?go=kartoteka Kartoteka Lubelskiego Towarzystwa Ornitologicznego http://m-sto.org/index.php?option=com_content&view=category&id=43&itemid=55 Kartoteka M-ŚTO http://www.komisjafaunistyczna.pl/ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego http://www.otop.org.pl/ Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków http://www.ptop.org.pl/ Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków http://koo.free.ngo.pl/ Komitet Ochrony Orłów http://www.kuling.org.pl/ Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING http://m-sto.org/ Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne http://www.tbop.org.pl/ Towarzystwo Badao i Ochrony Przyrody http://lto.most.org.pl/index.php Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne http://www.bocian.org.pl/ Towarzystwo Przyrodnicze BOCIAN http://www.avestom.com/ Strona o ptakach Północnego Podlasia http://www.ptakipodkarpacia.com/ Podkarpacki serwis ornitologiczny http://www.otop-leszno.eko.org.pl/index.php Strona Leszczyoskiej Grupy OTOP http://www.birdwatching.pl/ Wortal obserwatorów ptaków http://www.stornit.gda.pl/start.html Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii PAN itd.., itd.., itd...
No i pięknie, tylko co tak naprawdę z tego wynika...?
Zawartośd PZO odnośnie przedmiotów ochrony Plan zadao ochronnych tworzony na podstawie istniejącej, nawet niepełnej wiedzy i prostego rozpoznania terenowego stanu przedmiotów ochrony jest prostą, ale niekoniecznie kompletną listą rzeczy do pilnego zrobienia, koniecznych z punktu widzenia przedmiotów ochrony może wskazywad na koniecznośd opracowania planu ochrony dla całości lub części obszaru Plan ochrony sporządzany na podstawie kompletnej wiedzy wymaga wykonania niezbędnej inwentaryzacji, ekspertyz itp.; sporządzenie może wymagad 1-2 lat
Zawartośd PZO odnośnie przedmiotów ochrony NIE ab ovo... powielanie ogólnie dostępnych komunałów niepotrzebne szczegóły (biologia/ekologia gatunku) nuda, dłużyzny i pseudonaukowy bełkot wymogi ochrony totalnej zakazy TAK spojrzenie pod kątem zarządzania przedmiotami ochrony co? ile? gdzie? SDF + info (inwentaryzacje, prace naukowe, itd.) SDF + info (inwentaryzacje, prace naukowe, itd.) PROBLEM inwentaryzacje PUL, publikacje naukowe siedliska potencjalne
Zawartośd PZO odnośnie przedmiotów ochrony TAK krytyczna analiza danych wyjściowych... błędy ocena kierunku i zasięgu zmian... zagrożenia propozycje monitoringu przedmiotów ochrony powierzchnie/punkty gatunki priorytetowe/wskaźnikowe/parasolowe aktualizacja SDF w oparciu o jasno określone kryteria wskazanie (braku) konieczności szczegółowych badao wskazanie zakresu szczegółowości (konkretny gatunek, grupa gatunków, siedlisko etc.) (ewentualne) propozycje korekty granic/likwidacji obszaru propozycje zmian do istniejących studiów i planów
Zmiany w SDF nowy format W 2008 rok - potrzeba wspierania przepływu danych w zakresie obu Dyrektyw W celu podniesienia efektywności i modernizacji prac raportowych z zakresu Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej została powołana Grupa Robocza ds. Raportowania Rewizja SDF - integralna częśd prac Grupy
Zmiany w SDF nowy format Zakres zmian 1. Skreślenie pól uznanych za nieefektywne np. relacja z innymi obszarami, historia, relacja z innymi formami ochrony przyrody i siecią CORINE,wysokośd, zdjęcia. 2. Znaczna modyfikacja w zakresie struktury danych i informacji ekologicznej (np. wprowadzenie oceny jakości danych, wprowadzenie wartości procentowych min. i max. populacji gatunków w stosunku do populacji krajowej oraz procentowego pokrycia siedlisk, dostosowanie danych przestrzennych do formatu wymaganego dyrektywą INSPIRE, itp., itd. 3. Wprowadzono pole informujące o % udziale obszaru morskiego w obszarze. Przewidywany termin przyjęcia formatu raportu - pierwszy kwartał 2010 r.
Zmiany w SDF nowy format Informacja przyrodnicza 3.1 Annex I Habitat types % cover in the Member State Site assessment Code Cover [ha] Data quality % Data quality A B C A B C Rel. Surface Represent. Cons. Global 7110 2212 G 12.4 G B B B B 3150 921 G 1.4 M C A B C 1110 1700 P 35.0 P A C A B
Zmiany w SDF nowy format Informacja przyrodnicza 3.2. Species Population on the site % of Population in the Member State Site assessment Group Code Name Type Size Unit Data quality [%] Data quality A B C D A B C Min Max Min Max Pop. Cons Isol. Glob B A038 B A038 B A038 P 1903 A 1166 Cygnus cygnus Cygnus cygnus Cygnus cygnus Liparis loeselii Triturus cristatus Breeding 15 15 P G 10 13 M B B B B Winter 800 1000 I M 2 5 P B B C B Staging 1500 1500 I P 20 30 M A B A B Permanent 20 30 I G 1 1.5 G C A C A Permanent 30 60 I G 0.5 1 P C B B B
Zmiany w SDF nowy format Terminy Po zaakceptowaniu formatu raportu kraje członkowskie będą miały 1 rok by dostosowad swoje SDF do nowego formatu, jednakże nie oczekuje się, iż tym okresie wszystkie pola zostaną wypełnione. Aby dokonad odpowiedniej ewaluacji obszaru Natura 2000 w nowym formacie raportu siedliskowego i ptasiego oczekuje się, iż pola zostaną uzupełnione mniej więcej do połowy 2013 r. Rewizji i uzupełnieo SDF dokonuje się obowiązkowo co 6 lat, jednakże KE zachęca by Kraje Członkowskie przesyłały aktualizację raz w roku.
Koniec...