Wojna domowa i król Piast

Wojna domowa i król Piast

1. Rzeczypospolita po potopie Szlachta traciła w czasach wojen i majątki i wpływy; wpływy na rzecz magnaterii Szlachta stawała się klientami magnatów Zmalała rola króla; ma on coraz mniej realnej władzy Król walczył z opozycją w sejmie Wzrost nietolerancji religijnej Magnaci podzieleni na frakcje walczą ze sobą Król dąży do reform, ale bardziej zależy mu na elekcji vivente rege, co jeszcze bardziej pogłębia wzajemne żale

Liberum veto wolne nie pozwalam 1652 r. poseł powiatu upickiego Władysław Siciński, nakłoniony przez Radziwiłłów, pierwszy raz zrywa sejm Wypowiada liberum veto, wychodzi z sali i już nie wraca, a marszałek kończy obrady

2. Plany reform i kwestia następstwa tronu Na podstawie podręcznika s. 272-273: 1. Wymienić pomysły na reformy państwa 2. Wyjaśnić dlaczego nie doszło do ich wprowadzenia 3. Opisać politykę zagraniczna Jana Kazimierza 4. Dlaczego Jan Kazimierz dążył do elekcji vivnete rege? 5. Co miał dać Polsce sojusz z Francją?

3. Rokosz Lubomirskiego Król chciał by po nim rządził Henryk Juliusz d Enghien z rodu Kondeuszów Król dążył też do reformy parlamentu Początkowo szlachta nawet nie miał nic do tego, ale z czasem duży opór Głównym przeciwnikiem stał się marszałek wielki koronny (coś na kształt dzisiejszego ministra spraw zagranicznych, dbający też o bezpieczeństwo monarchy i miejsca gdzie przebywał) i hetman polny koronny (zastępca hetmana wielkiego, zajmował się głównie obroną granicy południowo-wschodniej) Jerzy Sebastian Lubomirski

Przeciwko królowi zbierają się coraz większe siły; konfederacje wojskowe Związek Święcony na Ukrainie; żądania wypłaty żołdu Na Litwie też powstała konfederacja żołnierzy Do tego żądania obrony dawnych praw ustrojowych 1662 r. pod Warszawą zebrały się wojska Związku Pobożnego (wojska wierne królowi), a przeciw nim szły wojska Związku Święconego Jan Kazimierz ustąpił; zgodził się na potępienie w konstytucji elekcji vivente rege

Dostało się za wszystko Lubomirskiemu, który najpierw popierał elekcje vivente rege (gdy odpowiadała ona interesom Habsburgów) potem nie Nie podobała mu również rola żony króla, Marii Ludwiki, która mocno angażowała się w politykę 1664 r. na sejmie został Lubomirski oskarżony o zdradę stanu i podżeganie do wojny domowej; infamia i zabór dóbr Lubomirski ucieka za granicę, ale ma poparcie szlachty, więc wraca

1665 r. przy poparciu szlachty (głównie ziem zachodnich) i Habsburgów rozpoczyna wojnę domową tzw. rokosz Lubomirskiego Początkowe sukcesy wojsk króla, potem przegrana pod Częstochową, potem chwilowe zawieszenie broni, w końcu bitwa pod Mątwami w lipcu 1666 porażka i rzęź żołnierzy króla 1. Król wyrzeka się vivente rege i obiecuje amestię i żołd dla rokoszan 2. Lubomirski kaja się przed królem; może wrócić do Polski, ale nie dostaje urzędów

Abdykacja króla Po śmierci Ludwiki Marii w 1667 r. król postanowił rzucić robotę w Polsce i podał się do dymisji (abdykował) w 1668 r.

4. Piast na polskim tronie Na sejmie elekcyjnym przeważały głosy o potrzebie wyboru Polaka Jednak wielu kandydatów spoza RP; hrabia neuburski Filip Wilhelm (książę Rzeszy, profrancuski), Karol Lotaryński (poparcie Habsburgów i samego cesarza) Car Aleksy i/lub syn Fiodor Elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm Magnaci Dymitr i Michał Wiśniowiecki

Podkanclerz koronny Andrzej Olszowski napisał pisemko, w którym dowodził, że aby zakończyć wojny domowe trzeba wybrać polskiego szlachcica Kichała Korybuta Wiśniowieckiego, syna Jaremy I tak też się (niestety) stało

5. Konflikt króla z malkontentami Przeciw królowi stronnictwo profrancuskie tzw malkontenci (od fr. niezadowoleni) z m.in Janem Sobieskim na czele; byli przeciwko wzmocnieniu władzy króla i wszelkim zmianom, które uważano za próby wprowadzenia władzy absolutnej 1669 r. zerwali sejm koronacyjny

Król grozi wezwaniem armii przeciwko malkontentom, co trochę studzi ich zapał Ale gdy Michał ożenił się z Eleonorą Habsburżanką, siostrą cesarza Leopolda I, to znów utyskiwanie na politykę prohabsburską

6. Początek konfliktu z Turcją 1671 r. znów walka z Kozakami (hetman Piotr Doroszenko); Kozacy nie chcą podziału między Polską a Moskwę (rozejm w Andruszowie 1667r.) Kozacy mają wsparcie Tatarów (wojska pokonane przez Sobieskiego pod Bracławiem i Kalnikiem) Zagrożenia tureckie, a w Polsce zrywanie sejmów 1672 r. atak kozacko-tureckotatarski; upada niezdobyty Kamieniec Podolski Turcy podchodzą pod Lwów, Tatarzy pustoszą tereny wschodniej Korony

Traktat w Buczaczu 1672r. Mimo tzw. wyprawy na czambuły Jana Sobieskiego (kilka zwycięstw, rozbicie wojsk tatarskich, uwolnienie jeńców) klęska Polaków Traktat w Buczaczu bardzo niekorzystny 1. Oddajemy Turcji Podole z Kamieńcem, Bracławszczyznę, płd. Kijowszczyznę 2. Musimy płacić haracz

Mimo, że biją nas obcy, to my sami też się bijemy; pod Gołębiem pospolite ruszenie nie chciało walczyć z Turkami i Tatarami, ale z malkontentami Zawiązywano konfederacje w obronie i przeciw królowi