CERTO prgram kmputerwy zgdny z wytycznymi prgramu dpłat z NFOŚiGW d budwnictwa energszczędneg W związku z wejściem w życie Prgramu Prirytetweg (w skrócie: PP) Efektywne wykrzystanie energii Dpłaty d kredytów na budwę dmów energszczędnych trzymujemy zapytania, czy prgram kmputerwy CERTO spełnia wytyczne dla sób wyknujących charakterystykę energetyczną budynków dla celów prgramu (załącznik nr 3). Celem niniejszeg artykułu jest wykazanie, iż prgram CERTO umżliwia spełnienie w/w wytycznych raz pdanie szeregu wskazówek ułatwiających ich realizację. W klejnych akapitach przyjrzymy się pszczególnym wytycznym prgramu. Charakterystykę energetyczna budynku należy wyknać z uwzględnieniem następujących wytycznych: 1. wyknać bliczenia zużycia energii na ptrzeby grzewania budynku metdyką miesięczną zgdnie z nrmą PN-EN ISO 13790:2008 Energetyczne właściwści użytkwe budynków - Obliczanie zużycia energii d grzewania i chłdzenia, Silnik bliczeniwy CERTO zstał pracwany pd kątem zgdnści z Rzprządzeniem Ministra Infrastruktury z dn. 6.11.2008 r. w sprawie metdlgii bliczania charakterystyki energetycznej (w skrócie: RMI). Jak że metdyka przedstawina w RMI bazuje na nrmie PN-EN ISO 13790, t wszelkie niedsknałści (luki, błędy, niejasnści, ) rzprządzenia zstały przez autrów prgramu zniwelwane w parciu tę nrmę. RMI zawiera dwie sbne metdy bliczeniwe: jedną (prstszą - zał. 5 d RMI) dla budynków grzewanych raz drugą (bardziej złżną zał. 6 d RMI) dla budynków chłdznych. I tak, na przykład, zgdnie z RMI przerwy w grzewaniu mżna uwzględniać jedynie w pmieszczeniach chłdznych, natmiast w nrmie PN-EN ISO 13790, c wydaje się naturalne, nie ma takieg graniczenia. Takich różnić jest zdecydwanie więcej, jednakże w CERTO ich przestrzeganie nie jest bezwzględnie wymagane, dzięki czemu użytkwnik mże np. świadmie uwzględniać przerwy w grzewaniu w pmieszczeniach chłdznych. Służy d teg następująca pcja bliczeniwa: Dzięki w/w zabiegm mżna śmiał stwierdzić, iż CERTO jest w pełni zgdny z metdyką miesięczną wg nrmy PN-EN ISO 13790:2008. 2. straty ciepła d gruntu należy bliczać w spsób dkładny, zgdnie z nrmą PN-EN ISO 13370:2001 Właściwści cieplne budynków - Wymiana ciepła przez grunt - Metdy bliczania, CERTO d sameg pczątku bliczał tzw. ekwiwalentny współczynnik przenikania ciepła Uequiv, w spsób dkładny, tj. zgdnie z nrmą PN-EN ISO 13370. Jednakże same starty ciepła d gruntu były liczne w spsób uprszczny, pdany w przywłanej przez RMI nrmie PN-EN 12831. Dla pełnej zgdnści z PP, w CERTO 6.1 z mdułem NFOŚiGW wprwadziliśmy bliczanie strat ciepła w spsób dkładny, zgdny z nrmą PN-EN ISO 13370. W praktyce zmiana ta pwduje, że w większści przypadków straty ciepła d gruntu są wyższe niż przy zastswaniu ewidentnie je zaniżającej nrmy PN-EN 12831. Należy jednak pamiętać że nrma PN-EN 12831 jest nrmą przeznczną d bliczania bciążenia cieplneg. Knsekwentnie umżliwiliśmy też ddawanie gruntwych liniwych mstków cieplnych d pdłóg na/w gruncie raz ścian w gruncie. 3. metdą dkładną bliczać pjemnść cieplną budynku Cm,
Metda dkładna bliczania pjemnści cieplnej budynku plega na bliczeniu sumy pjemnści cieplnej wszystkich elementów (tj. przegród) budynku na pdstawie parametrów ich warstw (tj. zastswanych materiałów budwlanych). C prawda nrma PN-EN ISO 13790 dpuszcza też alternatywną, uprszczną metdę wskaźnikwą, aczklwiek nie jest na dzwlna przez RMI i daje wyniki znacznie zaniżne, dlateg też CERTO psługuje się wyłącznie metdą dkładną. W przeciwieństwie d RMI nrma PN-EN ISO 13790 nakazuje liczenie pjemnści cieplnej przegrdy nie tylk maksymalnie d grubści 10 cm (d strny wewnętrznej), ale też d pierwszej warstwy izlacyjnej. Dlateg też dla pełnej zgdnści z nrmą PN-EN ISO 13790 należy włączyć w CERTO następującą pcję bliczeniwą: 4. d bliczania współczynników U przegród budynku należy wykrzystywać bliczeniwe współczynniki przewdzenia ciepła λbl materiałów, a nie wartści deklarwane λd, c dtyczy w szczególnści materiałów termizlacyjnych, Zawarta w CERTO baza danych materiałów budwlanych piera się w głównej mierze na załączniku krajwym NC d nrmy PN-EN ISO 6946 Wartści bliczeniwe właściwści fizycznych niektórych materiałów, wyrbów i kmpnentów budwlanych i tym samym umżliwia wykrzystywanie bliczeniwych współczynników przewdzenia ciepła. W przypadku materiałów niezawartych w bazie danych dstarcznej z prgramem istnieje mżliwść pdawania ich parametrów we własnym zakresie. Należy jednak pamiętać, że krekta współczynnika przewdzenia ciepła d wartści bliczeniwej pwinna być dknywana indywidualnie dstswując wartść λ bl d rzeczywistej pracy materiału w przegrdzie. 5. bliczyć współczynniki przenikania ciepła UW ddzielnie dla każdeg kna, drzwi i przegród przeszklnych w spsób dkładny, zgdnie z nrmą PN-EN ISO 10077-1:20021:2002 Właściwści cieplne kien, drzwi i żaluzji - Obliczanie współczynnika przenikania ciepła - Cześć 1: Metda uprszczna, D bliczania współczynników przenikania ciepła stlarki zgdnie z nrmą PN-EN ISO 10077-1 dedykwany jest prgram GAPi. Jednakże, jeśli kn spełnia warunki wymienine w zał. F d w/w nrmy Współczynniki przenikania ciepła kien, tj.: płżeniu pinwym, wymiarach 1,23 m na 1,48 m, plu pwierzchni ramy równym 30% lub 20% całkwiteg pla pwierzchni kna, szkleniu i typach ram jak niżej: szklenie: Ug>=2,1: szkł niepwlekane; Ug<=2,0: szkł niskiej emisyjnści rama: Uf=7,0; metalwa bez przekładki cieplnej; 2,2<=Uf<=3,8: metalwa z przekładką cieplną; Uf<=2,0: drewniana lub PVC, z pjedynczym naświetlem, t wystarczy skrzystać z zawarteg w CERTO Estymatra UW: [07.2013] Dlnśląska Agencja Energii i Śrdwiska, www.cieplej.pl, sft@cieplej.pl 2 / 6
Należy pamiętać dróżnianiu kien d drzwi zewnętrznych/garażwych, dla których PP stawia dmienne wymagania: 6. wyznaczać współczynniki liniwej straty ciepła przez przenikanie Ψe dla mstków cieplnych w dniesieniu d wymiarów zewnętrznych przy wykrzystaniu bliczeń numerycznych zgdnie z nrmą PN-EN ISO 10211 Mstki cieplne w budynkach - Strumienie ciepła i temperatury pwierzchni - Obliczenia szczegółwe, RMI stwierdza, iż współczynnik liniwej straty ciepła przez przenikanie dla mstka cieplneg pwinien być przyjęty wg PN-EN ISO 14683 lub bliczny zgdnie z PN-EN ISO 10211. W prgramie CERTO zawart katalg mstków z pierwszej przywłanej nrmy, tj. PN-EN ISO 14683. Na ptrzeby charakterystyki energetycznej zgdnej z rzważanym Prgramem Prirytetwym należy wyknać bliczenia zgdnie z PN-EN ISO 10211 ręcznie lub w dedykwanym prgramie kmputerwym a następnie ich wynik przenieść d CERTO. Należy pamiętać dróżnianiu mstków balknwych d pzstałych, dla których PP stawia dmienne wymagania: [07.2013] Dlnśląska Agencja Energii i Śrdwiska, www.cieplej.pl, sft@cieplej.pl 3 / 6
7. precyzyjnie wyznaczać strumienie pwietrza wentylacyjneg ptrzebne d kreślenia współczynnika strat ciepła na wentylację, w pierwszej klejnści w parciu dkumentację techniczną budynku i instalacji wentylacyjnej raz prgram użytkwania budynku lub lkalu mieszkalneg, a jeśli jej brak, w parciu bwiązujące przepisy, nrmę PN-83/B-03430/AZ3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbirweg i użytecznści publicznej. Wymagania, Nrma PN-83/B-03430/AZ3:2000 przywłana jest także RMI, tak więc CERTO ją implementuje. W razie ptrzeby istnieje też mżliwść wprwadzenia indywidualnych strumieni pwietrza wentylacyjneg w parciu dkumentacje techniczną raz prgram użytkwania budynku. 8. przyjmwana d bliczeń sprawnść dzysku ciepła centrali wentylacyjnej pwinna być wyznaczna zgdnie z nrmą PN-EN 308 Wymienniki ciepła. Prcedury badawcze wyznaczania wydajnści urządzeń d dzyskiwania ciepła w układzie pwietrze-pwietrze i pwietrze-gazy spalinwe., W CERTO mżna przyjąć dwlną sprawnść dzysku ciepła centrali wentylacyjnej, jednakże bliczenie jej zgdnie z przywłaną nrmą PN-EN 308 wydaje się leżeć w gestii prducenta, a nie w zakresie kmpetencji audytra. Cytując jedną z pinii prducentów i dystrybutrów central wentylacyjnych: [ ] sam pwłanie się na nrmę EN-308 należy cenić pzytywnie. Jest t dwłanie się d jednznaczneg dkumentu i pstawienie wszystkim prducentm tych samych kryteriów. Oczywiście wymaga t przebadania central przez jednstki certyfikujące zgdnie z EN-308, ale pdbne kryteria weryfikacji central wentylacyjnych są już stswane w krajach eurpejskich, jak bardz biektywna metda. [Grzegrz Grygier, Prezes Zarządu Venterm.pl w: Sprawnść rekuperacji a wytyczne dla dmów energszczędnych z dpłatami ]. 9. przyjąć wartści wewnętrznych zysków ciepła: dla budynków jednrdzinnych pw. d 80 m2 3,5 W/m², dla budynków jednrdzinnych pw. d 80 m2 d 160 m2 3,0 W/m², dla budynków jednrdzinnych pw. pwyżej 160 m2 2,5 W/m² ², dla budynków wielrdzinnych 4,5 W/m², pminąć zyski ciepła d instalacji c.., c.w.u. i wentylacyjnej, Zalecane przez Prgram Prirytetwy wartści wewnętrznych zysków ciepła pkrywają się z wartściami z RMI, przy czym dla budynków wielrdzinnych RMI pdaje szerszy zakres, tj. d 3,2 d 6,0 W/m². Jak że zyski ciepła d instalacji mają być pmijane, t w CERTO na zakładce C.W.U. kna Pmieszczenie nie należy krzystać z pcji umżliwiającej uwzględnienie zysków ciepła d [07.2013] Dlnśląska Agencja Energii i Śrdwiska, www.cieplej.pl, sft@cieplej.pl 4 / 6
instalacji transprtu ciepłej wdy i elementów pjemnściwych występujących wewnątrz słny izlacyjnej budynku. 10. precyzyjnie kreślić wielkść zysków ciepła d słńca; należy kreślić współczynniki zacienianie d sąsiadujących budynków i drzew lub innych biektów raz d balknów, lggii, innych elementów knstrukcyjnych i ścieży; dla każdeg kna, wg PN-EN ISO 13790:2008, Zgdnie z RMI w budynkach grzewanych należy przyjmwać współczynnik zacienienia wspólny dla wszystkich kien, natmiast w budynkach chłdznych bliczeniwy, indywidualny dla każdeg kna. W CERTO przestrzeganie tej reguły nie jest bezwzględnie wymagane, dzięki czemu użytkwnik mże przyjąć indywidualne współczynniki zacienienia także w budynku bez chłdzenia, wg PN-EN ISO 13790: 11. przyjąć następującą metdykę bliczania pwierzchni grzewanej: ple pwierzchni pdłgi przestrzeni grzewanej budynku liczne p wymiarach wewnętrznych, p pzimie pdłgi w stanie całkwicie wykńcznym z wyłączeniem niegrzewanych piwnic, garaży lub innych nie użytkwanych części przestrzeni, z uwzględnieniem pwierzchni pdłgi na wszystkich kndygnacjach, jeśli jest ich więcej niż jedna. W przypadku kndygnacji ze skśnym sufitem d pwierzchni grzewanej należy dliczyć jedynie cześć pwierzchni pdłgi, dla której wyskść w świetle jest równa: d 1,4 m nie wlicza się pwierzchni jak użytkwej, d 1,4 m d 2,2 m 50% pwierzchni pwyżej 2,2 m 100 % pwierzchni.. Pdana w prgramie prirytetwym metdyka bliczania pwierzchni grzewanej jest zgdna z Warunkami technicznymi i pwszechnie przyjętą praktyką raz zaleceniami autrów prgramu CERTO. Należy przytczyć jeszcze jedn wymaganie zawarte w Prgramie Prirytetwym: Wartści współczynnika przenikania ciepła przegród nieprzezrczystych należy bliczyć zgdnie z nrmą PN-EN ISO 6946 Kmpnenty budwlane i elementy budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metda bliczania., dliczając pprawki ze względu na pustki pwietrzne w warstwie izlacji, łączniki mechaniczne przechdzące przez warstwę izlacji raz pady na dach dwrócnym układzie warstw. [07.2013] Dlnśląska Agencja Energii i Śrdwiska, www.cieplej.pl, sft@cieplej.pl 5 / 6
pdkreślając, iż CERTO umżliwia dliczenie wszystkich w/w pprawek: Wart też zwrócić uwagę na zapis, iż sprządzając charakterystykę energetyczną ergetyczną budynku dla celu Prgramu Prirytetweg należy pdać infrmacje dtyczące nazwy i wersji prgramu [kmputerweg] raz dłączyć d dkumentacji pliki wsadwe z danymi d bliczeń w ryginalnej wersji elektrnicznej i frmacie PDF. T sam dtyczy wydruków wyników bliczeń. Spełnienie teg wymgu zapewnia dstępny w CERTO tzw. raprt z przebiegu bliczeń, zawierający wszystkie dane wejściwe, wzry i wyniki bliczeń. Zestaw wszystkich plików i raprtów ferwanych przez CERTO, które należy dłączyć d wnisku dpłatę d kredytu, zawiera: plik źródłwy.certh prjektwaną charakterystykę energetyczną budynku, która d wersji CERTO 6.1 zawiera kartę z pisem zastswanej metdy bliczeniwej wraz z wykazem użytych nrm i rzprządzeń raprt z przebiegu bliczeń: Obliczenia krk p krku raprt Knstrukcja przegród (nwy w CERTO 6.1) listę sprawdzającą weryfikacji prjektu budwlaneg (załącznik A d wytycznych PP) (nwy w CERTO 6.1) Pzstałe wymagane raprty, takie jak Obliczenie współczynników liniwej straty ciepła przez przenikanie dla mstków cieplnych, czy Obliczenia dla klektrów słnecznych należy sprządzić we własnym zakresie lub z użyciem innych, specjalistycznych prgramów kmputerwych. W pdsumwaniu należy jeszcze raz stwierdzić, iż umiejętne, tj. zgdne z w/w wskazówkami, psłużenie się prgramem kmputerwym CERTO umżliwia spełnienie wszystkich wytycznych dla sób wyknujących charakterystykę energetyczną budynków dla celów Prgramu Prirytetweg Efektywne wykrzystanie energii Dpłaty d kredytów na budwę dmów energszczędnych. [07.2013] Dlnśląska Agencja Energii i Śrdwiska, www.cieplej.pl, sft@cieplej.pl 6 / 6