46 elektroniczna Administracja marzec kwiecień 2007 Rybnicki System Informacji Przestrzennej Cele, przebieg wdrożenia, plany Michał Fuchs Wdrożenie Rybnickiego Systemu Informacji Przestrzennej wykorzystującego technologię Autodesk wpłynęło na efektywność i szybkość pracy Urzędu Miasta. Natychmiastowy dostęp do informacji przestrzennej usprawni także funkcjonowanie służb publicznych (możliwość korzystania z danych adresowych i statystycznych), a mieszkańcom Rybnika zapewni poprawę stanu bezpieczeństwa miasta. Rybnik to miasto o powierzchni 148,3 km 2, położone w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, podzielone na 27 dzielnic. Ludność liczy prawie 140 tys. Miasto wyróżnia się w regionie dynamiką zmian oraz bogactwem zieleni miejskiej wszechobecne są kompozycje kwiatowe, liczne parki i zieleńce, kontynuujące przedwojenną ideę miasta-ogrodu. Rybnik jest obecnie niekwestionowanym liderem w swoim regionie dla sąsiednich miast i gmin jest naturalnym centrum administracyjnym, gospodarczym, kulturalnym i edukacyjnym. Inwestorzy wystawiają wysokie oceny panującemu w mieście klimatowi dla rozwoju przedsiębiorczości. W 2006 r. dziennik Rzeczpospolita uznał Rybnik za najlepiej zarządzane miasto w Polsce. System dla mieszkańców Dostęp poprzez Internet do danych z RSIP ułatwił mieszkańcom i turystom wyszukiwanie ulic, a inwestorom rozeznanie w położeniu działek budowlanych. Decyzja o wdrożeniu nie była oparta na jednorazowym pomyśle. Były to działania długofalowe, których początek wyznaczył Urząd, wdrażając elektroniczne systemy ewidencji gruntów i budynków w Wydziale Geodezji i Kartografii, a następnie numeryczną mapę zasadniczą. Zasadniczą cechą, która wyróżnia Rybnicki System Informacji Przestrzennej, jest wysoka funkcjonalność i szybkość dostępu do informacji. Do zasobów RSIP można dostać się przez zwykłą przeglądarkę internetową, co w dużej mierze ułatwiło proces wdrożenia i uprościło przeszkolenie personelu. Technologia Autodesk umożliwia dołączanie zasobów źródłowych stworzonych w rozmaitych formatach oraz łączenie danych z różnych systemów. Wszystkie wydziały mają możliwość tworzenia na własne potrzeby dodatkowych warstw danych z odpowiednim opisem bezpośrednio w internetowej przeglądarce RSIP. Oprogramowanie Autodesk udostępnia także mechanizmy pozwalające na tworzenie własnych narzędzi i aplikacji tematycznych. Inną cenną właściwością RSIP jest możliwość łączenia zasobów różnych systemów
Rybnicki System Informacji Przestrzennej 47 bez konieczności dokonywania ingerencji w dane źródłowe, co jest często wykorzystywane przez pracowników Urzędu Miasta. Dane przechowywane są w relacyjnej bazie danych Oracle Spatial. Na przełomie kwietnia i maja br., z zachowaniem wszystkich wymogów prawa, wybrane informacje z zasobów miasta zostaną udostępnione zewnętrznym użytkownikom. Pierwszym będzie Zarząd Zieleni Miejskiej. Zasobami informacyjnymi dotyczącymi miasta a udostępnianymi przez RSIP zainteresowane są również Policja, Straż Pożarna, Pogotowie Ratunkowe oraz różne firmy branżowe. Także inne jednostki miejskie wyraziły chęć jak najszybszego skorzystania z możliwości, jakie daje RSIP, planując zapewnienie swoim pracownikom dostępu do niego w drugiej połowie bieżącego roku. Zasoby będą udostępniane poprzez sieć ekstranetową. Należy także zaznaczyć, że wersja uproszczona systemu działa w Internecie już od 2006 r. (http://www.rsp.rybnik.eu). Obecnie RSIP integruje dane z zasadniczej mapy numerycznej (DgDialog), Ewidencji Gruntów i Budynków (EGB), Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) i Ewidencji Ludności (PESEL). W planach znajduje się podłączenie Systemu Obiegu Dokumentów (DDM), Ewidencji Podatkowej (Ratusz) oraz Ewidencji Dróg i Obiektów Mostowych (WZDR)... Wybór technologii Rozwiązanie zostało wybrane w wyniku postępowania przetargowego. O wyborze technologii Autodesk zadecydowało wiele czynników, takich jak: zasady licencjonowania (sformułowane przez Autodesk w tzw. Municipality Suit), łatwość w zarządzaniu i obsłudze systemu, funkcjonalność i otwartość oraz możliwości samodzielnej rozbudowy. Część koncepcyjną i aplikacyjno-wdrożeniową realizowało konsorcjum dwóch firm Aplikom 2001 (autoryzowany partner Autodesk) i CADExpert (autoryzowany twórca oprogramowania Autodesk). Firmy te świadczą również usługi asysty technicznej po zakończeniu wdrożenia. Biorąc pod uwagę stosunek ceny do możliwości wykorzystania oprogramowania, Autodesk okazało się bardzo efektywne i wystarczające dla większości zastosowań w urzędzie. Szczególnie dobrze oceniono otwartość systemu, łatwość dodawania nowych zasobów danych, a także możliwość tworzenia własnych funkcji, narzędzi oraz raportów. Praktyczne mapy, wymierne korzyści Mapa Rybnickiego Systemu Informacji Przestrzennej składa się z ponad 300 warstw wykorzystywanych we wszystkich typach map oraz z ponad 100 warstw wykorzystywanych w mapie Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (rys. 1.) Wszystkie warstwy podzielone są według kompozycji tematycznych. Oprócz mapy geodezyjnej w RSIP znajdują się wydziałowe mapy tematyczne (rys. 2), np. mapa geośrodowiskowa oraz mapa kopalin, a także warstwy z danymi, takimi jak pomniki przyrody, miejsca pamięci narodowej i tereny inwestycyjne. Każdy z pracowników urzędu, który ma dostęp do RSIP, loguje się do niego imiennie. Prawa dostępu zależne są od nadanych uprawnień.
48 elektroniczna Administracja marzec kwiecień 2007 Rys. 1. RSIP miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Rys. 2. RSIP mapy tematyczne
Rybnicki System Informacji Przestrzennej 49 Rys. 3. RSIP plan miasta Na stronie internetowej www.rsip.rybnik.eu udostępnione zostały praktyczne informacje, przydatne dla mieszkańców miasta oraz turystów. System umożliwia bowiem wyszukiwanie ulic i adresów, a także pokazuje na mapie obiekty użyteczności publicznej, takie jak restauracje, kina, biblioteki, apteki czy banki (rys. 3). Dowodem wyraźnej poprawy jakości obsługi pracy Urzędu mogą być wyniki Wydziału Architektury, gdzie czas rozpatrywania spraw i przygotowania zaświadczeń skrócił się 3 4 razy. Początkowo użytkownicy odnosili się nieufnie do nowego pomysłu informatyków, jednakże po kilku tygodniach większość przekonała się do nowego systemu. Obecnie można powiedzieć, że w pewnych wydziałach (Architektura, Mienie, Ekologia, Inwestycje, Straż Miejska) pracownicy nie wyobrażają sobie już pracy bez RSIP-u. Historia wdrożenia, rozwój systemu Przygotowując się do wdrożenia, Urząd wykonał prace zmierzające do poprawy ogólnego poziomu informatyzacji. Do najważniejszych zadań z tego okresu należało: wdrożenie systemów informatycznych dla zasobów źródłowych (mapy numeryczne, EGB, Pesel itd.), wdrożenie baz danych SQL, wymiana sprzętu komputerowego dla urzędników, zakup serwerów. Przed rozpoczęciem projektu powołany został międzywydziałowy zespół ds. GIS/ SIT, który koordynował działania przygotowawcze. Po rozstrzygnięciu przetargu całość projektu została podzielona na etapy zgodnie z dokumentacją projektową i studium wykonalności na lata 2005 2010. W pierw-
50 elektroniczna Administracja marzec kwiecień 2007 szej kolejności zrealizowano pilotaż. Następnie przystąpiono do pełnego wdrożenia zainstalowano aplikację na pozostałych stanowiskach oraz uzupełniono warstwy tematyczne map stworzone podczas wdrożenia pilotażowego. Systematycznie wzrasta liczba użytkowników: w pilotażu uczestniczyło kilkanaście osób. Obecnie ich liczba wynosi ponad 100 osób spośród 350 wszystkich pracowników Urzędu Miasta. Stale wzrasta liczba odwołań do bazy danych systemu. Pod koniec 2005 r. średnia miesięczna liczba zapytań wynosiła 6,5 tys., obecnie sięga 30 tys., a liczba przesyłanych danych wzrosła w tym czasie z 540 MB do 4 GB w okresach intensywnej eksploatacji. Analiza potrzeb przeprowadzona w dokumentacji wdrożeniowej wykazała, że rozwój systemu zależy ściśle od aktywnego włączania się innych wydziałów do rozwoju RSIP. Rozszerzając możliwości systemu, zamówiono aplikacje tematyczne realizujące dodatkowe potrzeby użytkowników, np.: Wspomaganie wyborów Moduł upraszcza organizacyjną obsługę wyborów, w tym analizy liczby mieszkańców w danym obwodzie czy też przyporządkowanie numeru adresowego do odpowiednich komisji wyborczych. Dynamiczne zarządzanie treścią mapy Narzędzie umożliwia tworzenie własnych zasobów map i opisów każdemu użytkownikowi zgodnie z nadanymi uprawnieniami. Zasoby automatycznie stają się materiałem wykorzystywanym w warstwach tematycznych z udostępnieniem dla innych użytkowników. Własne warstwy prowadzą wydziały: Organizacyjny, Ekologii, Edukacji, Rozwoju Miasta, Konserwatora zabytków, Straży Miejskiej (odpowiednio: wybory, pomniki przyrody i miejsca pamięci, placówki oświatowe, tereny inwestycyjne, zabytki, fotoradary i inne), W przygotowaniu są kolejne zasoby. Równolegle rozwija się narzędzia administracyjne wspomagające weryfikację danych. Podsumowanie Decydując się na wdrożenie Rybnickiego Systemu Informacji Przestrzennej, Urząd Miasta kierował się przede wszystkim aspektem praktycznym. Dzięki systemowi urzędnicy mogą skoncentrować się wyłącznie na procesie decyzyjnym, bo gromadzeniem i udostępnianiem wszystkich potrzebnych informacji zajmuje się RSIP. Dzięki zastosowaniu narzędzi informatycznych udało się zwiększyć efektywność pracy i zmniejszyć koszty administracyjne. W dłuższej perspektywie planowane inwestycje w informatyzacji wraz z podnoszeniem poziomu kultury informatycznej przyczynią się do poprawy jakości gromadzonych przez Urząd informacji. Należy także zaznaczyć, że wdrożenie jest zgodne z przepisami prawa geodezyjnego i kartograficznego. Zasady korzystania z systemu reguluje odpowiednie zarządzenie prezydenta miasta, w tym zakres przetwarzanych danych, zasady udostępniania i wykorzystania informacji z systemu oraz
Dwie informatyki 51 opłaty na rzecz Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. System jest także zarejestrowany w Wojewódzkim Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Za wdrożenie RSIP Rybnik zajął w 2006 r. I miejsce w konkursie Przyjazny urząd administracji samorządowej, organizowanym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Związek Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP oraz Związek Powiatów Polskich. Strona Rybnickiego Systemu Informacji Przestrzennej (wersja ogólnodostępna): http://www.rsp.rybnik.eu Strona Miasta Rybnika: http://www.rybnik.pl Michał Fuchs informatyk w Urzędzie Miasta Rybnika, absolwent Wydziału Informatyki na Politechnice Śląskiej. Administrator sieci komputerowej i baz danych, brał udział w wielu pracach wdrożeniowych (scentralizowane systemy archiwizacji i bezpieczeństwa, obieg dokumentów, bazy danych SQL, mapy numeryczne i inne). Obecnie prowadzi wdrożenie Rybnickiego Systemu Informacji Przestrzennej.