K-S-2.431.1.4.2014.DK Adres kontrolowanej jednostki: Urząd Miejski Plac Jana Pawła II 6 78-230 Karlino Protokół kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Urzędzie Miejskim w Karlinie w dniu 13 marca 2014 r. Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie Delegatura w Koszalinie w składzie Dorota Kowalska - inspektor wojewódzki - legitymacja służbowa nr 5/2013 i Aneta Łątka - inspektor, osoba kierująca zespołem - legitymacja służbowa nr 10/2013 na podstawie Upoważnienia Wojewody Zachodniopomorskiego Nr 6/2014 z dnia 25 lutego 2014 r. Akta kontroli str. 1-8 Zakres kontroli: Sposób realizacji zadań nałożonych na Gminę przepisami ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a w szczególności zagadnienia dotyczące: 1) opracowania i realizacji gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 2) prowadzenia poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, 3) zapewnienia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia, 4) utworzenia zespołu interdyscyplinarnego, 5) prowadzenia procedury Niebieskie Karty, 6) podejmowania innych działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Kontrolą objęto okres od 01 stycznia 2013 r. do dnia kontroli. Wyjaśnień udzielała: Pani Gizela Pietrzak-Kłys przewodnicząca Zespołu Interdyscyplinarnego w Karlinie, przedstawiciel Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Karlinie. Ustalenia kontroli: Ustaleń dokonano w oparciu o informacje przekazane przez przewodniczącą Zespołu Interdyscyplinarnego, analizę dokumentacji dotyczącej działań podejmowanych przez Gminę na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, działalności Zespołu Interdyscyplinarnego oraz analizę dokumentacji związanej z prowadzeniem procedury Niebieskie Karty. 1
1. Opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) do zadań własnych gminy należy opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Rada Miejska w Karlinie Uchwałą Nr LIV/493/10 z dnia 29 października 2010 r. przyjęła do realizacji Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie dla Gminy Karlino na lata 2010-2014. Program zawierał podstawy prawne, treści ogólne dotyczące definicji związanych z przemocą w rodzinie, diagnozę występowania przemocy w rodzinie na terenie Gminy Karlino oraz podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych zadań Gminy związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Cel ogólny Programu to zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej, ograniczanie zaburzeń życia społecznego związanych z występowaniem przemocy oraz zwiększenie skuteczności działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Cele szczegółowe zawierają zadania związane z edukacją dzieci i młodzieży w zakresie radzenia sobie ze stresem i agresją, promowaniem nieagresywnych zachowań w mediach oraz wspieraniem ofiar przemocy. W ramach realizacji Programu: - powołano Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, - organizowano cykliczne spotkania Zespołu Interdyscyplinarnego, - podnoszono kwalifikacje przedstawicieli podmiotów lokalnych poprzez ich udział w szkoleniach, - udostępniono broszury i ulotki informacyjne o instytucjach udzielających pomocy w sytuacjach doświadczenia przemocy w rodzinie; - prowadzono edukację dzieci i młodzieży w zakresie zapobiegania agresji i przemocy. Program nie zawierał terminów realizacji poszczególnych zadań oraz mierników i wskaźników, przez co trudno było określić stopień realizacji i skuteczności zadań. Ponadto nie zawierał kompletnej nazwy określonej w art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Akta kontroli str. 9-27 2. Prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie Gmina Karlino współpracuje z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Białogardzie realizującym Program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc oraz projekt Rodzina Razem, w ramach których klienci Ośrodka mogą skorzystać z pomocy psychologa, radcy prawnego, pedagoga oraz terapeuty uzależnień. Ponadto rodziny dotknięte przemocą i mające problemy z pokonywaniem trudności życiowych, zwłaszcza dotyczących opieki i wychowania dzieci, wspierane są przez asystenta rodziny zatrudnionego w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Karlinie. 2
Zespołowi kontrolnemu nie przedstawiono dokumentacji potwierdzającej realizację działań edukacyjnych służących wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. Akta kontroli str. 28 3. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie zadaniem gminy jest zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach wsparcia. Gmina Karlino nie prowadzi ośrodka wsparcia, ale w 2012 r. skierowała jedną osobę do Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Białogardzie. 4. Tworzenie zespołów interdyscyplinarnych Akta kontroli str. 29 Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie do zadań własnych gminy należy tworzenie zespołów interdyscyplinarnych. Kwestie związane z powoływaniem zespołów interdyscyplinarnych i ich działalnością zostały uregulowane w art. 9a 9c ww. ustawy: - zespół powołuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Rada gminy w drodze uchwały określa tryb i sposób powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowe warunki jego funkcjonowania, - zespół działa na podstawie porozumień zawartych między wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta a podmiotami, których przedstawiciele wchodzą w skład zespołu, - w skład zespołu wchodzą przedstawiciele: 1) jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, 2) gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, 3) Policji, 4) oświaty, 5) ochrony zdrowia, 6) organizacji pozarządowych, 7) kuratorzy sądowi, 8) w skład zespołu mogą wchodzić także prokuratorzy oraz przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, - zespół interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwiązywania problemów związanych z przemocą w rodzinie w indywidualnych przypadkach. W skład grupy roboczej wchodzą przedstawiciele: 1) jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, 2) gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, 3) Policji, 4) oświaty, 5) ochrony zdrowia, 6) w skład zespołu mogą wchodzić także kuratorzy sądowi oraz przedstawiciele innych podmiotów, specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, - zespół interdyscyplinarny realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 3
- posiedzenia zespołu interdyscyplinarnego powinny odbywać się w zależności od potrzeb, jednak nie rzadziej niż raz na trzy miesiące. Zespół Interdyscyplinarny na terenie Gminy Karlino został powołany Zarządzeniem Nr Og.0052.52.2011 Burmistrza Karlino z dnia 6 maja 2011 r. Warunki funkcjonowania Zespołu oraz tryb powoływania i odwoływania członków zostały określone Uchwałą Nr LIV/494/10 Rady Miejskiej w Karlinie z dnia 29 października 2010 r. w sprawie trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków Zespołu Interdyscyplinarnego do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania. W skład Zespołu weszli przedstawiciele: Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Karlinie, Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, ochrony zdrowia, Policji, oświaty oraz kuratorzy zawodowi i przedstawiciele organizacji pozarządowej. W dokumentacji znajdowały się porozumienia zawarte między Burmistrzem Karlina, a poszczególnymi podmiotami, których przedstawiciele weszli w skład Zespołu Interdyscyplinarnego. Wszyscy członkowie Zespołu podpisali oświadczenia o zachowaniu poufności wszelkich informacji i danych, które uzyskali przy realizacji zadań zgodne z treścią określoną w art. 9c ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Przewodniczący i członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego uczestniczyli w konferencjach i szkoleniach z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Dokumentacja działalności Zespołu była przechowywana w zamykanej na klucz szafie w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Karlinie. Zgodnie z oświadczeniem przewodniczącego Zespołu, członkowie Zespołu/grupy roboczej o wpłynięciu nowego formularza Niebieska Karta A lub o kolejnym posiedzeniu Zespołu lub grupy roboczej powiadamiani byli telefonicznie. Posiedzenia Zespołu odbywały się w zależności od potrzeb, jednak nie rzadziej niż raz na trzy miesiące, zgodnie z art. 9a ust.7 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W okresie objętym kontrolą odbyło się 19 posiedzeń Zespołu w dniach: 14.02.2013 r., 20.03.2013 r., 04.04.2013 r., 18.04.2013 r., 25.04.2013 r., 06.05.2013 r., 25.05.2013 r., 26.05.2013 r., 18.07.2013 r., 26.08.2013 r., 05.09.2013 r., 16.09.2013 r., 26.09.2013 r., 08.10.2013 r., 17.10.2013 r., 24.10.2013 r., 15.11.2013 r., 13.01.2014 r., 07.02.2014 r.), z których sporządzono protokoły i załączano do nich listy obecności. Zespół rozpowszechniał informacje o swojej działalności oraz o instytucjach, osobach i możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym w przypadku wystąpienia przemocy w rodzinie. Informacje na ten temat mieszkańcy Gminy mogli znaleźć m.in. w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej oraz w Urzędzie Miejskim w Karlinie (plakaty, ulotki, materiały informacyjne). Ulotki informacyjne rozpowszechniono również w miejscach ogólnodostępnych na terenie Gminy. Ponadto pracownicy socjalni osobiście informowali o działalności Zespołu najbardziej zagrożonych tym zjawiskiem mieszkańców Gminy. Akta kontroli str. 30-40 5. Prowadzenie procedury Niebieskie Karty Kwestie związane z prowadzeniem procedury Niebieskie Karty zostały określone w art. 9d ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieskie Karty. 4
W okresie objętym kontrolą do przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego wpłynęły 34 formularze Niebieska Karta A. W 24 przypadkach instytucją wszczynającą procedurę i wypełniającą formularz była Policja, w 9 przypadkach przedstawiciele pomocy społecznej, a 1 procedurę wszczął przedstawiciel oświaty. W 2013 r. zakończono 14 procedur. Prawidłowość prowadzenia procedury Niebieskie Karty sprawdzono na trzech losowo wybranych przypadkach: B.S., A.D., J.Z. Akta kontroli str. 41-43 Zgodnie z obowiązującymi przepisami: - przewodniczący zespołu, po otrzymaniu formularza Niebieska Karta-A przekazuje go niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania członkom zespołu/grupy roboczej, - członkowie zespołu zapraszają na posiedzenie zespołu lub grupy roboczej osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą, w obecności tej osoby powinna być dokonana analiza sytuacji rodziny i wypełniony formularz Niebieska Karta - C, - członkowie zespołu/grupy roboczej opracowują indywidualny plan pomocy dla osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie i jej rodziny, który zawiera propozycje działań pomocowych, - przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego wzywa na spotkanie zespołu/grupy roboczej osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, - spotkania z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie oraz osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, nie mogą być organizowane w tym samym miejscu i czasie, - zakończenie procedury następuje w przypadku ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy albo w przypadku rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań, - zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu podpisanego przez przewodniczącego zespołu, - o zakończeniu procedury powiadamia się podmioty w niej uczestniczące. [ ] - formularz Niebieska Karta - A został wypełniony przez pracownika Komisariatu Policji w Karlinie w dniu [ ] i przekazany tego samego dnia przewodniczącemu Zespołu Interdyscyplinarnego. Data wpływu formularza Niebieskie Karty A do przewodniczącego to [ ]. Przewodniczący przekazał formularz Niebieska Karta A członkom Zespołu Interdyscyplinarnego [ ] w czasie posiedzenia Zespołu, na którym powołano grupę roboczą w składzie: kurator zawodowy oraz przedstawiciele Policji, Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Karlinie oraz organizacji pozarządowej. Zabrakło przedstawicieli gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, oświaty i ochrony zdrowia. Pismem z dnia [ ] osobę, co do której istnieje podejrzenie, że doświadcza przemocy zaproszono na spotkanie grupy roboczej w dniu [ ] na godzinę 10.30. Formularz Niebieska Karta C został wypełniony w czasie wizyty w środowisku w dniu [ ] przez pracownika socjalnego. Opracowano indywidualny plan pomocy osobie doświadczającej przemocy, który obejmował m.in. cykliczne wizyty pracowników socjalnych i Policji w środowisku rodzinnym (udokumentowane notatkami z wizyt i spotkań w dniach: [ ]). Rodzinę objęto również wsparciem asystenta rodziny (w aktach znajdowały się notatki z wizyt w środowisku w dniach: [ ]. Osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc nie wzywano na spotkania grupy roboczej i nie wypełniono formularza 5
Niebieska Karta D. Ustalono, że ww. osoba wyprowadziła się, wobec czego [ ] zdecydowano, że procedura Niebieskie Karty zostanie zakończona, ponieważ wszystkie przesłanki w tym przypadku wskazywały na konflikt rodzinny, a nie przemoc dotyczącą członków rodziny zgodnie z definicją określoną w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. O zakończeniu procedury powiadomiono jedynie osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że doświadczyła przemocy. Zakończenie zostało udokumentowane w formie protokołu podpisanego przez przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego. Akta kontroli str. 44-52 [ ] - formularz Niebieska Karta A został wypełniony przez pracownika Komisariatu Policji w Karlinie w dniu [ ] i przekazany przewodniczącemu Zespołu Interdyscyplinarnego [ ] Data wpływu formularza Niebieskie Karty A do przewodniczącego to [ ]. Przewodniczący przekazał formularz Niebieska Karta A członkom Zespołu Interdyscyplinarnego na spotkaniu w dniu [ ], w którym udział wzięli przedstawiciele: Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Karlinie, Policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowej oraz kurator sądowy. Zabrakło przedstawiciela gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Na spotkanie Zespołu nie zaproszono osoby, co do której istniało podejrzenie, że doświadcza przemocy. Formularz Niebieska Karta C został wypełniony przez pracownika socjalnego w czasie wizyty w środowisku (brak daty wypełnienia), który stwierdził brak zasadności uruchomienia procedury Niebieskie Karty (notatka służbowa z [ ]). W dniu [ ]. Zespół Interdyscyplinarny postanowił zakończyć procedurę. Sporządzono protokół, który został podpisany przez przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego, a o zakończeniu procedury powiadomiono jedynie osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że doświadczyła przemocy. Akta kontroli str. 53-61 [ ] - formularz Niebieska Karta A został wypełniony przez pracownika Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Karlinie w dniu [ ] i przekazany przewodniczącemu Zespołu Interdyscyplinarnego [ ] Przewodniczący przekazał formularz Niebieska Karta A członkom grupy roboczej na spotkaniu w dniu [ ] z udziałem przedstawicieli Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Policji i gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Brakowało przedstawiciela oświaty i ochrony zdrowia. Na spotkanie nie zaproszono osoby, co do której istniało podejrzenie, że doświadcza przemocy. Formularz Niebieska Karta C został wypełniony przez pracownika socjalnego w czasie wizyty w środowisku [ ]. Opracowano indywidualny plan pomocy osobie doświadczającej przemocy i jej rodzinie. Zaplanowano m.in. cykliczne (raz w miesiącu) wizyty pracowników socjalnych i Policji w środowisku rodzinnym (udokumentowane notatkami z wizyt i spotkań w dniach: [ ]. Osoby, wobec której istniało podejrzenie, że stosuje przemoc nie wzywano na spotkania grupy roboczej. Formularz Niebieska Karta-D został wypełniony przez przedstawiciela Policji w czasie wizyty w środowisku [ ]. W [ ] Zespół Interdyscyplinarny postanowił zakończyć procedurę. Sporządzono protokół, który został podpisany przez przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego. O zakończeniu procedury nie powiadomiono podmiotów uczestniczących w procedurze. Akta kontroli str. 62-70 6. Podejmowanie innych działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie 6
Gmina była przygotowana do realizacji przepisu określonego w art. 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, dotyczącego zabierania dziecka z rodziny w godzinach pracy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. W swojej pracy członkowie Zespołu wykorzystywali Żółtą kartkę dla sprawców przemocy narzędzie interwencji wobec sprawców przemocy w rodzinie. Zgodnie z założeniami Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, przyjętego Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r., działania interwencyjne powinny być realizowane m.in. poprzez stworzenie warunków umożliwiających ofiarom przemocy otrzymanie w pierwszej kolejności mieszkań socjalnych. Gmina Karlino dysponuje 5 lokalami socjalnymi. Żadna z rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty nie znajduje się na liście osób oczekujących na przydział ww. lokalu. Akta kontroli str. 71 Dokonano wpisu w książce kontroli pod pozycją 2/2014. Przedstawicielowi kontrolowanej jednostki, po zapoznaniu z treścią protokołu, przysługują następujące uprawnienia: 1. Przed podpisaniem protokołu kontroli kontrolowany może zgłosić umotywowane zastrzeżenia na piśmie, co do jego treści w ciągu 7 dni od dnia otrzymania do podpisu. 2. Prawo odmowy podpisania protokołu powinno być poprzedzone złożeniem pisemnych przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania pokontrolnego. Protokół sporządzono 20 marca 2014 r. w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, które otrzymują: - Urząd Miejski w Karlinie egzemplarz nr 1 - a/a - egzemplarz nr 2 kierownik jednostki kontrolowanej: inspektorów: osoby kontrolujące: Koszalin, dnia marca 2014 r. Protokół otrzymałem dnia.. 7