INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI ROZWÓJ INFORMATYZACJI SEKTORA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE NA TLE ROZWOJU TEGO SEKTORA W INNYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI ROZWÓJ INFORMATYZACJI SEKTORA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE NA TLE ROZWOJU TEGO SEKTORA W INNYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Warszawa, grudzień 2005

2 INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI ROZWÓJ INFORMATYZACJI SEKTORA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE NA TLE ROZWOJU TEGO SEKTORA W INNYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Kierownik tematu mgr inż. Wojciech Michalski Wykonawcy mgr inż. Wojciech Michalski mgr inż. Danuta Latoszek inż. Urszula Cackowska Nr pracy:

3 Spis treści 1. WSTĘP Cel pracy Założenia pracy Zakres pracy Struktura dokumentu OGÓLNE ASPEKTY ŚWIADCZENIA USŁUG EGOVERNMENT Definicja pojęcia egovernment Określenie i podział usług egovernment Pojęcia związane z egovernment Realizacja usług egovernment za pośrednictwem Internetu Realizacja usług egovernment przy wykorzystaniu technologii niezwiązanych z Internetem Efekty wprowadzenia usług egovernment ROZWÓJ STRATEGII E-EUROPA Wprowadzenie Rozwój inicjatyw programowych strategii eeuropa Wprowadzenie Plan działań eeuropa Plan działań eeuropa Plan działań eeuropa Realizacja zadań strategii eeuropa Upowszechnianie platform dostępowych Uruchomienie programu IDA Tworzenie transeuropejskiej sieci elektronicznej wymiany danych między administracjami państw członkowskich Wprowadzenie elektronicznej administracji państwowej Propagowanie idei elektronicznego nauczania Zainicjowanie elektronicznej opieki zdrowotnej Rozwijanie elektronicznej działalności biznesowej Budowanie bezpiecznej infrastruktury informacyjnej Rozwijanie aplikacji usługowych i upowszechnianie idei dobrych praktyk Uruchomienie programu Netimpact Wprowadzenie mechanizmów służących do koordynacji działań politycznych związanych z wykorzystaniem Internetu Wprowadzenie benchmarkingu jako jednolitej oceny postępów w elektronizacji gospodarki krajów Unii Europejskiej Ocena rozwoju inicjatywy eeuropa w świetle badań prowadzonych w ramach benchmarkingu ROZWÓJ STRATEGII E-POLSKA Wprowadzenie Rozwój strategii informatyzacji kraju według dokumentów programowych Rządu epolska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata I

4 4.2.2 epolska Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej - epolska Strategia informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej - epolska na lata Narodowa strategia rozwoju dostępu szerokopasmowego do Internetu na lata Plan działań na rzecz rozwoju elektronicznej administracji (egovernment) na lata Strategia kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywiczna prognoza transformacji społeczeństwa informacyjnego do roku Dokument Wrota - wstępna koncepcja projektu Rozwój sektora telekomunikacyjnego w Polsce w kontekście świadczenia usług egovernment Rozwój sieci STAP jako jednolitej infrastruktury sieci administracji publicznej Adaptowanie rozwiązań opartych na silnym uwierzytelnianiu ROZWÓJ PROGRAMU WROTA POLSKI Ogólna charakterystyka programu Czynniki warunkujące rozwój struktury informatycznej kraju Działania związane z informatyzacją kraju Obowiązki władz państwowych w zakresie informatyzacji kraju Obowiązki urzędów państwowych w zakresie świadczenia usług publicznych Usługi egovernment przewidziane do wdrożenia na platformę epuap Priorytetowe usługi egovernment Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (epuap) Harmonogram działań związanych z wdrażaniem usług administracji publicznej na platformę elektroniczną Budowa centralnego portalu Wrota Polski Elektronizacja urzędów Wdrażanie usług ezdrowie ROZWÓJ USŁUG E-GOVERNMENT W WYBRANYCH KRAJACH UE Wprowadzenie Kryteria wyboru Rozwój usług egovernment we Francji Informacje wprowadzające Usługi dla obywateli Usługi dla przedsiębiorstw Rozwój usług egovernment w Holandii Informacje wprowadzające Usługi dla obywateli Usługi dla przedsiębiorstw Rozwój usług egovernment w Finlandii Informacje wprowadzające Usługi dla obywateli Usługi dla przedsiębiorstw Rozwój usług egovernment w Słowenii II

5 6.6.1 Informacje wprowadzające Usługi dla obywateli Usługi dla przedsiębiorstw ROZWÓJ USŁUG EGOVERNMENT ORAZ ELEKTRONIZACJI URZĘDÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE Wprowadzenie Ocena zaawansowania procesu przenoszenia usług administracji publicznej na platformę elektroniczną w Polsce Organizacja badań Przegląd rozwoju usług egovernment w Polsce Ocena poziomu rozwoju usług egovernment w Polsce w skali kraju i regionów Organizacja badań Usługi będące przedmiotem badań Urzędy uczestniczące w badaniach podstawowych Organizacja badań pogłębionych Prezentacja wyników badań Wyniki badań podstawowych rozwoju usług egovernment w Polsce Ocena rozwoju poszczególnych kategorii usług egovernment w skali kraju i regionów Wyniki badań pogłębionych rozwoju usług egovernment w Polsce Porównanie ogólnego poziomu rozwoju usług egovernment w Polsce w latach Porównanie rozwoju usług egovernment w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Ocena stopnia informatyzacji urzędów administracji publicznej w Polsce Podstawa oceny Cel badania Prezentacja wyników badań Liczba urzędów, które uczestniczyły w badaniach Zakres badań Badania szczegółowe Analiza i wnioski ZESTAWIENIE ZBIORCZE POZIOMÓW ŚWIADCZENIA USŁUG EGOVERNMENT W WYBRANYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ I W POLSCE PODSUMOWANIE DOKUMENTY ZWIĄZANE UŻYWANE SKRÓTY ZAŁĄCZNIK III

6 1. WSTĘP 1.1 Cel pracy Celem pracy jest przedstawienie stanu i tempa rozwoju informatyzacji sektora administracji publicznej w Polsce oraz w wybranych krajach Unii Europejskiej. 1.2 Założenia pracy Przyjęto założenie, że praca zostanie wykonana na podstawie raportów, wyników ankiet i sondaży oraz dokumentów poświęconych koncepcji, planom działania, prognozom i strategii informatyzacji kraju. Ocena rozwoju informatyzacji sektora administracji publicznej w Polsce oraz w zostanie przeprowadzona zgodnie z zasadami przyjętymi w programie eeuropa w szczególności w oparciu o wskaźniki benchmarkingu. 1.3 Zakres pracy W pracy przedstawiono ocenę stopnia rozwoju usług egovernment w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej oraz przegląd aktualnego stanu zaawansowania procesu informatyzacji krajowych urzędów administracji publicznej na tle rozwoju inicjatywy eeuropa i epolska, z uwzględnieniem programu Wrota Polski, jako inicjatywy o kluczowym znaczeniu dla rozwoju usług egovernment w Polsce. 1.4 Struktura dokumentu Dokument składa się z 11 rozdziałów i załącznika, przy czym zawartość merytoryczną pracy tworzą rozdziały 2 8. Rozdział 2 zawiera aspekty ogólne dotyczące usług egovernment i zasad ich świadczenia. Wyjaśniono znaczenie pojęcia egovernment, podano definicję i podział usług egovernment oraz pojęcia z nimi związane, przedstawiono sposoby realizacji tych usług na bazie technologii innych niż internetowe oraz wymieniono aplikacje internetowe nie wykorzystujące stron www do realizacji tych usług. Rozdział 3 przedstawia rozwój strategii eeuropa na przykładzie rozwoju Strategii Lizbońskiej i związanych z nią planów działań oraz na tle rozwoju zadań określonych w tej strategii. W rozdziale 4 przedstawiono rozwój strategii epolska w oparciu o dokumenty programowe Rządu oraz działania podejmowane lub wymagające podjęcia w celu modernizacji infrastruktury informacyjnej i wdrażania technologii ICT. W rozdziale 5 przestawiono rozwój sektora administracji publicznej w świetle programu Wrota Polski. Podano harmonogram działań, obowiązki władz państwowych w zakresie informatyzacji kraju, obowiązki urzędów państwowych w zakresie świadczenia usług publicznych oraz metody i przykłady elektronizacji urzędów). Rozdział 6 przedstawia przegląd rozwoju usług administracji publicznej w wybranych krajach Unii Europejskiej (Francji, Holandii, Finlandii i Słowenii), rozdział 7 ocenę rozwoju usług administracji publicznej w Polsce i elektronizacji urzędów administracji publicznej na szczeblu centralnym i terenowym (w oparciu o wyniki najnowszych 4

7 badań), a rozdział 8 zestawienie zbiorcze poziomów świadczenia usług egovernment w krajach Unii Europejskiej i w Polsce. 5

8 2. OGÓLNE ASPEKTY ŚWIADCZENIA USŁUG EGOVERNMENT 2.1 Definicja pojęcia egovernment Nazwa egovernment stanowi neologizm i zbitkę słowną oznaczającą, w sensie ogólnym, elektroniczną instytucję publiczną. W sensie technicznym egovernment oznacza wykorzystanie technik elektronicznych w różnych dziedzinach działalności instytucji użyteczności publicznej i instytucji im podległych. Pojęcie to odnosi się do technik elektronicznych, takich jak: Internet, intranet, extranet, bazy danych, systemy wspomagania decyzji, systemy nadzoru i obserwacji oraz systemy przetwarzania danych (działające na bazie technologii bezprzewodowych), pracujących na potrzeby instytucji sektora publicznego (organów władzy państwowej). Najpowszechniej pojęcie egovernment stosuje się w odniesieniu do wykorzystywania technik elektronicznych w instytucjach rządowych, dzięki którym istnieje możliwość przekształcania relacji występujących między głównymi instytucjami rządowymi w taki sposób, aby polepszyć proces świadczenia usług publicznych, sposób dostarczania usług oraz efektywność działania struktur państwowych. Termin egovernment jest najczęściej używany w odniesieniu do: - dostarczania usług publicznych, - prowadzenia spraw urzędowych w instytucjach rządowych, - procesów ankietyzacji i zbierania danych. W pierwszym przypadku termin ten dotyczy aspektów technicznych dostarczania usług publicznych w trybie on-line przede wszystkim na bazie Internetu. Czasami tego rodzaju usługi określane są mianem usług eservices. Często jest im przypisywana etykieta odróżniająca je od usług e-commerce, chociaż w pewnych przypadkach obie nazwy używane są zamiennie. W drugim przypadku termin ten odnosi się do wszelkiego rodzaju działań ściśle związanych z procesami realizowanymi przez instytucje rządowe. Chodzi tu przede wszystkim o procesy legislacyjne, w części dotyczącej aspektów technicznych zagadnień związanych z platformą elektroniczną i rozwiązaniami on-line. W przypadku głosowania termin egovernment dotyczy pewnych aspektów technicznych związanych z procesami ankietyzacji i zbierania informacji. W literaturze anglojęzycznej dla określenia tego rodzaju usług, oprócz formy egovernment, spotyka się także formy: Egovernment, E-government, e-gov, egov, EGOV, E-GOV oraz EGovernment. Usługi te nazywane są także usługami on-line government. 2.2 Określenie i podział usług egovernment Przez usługi egovernment rozumie się usługi świadczone przez organy administracji publicznej na rzecz obywateli i przedsiębiorstw oraz różnego rodzaju formy komunikacji między organami administracji publicznej a obywatelami i przedsiębiorstwami, zapewniające możliwość realizacji zadań administracji publicznej 6

9 oraz możliwość wywiązywania się przez obywateli i przedsiębiorstw z nałożonych nań obowiązków wobec państwa. Wyróżnia się usługi dla obywateli i przedsiębiorstw. Przez usługi dla obywateli rozumie się następujące aplikacje: Usługi mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów, takich jak: obowiązek świadczenia usługi przez organy administracji publicznej, wymogi bezpieczeństwa świadczenia usługi oraz możliwości z punktu widzenia możliwości funkcjonalnych usługi. Z punktu widzenia obowiązku świadczenia, usługi publiczne można podzielić na usługi świadczone przez organy administracji publicznej obligatoryjnie i fakultatywnie. Biorąc za punkt wyjścia wymogi bezpieczeństwa usługi można podzielić na usługi wymagające i nie wymagające stosowania mechanizmów zapewniających niezaprzeczalność, integralność i poufność komunikacji. Podział usług pod względem funkcjonalnym przedstawiono w pk.5.6 (Tabela 5.6-1). 2.3 Pojęcia związane z egovernment Wykaz podstawowych pojęć i definicji związanych z egovernment jest bardzo bogaty (poniżej podano tylko wybrane hasła związane w sposób bezpośredni lub pośredni z realizacją usług egovernment). Zakres usług egovernment Zakres usług publicznych osiąganych przez obywatela za pośrednictwem dostępu wąsko- lub szerokopasmowego. Dostępność usług egovernment Rozumiana jako możliwość korzystania z tej grupy usług. Brak dostępności może być spowodowany brakiem możliwości technicznych lub błędami popełnionymi w czasie projektowania lub implementacji usług. Może też wynikać z braku odpowiedniej edukacji, wysokości kosztów oraz warunków geograficznych. Zasięg usług egovernment Zasięg usług egovernment związany jest w obszarem, na którym zapewniony jest dostęp do tego rodzaju usług. W zależności od wielkości tego obszaru wyróżnia się usługi egovernment o zasięgu regionalnym (krajowym) lub globalnym (ponadkrajowym, obejmującym terytorium jednego lub kilku kontynentów). Międzynarodowy egovernment Pojęcie międzynarodowy egovernment odnosi się do usług świadczonych w sieci wykraczającej poza terytorium jednego kraju (np. egovernment pan-europejski, transeuropejski, wielonarodowy i światowy). Centralizacja/decentralizacja usług egovernment Centralizacja/decentralizacja usług egovernment wiąże się ściśle z faktem centralizacji/decentralizacji struktur organów władzy państwowej (organy centralne i terenowe). Baza techniczna Pojęcie baza techniczna, w odniesieniu do usług egovernment, oznacza sieci, na bazie których mogą być świadczone tego rodzaju usługi. W praktyce dotyczy to najczęściej 7

10 sieci Internet, Intranet i extranet. Istnieje także możliwość świadczenia tego rodzaju usług na platformie sieci ruchomej (tzw. mobile government lub m-government) Bezpieczeństwo informacji Bezpieczeństwo informacji, obejmujące wszystkie aspekty związane z definiowaniem, osiąganiem i utrzymaniem podstawowych atrybutów bezpieczeństwa tzn. poufności, dostępności i integralność oraz atrybutów dodatkowych, takich jak: niezaprzeczalność, autentyczność, rozliczalność i niezawodność. Prywatność Prywatność oznacza właściwe przetwarzanie i wykorzystywanie danych osobowych w całym cyklu ich życia, zgodnie z zasadami ochrony danych osobowych i z uwzględnieniem preferencji osoby, której te dane dotyczą. egovernment CRM Pojęcie egovernment CRM odnosi się głównie do zarządzania użytkownikami usług egovernment [Customer Relationship Management], ale stosowne jest także w przypadku zarządzania obywatelami [Citizen Relationship Management] i konsumentami [Consumer Relationship Management]. Standardy Do usług egovernment odnoszą się standardy teleinformatyczne opracowane m.in. przez IETF i W3C. 2.4 Realizacja usług egovernment za pośrednictwem Internetu W strategii epolska (podobnie jak w strategii eeuropa) przyjmuje się, że podstawowym kanałem dostępu do usług egovernment będzie Internet oraz aplikacje internetowe niewykorzystujące stron www do realizacji tych usług. Do rozwiązań, zapewniających realizację usług egovernment w sieci Internet, ale niewykorzystujących do tego celu stron www, należą następujące metody komunikacji: - komunikacja z wykorzystaniem usługi poczty elektronicznej ( ), - komunikacja w trybie on-line przy wykorzystaniu technik internetowych w postaci skrzynek pocztowych, newsgroups oraz electronic mailing list, - komunikacja w czasie rzeczywistym przy wykorzystaniu usług informatycznych, takich jak: chat oraz instant messaging. 2.5 Realizacja usług egovernment przy wykorzystaniu technologii niezwiązanych z Internetem Chociaż podstawowym kanałem dostępu do usług egovernment jest Internet, to możliwość świadczenia tego rodzaju usług w trybie on-line nie dotyczy wyłącznie technik i aplikacji stosowanych w tej sieci. Istnieje szereg rozwiązań dedykowanych dla czynności administracyjnych realizowanych w ramach usług egovernment, niezwiązanych z Internetem, (w odniesieniu do których także używa się terminu kanały dostępu do usług egovernment ), do których zalicza się: 8

11 - rozwiązania oparte na udostępnianiu usług publicznych przy wykorzystaniu aparatów telefonicznych (w sposób analogiczny jak w rozwiązaniach typu Call centers ), - rozwiązania wykorzystujące (do komunikacji petenta z urzędem oraz między urzędami) transmisję faksową, - rozwiązania wykorzystujące (do udostępniania i realizacji usług) telefonię komórkową, usługi SMS i MMS oraz technologie GPRS, WiFi, WiMax i Bluetooth, - rozwiązania oparte na systemach obserwacji i nadzoru, systemach trankingowych, CCTV, RFID, identyfikacji biometrycznej i innych, - aplikacje działające w oparciu o technikę kart identyfikacyjnych i smart cards, - technologie związane z realizacją usługi teległosowania (w przypadku głosowania prowadzonego w trybie off-line), - rozwiązania zapewniające możliwość dostarczania usług egovernment przy wykorzystaniu przekazu radiowego lub telewizyjnego (często tego rodzaju rozwiązania przenikają się z Internetem, ale mogą obejmować także aspekty niezwiązane z Internetem, takie jak: cyfrowe radio i telewizja cyfrowa (również o wysokiej rozdzielczości)). 2.6 Efekty wprowadzenia usług egovernment Efekty wprowadzenia usług egovernment dotyczą zarówno aspektów technicznych jak i pozatechnicznych. Wprowadzenie tego rodzaju usług wpływa m.in. na: a) zmniejszenie biurokracji (poprzez wsparcie środkami technicznymi działalności administracji publicznej), b) transparentność instytucji użyteczności publicznej oraz zmianę struktury wydziałów organów administracji rządowej (integrację), c) zacieranie się granic geopolitycznych i rozwój autonomii regionów, d) łatwość dostępu i swobodę wyboru miejsca korzystania z usługi, e) styl życia, rozwój praw jednostek oraz ochronę swobód obywatelskich i wolności osobistych, f) politykę zdrowotną, edukacyjną, bezpieczeństwa państwa itp., g) rozwój socjalny i kulturalny społeczeństw, h) działalność legislacyjną (związaną m.in. z bezpieczeństwem komunikacji elektronicznej, działalnością biznesową, dostarczaniem treści (także w trybie rozgłoszeniowym), ściganiem przestępców internetowych), i) rozwój działalności biznesowej, handlowej i przemysłowej, j) działalność partii politycznych i stowarzyszeń, k) rozwój nauki, l) rozwój kryminalistyki, m) rozwój technologii (zapewniający możliwość wyboru między otwartym oprogramowaniem i oprogramowaniem dedykowanym oraz między 9

12 różnymi językami programowania i technologiami mikroprocesorowymi), n) rozwój infrastruktury Internetu, o) politykę taryf za korzystanie z komunikacji elektronicznej i opłat administracyjnych, p) działalność dostawców usług internetowych, q) ułatwienia w załatwianiu spraw urzędowych (m.in. dzięki możliwości prowadzenia konsultacji w trybie on-line. 10

13 3. ROZWÓJ STRATEGII E-EUROPA 3.1 Wprowadzenie Rozwój elektronizacji sektora administracji publicznej w Polsce i w innych krajach Wspólnoty stanowi pochodną rozwoju inicjatyw podejmowanych przez organy Unii Europejskiej w ramach strategii elektronizacji całej gospodarki Unii Europejskiej i rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Kamieniem milowym w rozwoju tej strategii była inicjatywa eeuropa i przyjęta w ramach tej inicjatywy Strategia Lizbońska. Jednym z podstawowych celów tej strategii jest przekształcenie gospodarki unijnej, w latach , w jedną z najbardziej dynamicznych gospodarek świata opartą na wiedzy. Dzisiaj, patrząc z perspektywy pięciu lat możemy odnieść wrażenie, że osiągnięcie tego celu staje się coraz bardziej iluzoryczne, ponieważ gospodarka europejska rozwija się dwa razy wolniej niż gospodarka USA i jeżeli nie nastąpi zmiana relacji, to dystans między Europą i Ameryką będzie stale się powiększał. Ale mimo utrzymywania się tej niekorzystnej tendencji nawet najbardziej zagorzali krytycy tej inicjatywy podkreślają zgodnie, że jej największym sukcesem jest sam fakt, że w ogóle jest, ponieważ tak długo jak długo inicjatywa ta będzie istnieć, będzie ona stanowić dla Europy szansę modernizacji rynków i konkurencyjności gospodarki na arenie międzynarodowej. 3.2 Rozwój inicjatyw programowych strategii eeuropa Wprowadzenie W marcu 2000r. w Lizbonie, Rada Unii Europejskiej podjęła inicjatywę dotyczącą elektronizacji gospodarki Państw Członkowskich, zwaną powszechnie inicjatywą eeuropa 2002 i określiła strategię rozwoju informatycznego Wspólnoty, określanej mianem Strategii Lizbońskiej, w ramach której wytyczyła cel i kierunki rozwoju gospodarki unijnej oraz stwierdziła potrzebę stosowania otwartej metody w celu oceny postępu w realizacji inicjatywy eeuropa. Na posiedzeniu Rady Europy w Lizbonie ustalono, że działania, prowadzone w ramach przyjętej strategii, wspomagane będą od strony prawnej (przyspieszonym postępowaniem legislacyjnym) i finansowej (reorganizacją istniejących programów pomocowych), oraz że postępy w tworzeniu gospodarki opartej na wiedzy monitorowane będą przy wykorzystaniu otwartej metody koordynacji zwanej benchmarkingiem. Głównym aktem prawnym określającym rozwój tej strategii w latach był Plan działań eeuropa W dokumencie tym podano trzy strategiczne obszary działania: udostępnienie tańszego, szybszego i bezpieczniejszego Internetu, inwestowanie w wiedzę społeczeństwa europejskiego i stymulowanie działań w celu szerszego wykorzystywania Internetu. W 2002r. Rada Unii Europejskiej podjęła drugą inicjatywę, nazwaną inicjatywą Europa 2005, która ściślej precyzowała zadania w zakresie elektronizacji gospodarki Państw Członkowskich i stanowiła kontynuację poprzedniej inicjatywy. W ramach tej inicjatywy został opracowany Plan działań eeuropa 2005, zawierający program działań w latach W dokumencie przedstawiono priorytety dalszych działań 11

14 (np. w zakresie zapewnienia jednostkom administracji publicznej szerokopasmowego dostępu do Internetu) na bazie już zrealizowanych przedsięwzięć (np. przedsięwzięcia polegającego na zapewnieniu obywatelom dostępu do Internetu). Kolejna inicjatywa, nazwana eeuropa 2010, została zaprezentowana prze Komisję Europejską w styczniu br. Nowa inicjatywa zawiera propozycje ustanowienia wspólnego rynku dla komunikacji elektronicznej i usług cyfrowych, stymulowania innowacji i zastosowań ICT w przemyśle oraz powszechną dostępność technologii informatycznych na potrzeby społeczeństwa informacyjnego Plan działań eeuropa 2002 Plan działań eeuropa 2002, przyjęty i zatwierdzony przez Radę Unii Europejskiej w czerwca 2000r. w Feirze, zawiera strategię przekształcania gospodarki europejskiej w gospodarkę działającą w oparciu o technologie informatyczne. W ramach przedsięwzięć wynikających z realizacji tego planu, Państwa Członkowskie zobowiązały się m. in. do rozwijania infrastruktury sieci krajowych w kierunku: upowszechnienia usług egovernment, elektronicznego nauczania, elektronicznej opieki medycznej, elektronicznej działalności biznesowej, zapewnienia bezpieczeństwa sieci usług publicznych i wprowadzenia mechanizmów umożliwiających koordynację działań politycznych w zakresie wykorzystywania Internetu. W czasie posiedzenia w Feirze Rada podkreślała potrzebę przygotowania długoterminowych planów rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Zgodnie z intencją Rady w listopadzie 2000r., Rada Rynku Wewnętrznego ustaliła listę 23 wskaźników służących do pomiaru postępów osiąganych w ramach realizowanego planu działań Plan działań eeuropa 2005 Plan eeuropa 2005 stanowi kontynuację planu działań eeuropa 2002, uwzględniając zdobyte doświadczenia i nowe wyzwania. Różni się od poprzedniego planu głównie tym, że zawiera szereg konkretnych i kompleksowych rozwiązań, oraz że zadania tego planu koncentrują się na użytkowniku. Plan zakłada stworzenie do końca 2005r. dostępnych on-line serwisów usług administracji publicznej typu egovernment, elearning (eedukacja), ehealth (ezdrowie) i ebusiness (ebiznes). Autorzy planu kładą nacisk na upowszechnienie i dostępność tych usług za pośrednictwem różnorodnych kanałów, terminali i urządzeń dostępowych. Opracowanie i zatwierdzenie planu działań eeuropa 2005 poprzedziło szereg inicjatyw, zgłoszonych przez Komisję do Parlamentu Europejskiego i Rady oraz do Komitetu Ekonomiczno- Społecznego i Komitetu Regionów, związanych z tworzeniem bezpieczniejszego społeczeństwa informacyjnego poprzez poprawę bezpieczeństwa infrastruktury informacyjnej i zwalczanie przestępczości komputerowej. Plan zawiera m.in. propozycje utworzenia infrastruktury sieciowej zapewniającej jednolity system bezpieczeństwa informacji oraz wprowadzenia mechanizmu monitorowania i wymiany doświadczeń między Państwami Członkowskimi w celu rozprzestrzeniania idei dobrych praktyk. Zgodnie z postulatami przyjętymi w planie działań eeuropa 2005, do końca 2005r. kraje członkowskie Unii, w tym także Polska, powinny zapewnić elektroniczny dostęp 12

15 do podstawowych usług administracji publicznej i samorządowej. Oznacza to, że aby spełnić te postulaty Rząd RP jest zobowiązany zmodernizować systemy informatyczne w już częściowo zelektronizowanych instytucjach publicznych oraz wdrożyć infrastrukturę informatyczną od podstaw w urzędach, które dotychczas jej nie posiadały Plan działań eeuropa+ Plan działań eeuropa+ - Wspólne działania na rzecz wdrożenia Społeczeństwa Informacyjnego w Europie (eeurope - A co-opetrative Effort to Implement the Information Society in Europe) powstał w okresie poprzedzających rozszerzenie UE. Plan ten wytycza kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Unii Europejskiej po jej rozszerzeniu i ma na celu: - niwelowanie różnic w informatyzacji gospodarek krajów kandydujących i Unii Europejskiej, - podejmowanie wspólnych działań na rzecz powstania społeczeństwa informacyjnego w całej Europie, - udostępnienie szybszego (głównie dla szkół i uczelni), tańszego i bardziej bezpiecznego Internetu, - inwestowanie w ludzi (głównie w młodzież) i rozwijanie ich umiejętności, - pobudzanie i stymulowanie działań mających na celu upowszechnienie wykorzystywania Internetu poprzez przyspieszenie elelektronizacji gospodarek krajów Unii Europejskiej, zbudowanie sieci usług administracji publicznej i udostępnienie w tej sieci usług egovernment, ehealth, ebusiness i elearning, a także poprzez stosowanie w pełni cyfrowego przekazu informacji w sieciach globalnych i inteligentnych systemów transportu informacji. 3.3 Realizacja zadań strategii eeuropa Upowszechnianie platform dostępowych Polityka Unii Europejskie sprzyja działaniom prowadzącym w kierunku rozszerzania rodzajów platform zapewniających dostęp do sieci Internet. Powszechnie zgłaszanym postulatem jest postulat upowszechnienia dostępu szerokopasmowego i budowania platform dostępowych na bazie interaktywnej telewizji cyfrowej i systemów telefonii komórkowej trzeciej generacji (alternatywnych w stosunku do dostępu xdsl). Oprócz działań o charakterze deklaratywnym, konstytucyjne organy UE podejmują też szereg działań praktycznych, mających na celu stworzenie warunków lub zainicjowanie czynności praktycznych budowania społeczeństwa informacyjnego. Założenia i cele tych przedsięwzięć będą stanowiły wprowadzenie do działań podejmowanych w Polsce. 13

16 3.3.2 Uruchomienie programu IDA Interchange of Data Between Administrations (IDA) stanowi program działań Komisji Europejskiej, którego celem jest rozwijanie komunikacji elektronicznej w relacji między krajami UE i koordynacja działań związanych z tworzeniem paneuropejskiej sieci administracji publicznej. Program IDA pełni rolę wykładni spójnego podejścia do problematyki adaptacji aplikacji programowych i sieciowych pod kątem zapewnienia interoperacyjności sieci informatycznej na poziomie międzynarodowym. Program powstał w 1994r., a w chwili obecnej realizowana jest druga faza tego programu, rozpoczęta się w 1999r. Chociaż założenia programu zostały opracowane przed rozszerzeniem Unii w 2002r., to działaniami tego programu objęte są także nowe kraje Unii (w owym czasie jeszcze nie stowarzyszone). Beneficjentami tego programu mają być zwykli obywatele, przedsiębiorcy oraz instytucje rządowe. Program ma ułatwić obywatelom UE korzystanie z usług egovernment i zapewnić realizację tych usług w sposób bardziej kompleksowy. Projekty przewidziane do realizacji w programie IDA są zgodne z ww. planami działań eeuropa i głównymi celami Unii. Przewiduje się, że w ramach IDA będą prowadzone dwa rodzaje projektów: sektorowe, wspierające wspólną politykę Unii i horyzontalne, wspierające politykę regionalną. Projekty sektorowe mają dotyczyć takich dziedzin jak: opieka zdrowotna, ochrona konsumentów, dostęp do rynku wewnętrznego i ochrona środowiska. W ramach projektów horyzontalnych rozwiązywane będą problemy związane z bezpieczeństwem sieci administracji publicznej, stanowiącym jedno z priorytetowych zagadnień z punktu widzenia UE. W związku z coraz większą ilością serwerów rządowych, w programie IDA opracowano projekty mające na celu stworzenie ram funkcjonalnych dla paneuropejskiej platformy usług egovernment. W projektach zakłada się, że abonenci mieszkaniowi (zwykli obywatele) i abonenci biznesowi (przedsiębiorcy) będą mieli zapewniony dostęp do Portalu Unijnej Administracji, który będzie dostarczał informacje dotyczące usług, społeczeństw oraz życia społecznego i gospodarczego w obszarach przygranicznych. Program IDA rekomenduje platformę komunikacyjną TESTA (Trans-European Services for Telematics between Administrations), służąca do wymiany danych przesyłanych między instytucjami rządowymi krajów członkowskich, system zarządzania informacją CIRCA (Communication and Information Resorce Centra for Administrations), umożliwiający wymianę dokumentów między użytkownikami indywidualnymi i grupowymi oraz rozwiązanie PKICUG (Public Key Infrastructure for Clouse User Group), zapewniające bezpieczny dostęp do magazynów przechowujących dokumenty. W ramach programu IDA rozwijana jest platforma komunikacyjna TESTA II oraz prowadzone są działanie związane z działalnością ciała zwanego Observatorium egovernment, którego zadaniem jest ocena inicjatyw związanych z egovernment, propagowanie trendów w dziedzinie oprogramowania oraz technologii badawczych i rozwiązań handlowych. Działalności tego ciała powinno przyczynić się do ujednolicenia działań podejmowanych na forum ogólnoeuropejskim z działaniami prowadzonymi na forum krajowym, regionalnym i lokalnym. 14

17 3.3.3 Tworzenie transeuropejskiej sieci elektronicznej wymiany danych między administracjami państw członkowskich Zgodnie z decyzją Parlament Europejskiego i Rady w sprawie podjęcia działań i środków w celu zapewnienia interoperacyjności i dostępu do transeuropejskich sieci elektronicznej wymiany danych, ustanowienie unii gospodarczej i walutowej wymaga wprowadzenia zintegrowanego systemu wymiany danych między administracjami, zwanego sieciami telematycznymi. Sieci telematyczne pełnią funkcje transeuropejskich sieci telekomunikacyjnych pracujących w służbie administracji publicznej Państw Członkowskich. W ramach rozwijania tych sieci podejmowane są działania mające na celu osiągnięcie wysokiego stopnia ich interoperacyjności i ujednolicenie interfejsu telematycznego między Wspólnotą i Państwami Członkowskimi. W celu udostępnienia pożądanego zestawu usług Wspólnota określa wytyczne odnośnie architektury tych sieci zapewniającej interoperacyjność działania, ustala i wdraża mechanizmy pozwalające ocenić stopień interoperacyjności, ustala specyfikacje w odniesieniu do usług i interfejsów oraz zapewnia stałe monitorowanie usług oferowanych w sieciach telematycznych Wprowadzenie elektronicznej administracji państwowej Zgodnie z planem działań eeuropa 2002, do końca 2002r., we wszystkich krajach starej unii zostały wprowadzone podstawowe usługi rządowe on-line. W chwili obecnej działania koncentrują się na rozszerzeniu interaktywności wprowadzonych usług oraz na zwiększeniu niezawodności i bezpieczeństwa dostępu do tych usług (m.in. dzięki wprowadzeniu podpisu elektronicznego) Propagowanie idei elektronicznego nauczania W wyniku przedsięwzięć, podjętych na rzecz elektronicznego nauczania i koordynowanych ramach planu działań eeuropa 2002 (m.in. inicjatywy elearning), większość szkół w krajach UE została dołączona do Internetu. Obecnie trwają prace mające na celu umożliwienie korzystania szkołom (nauczycielom, uczniom, studentom) z aplikacji multimedialnych. Zakończono prace związane z modernizacją sieci transeuropejskich, łączących krajowe sieci badawcze i edukacyjne Zainicjowanie elektronicznej opieki zdrowotnej W krajach UE coraz bardziej powszechnym zjawiskiem staje się wykorzystywanie technologii informatycznych i aplikacji komputerowych w pracy lekarzy oraz innych pracowników służby zdrowia. Dzięki zastosowaniu technologii informatycznych do zarządzaniu jednostkami służby zdrowia na wszystkich jej poziomach (począwszy od prywatnej praktyki lekarskiej, poprzez struktury regionalne do struktur krajowych) uzyskano zmniejszenie kosztów, poprawę organizacji pracy (wyeliminowano zjawisko powtarzania badań, udostępniono bazy danych) oraz wprowadzono praktykę świadczenia usług medycznych na odległość. W związku z tym, że Internet został wykorzystany jako platforma dostarczania informacji medycznych dla obywateli, w chwili obecnej działania instytucji rządowych koncentrują się na opracowaniu treści i udostępnieniu usług adekwatnych do nowej formy działalności służby zdrowia 15

18 (elektronicznej opieki zdrowotnej). W zaistniałej sytuacji podjęte zostały też działania mające na celu zapewnienie wymaganych kryteriów jakości świadczenia usług medycznych i rzetelności dostarczanych informacji medycznych Rozwijanie elektronicznej działalności biznesowej Unia Europejska podjęła szereg działań, które zainicjowały w krajach członkowskich rozwój działalności biznesowej w środowisku sieci Internet. Do tych działań zalicza się dyrektywy (stanowiące podstawy prawne do tworzenia rynku wewnętrznego dla usług społeczeństwa informacyjnego), uchwałę w sprawie rozstrzygania sporów w sieci, inicjatywę Go Digital zapewniającej pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom w lepszym wykorzystaniu biznesu elektronicznego oraz inne inicjatywy pozaustawodawcze (mające na celu wspieranie samoregulacji służących przede wszystkim budowaniu zaufania do usług świadczonych drogą elektroniczną). Inicjatywy te stworzyły sprzyjające warunki dla rozwoju biznesu elektronicznego w formie usług bankowych, handlu elektronicznego, sprzedaży internetowej oraz dokonywania mikropłatności. W oparciu o powyższe inicjatywy oraz dwie inne dyrektywy UE (jedną w sprawie elektronicznego fakturowania, a drugą w sprawie podatku VAT od dostaw technologii cyfrowej), państwa członkowskie uprościły przepisy podatkowe i dostosowały je do specyfiki handlu elektronicznego Budowanie bezpiecznej infrastruktury informacyjnej W ramach realizacji kompleksowej strategii elektronizacji sektora publicznego, Unia Europejska kontynuuje budowanie bezpiecznej infrastruktury informacyjnej. Budowa bezpiecznej sieci opiera się na założeniach nowej dyrektywy dotyczącej ochrony danych w komunikacji elektronicznej oraz na inicjatywach Komisji Europejskiej w sprawie bezpieczeństwa sieci i przestępczości internetowej. Podejście zawarte w nowo opracowywanej dyrektywie zostało zaakceptowane przez Radę Europy w uchwale z dnia 28 stycznia 2002r. Na bazie tej uchwały do końca 2002r. zostało zrealizowanych szereg inicjatyw (m. in. została utworzona grupa zadaniowa ds. bezpieczeństwa sieci internetowych i mediów, udoskonalono mechanizmy wymiany informacji, rozwinięto ideę dobrych praktyk oraz przeprowadzono kampanie uświadamiające). W chwili obecnej prace nad tworzeniem bezpiecznej infrastruktury sieci informatycznej koncentrują się na tworzeniu bezpiecznej europejskiej infrastruktury kart inteligentnych oraz na rozwoju aplikacji usługowych Rozwijanie aplikacji usługowych i upowszechnianie idei dobrych praktyk We wszystkich dziedzinach objętych planem eeuropa 2005 następuje rozwój aplikacji usługowych przeznaczonych do zastosowań publicznych i komercyjnych. Nowe aplikacje są testowane w warunkach rzeczywistych w miejscu przeznaczenia (w jednostkach administracji publicznej, w szkołach, itp.). W ramach upowszechniania idei dobrych praktyk prowadzona jest na forum międzynarodowym wymiana doświadczeń dotyczących przebiegu realizacji projektów. 16

19 Uruchomienie programu Netimpact 2004 Program Netimpact 2004 Od łączności do wydajności stanowi międzynarodowy program badawczy, którego celem jest określenie wpływu technologii informatycznych i aplikacji internetowych oraz procesów gospodarczych i działań organizacyjnych na wydajność pracy w sektorze publicznym. Jest to już czwarty tego rodzaju projekt zajmujący się badaniem wpływu nowych technologii i Internetu na funkcjonowanie instytucji użyteczności publicznej. Dwa pierwsze projekty, poświęcone były badaniom makroekonomicznych skutków wprowadzenia nowoczesnych technologii i metod zarządzania gospodarką. Zadaniem trzeciego było wskazanie technologii i procesów organizacyjnych przyczyniających się do poprawy wydajności pracy urzędów i poprawy jakości świadczenia usług publicznych. Badania prowadzone w ramach projektu czwartego objęły szerszą grupę krajów niż poprzednie, ponieważ oprócz Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Stanów Zjednoczonych i Kanady, w badaniach uczestniczyły także Hiszpania, Holandia, Szwecja i Polska. Badaniami objętych zostało 1400 urzędów świadczących usługi publiczne przy wykorzystaniu sieci informatycznych i Internetu Wprowadzenie mechanizmów służących do koordynacji działań politycznych związanych z wykorzystaniem Internetu W ciągu ostatnich kilku lat podjęto szereg inicjatyw politycznych mających na celu wspomaganie rozwoju gospodarki elektronicznej. Z punktu widzenia polityki europejskiej, do takich inicjatyw zalicza się politykę regionalną (polegającą na finansowaniu projektu eeuropa z funduszy strukturalnych), politykę edukacji (polegającą na uruchomieniu programu elektronicznego nauczania), politykę handlu (polegającą na powiązaniu handlu elektronicznego ze Światową Organizacją Handlu) oraz politykę zatrudnienia i społecznego uczestnictwa (polegającą na uruchomieniu zleceń dotyczących zatrudnienia) Wprowadzenie benchmarkingu jako jednolitej oceny postępów w elektronizacji gospodarki krajów Unii Europejskiej Benchmarking oznacza metodykę, przyjętą przez Radę Europy, do oceny postępów w realizacji inicjatywy eeuropa. Istota tej metodyki polega na stymulowaniu rozwoju poszczególnych krajów członkowskich w oparciu o dane uzyskane z pomiarów postępu w realizacji poszczególnych postanowień inicjatywy eeurope. Benchmarking jako metodyka jest stosowany do oceny realizacji strategii politycznych, a w przypadku inicjatywy eeuropa do oceny realizacji Strategii Lizbońskiej. W przypadku tej strategii benchmarkingiem objęte zostały poszczególne kierunki działania prowadzone w ramach inicjatywy eeuropa. W benchmarkingu, użytym dla potrzeb inicjatywy eeuropa, wykorzystuje się 23 wskaźniki, stanowiące kryteria, według których gromadzone są dane pomiarowe. Przyjęte wskaźniki zostały uzgodnione między krajami członkowskimi Unii i zatwierdzone przez Radę Europy w listopadzie 2000r. Proces kolekcjonowania danych jest prowadzony w oparciu o aktualne dane, według jednolitej metodyki (obowiązującej we wszystkich krajach członkowskich), a uzyskane dane są porównywane z danymi uzyskiwanymi w krajach 17

20 członkowskich. Proces kolekcjonowania danych obejmuje wszystkie kraje członkowskie, kraje niestowarzyszone z Unią oraz kraje spoza Europy. Badania benchmarkingu wykonywane są w sposób ciągły, a wyniki tych badań publikowane okresowo. 3.4 Ocena rozwoju inicjatywy eeuropa w świetle badań prowadzonych w ramach benchmarkingu Z danych uzyskiwanych tą metodą wynika, że w poszczególnych krajach członkowskich Unii, utrzymuje się, w dalszym ciągu, niejednakowy postęp w dochodzeniu do społeczeństwa informacyjnego. Zgromadzone dane pozwalają sformułować następujące wnioski: - dostęp do Internetu, ograniczony do dwóch platform, spowalnia rozwój dostępu szerokopasmowego w krajach UE, - należy uwzględnić alternatywne platformy dostępu do Internetu, w szczególności dostęp bezprzewodowy oraz dostęp poprzez sieci telewizji cyfrowej, ponieważ z przeprowadzonych badań wynika, że dostęp do Internetu w krajach UE może być niższy niż w Stanach Zjednoczonych, - zachodzi konieczność podjęcia bardziej intensywnych działań pomocowych dla inwestorów, stymulujących proces rozpowszechnienia Internetu i technologii szerokopasmowych i eliminowania pogłębiających się różnic w zakresie korzystania z Internetu w poszczególnych krajach członkowskich Unii, - należy zmodernizować łącza internetowe w celu zapewnienia szkołom dostępu szerokopasmowego oraz zwiększyć liczbę komputerów w szkołach i wykorzystanie Internetu do celów edukacyjnych, - należy powołać cyberpolicję w celu zwiększenia bezpieczeństwa sieci informatycznych i zapobiegania nieprawidłowościom, - w ramach realizacji celu europejskiej strategii zatrudnienia należy stworzyć warunki (m.in. przez rozszerzenie zakresu szkoleń) do nabywania przez pracowników umiejętności posługiwania się i korzystania z nowych technik informatycznych, - priorytetem inicjatywy eeuropa pozostaje nadal promowanie dostępu do Internetu dla wszystkich (idei einclusion), w szczególności dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej oraz dla osób niepełnosprawnych, - należy pobudzić rozwój internetowych usług publicznych oraz dokonać rozpoznania potrzeb w tym zakresie na poziomie ogólnoeuropejskim, a także podjąć działania wspomagające w postaci reorganizacji systemów zaplecza, tworzenia elektronicznych systemów zamówień oraz inwestycji w nowy sprzęt dla organów administracji, - z uwagi na zbyt wolny rozwój handlu elektronicznego istnieje potrzeba monitorowania konsekwencji ekonomicznych i uwarunkowań prawnych 18

21 związanych z funkcjonowaniem tej usługi w celu identyfikacji czynników hamujących jej rozwój, - w związku ze wzrostem wykorzystania Internetu dla potrzeb usług medycznych należy ustalić kryteria dotyczące jakości świadczenia tego rodzaju usług przez serwisy informacyjne oraz monitorować proces ich wdrażania. Powyższe wyniki wskazują, że inicjatywa eeuropa rozwija się wolniej niż początkowo zakładano. W związku z tym jej cele i priorytety powinny być sukcesywnie weryfikowane. Taka jest też praktyka związana z urzeczywistnianiem idei społeczeństwa informacyjnego w Europie, gdzie po okresie otwarcia się na szeroko pojętą elektronizację gospodarki europejskiej, z biegiem czasu akcenty zostały położone na sprawy związane z upowszechnianiem dostępu do Internetu i bardziej efektywnym jego wykorzystaniem. Z badań benchmarkingu, dotyczących spraw związanych z użytkowaniem Internetu wynika, że wąskopasmowy dostęp do Internetu zapewnia zbyt małą szybkość transmisji, dlatego konieczne jest wprowadzenie dostępu szerokopasmowego, niezbędnego do realizacji szeregu usług informatycznych, w tym usługi handlu elektronicznego (e-commerce). Odnośnie wykorzystania Internetu w szkole wynika, że nie stanowi on jeszcze części procesu nauczania, a wykorzystania serwisów informacyjnych w usługach administracji publicznej, że nie zapewniają w pełni elektronicznych transakcji. Z badań benchmarkingu wynika także, że rozwój idei eeurope w sensie technicznym jest stymulowany czynnikami zewnętrznymi (społecznymi, ekonomicznymi i politycznymi). Uwarunkowania wynikające organizacji działań, nowelizacji prawa, decyzji politycznych oraz zachowań konsumentów mają istotny wpływ na tempo wzrostu upowszechnienia Internetu. Inicjatywa eeuropa stanowi ambitną próbę unowocześnienia Europy metodą elektronizacji i informatyzacji gospodarki oraz społeczeństw i mimo szeregu niedoskonałości, w tym braku precyzji w formułowaniu zadań, powinna być kontynuowana aż do osiągnięcia zamierzonych celów (nawet poza wyznaczony horyzont czasowy). 19

22 4. ROZWÓJ STRATEGII E-POLSKA 4.1 Wprowadzenie Z chwilą wejścia Polski w struktury UE, Rada Ministrów RP przyjęła program rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce. W ramach tego programu podjęła szereg inicjatyw mających na celu wykorzystywanie narzędzi informatycznych do rozwoju gospodarki narodowej, organizowania sprawnej i przyjaznej administracji oraz wyposażenia obywateli w umiejętności wykorzystania nowoczesnych narzędzi informatycznych. Kierunki rozwoju informatycznego kraju, w tym rozwoju sektora administracji publicznej, zostały wytyczone w dokumentach programowych rządu (w strategii oraz planach działania epolska). W niniejszym rozdziale omówiono podstawowe dokumenty związane z działaniami Rządu na rzecz rozwoju idei społeczeństwa informacyjnego w Polsce. 4.2 Rozwój strategii informatyzacji kraju według dokumentów programowych Rządu epolska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata Dokument ten, bardziej znany pod nazwą.epolska - Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata , został przyjęty przez Radę Ministrów w 2001r. Dokument zawiera program działań dotyczących realizacji strategicznych celów związanych z informatyzacją kraju oraz oszacowanie skutków finansowych tego przedsięwzięcia. Dokument jest zgodny z wytycznymi inicjatywy eeuropa+, stanowiącej program budowania społeczeństwa informacyjnego w krajach kandydujących do Unii Europejskiej i jest corocznie aktualizowany. W dokumencie wytyczono 6 celów (oznaczonych numerami od 0 do 5) o zasadniczym znaczeniu dla informatyzacji kraju wraz z opisami realizacji tych celów, wykazami planowanych działań, harmonogramem realizacji szczegółowych działań oraz terminami realizacji tych działań. Zgodnie z dokumentem, strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego opiera się na realizacji następujących celów strategicznych: a) rozwój infrastruktury informatycznej (cel 0), b) powszechny, tańszy, szybszy i bezpieczny Internet (cel 1), obejmujący: - powszechny, tańszy i szybszy dostęp do Internetu, - szybki Internet dla naukowców, - bezpieczeństwo sieci, - wolne oprogramowanie, c) inwestowanie w ludzi i umiejętności (cel 2), obejmujące: - edukację w erze cyfrowej, - pracę zawodową w gospodarce opartej na wiedzy, - powszechny udział w gospodarce opartej na wiedzy, 20

23 - polskie zasoby kultury w sieciach globalnych, d) stymulowanie lepszego wykorzystania technologii informacyjnych (cel 3), obejmujące: - gospodarkę elektroniczną, - administrację publiczną on-line, - sądownictwo i prokuraturę w sieci, - teleinformatykę w policji, - ochronę zdrowia on-line, - integrację społeczną on-line, - inteligentne systemy wspomagania transportu, e) teleinformatyka na obszarach wiejskich (cel 4), f) rozwój radiofonii i telewizji cyfrowej (cel 5) epolska Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce Dokument ten, opracowany przez Ministerstwo Infrastruktury w 2002r., stanowi nową edycję dokumentu epolska - Plan działań na rzecz społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata Dokument zawiera plan działań będących zaktualizowaną kontynuacją strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce w latach Dokument określa stan przygotowań Polski do wejścia w struktury społeczeństwa informacyjnego, w obszarach zagadnień takich jak: - budowa infrastruktury teleinformatycznej, - teleinformatyka w obszarach wiejskich, - rozwój radiofonii i telewizji cyfrowej, - bezpieczeństwo sieci, - administracja rządowa, - sądownictwo i prokuratura, - policja, - edukacja, - przygotowanie potencjału intelektualnego dla społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy, - ochrona zdrowia, - polskie zasoby kultury w sieci, - gospodarka elektroniczna, - praca zawodowa w gospodarce opartej na wiedzy, - przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia informacyjnego, - opieka społeczna on-line. 21

24 4.2.3 Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej - epolska Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej jest dokumentem, opracowanym w marcu 2003r. przez Komitet badań Naukowych i przyjętym w maju przez utworzone z dniem 1 kwietnia 2003r Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. Dokument prezentuje koncepcję rozwoju informatycznego kraju, określając cele, środki i mierniki (tzw. benchmarki) dotyczące postępu prac realizowanych w ramach przyjętej strategii rozwoju. Dokument stanowi bardziej aktualną, w stosunku do opracowania z 2001r., wersję strategii informatyzacji Polski, zawierającą m. in. sposób, w jaki zostanie przeprowadzony program informatyzacji naszego kraju. Uwzględnia cele i zadania inicjatyw rekomendowanych przez struktury Unii Europejskiej. Podobnie jak poprzedni, zawiera opis projektów, za których koordynację odpowiada Minister Nauki i Informatyzacji oraz specyfikację zagadnień, które w ramach realizacji strategii będą tworzone i wdrażane przez poszczególne ministerstwa. Strategia zobowiązuje poszczególne ministerstwa oraz urzędy centralne do opracowania, w określonych terminach, strategii resortowych. Nawiązując do kluczowych dokumentów unijnych, jakimi są Strategia Lizbońska i Plan działania eeuropa, wytycza cztery kierunki priorytetowe dla rozwoju informatycznego Polski: - upowszechnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu we wszystkich szkołach w kraju, - budowę elektronicznej administracji publicznej po nazwą Wrota Polski, - tworzenia polskich treści w Internecie, - edukację informatyczną społeczeństwa. Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej jest pierwszym dokumentem, związanym z modernizacją platformy usług administracji publicznej w Polsce, będącym w pełni zgodnym z założeniami, metodyką oraz stanem zaawansowania prac nad inicjatywami UE dotyczącymi budowy społeczeństwa informacyjnego. W dokumencie tym autorzy, przytaczając odpowiednie wskaźniki ukazują dystans, jaki dzieli Polskę w stosunku do najbardziej zaawansowanych krajów UE oraz sugerują, że dystans ten może się powiększać wobec szybkiego rozwoju inicjatywy eeuropa w tych krajach i wolnego rozwijania tej inicjatywy w Polsce. Zadaniem autorów, w niektórych dziedzinach Polska powinna dążyć do osiągnięcia średniego poziomu europejskiego, a w niektórych aspirować do czołówki europejskiej Strategia informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej - epolska na lata Niniejszy dokument, opracowany przez MNiI w grudniu 2003r. i przyjęty przez Rząd w styczniu 2004r., stanowi obecnie podstawowy akt prawny, wyznaczający kierunki polityki Rządu w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Nadrzędnym wyzwaniem dla Polski na lata jest tworzenie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy oraz poprawa jakości życia mieszkańców, poprzez skuteczną informatyzację struktur państwowych. W dokumencie przyjmuje się, że w najbliższych latach priorytetowym zadaniem dla Rządu będzie informatyzacja sektora publicznego. Kluczem do skutecznej realizacji tego przedsięwzięcia będzie 22