INSTYTUT BIBLIOTEKOZNAWSTWA I INFORMACJI NAUKOWEJ UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO ZAKŁAD BIBLIOGRAFII I INFORMACJI NAUKOWEJ

Transkrypt

1 INSTYTUT BIBLIOTEKOZNAWSTWA I INFORMACJI NAUKOWEJ UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO ZAKŁAD BIBLIOGRAFII I INFORMACJI NAUKOWEJ ORGANIZACJA I METODY DZIAŁALNOŚCI INFORMACYJNEJ Treści egzaminacyjne Egzaminator: prof. UŚ dr hab. Diana Pietruch-Reizes Forma: egzamin pisemny (TEST z częścią opisową) Czas trwania egzaminu: 90 minut Geneza informacji naukowej /dokumentacji naukowo-techniczne j/ Biblioteki jako źródła wiedzy i ośrodki jej upowszechniania. Historia światowego ruchu dokumentacyjnego. Bibliografia pierwsza forma informacji naukowej. Prekursorzy nowożytnej informacji naukowej. Kryzysy bibliograficzne i ich wpływ na rozwój informacji naukowej. Henri La Fontaine i Paul Otlet jako twórcy międzynarodowej współpracy intelektualnej i informacyjnej. Międzynarodowy Instytut Bibliografii Socjologicznej zadania w zakresie bibliografii i dokumentacji. Międzynarodowa Konferencja Bibliografii w Brukseli (1895). Utworzenie Międzynarodowego Instytutu Bibliograficznego i Międzynarodowego Biura Bibliograficznego. Działalność Międzynarodowego Instytutu Bibliograficznego do 1914 r. Rozwój dokumentacji i informacji naukowej w okresie międzywojennym. Udział przedstawicieli Polski w pracach Międzynarodowego Instytutu Dokumentacji. Prace naukowe P. Otleta w dziedzinie dokumentacji i informacji naukowej. Rozwój prac dokumentacyjnych i informacyjnych w bibliotekach. Próby koordynacji tych prac w skali międzynarodowej. Powołanie Komitetu Ekspertów Bibliotecznych w 1925 r. Rola Światowego Kongresu Dokumentacji Powszechnej (1937). Międzynarodowa Federacja Dokumentacji. Działalność dokumentacyjna i informacja naukowa w Polsce do roku 1939 (m.in. prace J. Lelewela; Instytut Bibliograficzny przy Bibliotece Publicznej w Warszawie; Centralna Biblioteka Wojskowa i działania M. Łodyńskiego w zakresie informacji bibliograficznej i bibliotecznej; działalność M. Wilczyńskiej, S. Rodowicza).

2 Organizacja oddziałów informacyjno-bibliograficznych w bibliotekach uniwersyteckich i zadania służby informacyjno-bibliograficznej w świetle prac Adama Łysakowskiego. Rozwój działalności w zakresie informacji naukowej po II wojnie światowej. Międzynarodowe programy w dziedzinie informacji naukowej UNISIST, NATIS, UBC, PGI. Organizacja i metody działalności informacyjnej w Polsce w l Podstawy prawne. Struktura organizacyjno-funkcjonalna służb informacyjnych. Główny Instytut Dokumentacji Naukowo-Technicznej. Centralny Instytut Dokumentacji Naukowo- Technicznej zadania. Struktura sieci dokumentacji naukowo-technicznej. Instrukcja dla działowych ośrodków dokumentacji. Uchwała nr 697 Prezydium Rządu z dnia 24 września 1953 r. w sprawie rozwoju sieci fachowych bibliotek zakładowych (obowiązywała od 1953 do 1960). Organizacja i metody działalności informacyjnej w Polsce w l Podstawy prawne. Struktura organizacyjno-funkcjonalna służb informacyjnych w świetle Uchwały nr 169 Rady Ministrów z dnia 16 maja 1960 r. w sprawie organizacji informacji technicznej i ekonomicznej (M.P nr 60 poz. 284; obowiązywała od sierpnia 1960 do marca 1971). Akty wykonawcze do Uchwały: Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 14 marca 1961 r. w sprawie zasad finansowania działalności ośrodków informacji technicznej i ekonomicznej (M.P nr 26 poz. 127); Zarządzenie Przewodniczącego Komitetu do Spraw Techniki z dnia 16 października 1961 r. w sprawie organizacji i działalności służby informacji technicznej i ekonomicznej (M.P nr 88 poz. 377). ZOI, BOI, DOI, WOINTE. Rola Centralnego Instytutu Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej. Działalność informacyjna w placówkach Polskiej Akademii Nauk (PAN). Działalność naukowo-badawcza w dziedzinie informacji naukowej. Kolejne zmiany w organizacji informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej na mocy aktu prawnego - Uchwała nr 35 Rady Ministrów z dnia 12 lutego 1971 r. w sprawie rozwoju informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej (M.P nr 14 poz. 104; obowiązywała od marca 1971 do czerwca 1990). Utworzenie ogólnokrajowego systemu informacji: Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej z podległym mu Instytutem Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej; zakładowe i międzyzakładowe ośrodki informacji; branżowe i działowe ośrodki informacji; centralne ośrodki informacji; składnice informacyjne; wyznaczone biblioteki państwowej sieci

3 bibliotecznej; archiwa. Zakres zadań poszczególnych ośrodków. Koncepcja i założenia systemu SINTO. Badania IINTE w zakresie informacji naukowej. Serie wydawnicze IINTE. Organizacja i metody działalności informacyjnej po r Uchylenie uchwały nr 35 z 1971 r. Likwidacja CINTE. Utworzenie Ośrodka Przetwarzania Informacji (OPI) w Warszawie, przedmiot i zakres działania ośrodka. Serwisy informacyjne i wydawnictwa OPI. Działalność IINTE w l Struktura i zakres prowadzonych badań. Współpraca międzynarodowa. Kontynuacja głównych kierunków działalności IINTE przez Zakład Technik Informacyjnych (w l Zakład Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej ) w ramach Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego. Programy rozwoju informacji naukowej i technicznej w Polsce opracowane przez Zespół ds. Krajowej Polityki w Zakresie Informacji Naukowej Komitetu Badań Naukowych (1997 r.). Cele, zasady i organizacja działalności informacyjnej. Ogólne uwarunkowania rozwoju inte. Gospodarka zasobami informacyjnymi. Rozwój infrastruktury technicznej i automatyzacji. Finansowanie działalności informacyjnej. Działalność informacyjna bibliotek w świetle dokumentu - Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (tu: art. 16 dot. Biblioteki Narodowej; art. 27 dot. ogólnopolskiej sieci bibliotecznej). Biblioteka Narodowa - działalność dokumentacyjna, unifikacyjna i usługowa w dziedzinie bibliotekoznawstwa, bibliografii, informacji naukowej i nauk pokrewnych (zob. Statut BN). Powstanie i działalność Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej (PTIN). Organizacja konferencji z cyklu Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Czasopisma poświęcone informacji naukowej: Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji ; Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej ; Zagadnienia Informacji Naukowej 1962 Terminologia informacji naukowej w rozwoju historycznym. Normalizacja terminologii informacji naukowej. Polskie prace leksykograficzne i wybrane z zakresu informacji naukowej. Źródła informacji naukowej. Rodzaje, formy i elementy dokumentów. Zbiory dokumentów. Metodyka prac informacyjnych. Specjalistyczna terminologia z zakresu informacji naukowej PN-89/N Bibliotekarstwo i bibliografia. Opracowywanie zbiorów informacji o dokumentach. Terminologia.

4 PN-92/N Bibliotekarstwo i bibliografia. Typologia dokumentów. Terminologia. PN-87/N Informacja naukowa. Zagadnienia organizacyjne i prawne. Terminologia. Słowniki terminologiczne, encyklopedie z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Typologia dokumentów. Podział dokumentów: pod względem fizycznych cech dokumentu (piśmiennicze i niepiśmiennicze), formy zapisu treści (graficzne, oglądowe, słuchowe), z punktu widzenia procesu informacyjnego (pierwotne, pochodne, wtórne), pod względem zasięgu upowszechniania dokumentu (opublikowane i nieopublikowane), według przeznaczenia czytelniczego (naukowe, techniczno-ekonomiczne, społeczno-polityczne, artystyczne, społeczno-kulturalne, specjalne), kryterium bibliotecznego (zwarte, ciągłe, zbiory specjalne) i z punktu widzenia zamierzenia wydawniczego (zwarte, ciągłe). Dokumenty życia społecznego, szara literatura. Próba definicji pojęć. Różnice i podobieństwa Cele, wartość oraz przeznaczenie dokumentów życia społecznego. Formy dokumentów życia społecznego. Zakres pojęcia szara literatura (szare dokumenty, literatura niekonwencjonalna). Przeznaczenie szarej literatury. Specjalistyczne źródła informacji naukowej - norma, opis patentowy, literatura firmowa. Żródła informacji archiwalnej w Polsce. Pojęcie wydawnictwa informacyjnego, jego cechy. Typologia wydawnictw informacyjnych wg różnych kryteriów (charakter wiadomości, zakres, zasięg). Charakterystyka wydawnictw informacyjnych bezpośrednich i pośrednich. Dokumenty elektroniczne. Pojęcie. Typy. Cechy dokumentów (jakość, funkcjonalność) i ich wpływ na ich ocenę. Dokument multimedialny. Elementy czytelności e-dokumentu (tekst, grafika). Treść informacyjna w dokumencie elektronicznym: ilość informacji, układ informacji, spójność informacji. Dokumenty elektroniczne a standardy kodowania znaków, dostęp, nawigacja. Podpis elektroniczny. Badanie jakości dokumentów elektronicznych (cel, tematyka, użytkownik, zadania, środowisko, ocena). Analiza treści i tworzenie charakterystyki zawartości informacyjnej tekstów. Kategorie elementów treści odwzorowanych w charakterystykach rzeczowych, typy charakterystyk (w tym adnotacji treściowych i analiz dokumentacyjnych), modele struktury informacyjnej tekstów naukowych. Podejścia do analizy treści: nastawienie

5 na przedmiot dokumentu oraz nastawienie na identyfikację elementów treści istotnych ze względu na potrzeby określonej grupy użytkowników. Norma 77/N-01221, jej treść i budowa. Analiza dokumentacyjna wskazująca. Analizy omawiające. Prowadzenie analiz bibliometrycznych dorobku uczelni naukowych, na przykładzie Biblioteki Głównej i OINT Politechniki Wrocławskiej baza DONA; Biblioteki Głównej Politechniki Łódzkiej - BIBLIO baza dorobku piśmienniczego pracowników Politechniki Łódzkiej, Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego - ARTON: Polska Literatura Humanstyczna. Webometryczne sposoby analizownaia elektronicznych źródeł informacji naukowej. Opracowania analityczno-syntetyczne. Charakterystyka ogólna. Charakterystyka szczegółowa. Funkcje i rodzaje. Zasady wykonywania fazy. Typy opracowań. Pojęcia: Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjnowyszukiwawczych. Oprac. Bożenna Bojar. Warszawa HASŁA OBOWIAZUJĄCE adnotacja, dokument piśmienniczy, adnotacja wyjaśniająca dokument pochodny, adnotacja zawartościowa dokument wizualny analiza dokumentacyjna dokument wtórny analiza deskryptorowa dokument, analiza omawiająca dokumentacja, analiza wskazująca informacja streszczenie dokumentacyjne informacja dokumentacyjna, streszczenie autorskie informacja faktograficzna, adresat informacji, informacja naukowa bibliografia analityczna metainformacja dokument audialny, mikrodokument, dokument audiowizualny, multimedia, dokument dotykowy, makrodokument, dokument elektroniczny, nośnik informacji, dokument graficzny, odbiorca informacji, dokument hipertekstowy opis rzeczowy dokumentu, dokument multimedialny procesy informacyjne, dokument pierwotny, szum informacyjny,

6 użytkownik informacji, wartość informacji, źródło informacji, potrzeba informacyjna) Normy PN-ISO 5127:2005 Informacja i dokumentacja Terminologia (zastąpiła PN-92/N Bibliotekarstwo i bibliografia. Typologia dokumentów. Terminologia. Warszawa 1992). PN-N-01224:1989 Bibliotekarstwo i bibliografia. Opracowywanie zbiorów informacji o dokumentach. Terminologia PN-ISO 5127:2005 Informacja i dokumentacja -- Terminologia (zastąpiła PN-87/N Informacja naukowa. Zagadnienia organizacyjne i prawne. Terminologia) PN-N-01221:1977 Adnotacje i analizy dokumentacyjne Literatura obowiązująca do egzaminu: 1. Batorowska H., Czubała B.: Wybrane zagadnienia nauki o informacji i technologii informacyjnej. Kraków (obowiązują rozdziały dot. treści egzaminacyjnych). 2. Bibliotekarstwo. Red. Z. Żmigrodzki. Warszawa: Wydawnictwo SBP 1998, s Degen D.: Podział publikacji naukowych w teorii i praktyce. Zagadnienia Naukoznawstwa 1999 s Firlej-Buzon A.: Dokumenty życia społecznego w teorii i praktyce bibliotekarskiej w Polsce. Warszawa 2002 ( 1. Definicja terminu "dokumenty życia społecznego" ; 2. Zbiory dokumentów życia społecznego w wybranych bibliotekach). 5. Gajos M.: Opis patentowy jako źródło informacji. Katowice 2000 (R.1. Pojęcie i ogólna charakterystyka opisu patentowego). 6. Grabowska M.: Normalizacja w zakresie informacji i dokumentacji w Polsce w latach Przegląd Biblioteczny 2001 z. 1-2, s Informacja naukowa w Polsce. Tradycja i współczesność. Pod red. E. Ścibora. Olsztyn (tu: Sulwińska K.: Wydawnictwa ciągłe z zakresu informacji naukowej s ; Konieczna D.: Źródła informacji naukowej i ich wykorzystanie s ; Pindlowa W.: Zastosowanie techniki w informacji naukowej s ).

7 8. Informacja naukowa. Rozwój, metody, organizacja. Pod red. Z. Żmigrodzkiego oraz W. Babika i D. Pietruch-Reizes. Warszawa 2006 (obowiązują rozdziały 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9) 9. Jarecka H.: Henri La Fontaine i Paul Otlet jako pionierzy międzynarodowej współpracy intelektualnej. Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji 1986 nr 5 s Król A.: Broker informacji powstawanie nowego zawodu. Zagadnienia Naukoznawstwa 2004 nr 1 s Marciszewski W.: Metody analizy tekstu naukowego. Warszawa Cz. 2. Problemy analizy informacyjnej s (funkcje streszczeń; operacja tworzenia obrazu; selekcja na podstawie ocen ważności; opis w metajęzyku; zalety streszczeń komentujących; problemy komentowania; klasyfikacja streszczeń; typ streszczenia a charakter oryginału). 12. Pietruch-Reizes D.: Dziesięciolecie Polskiego Towarzystwa Informacji Naukowej. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2002 nr Program rozwoju informacji naukowej i technicznej w Polsce (projekt). "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej" 1997 nr 1-2 s Sosnowska K.: Opracowania dokumentacyjne. Warszawa 1987 (obowiązują rozdziały 1, 4, 5, Strojek A.: Znaczenie terminu szara literatura. Zagadnienia Informacji Naukowej 2000 nr 1 s ; 16. Ścibor E.: Co nam zostało z tych lat? Projekt SINTO po 15 latach. "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej" 2002 nr 3-4 s Wysocki A.: Działalność międzynarodowych organizacji w dziedzinie informacji naukowej. "Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej" 1993 nr 1 s Literatura uzupełniająca 1. Dembowska M.: Dokumentacja i informacja naukowa. Warszawa Dembowska M.: Nauka o informacji naukowej (informatologia). Organizacja i problematyka badań w Polsce. Warszawa Marszałek L.: Edytorstwo publikacji naukowych. Warszawa ( R. IV s ). 4. Michalska M.: Opracowywanie dokumentów elektronicznych w BN. Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej 2002 nr 3 s

8 5. Muszkowski: Dokumentacja i dokumentologia. Kraków Pasztaleniec-Jarzyńska J.: Rola Biblioteki Narodowej w kształtowaniu polityki informacyjnej kraju. W: Forum integracyjne krajowych stowarzyszeń z zakresu informacji naukowej, bibliotekarstwa i dziedzin pokrewnych. Warszawa Ratajewski J. : Wybrane problemy metodologiczne informologii nauki (informacji naukowej). Katowice Sawoniak H.: Biblioteki współczesne. Bibliografia. Informacja naukowa. Wybór i wstęp A. Jarosz, Z. Żmigrodzki. Katowice Sawoniak H.: Międzynarodowy słownik akronimów z zakresu informacji naukowej, bibliotekoznawstwa i dziedzin pokrewnych. An international dictionary of acronyms in library and information science and related fields. Wrocław, Skalska-Zlat M.: Cybermetria, netometria, webometria - nowe pojęcia i zadania informetrii W: Przestrzeń informacji i komunikacji społecznej. Pod red. M. Kocójowej. Kraków Słownik terminologiczny informacji naukowej. Pod red. M. Dembowskiej. Wrocław Sordylowa B.: Informacja naukowa w Polsce. Problemy teoretyczne, źródła, organizacja. Wrocław Sordylowa B.: Z problematyki bibliotek i informacji naukowej. Warszawa 1997.